Ειδικές Ιατρικές Εφαρμογές Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Ειδικές Ιατρικές Εφαρμογές Ενότητα 12: Νευροχειρουργικές παθήσεις Δρ. Νικόλαος Δ. Θαλασσινός, Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργός Θώρακος Τμήμα Ραδιολογίας - Ακτινολογίας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Η κάκωση της κεφαλής πρέπει ΠΑΝΤΑ να αξιολογείται. Απαραίτητος ο νευρολογικός έλεγχος τα δύο πρώτα εικοσιτετράωρα ΚΑΙ κατά τη διάρκεια της νύκτας.

Έλεγχος τραυματία με κρανιοεγκεφαλική κάκωση Επίπεδο συνείδησης. Μέγεθος κορών οφθαλμού. Μυϊκή ισχύς, κινητικότητα άκρων, νευρολογικά σημεία. Αρτηριακή πίεση. αναπνευστικές κινήσεις, σφύξεις, θερμοκρασία.

Επίπεδο συνείδησης Το επίπεδο συνείδησης αξιολογείται: Πλήρης εγρήγορση και επαφή με το περιβάλλον (β.5). Ελαφρά σύγχυση (β.4). Άνοιγμα οφθαλμών, κίνηση άκρων μετα εντολή (β.3). Άνοιγμα οφθαλμών, κίνηση άκρων μετα ακουστικό ερέθισμα (β.2). 5. Απόσυρση άκρου ή αντίδραση μετα αλγεινό ερέθισμα (β.1). 6. Καμία αντίδραση σε αλγεινό ερέθισμα (β.0).

Κλίμακα κώματος Γλασκώβης Βαθμολογία Διάνοιξη οφθαλμών Αυτόματη 4 Σε εντολή 3 Σε επώδυνο ερέθισμα 2 Καμία 1 Καλύτερη κινητική απάντηση Υπακούει 6 Εντοπίζει τον πόνο 5 Φυσιολογική κάμψη Παθολογική κάμψη Έκταση Λεκτική απάντηση Προσανατολισμένος Συγχυτικός Λέξεις Ήχοι

Είδη κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων 1/2 Είδη κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων 1/2 Τραύματα του τριχωτού της κεφαλής. Κατάγματα κρανίου (θόλου-βάσης). Κατάγματα οστών σπλαγχνικού κρανίου.

Είδη κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων 2/2 Είδη κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων 2/2 Κακώσεις του εγκεφάλου: διάσειση (δεν υπάρχει καταστροφή εγκεφαλικής ουσίας), Θλάση, τραυματικό οίδημα. Ενδοκράνιες αιμορραγίες: επισκληρίδιο αιμάτωμα (τις πρώτες 48 ώρες), υποσκληρίδιο αιμάτωμα (Μπορεί να εκδηλωθεί και αρκετά όψιμα). Ενδοεγκεφαλικό αιμάτωμα.

Ακτινολογικές εικόνες καταγμάτων κρανίου “Cleidocranial2”, από Filip em διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0 “Skull Fracture X-ray”, από File Upload Bot (Magnus Manske) διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Τρισδιάστατη απεικονιστική ανασύσταση κατάγματος ζυγωματικών Τρισδιάστατη απεικονιστική ανασύσταση κατάγματος ζυγωματικών “LeFort109M”, από Doc James διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

“SDH”, από Lucien Monfils διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0 Μηνιγγικά αιματώματα Υποσκληρίδιο Επισκληρίδιο “SDH”, από Lucien Monfils διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0 “Epidural hematoma”, από File Upload Bot (Magnus Manske) διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Νευροχειρουργικά προβλήματα Κακώσεις του ΚΝΣ. Διατομή περιφερικών νεύρων. Συγγενείς παθήσεις του ΚΝΣ. Όγκοι του ΚΝΣ. Ενδοκράνιες φλεγμονές.

Όγκοι του νευρικού συστήματος (ταξινόμηση) Γλοιώματα. Μηνιγγιώματα. Όγκοι υπόφυσης. Τερατώματα. Χονδρώματα. Νευρινώματα. Κρανιοφαρυγγιώματα. Σαρκώματα.

“Glioma”, από Ninilak διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 Γλοιώματα “Glioma”, από Ninilak διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Μηνιγγιώματα “Contrast enhanced meningioma”, από Hovev διαθέσιμο ως κοινό κτήμα “Menigioma”, από Doc James διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Όγκοι υπόφυσης Αδένωμα μεγαλακρίας Μεγαλακρικός ασθενής “Acromegaly pituitary macroadenoma”, από Stevenfruitsmaak διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0 “Acromegaly facial features”, από Stevenfruitsmaak διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0

Ακουστικό νευρίνωμα “Blausen 0009 AcousticNeuroma”, από BruceBlaus διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0 “Blausen 0010 AcousticNeuroma Tumor”, από BruceBlaus διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0

CT απεικόνιση ακουστικού νευρινώματος “Akustikusneurinom Mrt”, από Lars.linus διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Μεταστατικά νεοπλάσματα εγκεφάλου “MRI brain tumor”, από Bobjgalindo διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 4.0 “Hirnmetastase MRT-T1 KM”, από Doc James διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.0 DE

Εκδηλώσεις νευροχειρουργικών παθήσεων 1/2 Εκδηλώσεις νευροχειρουργικών παθήσεων 1/2 Μεταβολή του επιπέδου εγρήγορσης και κώμα. Εγκεφαλικό οίδημα. Ενδοκρανιακή Υπέρταση. Επιληπτικές κρίσεις. Οξείες εκδηλώσεις από την Σπονδυλική Στήλη. Τραυματισμός περιφερικών νεύρων.

Εκδηλώσεις νευροχειρουργικών παθήσεων 2/2 Εκδηλώσεις νευροχειρουργικών παθήσεων 2/2 Οξύς αποφρακτικός υδροκέφαλος. Οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ανευρυσματική υπαραχνοειδής αιμορραγία. Αυτόματη ενδοκρανιακή αιμορραγία. Συμπτωματολογία από λοιμώξεις και όγκους του ΚΝΣ.

Είδη νευροχειρουργικών επεμβάσεων Είδη νευροχειρουργικών επεμβάσεων Κρανιοτομή για όγκους του εγκεφάλου. Χειρουργική των αγγειακών παθήσεων του εγκεφάλου. Αντιμετώπιση των Κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. Χειρουργική αντιμετώπιση της επιληψίας και των παθήσεων της υπόφυσης. Χειρουργική των παθήσεων της Σπονδυλικής Στήλης. Παροχέτευση εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Επεμβατική νευροακτινολογία. Στερεοτακτικές επεμβάσεις.

Ελάχιστα επεμβατικές εγκεφαλικές παρεμβατικές πράξεις ΣΤΕΡΕΟΤΑΚΤΙΚΗ ΒΙΟΨΙΑ Είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος, για λήψη υλικού από βλάβες του εγκεφάλου (κυρίως όγκους) για βιοψία ή καλλιέργεια. Ο προσδιορισμός της θέσης της βιοψίας γίνεται με τη βοήθεια υπολογιστικής τομογραφίας. ΕΜΒΟΛΙΣΜΟΣ Είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης αγγειακών βλαβών ή καταστροφής όγκων, με κατεύθυνση του κατάλληλου υλικού ενδαγγειακά.

Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική ΣΤΕΡΕΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Είναι μέθοδος κατεύθυνσης ομάδας φωτονίων σε συγκεκριμένους συνήθως ογκολογικούς στόχους (κυρίως εγκεφαλικούς) με την βοήθεια ειδικών υπολογιστικών συστημάτων με σκοπό την καταστροφή τους . (Αναίμακτη χειρουργική).

Ανευρύσματα του εγκεφάλου 1/3 Οι αγγειακές παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος περιλαμβάνουν τρείς κύριες κατηγορίες: Τα εγκεφαλικά ανευρύσματα: παθολογική διάταση του τοιχώματος μιας εγκεφαλικής αρτηρίας. Τις αγγειακές δυσπλασίες (AVM-AVF) του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού: πρώιμη ανώμαλη επικοινωνία μεταξύ μιας αρτηρίας και μιας φλέβας, που οδηγεί στη δημιουργία ενός παθολογικού συμπλέγματος – ενός «κουβαριού» – αγγείων. Τους όγκους εγκεφάλου.

Ανευρύσματα του εγκεφάλου 2/3 “Cerebellar aneurysm”, από CFCF διαθέσιμο ως κοινό κτήμα “Cerebral aneurysm NIH”, από The RedBurn διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Ανευρύσματα του εγκεφάλου 3/3 “Takayasu”, από Filip em διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0

Τι είναι το ανεύρυσμα του εγκεφάλου; Το εγκεφαλικό ή ενδοκρανιακό ανεύρυσμα είναι μια τοπική παθολογική διάταση του τοιχώματος ενός αγγείου του εγκεφάλου με κίνδυνο να υποστεί ρήξη δηλαδή να «σπάσει», προκαλώντας αιμορραγία στον εγκέφαλο. “AoDissect Schema 01a”, από Jheuser διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Εγκεφαλικά ανευρύσματα και η αντιμετώπισή τους 1/2 Brain Aneurysms Animation 5

Κλινική σημασία ενός εγκεφαλικού ανευρύσματος Ρήξη. Υπαραχνοειδής αιμορραγία. Εγκεφαλική βλάβη.

Υπαραχνοειδής αιμορραγία στην αξονική τομογραφία εγκεφάλου “SubarachnoidP”, από Jmh649 διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Πως αντιμετωπίζονται τα εγκεφαλικά ανευρύσματα; Χειρουργική απολίνωση. Εμβολισμός.

Εγκεφαλικά ανευρύσματα και η αντιμετώπισή τους 2/2 Aneurysm with a surgical clip across the neck or base Aneurysm Coiling Animation Χειρουργική απολίνωση (clipping). Ενδαγγειακός αποκλεισμός (εμβολισμός)

Εμβολισμός Εμβολισμός είναι μια ελάχιστα επεμβατική (minimally invasive) μέθοδος, κατά την οποία η προσέγγιση της περιοχής του ανευρύσματος γίνεται μέσα από τα αιμοφόρα αγγεία, χωρίς να απαιτηθεί ανοικτή χειρουργική επέμβαση.

Αίθουσα ψηφιακού αγγειογράφου “Herzkatheterlabor modern”, από Neoflash διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική υπό απεικονιστική καθοδήγηση (Image-Guided Stereotactic Radiosurgery) Είναι ένα καινούργιο και εντελώς πρωτοποριακό σύστημα ρομποτικής ιατρικής. Δημιουργήθηκε για τη θεραπευτική αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων τόσο στο κεφάλι όσο και στο υπόλοιπο σώμα του ανθρώπου χρησιμοποιώντας Ρομποτική Τεχνολογία. Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική είναι μια εξειδικευμένη ακτινοθεραπευτική πράξη, με την οποία κατευθύνουμε ακτίνες φωτονίων προς ένα στερεοτακτικά προσδιορισμένο στόχο και καταστρέφοντάς τον είναι σαν να χειρουργούμε αναίμακτα.

Είδος στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής 1/3 “Gammaknife”, από Neuro184sxtreme διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

Είδος στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής 2/3 Cyberknife “CyberKnifeSchematic2”, από File Upload Bot (Magnus Manske) διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Είδος στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής 3/3 Τρόπος εφαρμογής του γ-Knife “Gamma Knife Graphic”, από BorgQueen διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζονται με στερεοτακτική ακτινοχειρουργική 1/2 Κεφαλή και τράχηλος Αγγειακές δυσπλασίες, Μηνιγγειώματα, Ακουστικά νευρινώματα, Νευραλγία τριδύμου, Αρχικοί και υποτροπιάζοντες καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι εγκεφάλου, Αδενώματα Υποφύσεως, Όγκοι Ρινιφάρυγγος. Σπονδυλική Στήλη Όγκοι Σπονδυλικής στήλης καλοήθεις ή κακοήθεις – πρωτοπαθείς ή μεταστατικοί, Αγγειακές δυσπλασίες.

Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζονται με στερεοτακτική ακτινοχειρουργική 2/2 Θώρακας Νεοπλάσματα πνεύμονος – πρωτοπαθή Κοιλιακή Χώρα Νεοπλάσματα ήπατος πρωτοπαθή ή μεταστατικά, Νεοπλάσματα παγκρέατος, Όγκοι επινεφριδίων Ουρολογικά Καρκίνος προστάτου Άλλοι όγκοι και παθολογικές εστίες οπουδήποτε στο σώμα, όπου η ακτινοθεραπεία είναι ενδεδειγμένη μεταστατικά

Απεικόνιση εφαρμογής στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής Gamma-knife/CyberKnife

Τέλος Ενότητας

Σημειώματα

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Νικόλαος Θαλασσινός 2014. Νικόλαος Θαλασσινός. «Ειδικές Ιατρικές Εφαρμογές. Ενότητα 12: Νευροχειρουργικές παθήσεις». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.