ΜΙΝΩΙΚΗ ΤΕΧΝΗ 2. ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Την 3η – 2η χιλιετία π.χ. ακμάζει ο πολιτισμός της Κρήτης με σπουδαιότερο κέντρο την Κνωσό. Τον πολιτισμό αυτόν έφερε στο φως στην αρχή του 20ου αιώνα ο αρχαιολόγος ‘Αρθουρ Έβανς, ο οποίος του έδωσε και το όνομα «Μινωικός» από το μυθικό βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα.

Λόγοι ανάπτυξης του μινωικού πολιτισμού Η σημαντική γεωγραφική θέση του νησιού της Κρήτης. Το καλό κλίμα της περιοχής. Το εύφορο έδαφος. Η μακροχρόνια ειρήνη.

Ήδη από τη 3η χιλιετία… Ο πληθυσμός της Κρήτης αυξάνεται. Συστηματοποιείται η γεωργία και η κτηνοτροφία. Αναπτύσσεται το εμπόριο. Εξάγεται λάδι, ξυλεία, λίθινα αγγεία και εισάγονται κυρίως μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες. Η Κρήτη έχει καλή διοικητική και οικονομική οργάνωση και πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή.

Ιστορία 3η χιλιετία π.Χ.: Ανάπτυξη της ναυτιλίας, εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τη Συρία, τη Μεσοποταμία. 2000 π.Χ.: Δημιουργούνται τα πρώτα ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια, το Ζάκρο. 1700 π.Χ.: Τα πρώτα ανάκτορα καταστρέφονται και ξαναχτίζονται. (Παλαιοανακτορική περίοδος). 1700 – 1450 π.Χ.: Η εποχή των νέων ανακτόρων. Εποχή της μεγάλης ακμής. (Νεοανακτορική περίοδος) 1450 π.Χ.: Εισβολή των Αχαιών στην Κνωσό.

ΓΡΑΦΗ Γύρω στο 1700 π.Χ. Οι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα γραφής που έμοιαζε με τα ιερογλυφικά, όπως αποδεικνύει ο δίσκος της Φαιστού. Αργότερα άρχισε να χρησιμοποιείται η Γραμμική Α’, που ήταν γραφή συλλαβική. Καμιά από τις δύο γραφές δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

Ο δίσκος της Φαιστού

Γραμμική Α’

ΤΕΧΝΗ – α) αρχιτεκτονική ανακτόρων Το ανάκτορο ήταν κατοικία του Βασιλιά, των αξιωματούχων και του ιερατείου. Ήταν διοικητικό και οικονομικό κέντρο, είχε όμως και ιερό χαρακτήρα. Η κεντρική αυλή χωρίζει το ανάκτορο σε δύο πτέρυγες: τη δυτική, όπου βρίσκονταν τα ιερά και τα επίσημα κρατικά διαμερίσματα, και την ανατολική, όπου βρίσκονται οι κατοικίες και τα εργαστήρια. Στις αίθουσες αυτές οδηγεί ένα επιβλητικό μεγάλο κλιμακοστάσιο.

Γενικά χαρακτηριστικά Είναι προσανατολισμένα στην κατεύθυνση βορρά – νότου. Έχουν στο κέντρο τους μια ορθογώνια αυλή, γύρω από την οποία διακλαδώνονται τα υπόλοιπα δωμάτια. Έχουν σύστημα ύδρευσης, αποχέτευσης. Είναι πολυεπίπεδα, έχουν κλίμακες. Δεν είναι οχυρωμένα

Η κάτοψη του ανακτόρου της Κνωσού. Στο κέντρο διακρίνεται η μεγάλη ορθογώνια αυλή

Αναπαράσταση του ανακτορικού συγκροτήματος της Κνωσού Παρατηρήστε την πολυώροφη κατασκευή

Κατασκευή των ανακτόρων Τα ανάκτορα είναι κατασκευασμένα με λιθοδομή και ξύλινα δοκάρια

Άλλα χαρακτηριστικά Χαρακτηριστικά είναι τα έντονα χρώματα, καθώς και οι κίονες που λεπταίνουν στη βάση τους…

β) τοιχογραφίες Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η πολυχρωμία, τα έντονα και φωτεινά χρώματα. Βρίσκουμε επαναλαμβανόμενα διακοσμητικά μοτίβα όπως: κρίκους, πλεξίδες, φυτά, λουλούδια, βράχους, ζώα, πουλιά. Στα ζώα και στα φυτάχρησιμοποιούνται απίθανοι χρωματισμοί, που δεν είναι πάντοτε σύμφωνοι με τη φύση. Πολλές φορές μάλιστα δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε το είδος των φυτών και των ζώων. Τα ανθρώπινα σώματα κινούνται ελεύθερα. Τα σώματα των αντρών είναι συνήθως κόκκινα, ενώ των γυναικών λευκά. Συχνά συναντούμε σκηνές πομπής, σκηνές με ταυρομαχίες αλλά και κυνοκέφαλους, πέρδικες, δελφίνια. Τέλος, από τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζονται οι γυναίκες καταλαβαίνουμε τη θέση τους στη μινωική κοινωνία. Συμμετέχουν στις περισσότερες κοινωνικές εκδηλώσεις, φροντίζουν τον καλλωπισμό τους, βάφονται, λεπταίνουν τα φρύδια τους, φορούν κοσμήματα και φορέματα που αφήνουν το στήθος τους εκτεθειμένο.

Τα ανάκτορα ομορφαίνουν οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες

Ο πρίγκιπας με τα κρίνα

γ) κεραμική Τα αγγεία είναι πήλινα και ξεχωρίζουν για τις ζωγραφιστές παραστάσεις τους. Τα περισσότερα από αυτά αντιπροσωπεύουν τον παλιότερο καμαραϊκό ρυθμό. Πάνω σε ένα σκοτεινό φύλλο απλωνόταν η διακόσμηση που αποτελείται από ζωγραφιές ή προσαρμογή πολύτιμων κοσμημάτων. Συχνά συναντάμε μαιάδρους, κυματιστές γραμμές, σπείρες, θαλασσινά και φυτικά διαζώματα, γιρλάντες, και ιερά σύμβολα.

Δείγματα μινωικών αγγείων

ΘΡΗΣΚΕΙΑ Γυναικείες θεότητες που σχετίζονται με τη γονιμότητα. Ανδρικές θεότητες – γιοι ή σύζυγοι της μητέρας θεάς. Ιερά σύμβολα: διπλός πέλεκυς, διπλά κέρατα, ταύροι, περιστέρια, φίδια. Λατρεία σε ιερά, σπήλαια, κορυφές βουνών. Ιέρειες κυρίως γυναίκες και αρχιερέας ο βασιλιάς.

ΣΧΕΣΗ ΤΕΧΝΗΣ - ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ Η Μινωική, όπως κάθε τέχνη, είναι άρρηκτα δεμένη με τη θρησκεία της εποχής. Συχνά στα ειδώλια και τα αγγεία απεικονίζονται διαφορετικές μορφές της μητέρας – γης, καθώς και ιερά ζώα όπως ο ταύρος. Η Μινωική Θεά, η μεγάλη Μητέρα παρουσιάζεται να κατοικεί σε κορυφές βουνών ή κάτω από το ιερό δέντρο της ή όρθια κρατώντας στα χέρια τα φίδια της. Άλλες φορές με τη μορφή Περιστεριού. Φοράει στα μαλλιά της το γονιμοποιημένο λουλούδι που ηρεμεί τα νήπια ή ρίχνει σε έκσταση τον πιστό.

Η θεά με τα φίδια

ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ Τα ταυροκαθάψια ήταν ένα ιερό αγώνισμα για τους κατοίκους της μινωικής Κρήτης. Ο νέος αθλητής κρατά τον ταύρο από τα κέρατα και καλείται να κάνει ένα άλμα πάνω από αυτόν. Στα ταυροκαθάψια δεν παρατηρείται φόνος του ταύρου όπως στις μεταγενέστερες ταυρομαχίες…