Είδη εκπαιδευτικού λογισμικού και αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Είδη εκπαιδευτικού λογισμικού και αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Χάρης Κουτσουρελάκης ΠΑΚΕ Κρήτης

Εκπαιδευτικό Λογισμικό και Είδη Εκπαιδευτικού Λογισμικού Εκπαιδευτικό λογισμικό είναι: είναι το προϊόν της τεχνολογίας μέσω του οποίου πραγματοποιείται η διδασκαλία ενός ή περισσοτέρων γνωστικών αντικειμένων ακολουθώντας συγκεκριμένη παιδαγωγική φιλοσοφία και εκπαιδευτική στρατηγική.

Είδη Εκπαιδευτικού Λογισμικού 1 Λογισμικό εκγύμνασης: Σύνολο δοκιμασιών για εξάσκηση και αξιολόγηση του μαθητή Λογισμικό παρουσίασης: Παρουσίαση της διδακτέας ύλης με χρήση πολυμέσων Λογισμικό προσομοίωσης: Δημιουργία αναπαράστασης ή μοντέλου ενός πραγματικού φαινομένου στην οθόνη

Είδη Εκπαιδευτικού Λογισμικού 2 Λογισμικό επίλυσης προβλήματος: Επίλυση προβλήματος με δυνατότητα παραμετροποίησής του και αναπαράστασης της λύσης Εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας Εκπαιδευτικά παιχνίδια

Θεωρίες σχεδίασης, ανάπτυξης και αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού Συμπεριφορισμός Γνωστικές θεωρίες Εποικοδομητισμός

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Αποτελεί μια τυπική διαδικασία που σχετίζεται άμεσα με τη σχεδίαση, και επιτρέπει σε τρίτους να εκτιμήσουν έναν τίτλο λογισμικού, και ιδιαίτερα την αποτελεσματικότητά του ως προς το σκοπό για τον οποίον αναπτύχθηκε ή χρησιμοποιείται. ΟCDE (1989), Squires & McDougall (1994): αξιόλογη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, κατάρτιση καταλόγου κριτηρίων αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού Τρεις κατηγορίες μεθόδων αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού (Hinostroza et al., 2000): πειραματικές προσεγγίσεις με καταλόγους ελέγχου κριτηρίων (check-lists) ποιοτικές μέθοδοι

Πειραματικές μέθοδοι Χρήση αρχικών και τελικών ερωτηματολογίων: Απαντούν άτομα που μετέχουν: σε πειραματικές ομάδες και εργάζονται με το λογισμικό, σε ομάδες ελέγχου και εργάζονται με παραδοσιακές μεθόδους. Αξιολογούν με αξιόπιστο τρόπο την κατάκτηση ενός σώματος γνώσης από τους/ις μαθητές/ριες Χρησιμοποιήθηκαν στις αρχικές έρευνες της δεκαετίας του ’80 για τη διερεύνηση του μαθησιακού αποτελέσματος της χρήσης του υπολογιστή (Σολομωνίδου, 2001/04) Μπορεί να περιλαμβάνουν και μετα-έρευνες (διερεύνηση σε ένα δεύτερο επίπεδο των αποτελεσμάτων ενός μεγάλου αριθμού ερευνών με περιορισμένο δείγμα ή τοπικό χαρακτήρα) που επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων σε ένα ανώτερο επίπεδο (πχ. Kulik et al., 1980, 1983, Poole, 1995/1997, Σολομωνίδου, 2000α)

Προσεγγίσεις με κριτήρια αξιολόγησης (check-lists) Στηρίζονται στη διαμόρφωση και χρήση συγκεκριμένων κριτηρίων για την αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού. Τα κριτήρια αναφέρονται στην παιδαγωγική και στην τεχνική αξιολόγηση του λογισμικού: Διερευνούν εάν στο λογισμικό υπάρχουν και σε ποιο βαθμό ορισμένα χαρακτηριστικά που κατατάσσονται σε 4 κατηγορίες (παιδαγωγική και αισθητική - τεχνική αξιολόγηση) (Παναγιωτακόπουλος, Πιερρακέας & Πιντέλας, 2003, Squires & McDougall, 1994, Software Evaluation: http://hagar.up.ac.za/catts/learner/ eel/Conc/conceot.htm#Criteria%20for%20Evaluation)

Εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά παρέχει κίνητρα, και συγκεκριμένα: προσελκύει και διατηρεί την προσοχή προσδιορίζει την ενίσχυση Προκαλεί, προωθεί την άμιλλα ελέγχει την εμπιστοσύνη, κεντρίζει την περιέργεια γενικά και τη γνωστική περιέργεια ειδικά κινητοποιεί τη φαντασία, θέτει στόχους υπολογίζει το βαθμό επίτευξής τους, είναι χρήσιμο, ικανοποιεί έχει κατάλληλη διάρκεια και ποικιλία προωθεί την αλληλεπίδραση και την ανάδραση είναι προσανατολισμένο στο στόχο προσδιορίζει τον ρόλο του/ης εκπαιδευτικού χειρίζεται με κατάλληλο τρόπο τα λάθη των μαθητών/ριών

Σχέση του λογισμικού με το αναλυτικό πρόγραμμα περιέχει αλληλουχίες συμβατές με το αναλυτικό πρόγραμμα επιτρέπει τον πειραματισμό (εφαρμογή σε πραγματικές καταστάσεις) χρησιμοποιεί τις απόψεις περί γνωστικής υπερφόρτωσης είναι συμβατό με τα νοητικά σχήματα των μαθητών/ριών κατανοούν οι χρήστες/ριες πώς πρέπει να πλοηγούνται και σε ποιο σημείο του λογισμικού βρίσκονται κάθε στιγμή αισθάνονται ότι βρίσκονται σε οικείο περιβάλλον ή ότι χάνονται παρέχονται στο/η μαθητή/ρια εργαλεία ελέγχου της διαδικασίας ή ο έλεγχος γίνεται εξ ολοκλήρου από το λογισμικό, οι μαθητές/ριες είναι ελεύθεροι/ες να ‘ανακαλύψουν’ το λογισμικό, η πλοήγηση είναι γραμμική ή διακλαδωμένη

Αισθητική τα χρώματα είναι ελκυστικά και βοηθούν στην κατανόηση ο τρόπος παρουσίασης των κειμένων είναι κατάλληλος γίνεται χρήση κατάλληλων υπερκειμένων, γραφικών, ήχου, κινούμενων σχεδίων και βίντεο η παρουσίαση της οθόνης είναι ελκυστική και κατανοητή η παρουσίαση των εκπαιδευτικών οδηγιών είναι κατανοητή υπάρχουν επαρκείς κατάλογοι επιλογών και εικονίδια η σχεδίαση της διεπαφής είναι κατάλληλη, παρέχονται πληροφορίες για τον προσανατολισμό και κατάλληλα εργαλεία πλοήγησης

Τεχνική εξασφαλίζεται η ατομική χρήση του λογισμικού, το λογισμικό καταγράφει δεδομένα από τις απαντήσεις και την επίδοση του μαθητή ή της μαθήτριας, μπορεί το λογισμικό να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια σε περίπτωση περιορισμένης βλάβης

Μέθοδος Menon Αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου δικτύου διαφόρων ακαδημαϊκών και ερευνητικών φορέων σε χώρες της Ευρώπης Αποτελεί ένα παράδειγμα διαμόρφωσης ενός μοντέλου αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού πολυμέσων με την προσέγγιση των κριτηρίων αξιολόγησης Με βάση τη μέθοδο αυτή έχει αξιολογηθεί ένας μεγάλος αριθμός γνωστών τίτλων πολυμεσικού εκπαιδευτικού λογισμικού (http://www.menon.org)

Ποιοτικές μέθοδοι Χρήση ποιοτικών μεθόδων αξιολόγησης σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα και καταστάσεις (εγκατεστημένη αξιολόγηση) Πχ. Squires & McDougall (1994): μια μέθοδος ανάλυσης των χαρακτηριστικών εκπαιδευτικού λογισμικού η οποία στηρίζεται στη διάκριση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ χρήστη-σχεδιαστή, εκπαιδευτικού-χρήστη και εκπαιδευτικού-σχεδιαστή. Crook, 1994: είδος των αλληλεπιδράσεων δια μέσου των υπολογιστών ή με τη συνεργασία των μαθητών/ριών μπροστά ή γύρω από τον υπολογιστή Στην πλειοψηφία τους τα κριτήρια αυτά είναι εμπνευσμένα κυρίως από τη συμπεριφορική και λιγότερο από τη γνωστική προσέγγιση Πχ. Squires & Preece (1999): σειρά κριτηρίων αξιολόγησης εκπ. λογισμικού που είναι συμβατά με τις εποικοδομητικές προσεγγίσεις για τη μάθηση: γνωστική αυθεντικότητα και αυθεντικότητα πλαισίου, γνωστικές προσεγγίσεις για την πρόβλεψη της αξιολόγησης κριτήρια ευχρηστίας και κοινωνικο-εποικοδομητικής αντίληψης για τη μάθηση αξιοπιστία, πολυπλοκότητα, αίσθημα οικειότητας και προσωπικής ‘ιδιοποίησης’ συνεργασία, συμφωνία με το αναλυτικό πρόγραμμα μάθηση μέσα από δημιουργικές στρατηγικές του λογισμικού

Αξιολόγηση κατά την ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού Ανάλυση των αναγκών εκπαίδευσης των μαθητών/ριών, με τη διερεύνηση μέσω ερωτηματολογίων, συνεντεύξεων, παρατηρήσεων, κλπ. Παραγωγή πρωτοτύπων, προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις πάνω στη βασική παιδαγωγική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί και παραγωγή ενός πρωτότυπου (demo) του λογισμικού. Διαμορφωτική αξιολόγηση, με στόχο να διαπιστωθεί εάν το λογισμικό καλύπτει τις ανάγκες από την ανάλυση που προηγήθηκε και εάν μπορεί να βελτιωθεί ώστε να γίνει ελκυστικότερο και αποτελεσματικότερο. Υλοποίηση των αναγκαίων αλλαγών, προκειμένου να διορθωθούν τα προβλήματα που διαπιστώθηκαν κατά τη διαμορφωτική αξιολόγηση. Αρχική δοκιμασία ελέγχου (Pre-Test), προκειμένου να διαπιστωθεί εάν το λογισμικό καλύπτει τους στόχους του, με τη συμμετοχή μαθητών/ριών σε ομάδες πειραματικές και ομάδες ελέγχου. Εφαρμογή του λογισμικού σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες, με στόχο τη διερεύνηση της λειτουργίας του. Τελική δοκιμασία ελέγχου (Post-Test) των μαθητών/ριών που μετέχουν σε πειραματικές ομάδες και σε ομάδες ελέγχου προκειμένου να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα του λογισμικού, και εάν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των επιδόσεων των μαθητών/ριών στις δύο κατηγορίες ομάδων. Συνολική αξιολόγηση, η οποία αποτιμά συνολικά τη συμβολή της χρήσης του λογισμικού για τις συνθήκες εργασίας των μαθητών/ριών και της διδασκαλίας γενικότερα. Λήψη αποφάσεων σχετικά με την περαιτέρω εφαρμογή του λογισμικού ως έχει, καθώς και για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Εφαρμογή σε ευρύ επίπεδο, προκειμένου να διαπιστωθεί η συμβολή της συστηματικής χρήσης του στην εκπαίδευση και στους/ις μαθητές/ριες.