Εφαρμογές δημοσίου δικαίου Απόφαση ΔΕΕ C-164/10 Επιτροπή /Αυστρίας

Αντικείμενο αντιδικίας Προσφυγή κατά κράτους μέλους για παράβαση υποχρεώσεων ά. 28 παρ. 1 β’ Οδ. 95/46/ΕΚ για προστασία φυσικών προσώπων έναντι επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ελεύθερη κυκλοφορία δεδομένων Υποχρέωση ανεξαρτησίας για Datenschutzkommission (DSK) – Αυστριακή αρχή ελέγχου προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα Παρέμβαση Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων υπέρ της Επιτροπής Παρέμβαση ΟΔΓ υπέρ Αυστρίας

Ευρωπαϊκό Δίκαιο Υποχρέωση κρατών μελών να ορίσουν εθνικές δημόσιες αρχές για τον έλεγχο της τήρησης των εθνικών διατάξεων προστασίας δεδομένων που θεσπίζονται βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας Οι εν λόγω αρχές να ασκούν τα καθήκοντά τους με «πλήρη ανεξαρτησία»

Προηγούμενη νομολογία ΔΕΕ C-518/07 (2010) Επιτροπή/Γερμανία Διάκριση μεταξύ επεξεργασίας δεδομένων από φορείς του δημοσίου τομέα και από ιδιωτικούς φορείς συμπεριλαμβανόμενων των δημόσιων φορέων που λειτουργούν υπό ανταγωνισμό Στη δεύτερη περίπτωση θέμα των κρατιδίων – σε όλες τις περιπτώσεις έλεγχος των αποφάσεων από το κράτος

Σκεπτικό ΔΕΕ Ο όρος ανεξαρτησία κατά τη συνήθη σημασία σημαίνει καθεστώς το οποίο διασφαλίζει δυνατότητα ενέργειας με πλήρη ελευθερία, χωρίς να υπόκειται σε εντολές και σε πιέσεις Η ανεξαρτησία δεν αφορά μόνο τη σχέση αρχής και υποκειμένων στον έλεγχο, αλλά είναι «πλήρης»= αποφασιστική εξουσία μη υποκείμενη σε καμία εξωτερική επιρροή, άμεση ή έμμεση (σκ. 19) Οι αρχές ελέγχου είναι θεματοφύλακες της ιδιωτικής ζωής Η εγγύηση ανεξαρτησίας σκοπεί στη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας του ελέγχου της τηρήσεως των σχετικών διατάξεων – όχι για να απονείμει ιδιαίτερο καθεστώς στις αρχές και τους υπαλλήλους τους, αλλά για να ενισχυθεί η προστασία των ατόμων Υποχρέωση να ενεργούν αντικειμενικά και αμερόληπτα – άρα καμία εξωτερική επιρροή από οποιαδήποτε κατεύθυνση Εποπτεία εκ μέρους του Δημοσίου δεν συμβιβάζεται όχι μόνον γιατί μπορεί να υπάρχει σχετικό συμφέρον του Δημοσίου, αλλά και επειδή υπάρχει κίνδυνος εκ προοιμίου υπακοής Ομοιόμορφη ερμηνεία διατάξεων Οδ. 95/46 και Κανονισμού 45/2001 Πρόβλημα δημοκρατικής αρχής: Πρόβλεψη Σ ή νόμος, έλεγχος δικαστικός, δυνατότητα κοινοβουλευτικού ελέγχου

Αυστριακό δίκαιο Ά. 20 Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Νόμου Συγκεκριμένες περιπτώσεις απαλλαγής από την υποχρέωση συμμόρφωσης προς εντολές ιεραρχικά προϊσταμένων Δυνατότητα με συνταγματικό νόμο ομόσπονδου κράτους να θεσπίζονται ανεξάρτητα όργανα + διαρρύθμιση εποπτείας από ιεραρχικά ανώτερα όργανα – τουλάχιστον ενημέρωση και ανάκληση οργάνων εφόσον συντρέχει σοβαρός λόγος (εφόσον δεν εμπίπτουν στις περιπτώσεις που απαριθμούνται) Διατάξεις δημοσιοϋπαλλικού κώδικα 1979 – αρμοδιότητες προϊσταμένων Διατάξεις Νόμου για την προστασία δεδομένων 2000: DSK 6 μέλη διορίζονται από τον ΠτΔ με πρόταση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης για 5 έτη 5 μέλη προτείνονται από αρχές επαγγελματιών, τα ομόσπονδα κράτη και το Ανώτατο Δικαστήριο και 1 μέλος νομικός από το σώμα υπαλλήλων της Ομοσπονδίας Μέλη ανεξάρτητα δεν δεσμεύονται από εντολές τρίτων (λειτουργική ανεξαρτησία) Ένα μέλος ορίζεται διοικών σύμβουλος σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό της DSK Ειδική υπηρεσία DSK – ιδρύεται από Καγκελάριο Τα μέλη της υποχρεούνται σε συμμόρφωση προς εντολές προέδρου ή διοικούντος συμβούλου Ο Καγκελάριος δικαίωμα ενημέρωσης για θέματα λειτουργίας της DSK Διατάξεις Εσωτερικού κανονισμού Ο νομικός δημόσιος υπάλληλος /μέλος DSK διοικών σύμβουλος Μέλη ειδικής υπηρεσίας λαμβάνουν εντολές από Πρόεδρο ή διοικούντα σύμβουλο + εποπτεία Καγκελαρίας

Αιτιάσεις Επιτροπής Δεν διασφαλίζεται «πλήρης ανεξαρτησία» επειδή: Ο διοικών σύμβουλος δημόσιος υπάλληλος της καγκελαρίας – ιεραρχικός έλεγχος σύμφωνα με δημοσιοϋπαλλικό δίκαιο – δεν αίρεται από την πρόβλεψη λειτουργικής ανεξαρτησίας Ειδική υπηρεσία ενταγμένη στη δομή υπηρεσιών της καγκελαρίας – όχι θεσμική ανεξαρτησία, όχι από άποψη υποδομής + επίβλεψη καγκελαρίας Δικαίωμα ενημέρωσης Καγκελαρίου

Επιχειρήματα κρατών μελών Συλλογικό όργανο με δικαιοδοτικά καθήκοντα – ανεξάρτητα δικαστήρια Λειτουργική ανεξαρτησία κατοχυρώνεται στο νόμο Ο διοικών σύμβουλος δεν είναι κατ’ ανάγκη υπάλληλος – δυνατότητα αυτόνομης τροποποίησης εσωτερικού κανονισμού Ένταξη σε ορισμένο υπουργείο από άποψη δικαίου προϋπολογισμού Ιεραρχική και διοικητική εποπτεία (πειθαρχικός έλεγχος) αναγκαία στοιχεία για εύρυθμη λειτουργία Δικαίωμα ενημέρωσης χάριν της κατοχύρωσης κάποιας μορφής εξάρτησης από Κοινοβούλιο – δημοκρατική αρχή Γερμανία: περιορισμένη διοικητική εποπτεία

Σκεπτικό ΔΕΕ Σύνδεση ά. 28 παρ. 1 β’ Οδ. 95/46/ΕΚ με ά. 8 παρ. 3 ΧΘΔΕΕ και 16 παρ. 2 ΣΛΕΕ Δεν αρκεί να είναι ανεξάρτητο το όργανο κατά την έννοια του ά. 267 ΣΛΕΕ (δικαίωμα υποβολής προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ) Αυτοτελής και ανεξάρτητη ερμηνεία παράγωγου δικαίου βάσει γράμματος και σκοπού και οικονομίας της διάταξης Ανεξαρτησία = χωρίς εξωτερική επιρροή άσκηση καθηκόντων, είτε άμεση είτε έμμεση, που θα μπορούσε να επηρεάσει το περιεχόμενο των αποφάσεών τους Λειτουργική ανεξαρτησία = προϋπόθεση αλλά δεν αρκεί για αποτροπή έμμεσης επιρροής

Διατακτικό απόφασης Διοικών σύμβουλος – δημόσιος υπάλληλος υπάγεται στον δ/υ κώδικα: η ιεραρχική εποπτεία που ασκείται επί αυτού – εξουσία ελέγχου στον προϊστάμενό του που κωλύει ανεξαρτησία κατά την επιτέλεση του έργου της αρχής, αξιολόγηση για προαγωγή (εκ προοιμίου επηρεασμός Ένταξη ειδικής υπηρεσίας στη διοικητική δομή της καγκελαρίας Από άποψη προϋπολογισμού μπορεί να εντάσσεται σε υπουργείο Παράλληλα να διασφαλίζεται πλήρης ανεξαρτησία Δικαίωμα εποπτείας καγκελαρίας δυνάμει κανόνων δ/υ κώδικα Κίνδυνος επηρεασμού αποφάσεων DSK από την ειδική υπηρεσία που τελεί σε ιεραρχική σχέση Δυνατότητα έμμεσου επηρεασμού από Καγκελαρία λόγω δικαιώματος ενημέρωσης χωρίς προϋποθέσεις – όχι υπεράνω πάσης υποψίας για μεροληψία

Σχόλια Η έννοια της ανεξαρτησίας κατά το παράγωγο δίκαιο για προσωπικά δεδομένα είναι διαφορετική από την ανεξαρτησία που απαιτείται για να υπάρχει δικαστήριο κατά το ά. 267 ΣΛΕΕ; Μπορεί τα δικαστήρια τα οποία ελέγχουν τη δράση των ανεξάρτητων αρχών να απολαμβάνουν λιγότερης ανεξαρτησίας; Δεν απολήγει αυτό σε έμμεσο επηρεασμό; Μπορεί να θεσπίζεται δικαίωμα ενημέρωσης υπό προϋποθέσεις χωρίς να θίγεται η ανεξαρτησία; Δεν έχουμε σχετικές κατευθύνσεις Αρχή αναλογικότητας για την αναγνώριση ορίων Μπορεί να μην προβλέπεται χωριστός προϋπολογισμός παρότι η ερμηνεία των διατάξεων με τον ΕΕΔΠ είναι ομοιόμορφη; Αλλαγή νομολογίας, χωρίς να προσδιορίζεται πάντως ειδικά – απαίτηση σεβασμού της ανεξαρτησίας Ποια η οριζόντια σημασία της απόφασης για άλλες περιπτώσεις ρυθμιστικών αρχών που προβλέπονται στο δίκαιο ΕΕ;