Φυσικοθεραπεία σε ειδικές πληθυσμιακές μονάδες Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Φυσικοθεραπεία σε ειδικές πληθυσμιακές μονάδες Ενότητα 7: Εργονομία στην ανάπτυξη η περίπτωση της σχολικής τσάντας - Πιλοτική ερεύνα Γεωργία Πέττα Τμήμα Φυσικοθεραπείας Γ. Γεώργα PT, ΤΕΙ Αθήνας Μ .Σεφεριάδης PT, MsC, Γεν.Ν. Πατησίων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Η επίδραση της σχολικής τσάντας στους μυς και στο σκελετό του εφήβου Oι έφηβοι, (αναφέροντας την ηλικία 13-18 χρόνων), υπολογίζεται ότι συγκροτούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού σε αυτόν τον πλανήτη. Συγκεκριμένα, οι έφηβοι μαθητές, σε πολλές χώρες όπως και στην Ελλάδα, στην πλειοψηφία τους δεν αφήνουν τα βιβλία τους, εντός του χώρου του σχολείου, αλλά η σχολική τσάντα αποτελεί για αυτούς το «καθημερινό υποχρεωτικό τους φορτίο».

Σκοπός Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει βιβλιογραφικά τον παράγοντα «σχολική τσάντα» ως προς την επίδρασή του στη μυοσκελετική υγεία των εφήβων μαθητών, που για αυτούς συνιστά το κύριο και καθημερινό μέσο μεταφοράς βιβλίων και συναφούς εξοπλισμού.

Μέθοδος και υλικό 1 Διεξήχθη συστηματική μελέτη της επιστημονικά τεκμηριωμένης διεθνούς αρθρογραφίας και αναδείχθηκαν μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν ότι η επαναλαμβανόμενη σωματική αυτή επιβάρυνση, σε συνδυασμό με το υπερβολικό, για το ανώριμο εφηβικό σκελετό, φορτίο δικαιολογεί την ανησυχία των γονέων και επικεντρώνει το ενδιαφέρον των ερευνητών.

Μέθοδος και υλικό 2 Επιλέχτηκαν οι μελέτες που αναφέρονται στην περίοδο της εφηβείας, δηλαδή στην περίοδο κατά την οποία η σπονδυλική στήλη εμφανίζεται περισσότερο ευαίσθητη σε εξωτερικές επιδράσεις και ιδιαίτερα σε «καταναγκαστικά» φορτία που διαταράσσουν εύκολα την ισορροπία της.

Αποτελέσματα Συχνότερες περιοχές επιβάρυνσης: οσφύς αν και δεν επαληθεύεται σε όλες τις έρευνες, εμφανίζεται σε ποσοστό 51%, 65% ή ακόμα και 74,4% των εφήβων χρηστών σχολικής τσάντας. θώρακας ;;; αυχένας και ώμοι σε ποσοστό 45% των εφήβων με μυοσκελετικές ενοχλήσεις, το 6% ανέφερε προβλήματα στην περιοχή του αυχένα και των ώμων. Βρέθηκαν Χ; μελέτες που δείχνουν την εμφάνιση χρόνιου μυοσκελετικού πόνου ακόμα από ___ μέχρι και σε ποσοστό 77,1% των εφήβων μαθητών Μηχανές αναζήτησης. (Iyer SR 2001,Whittfield J et al 2005, Cottalorda J et al 2004, Wiersema BM et al 2003, Pascoe DD et al 1997, Negrini S et al 2002, Sheir-Neiss GI et al 2003, van Gent C et al 2003)

Αποτελέσματα Οι κύριοι μηχανισμοί μυοσκελετικού τραυματισμού, σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές είναι: Σηκώνοντας τη σχολική τσάντα για να φορεθεί (8%) Κατά τη διάρκεια όπου η σχολική τσάντα είναι φορεμένη (13%) και Βγάζοντας τη σχολική τσάντα (2%)

Αποτελέσματα Παράμετροι που οδηγούν σε «τραυματισμό»: η θέση της σχολικής τσάντας, το βάρος της και ο σχεδιασμός της.

1. Η θέση της σχολικής τσάντας, ως προς το σώμα του εφήβου Επιλέχτηκαν και μελετήθηκαν τρεις χαρακτηριστικές θέσεις τοποθέτησης του οπίσθιου βάρους της σχολικής τσάντας: στον 7ο θωρακικό [Εικ.Α], στον 12ο θωρακικό [Εικ.Δ] και στον 3ο οσφυϊκό σπόνδυλο [Εικ.Κ], κατόπιν φωτογράφησής τους σε ανφάς και προφίλ. Από τη μελέτη των οδηγών ανατομικών σημείων σε προφίλ (αυτί, 7ος αυχενικός, ώμος, μείζων τροχαντήρας, γόνατο και έξω σφυρό), παρατηρείται τόσο περισσότερη οριζόντια μετατόπισή τους, όσο ψηλότερα τοποθετείται το φορτίο. Οι χαμηλότερες θέσεις της σχολικής τσάντας είναι αυτές που, κατά προσέγγιση στην περιοχή της οσφύς ή του ισχίου, πλησιάζουν τον άξονα του κέντρου βάρους του σώματος του εφήβου. Grimmer K. και των συνεργατών της στο BMC, Musculoskeletal Disorders, Απρίλιος 2002.

2. Το βάρος της σχολικής τσάντας ως προς τη στάση σώματος του εφήβου Η στάση σώματος του έφηβου εξαρτάται από: Α) το βάρος της σχολικής τσάντας Β) το χρόνο εφαρμογής της στο σώμα του, και Γ) την κινητική του κατάσταση (στάση/βάδιση), δηλαδή κατά τη βάδιση εξαρτάται από την απόσταση που θα διανύσει και την ταχύτητα κίνησής (de Carvalho LAP et al 2008,Chansirinukor W et al 2001, Cardon G et al 2004, Goh JH et al 1998,Chow D et al 2009, Holt KG et al 2003, Korovessis P et al 2004, Grimmer K et al 2002)

2. Το βάρος της σχολικής τσάντας ως προς τη στάση σώματος του εφήβου Σε αύξηση του βάρους της σχολικής τσάντας, παρατηρείται απόκλιση της θέσης της κεφαλής, του αυχένα και των ώμων από τον νοητό φορέα της βαρύτητας. Οι ώμοι κάμπτονται προς τα εμπρός, συμπαρασύροντας τον κορμό σε πρόσθια κάμψη και τον αυχένα σε λόρδωση, σε μια προσπάθεια να αντισταθμιστεί η τάση του οπίσθιου φορτίου της σχολικής τσάντας, το οποίο τείνει να μετατοπίσει τον άξονα βαρύτητας του σώματος του εφήβου, έξω από τη βάση στήριξής του. Το γεγονός αυτό, αυξάνεται με την αύξηση του βάρους της σχολικής τσάντας, του χρόνου εφαρμογής της, αλλά και κατά τη βάδιση. Εκεί αυξάνεται με την αύξηση της απόστασης που διανύει ο έφηβος και την αύξηση της ταχύτητας κίνησής του. (de Carvalho LAP et al 2008,Chansirinukor W et al 2001, Cardon G et al 2004, Goh JH et al 1998,Chow D et al 2009, Holt KG et al 2003, Korovessis P et al 2004, Grimmer K et al 2002)

Σημαντικότερες επιπτώσεις της στην υγεία: Ενοχοποιείται για περιπτώσεις θωρακικής κύφωσης και σκολίωσης, χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί. Εμφανίζεται ως παράγοντας κινδύνου για οσφυαλγία με εικόνα οσφυϊκής λόρδωσης, σε πολλές έρευνες στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, όπου παρατηρήθηκε η χρήση βαρύ φορτίου τσάντας στο μικρό ανάστημα των νεότερων Ελλήνων εφήβων. (de Carvalho LAP et al 2008, Korovessis P et al 2005, Korovessis P et al 2004, Grimmer K et al 2002, Grimmer K et al 2000)

Σημαντικότερες επιπτώσεις της στην υγεία: Ως κυριότερο μηχανισμό πρόκλησης οσφυαλγίας αναφέρεται η πρόσθια απόκλιση του κορμού του εφήβου, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη παρατηρούμενη κίνηση στροφής της σπονδυλικής στήλης, με αποτέλεσμα τις ισχυρές τάσεις στη ΣΣ και συγκεκριμένα, στους συνδέσμους και μαλακούς ιστούς της, όπως ο μεσοσπονδύλιος δίσκος. (de Carvalho LAP et al 2008, Korovessis P et al 2005, Korovessis P et al 2004, Grimmer K et al 2002, Grimmer K et al 2000)

Συμπεράσματα - προτάσεις Οι σχολικές τσάντες: δεν πρέπει να ξεπερνούν το 10% του σωματικού βάρους του εφήβου. (Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής) να τοποθετούνται κοντά στο κέντρο βάρους σώματος, θέση οσφύος/ισχίων εφήβων (~3ος οσφυϊκός) (Grimmer K et al 2002, Brackley HM 2009, Steele S et al 2001, Grimmer K et al 2000, Vacheron JJ et al 1999, Cardon G et al 2004)

Συμπεράσματα - προτάσεις Οι σχολικές τσάντες: να επιτυγχάνουν ομοιόμορφη κατανομή βάρους στους δύο ώμους. (Pascoe DD et al 1997, Korovessis P et al 2005, Cottalorda J et al 2003) να είναι σχεδιασμένες βάσει εργονομικών αρχών. (de Carvalho LAP et al 2008, Puckree T et al 2004, Weir E 2002, Cottalorda J et al 2003, Mackie HW et al 2005, Wiersema BM et al 2003, Brackley HM 2009)

Τέλος Ενότητας

Σημειώματα

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Γεωργία Πέττα 2014. Γεωργία Πέττα. «Φυσικοθεραπεία σε ειδικές πληθυσμιακές μονάδες. Εργονομία στην ανάπτυξη η περίπτωση της σχολικής τσάντας - Πιλοτική ερεύνα». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.