4.1. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΑΣ (ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΕΡΑΤΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ) ΣΤΟ Σ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Σύνδρομο σμηγματόρροιας: περιγραφικός (ατυχής) όρος για τις διαταραχές της κερατινοποίησης στο Σ Κλινική εικόνα: Ι) Ξηρή Φολίδες, ξηροδερμία, ξηρό-θαμπό τρίχωμα Πιθανά κυψελιδοπαραγωγική έξω ωτίτιδα ΙΙ) Ελαιώδης Λιπαρές εφελκίδες (καφεκίτρινες), λιπαρό δέρμα-τρίχωμα Συχνά βακτηριακή δερματίτιδα, δερματίτιδα από Malassezia ΙΙΙ) Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: ελαιώδης + φλεγμονή IV) Εντοπισμένη π.χ. υπερκεράτωση ακρορρινίου

Ξηρή σμηγματόρροια (φολίδες) σε Σ

Ξηρή σμηγματόρροια (φολίδες) ενδεχομένως λόγω σεϋλετιέλλωσης σε Σ

Ξηρή σμηγματόρροια με φολίδες και εκμαγεία των θυλάκων των τριχών σε Σ

Σμηγματόρροϊκή δερματίτιδα σε Σ

Ξηρή και ελαιώδης σμηγματόρροια με άφθονα κόμεδα σε Σ

Η ιδιοπαθής υπερκεράτωση του ακρορινίου αποτελεί εντοπισμένη διαταραχή της κερατινοποίησης στο Σ

Η ιδιοπαθής υπερκεράτωση των πελματικών φυμάτων αποτελεί εντοπισμένη διαταραχή της κερατινοποίησης στο Σ

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (Ι) Ι) Ιδιοπαθής (πρωτογενής): συχνά κληρονομική American cocker spaniel, Basset hound, English Springer spaniel, WHWT > Cavalier King Charles spaniel, Chinese Shar-Pei, Dachshund, Doberman, Irish setter κλπ. II) Δευτερογενής (πολύ πιο συχνή) Βακτηριακή δερματίτιδα (επιπολής) Δερματοφυτίαση, δερματίτιδα από Malassezia Δεμοδήκωση, σεϋλετιέλλωση, φθειρίαση κλπ. Λεϊσμανίωση Φυλλώδης πέμφιγα, φαρμακευτική δερματίτιδα κλπ.

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΙΙ II) Δευτερογενής (συνέχεια) Υποθυρεοειδισμός, γεννητικές ορμονικές δερματώσεις, ηπατοδερματικό σύνδρομο Έλλειψη λιπαρών οξέων, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στη βιταμίνη Α, δερματοπάθεια που ανταποκρίνεται στον Zn Δερματίτιδα από επαφή, ξηροδερμία Κοκκιωματώδης σμηγματαδενίτιδα Επιθηλιοτρόπο λέμφωμα Ηπατοπάθειες, σύνδρομο κακής πέψης-απορρόφησης

Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου ΔΙΑΓΝΩΣΗ Κλινική εικόνα Οι κλινικές μορφές (ξηρή, ελαιώδης, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα) μπορούν να εμφανισθούν ανεξάρτητα από το υποκείμενο αίτιο και μπορεί να συνυπάρχουν στο ίδιο περιστατικό Διερεύνηση υποκείμενου αιτίου Αν αποκλειστούν όλα + εμφάνιση σε νεαρή ηλικία = πρωτογενής σμηγματόρροια

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αιτιολογική (δευτερογενείς) Αντιμετώπιση επιπλοκών: βακτηριακή δερματίτιδα, Malassezia Τοπική θεραπεία (αντισμηγματορροϊκή, ενυδατική) Συστηματική θεραπεία (σχετικά σπάνια)

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κατηγορίες δραστικών ουσιών Κερατολυτικές: διάσπαση δεσμών μεταξύ των κυττάρων της επιδερμίδας Κερατοπλαστικές: μείωση πολλαπλασιαστικού ρυθμού κυττάρων βασικής στοιβάδας της επιδερμίδας Δραστικές ουσίες: υπεροξείδιο βενζοϋλίου, παράγωγα πίσσας, θειούχο σελήνιο, θείο + σαλικυλικό οξύ κ.α.

ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟ ΒΕΝΖΟΥΛΙΟΥ Ισχυρό κερατολυτικό Έκπλυση των θυλάκων των τριχών, απολιπαντικό, αντιβακτηριακό Αντενδείξεις: πυκνότητα > 5% (ερεθιστικό) Παρενέργειες: Ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα Ξηροδερμία

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΙΣΣΑΣ Κερατοπλαστικά > κερατολυτικά Απολιπαντικά Παρενέργειες: Ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα Ξηροδερμία

ΘΕΙΟΥΧΟ ΣΕΛΗΝΙΟ Κερατολυτικό, κερατοπλαστικό Απολιπαντικό, αντιμυκητιακό (Malassezia) Παρενέργειες: Ερεθιστική από επαφή δερματίτιδα Ξηροδερμία

ΘΕΙΟ + ΣΑΛΙΚΥΛΙΚΟ ΟΞΥ Κερατοπλαστικό, κερατολυτικό Αντιβακτηριακό, αντικνησμώδες

ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ Γενικευμένη διαταραχή κερατινοποίησης Σαμπουάν (χρόνος επαφής 10-15 min) Εντοπισμένη διαταραχή κερατινοποίησης Αλοιφές, κρέμες, gel, λοσιόν

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Μπάνια x 2-3/εβδομάδα εξατομίκευση Ξηρή ήπια: ενυδατικό υποαλλεργικό σαμπουάν μέτρια: θείο + σαλικυλικό οξύ σοβαρή: θείο + σαλικυλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας Ελαιώδης ήπια ή μέτρια: θείο + σαλικυλικό οξύ ή ήπια παράγωγα πίσσας σοβαρή: ισχυρά παράγωγα πίσσας ή θειούχο σελήνιο ή υπεροξείδιο βενζοϋλίου

ΤΟΠΙΚΗ ΕΝΥΔΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Δραστικές ουσίες: Μαλακτικές: υδρόφοβο στρώμα στην επιδερμίδα (π.χ. φυτικά έλαια, λανολίνη, παραφινέλαιο κλπ.) Ενυδατικές: ενσωμάτωση στην κεράτινη στοιβάδα υγροσκοπική δράση ( π.χ. καρβοξυλικό οξύ, γαλακτικό οξύ, γαλακτικό Να, ουρία, γλυκερίνη, προπυλενική γλυκόλη) Ενδείξεις Ξηροδερμία Ξηρή σμηγματόρροια μετά τα αντισμηγματορροϊκά λουτρά Ελαιώδης σμμηγματόρροια μετά τη χρήση ισχυρών απολιπαντικών

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ενδείξεις: μόνο όταν δεν επαρκεί η τοπική αγωγή 1ης επιλογής: ω3/ω6 λιπαρά οξέα (λινολεϊκό οξύ) 2ης επιλογής: ρετινοειδή (ασιτρετίνη, ετρετινάτη) 3ης επιλογής: γλυκοκορτικοειδή 4ης επιλογής: κυτταροστατικά (μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη) ή καλσιτριόλη