Σουρεαλισμός: ιστορία και θεωρία

χαρακτηριστικά κληρονόμος και συνεχιστής των καλλιτεχνικών κινημάτων που διαδέχτηκε 1918-1940: κοινωνική, πολιτική, επιστημονική, φιλοσοφική συμπόρευση με τα γεγονότα της ιστορίας. εξάπλωση στην Αγγλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ελβετία, Γερμανία, Τσεχοσλοβακία, Γιουγκοσλαβία, Ρουμανία…, Αμερική, Αφρική, Ασία, Το 19138 στη Διεθνή Έκθεση Σουρεαλισμού στο Παρίσι αντιπροσωπεύτηκαν 14 χώρες! Αραγκόν, Μπρε΄τον, Ελυάρ και Περέ= γαλλική ομάδα νταντά ως το 1922

Χαρακτηριστικά 2 Νταντα = γεννήθηκε στην καρδιά του πολέμου, το 1916, απλώθηκε αστραπιαία στη νικημένη Γερμανία του 1918 και έφτασε στην εξαθλιωβμένη Γαλλία του 1919-20. Νικητές και ηττημένοι = ίδια εξαθλίωση… Χρεοκοπημένες όλες οι ελίτ όλου του κόσμου που χειροκροτούν το γενικευμένο μακελειό, η επιστήμη (εστιασμένη στη βελτίωση των εκρηκτικών), η λογοτεχνία, η τέχνη = απλό παράρτημα ενός πολιτισμού που στρέφεται ενάντια στον εαυτό του και τον κατασπαράσσει. Υποχρεωτική θητεία στον πόλεμο: Μπρετόν, Ελυάρ, Περέ, Αραγκόν, Σουπώ = απόρροια: ο απόλυτος μηδενισμός.

Μεταπολεμικό κλίμα… 1920: υπογραφή τελευταίων συνθηκών ειρήνης, αρχή απολογισμού του πολέμου. Καπιταλισμός και νέα περίοδος σταθερότητας, ανατολική ήπειρος και νέος πολιτισμός Επαναστατικά κινήματα, αλλά η πολυπόθητη αλλαγή δεν ‘ερχεται… υποσιτισμένες μάζες και μετατροπή τους σε ξέφρενους καταναλωτές Πρόσκαιρη, πλαστή ευφορία: αυτοκίνητα, κοσμοσυρροή στο σινεμά, ραδιόφωνο… Φουτουριστές…

Συν’εχεια… τερατώδης πολιτισμός, άνθρωπος= εγκεφαλικό τέρας με υπερτροφική λογική Μόνε ςπραγματικότητες: λογική, μαθηματικά, χρόνος, διάστημα… Αντισταθμιστικές παρουσίες: Μπερξόν και élan vital Αινστάιν: δεν ισχύει η έννοια του διαστήματος, του χρόνου, το φως δε μεταδίδεται σε ευθεία γραμμή… Η λογική: στο εδώλιο του κατηγορουμένου!!! Διχασμός ανάμεσα στη λογική και σε μια άγνωστη περιοχή που αποκαλύπτεται στον άνθρωπο στον ύπνο του!! Βλ. Φρόυντ!!! Και αγανάκτηση της μπουρζουαζίας…

Φρόυντ… συνένωση: ιδιωτική και δημόσια ζωή, ασυνείδητο και συνειδητό, όνειρο και ελεγχόμενη σκέψη… Καταρρέει ο πύργος της αστικής ευπρέπειας… ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα λογικό ον αλλά κι ένας υπναράς που καταφεύγει στο όνειρό του για να βρει δυνάμεις στον ξύπνιο του… η εισβολή του ονείρου!! Σουρεαλιστές: ποιητές και ειδικότητά τους η γλώσσα: επίθεση στη γλώσσα λοιπόν!!!

Συνέχεια 3… ποίηση= μέσο γνώσης, μια ψυχή που μιλάει σε μια άλλη Να αφήσουμε «τον άγνωστο μουσαφίρη» να εκφραστεί σε όλο του το βάθος, αυτόματα… η έμπνευση γίνεται μόνιμη Ο ποιητής από αντικείμενό της γίνεται υποκείμενο! Αυτός εμπνέει! Αναμειγνύει την πράξη με το όνειρο, διαλύει το γενικό στο ειδικό, κλείνει την αιωνιότητα σε μια στιγμή… «η ποίηση πρέπει να γίνεται από όλους, και όχι από έναν!» Αυτόματη γραφή: αφήγηση του ονείρου, απλή και καθαρή υπαγόρευση του ασυνείδητου.

…. παντοδυναμία της επιθυμίας & νομιμότητα της πραγμάτωσής της. Απαίτηση για ολοκληρωτική καταστροφή των δεσμών της οικογένειας, της ηθικής, της θρησκείας: «έφτιαξαν νόμους για να σας κάνουν να σέβεστε τα εύθραυστα πράγματα, ό,τι είναι εύθραυστο σπάει!» η πατροπαράδοτη αντίθεση μεταξύ αστού και καλλιτέχνη γίνεται αντινομία μεταξύ επαναστάτη και ιδιοκτήτη, σκλάβου και αφέντη… Παντοδυναμία του πνεύματος στην ύλη νέο είδος ανθρώπου και προσχώρηση σε επαναστατικά πολιτικά κόμματα

Το δολοφονικό όπλο για την παραδοσιακή ποίηση: Ζυρίχη… 8 Φλεβάρη 1916 και Ζυρίχη: έχουν καταφύγει κάθε είδους πρόσφυγες απ’ όλο τον κόσμο. Τριστάν Τζαρά (Ρουμάνος), Χούλζενμπεκ (Γερμανός) και Χανς Αρπ (Αλσατός): ανοίγουν ένα λεξικό στην τύχη και βαφτίζουν με το όνομα νταντά ένα κίνημα που θα συγκλόνιζε την Ευρώπη… και θα επιδρούσε αποφασιστικά στην τύχη του εκκολαπτόμενου σουρεαλισμού! Νταντά πριν την αδιαλλαξία: κράμα κυβισμού, φουτουρισμού και καθαρά ντανταιστικού πνεύματος τύπου Τζαρά. Τζαρά: «η σκέψη διαμορφώνεται στο στόμα» (=ανοίγει τις πόρτες στον αυτοματισμό)

Νταντά… περίοδος θεαμάτων-προκλήσεων Εξώφυλλο του Dada III: Φρανσίς Πικαμπιά… Συνεργάτης του Ντυσάν και προτίμηση στους πίνακες και τα σχέδιά του για ρόδες, γρανάζια, μηχανές… Οι γάλλοι αγνοούν τι συμβαίνει στη Ζυρίχη! Το Νταντά εμφανίζεται στο Παρίσι το 1919 με τον ερχομό του Τζαρά « που τον περίμεναν ως Μεσσία» Τζαρά: «Οτιδήποτε κοιτάζουμε είναι ψεύτικό» Ζακ Βασέ στον Μπρε΄τον: «Η τέχνη είναι ηλιθιότητα»

ΝΤΑΝΤΑ!! Ο Τζαρά βρίκσει ενθουσιώδεις υποστηρικτές στη νικημένη Γερμανία (πείνα, δυστυχία και επαναστατικά κινήματα όμως!) σ. 41 απόσπασμα 1 και 2 σ. 42, απόσπασμα 1 Ρήξη το 1922 του Μπρε΄τον με το Νταντά, πρόταση σύγκλησης ενός «διεθνούς συνεδρίου για τον καθορισμό των κατευθύνσεων και για την υπεράσπιση του μοντέρνου πνεύματος» (Μρετόν) Θάνατος του νταντά: σ. 47, υποσημείωση.