ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρίες Ανάλυσης Λόγου στην Κοινωνική Ψυχολογία Ανάλυση Κατηγορικής Υπαγωγής. Εθνομεθοδολογία Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Ν. Μποζατζής

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Ανάλυση Κατηγορικής Υπαγωγής Εθνομεθοδολογία

Εθνομεθοδολογία Harold Garfinkel (Παν/μιο Σικάγου) Οι στόχοι και οι σκοποί των κοινών ανθρώπων είναι αντίστοιχοι με τους στόχους και σκοπούς των κοινωνικών επιστημόνων. Οι άνθρωποι προσπαθούν συνεχώς να κατανοήσουν τι συμβαίνει σε κάθε περίσταση και χρησιμοποιούν την κατανόηση αυτή για να παράγουν, αντίστοιχα, την δική τους κατάλληλη κοινωνική συμπεριφορά.

Εθνομεθοδολογία Garfinkel (’50): οι ...εθνο-μέθοδοι των ενόρκων και οι μέθοδοι των κοινωνικών επιστημόνων Π.χ. Διάκριση ανάμεσα στα «γεγονότα» και στις «γνώμες». Π.χ. Τι μπορεί να κάνει κανείς με τα αποδεικτικά στοιχεία. «Breaching Experiments». Τα διδάγματα της εθνομεθοδολογίας για τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται η γλώσσα σε καθημερινές καταστάσεις.

Harvey Sacks (βλ. Silverman 1998) Η περιγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιούν τα πρόσωπα «πράττοντας κοινωνική ζωή». Πρέπει να εξετάζονται οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν τα μέλη στην παραγωγή δραστηριοτήτων οι οποίες είναι δυνατόν να «παρατηρηθούν» και να «αναφερθούν». Στις μεθόδους αυτές συμπεριλαμβάνονται οι μέθοδοι παραγωγής κατηγοριών για την κατανόηση συγκεκριμένων συμβάντων.

Καθιστούν άμεσα κατανοητές δραστηριότητες μιας μεγάλης τάξης. Π.χ. Ερωτήσεις του τύπου «Τι δουλειά κάνεις;» «Από που είσαι;» Sacks: τέτοιες ερωτήσεις εγείρουν κατηγορίες όπως «επάγγελμα», «τόπος κατοικίας» οι οποίες είναι «πλούσιες σε συνεπαγωγές». Καθιστούν άμεσα κατανοητές δραστηριότητες μιας μεγάλης τάξης.

Τι γίνεται με τη μομφή της προκατάληψης; Οι κατηγορικά βασισμένες εξηγήσεις είναι «προστατευμένες ενάντια στην επαγωγή» («protected against induction»). Τι γίνεται με τη μομφή της προκατάληψης; Ένας τρόπος «προστασίας»: χρησιμοποίησε την κατηγορία και άσε τους άλλους να κάνουν την σύνδεση, να βγάλουν συμπεράσματα, να διατυπώσουν την εξήγηση.

Έμφαση στις κατηγορίες της κοινής γνώσης / κουλτούρας Πόσο πρωτότυπο είναι αυτό; Η απάντηση του Sacks. Ο περιγραφικός μηχανισμός του Sacks: κατηγορική υπαγωγή.

Ανάλυση κατηγορικής υπαγωγής «The baby cried. The mommy picked it up» (Sacks LC1: 236).

Γιατί «ακούμε» τη μητέρα ως μητέρα αυτού του παιδιού; Γιατί ακούμε το κλάμα ως την αιτία για το αγκάλιασμα της μητέρας; Που στηρίζονται αυτές οι αναγνώσεις;

«Μωρό» & «μαμά»: «κατηγορίες» που προέρχονται από μια «συλλογή» που ονομάζεται «οικογένεια» Κάποιες «συλλογές» έχουν πολλές κατηγορίες (π.χ. οικογένεια). Κάποιες «συλλογές» έχουν ή μπορούν να δομηθούν ως «συλλογές» δυο κατηγοριών (π.χ. φύλο ή φυλή). Δεν είναι απαραίτητο ότι κάθε σετ κατηγοριών θα «ακουστεί» ως συλλογή. Μπορούμε να μιλήσουμε για «συλλογή» μόνο όταν τα μέλη τις χρησιμοποιούν μαζί ή τις συλλέγουν μαζί, π.χ. αρσενικό / θυληκό. Κάθε ταυτότητα «ακούγεται» ως μια κατηγορία από κάποια συλλογή κατηγοριών.

Membership Categorization Device «any collection of membership categories, containing at least a category, which maybe applied to some population containing at least a member, so as to provide, by the use of some rules of application, for the pairing of at least a population member and a categorization device member. A device is then a collection plus rules of application».

Μηχανισμός κατηγορικής υπαγωγής «Κάθε συλλογή κατηγοριών υπαγωγής, η οποία περιέχει τουλάχιστον μια κατηγορία, η οποία μπορεί να αποδοθεί σ’ έναν πληθυσμό που περιέχει τουλάχιστον ένα μέλος, ώστε να καταστήσει δυνατή, με τη χρήση κάποιων κανόνων εφαρμογής, το «ζευγάρωμα» τουλάχιστον ενός μέλος του πληθυσμού και ενός μέλους του μηχανισμού κατηγοριοποίησης. Ο μηχανισμός, λοιπόν, αποτελείται από μια συλλογή συν κανόνες εφαρμογής».

Ποιοι είναι, λοιπόν, οι «κανόνες εφαρμογής»; («rules of application»).

Economy rule «A single category from any membership categorization device can be referentially adequate» (Sacks, LC1: 246).

Κανόνας οικονομίας «Μια και μοναδική (ενική) κατηγορία από οποιοδήποτε μηχανισμό κατηγορικής υπαγωγής μπορεί να είναι αναφορικά επαρκής».

Consistency rule “If some population of persons is being categorized, and if some category from a device’s collection has been used to categorize a first Member of the population, then that category or other categories of the same collection may be used to categorize further members of the population” (Sacks, LC1: 238-39, 246).

Κανόνας συνέπειας «Αν κάποιος πληθυσμός προσώπων κατηγοριοποιείται, και αν κάποια κατηγορία από κάποια συλλογή ενός μηχανισμού έχει χρησιμοποιηθεί για να κατηγοριοποιηθεί ένα πρώτο Μέλος του πληθυσμού, τότε αυτή η κατηγορία ή άλλες κατηγορίες της ίδιας συλλογής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατηγοριοποίηση και άλλων μελών του πληθυσμού».

Consistency rule corollary “If two or more categories are used to categorize two or more Members to some population, and those categories can be heard as categories from the same collection, hear them that way” (LC1: 247).

Κανόνας συνέπειας –επακόλουθο (ή «ακουστικός» κανόνας) «Αν δυο ή περισσότερες κατηγορίες χρησιμοποιούνται για να κατηγοριοποιήσουν δυο ή περισσότερα Μέλη ως προς κάποιο πληθυσμό, και αυτές οι κατηγορίες μπορούν να ακουστούν ως κατηγορίες από την ίδια συλλογή, ακούστε τες ως τέτοιες».

Duplicative organization “We treat any set of categories as defining a unit, and place members of the population into cases of the unit. If a population is so treated and is then counted, one counts not numbers of daddies, numbers of mommies, and numbers of babies but numbers of families –numbers of “whole families”, numbers of “families without fathers, etc” (LC1: 225, 240, 247-8).

Διπλότυπη οργάνωση «Μεταχειριζόμαστε κάθε σετ κατηγοριών ως αυτές να ορίζουν μια ενότητα, και τοποθετούμε μέλη του πληθυσμού σε περιπτώσεις της ενότητας. Αν ένας πληθυσμός γίνεται αντικείμενο τέτοιας μεταχείρισης και μετά μετράται, τότε δεν μετρούμε αριθμό πατέρων, αριθμό μητέρων και αριθμό μωρών, αλλά αριθμό οικογενειών –αριθμό ‘ολοκληρωμένων οικογενειών’, αριθμό ‘οικογενειών χωρίς πατέρα’ κλπ».

The hearer’s maxim for duplicative organization “If some population has been categorized by use of categories from some device whose collection has the ‘duplicative organization’ property, and a Member is presented with a categorized population which can be heard as co-incubents of a case of that device’s unit, then hear it that way” (LC1: 248).

Το απόφθεγμα του ακροατηρίου για την διπλότυπη οργάνωση «Αν κάποιος πληθυσμός έχει κατηγοριοποιηθεί με χρήση κατηγοριών κάποιου μηχανισμού του οποίου η συλλογή έχει την ιδιότητα της «διπλότυπη οργάνωσης», και σ’ ένα Μέλος παρουσιάζεται ένας κατηγοριοποιημένος πληθυσμός του οποίου τα μέλη μπορεί να «ακουστούν» ως συν-ένοικοι μιας περίπτωσης αυτής της ενότητας του μηχανισμού, τότε ακούστε το κατ’ αυτόν τον τρόπο».

Category-bound activities «many activities are taken by Members to be done by some particular or several particular categories of Members where the categories ate categories from membership categorization devices».

Κατηγορικά συνδεδεμένες δραστηριότητες «πολλές δραστηριότητες θεωρούνται από τα Μέλη ως δραστηριότητες που έχουν επιτελεστεί από μια συγκεκριμένη ή αρκετές συγκεκριμένες κατηγορίες Μελών όπου οι κατηγορίες είναι κατηγορίες από μηχανισμούς κατηγορικής υπαγωγής».

Άσκηση «Mother charged in death of child» «Κατηγορίες απαγγέλθηκαν σε μητέρα για το θάνατο παιδιού».

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1107.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Διδάσκων :Επίκουρος Καθηγητής Ν. Μποζατζής. «Θεωρίες Ανάλυσης Λόγου στην Κοινωνική Ψυχολογία: Ανάλυση Κατηγορικής Υπαγωγής. Εθνομεθοδολογία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1107.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.