Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Ηγεσία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Ηγεσία Ενότητα 10: Οι θεμελιώδεις αρχές της δομής του οργανισμού Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Έχοντας μελετήσει αυτό το κεφάλαιο, θα πρέπει να είστε σε θέση να: (1) Προσδιορίσετε τα έξι στοιχεία της δομής ενός οργανισμού. Περιγράψετε τα συνήθη οργανωσιακά μοντέλα. Συγκρίνετε και αντιπαραβάλετε τους εικονικούς οργανισμούς και τους οργανισμούς χωρίς σύνορα. 14-1

Έχοντας μελετήσει αυτό το κεφάλαιο, θα πρέπει να είστε σε θέση να: (2) Παρουσιάσετε πώς διαφέρουν οι οργανωσιακές δομές. Αναλύσετε τις συμπεριφορικές προεκτάσεις των διαφορετικών οργανωσιακών μοντέλων. Δείξετε πώς επηρεάζει η παγκοσμιοποίηση την οργανωσιακή δομή. 14-2

Τι είναι η οργανωσιακή δομή; Καθορίζει πώς διαχωρίζονται, ομαδοποιούνται και συντονίζονται τυπικά τα εργασιακά αντικείμενα Βασικά στοιχεία που αφορά: Εξειδίκευση εργασίας Τμηματοποίηση Ιεραρχική κλίμακα Φάσμα ελέγχου Συγκέντρωση εξουσία Αποκέντρωση εξουσίας Τυποποίηση 14-3

Στοιχείο 1: εξειδίκευση εργασίας Γνωστή και ως καταμερισμός εργασίας Περιγράφει το βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητες σε έναν οργανισμό υποδιαιρούνται σε ξεχωριστές εργασίες Οφέλη Μεγαλύτερη αποδοτικότητα με χαμηλότερο κόστος Κόστος Κόστος για το ανθρώπινο δυναμικό Διεύρυνση των εργασιών ως λύση 14-4

Στοιχείο 2: τμηματοποίηση Η βάση στην οποία ομαδοποιούνται οι εργασίες ώστε να συντονιστούν τα αντικείμενα Συνήθεις βάσεις: Λειτουργία Προϊόν Γεωγραφία Διαδικασία Πελάτης 14-5

Στοιχείο 3: ιεραρχική κλίμακα 14-6 Άρρηκτη γραμμή εξουσίας που εκτείνεται από την κορυφή του οργανισμού έως το τελευταίο κλιμάκιο και ορίζει ποιος αναφέρεται σε ποιον Εξουσία: δικαιώματα που προκύπτουν από τη θέση Αρχή της ενότητας της εντολής: ένας προϊστάμενος Λιγότεροι οργανισμοί τη θεωρούν σχετική

Στοιχείο 4: φάσμα ελέγχου 14-7 Ο αριθμός υπαλλήλων που μπορεί να διοικήσει αποτελεσματικά και αποδοτικά ένας μάνατζερ Καθορίζει τον αριθμό επιπέδων και μάνατζερ που διαθέτει ένας οργανισμός Η τάση ευνοεί τα ευρύτερα φάσματα ελέγχου Το ευρύτερο φάσμα εξαρτάται από την καλή κατάρτιση των υπαλλήλων Επηρεάζει την ταχύτητα της επικοινωνίας και λήψης αποφάσεων

Αντιπαραβολή φασμάτων ελέγχου 14-8

Στοιχείο 5: συγκέντρωση και αποκέντρωση εξουσίας 14-9 Συγκέντρωση – ο βαθμός στον οποίο η λήψη αποφάσεων συγκεντρώνεται σε ένα μοναδικό σημείο στον οργανισμό Περιλαμβάνει μόνο την τυπική εξουσία: τα δικαιώματα που ενέχει μια θέση Εξαιρετικά συγκεντρωμένη όταν τα κορυφαία διευθυντικά στελέχη λαμβάνουν όλες τις αποφάσεις Αποκεντρωμένη όταν οι υπάλληλοι και οι μάνατζερ που βρίσκονται κοντά στη δράση λαμβάνουν αποφάσεις Η τάση ευνοεί την αυξημένη αποκέντρωση

Στοιχείο 6: τυποποίηση 14-10 Ο βαθμός στον οποίο είναι τυποποιημένες οι εργασίες μέσα στον οργανισμό Τυποποιημένες = ελάχιστη ελευθερία επιλογής για το τι πρέπει να γίνει, πότε και πώς Μη τυποποιημένες = ελευθερία δράσης όταν είναι αναγκαίο

Κοινά οργανωσιακά μοντέλα 14-11 Απλή δομή Γραφειοκρατία Δομή μήτρας

Απλή δομή Χαμηλός βαθμός τμηματοποίησης Ευρεία φάσματα ελέγχου 14-12 Χαμηλός βαθμός τμηματοποίησης Ευρεία φάσματα ελέγχου Εξουσία συγκεντρωμένη σε ένα μοναδικό άτομο Χαμηλή τυποποίηση Δύσκολο να διατηρηθεί οπουδήποτε αλλού εκτός από τους μικρούς οργανισμούς

Γραφειοκρατία 14-13 Εξαιρετικά στερεότυπες εργασίες, που επιτυγχάνονται μέσω της εξειδίκευσης Τυποποιημένοι κανόνες και κανονισμοί Συγκεντρωμένη εξουσία Περιορισμένα φάσματα ελέγχου Συνένωση συναφών ειδικοτήτων σε λειτουργικά τμήματα Λήψη αποφάσεων με βάση την ιεραρχική κλίμακα

Δομή μήτρας Συνδυάζει δύο μορφές τμηματοποίησης: Τη σχετική με τη λειτουργία Τη σχετική με το προϊόν Δυαδική ιεραρχική κλίμακα Πλεονεκτήματα: Διευκολύνει το συντονισμό και την αποδοτική κατανομή των ειδικών Μειονεκτήματα: Ενδεχόμενη σύγχυση, ευνοεί τις μάχες εξουσίας, το άγχος 14-14

Δομή μήτρας για ένα κολέγιο διοίκησης επιχειρήσεων 14-15

Μοντέλα οργανωσιακού σχεδιασμού 14-16

Νέα εναλλακτικά μοντέλα – Εικονικό 14-17 Ένας μικρός πυρήνας οργανισμού, που αναθέτει βασικές επιχειρηματικές λειτουργίες σε τρίτους Εξαιρετικά συγκεντρωτικός, με μικρή ή ανύπαρκτη τμηματοποίηση Παρέχει μέγιστη ευελιξία, ενώ επικεντρώνεται σε αυτό που κάνει καλύτερα ο οργανισμός Μειωμένος έλεγχος σε βασικά μέρη της επιχείρησης

Ο οργανισμός χωρίς σύνορα 14-18 Ένας οργανισμός που επιδιώκει να εξαλείψει την ιεραρχική κλίμακα, να έχει απεριόριστο φάσμα ελέγχου και να αντικαταστήσει τα τμήματα με ενδυναμωμένες ομάδες Έννοιες της βάσης στην τεχνολογία Εξάλειψη των κάθετων (ιεραρχικά) και οριζόντιων (τμηματικά) εσωτερικών συνόρων Ισοπέδωση εξωτερικών συνόρων με πελάτες και προμηθευτές

Λιτότερος οργανισμός: περικοπές 14-19 Περικοπές: μεθοδευμένη προσπάθεια πρόσδοσης σε έναν οργανισμό πιο λιτής δομής εκποιώντας επιχειρησιακές μονάδες, κλείνοντας εγκαταστάσεις ή μειώνοντας το προσωπικό Αντικείμενο αντιπαράθεσης, λόγω των αρνητικών επιδράσεων στους υπαλλήλους Ο αντίκτυπος των περικοπών στην οργανωσιακή απόδοση προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις

Οι τέσσερεις δυνάμεις που επηρεάζουν τη δομή Στρατηγική Καινοτομία – πλασάρισμα νέων προϊόντων – οργανική Ελαχιστοποίηση κόστους – έλεγχος κόστους – μηχανιστική Μίμηση – ελάχιστος κίνδυνος και μέγιστο κέρδος – και τα δύο Μέγεθος οργανισμού Ο μεγαλύτερος γίνεται μηχανιστικός Τεχνολογία Οι δραστηριότητες ρουτίνας συνεπάγονται μηχανιστική δομή, οι μη στερεότυπες δραστηριότητες οργανική Περιβάλλον Τα δυναμικά περιβάλλοντα οδηγούν σε οργανικές δομές 14-20

Οργανωσιακά μοντέλα και συμπεριφορά υπαλλήλων Δεν μπορούμε να γενικεύσουμε την ύπαρξη δεσμού ανάμεσα στη δομή και την απόδοση Υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση ατομικά Αναλογιστείτε τις προτιμήσεις των υπαλλήλων για: Την εξειδίκευση εργασίας Το φάσμα ελέγχου Τη συγκέντρωση 14-21

Παγκόσμιες προεκτάσεις 14-22 Κουλτούρα και οργανωσιακή δομή Ανεπαρκής έρευνα προς το παρόν Κουλτούρα και προτιμήσεις των υπαλλήλων σχετικά με τη δομή Η εθνική κουλτούρα ασκεί πράγματι επιρροή Οι πολιτισμοί με υψηλή απόσταση εξουσίας αποδέχονται τη μηχανιστική δομή Κουλτούρα και ο οργανισμός χωρίς σύνορα Φυσική επιλογή για τις σύγχρονες διεθνείς εταιρείες

Προεκτάσεις για τους μάνατζερ 14-23 Οι δομικές σχέσεις διαμορφώνουν τη στάση και τη συμπεριφορά Η δομή περιορίζει τις συμπεριφορές των υπαλλήλων

Να θυμάστε... 14-24 Καθώς οι εργασίες γίνονται πιο σύνθετες και οι απαιτούμενες δεξιότητες πιο ποικίλες, γίνεται μεγαλύτερη χρήση των διαλειτουργικών ομάδων Οι απλές δομές δημιουργούνται εύκολα αλλά αναπτύσσονται δύσκολα Τα εξωτερικά σύνορα μπορούν να μειωθούν μέσω της παγκοσμιοποίησης, των στρατηγικών συμμαχιών, των δεσμών πελατών-οργανισμού και της τηλεργασίας

Βιβλιογραφία Robbins, P. S. and Judge, A. T. (2011), Οργανωσιακή Συμπεριφορά: Βασικές Έννοιες και Σύγχρονες Προσεγγίσεις, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.