3nd Training Workshop 12th of October 8:30 -16:30 Financial Investigation Coordination in Cyprus: Hercule III Programme Anti-Fraud Training 2014 -2020 This publication has been produced with the assistance of the European Union. The contents of this publication are the sole responsibility of EUC and can in no way be taken to reflect the views of the European Union. Financial Investigation Coordination in Cyprus [OLAF/2016/D1/014]

Οικονομικές Καταστάσεις, Λογιστικές Αρχές και Απάτη

Παράδειγμα Πωλήσεις: 1.000.000 Συνολικά έξοδα: 200.000 Κέρδος: 800.000 Ακραίο σενάριο: Όλες οι πωλήσεις επί πίστωση Κέρδος: 800.000 Ταμειακές εισροές: 0 Κέρδος = Λογιστικό Νούμερο Κέρδος vs Μετρητά Από που προκύπτει αυτή η διαφορά?

Εισαγωγικά: Η λογιστική είναι επιστημονικός κλάδος ο οποίος ασχολείται με την αναγνώριση, αποτίμηση, καταγραφή και παρουσίαση οικονομικών γεγονότων. Χρήστες των Λογιστικών καταστάσεων Εντός επιχείρησης (διοίκηση) Εκτός επιχείρησης (επενδυτές, πιστωτές, πελάτες, εργαζόμενοι, φορολογικές αρχές, επιτροπή κεφαλαιαγοράς) Αντικειμενικός σκοπός των Οικονομικών (Λογιστικών) καταστάσεων είναι η παροχή πληροφοριών για την χρηματοοικονομική κατάσταση, τα αποτελέσματα χρήσης και τις μεταβολές στη χρηματοοικονομική κατάσταση μίας επιχείρησης, οι οποίες είναι χρήσιμες στη λήψη χρηματοοικονομικών αποφάσεων.

Εισαγωγή (συνέχεια): Πιο συγκεκριμένα: Τι είναι/τι αφορά η χρηματοοικονομική λογιστική? Είναι ένας τρόπος καταγραφής, ανάλυσης και σύνοψης των οικονομικών γεγονότων. Οικονομικά γεγονότα κατά βάση είναι οι πραγματικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται στις επιχειρήσεις (π.χ. πωλήσεις και αγορές αγαθών, οι πληρωμές των εξόδων κλπ) Οι συναλλαγές αυτές καταγράφονται σε λογιστικά πρωτογενή βιβλία της επιχείρησης (βιβλίο αγορών/πωλήσεων, βιβλίο ταμείου, κλπ.) Στη συνέχεια, τα στοιχεία μεταφέρονται στο καθολικό μέσω του διπλογραφικού συστήματος. Κατάρτιση Ισοζυγίου. Τέλος, όλη η οικονομική πληροφόρηση συνοψίζεται στις οικονομικές καταστάσεις.

Υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων: Με απόφαση που πάρθηκε το Μάρτιο του 2002 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όλες οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να συντάσσουν και να δημοσιεύουν τις ενοποιημένες οικονομικές τους καταστάσεις από 1/1/2005 βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων. www.iasplus.com Κύπρος – δημόσιες και ιδιωτικές – κάθε χώρα διαφορετικά Πλεονεκτήματα? Ruled vs. principle based. Πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα.

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Εννοιολογικό Πλαίσιο και Ποιοτικά χαρακτηριστικά Σκοπός: Να οριοθετήσει τις γενικές αρχές οι οποίες πρέπει να χαρακτηρίζουν την διαδικασία κατάρτισης και παρουσίασης των οικονομικών καταστάσεων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Θεμελιώδη Ενισχυτικά Σχετικότητα Αξιόπιστη Απεικόνιση Συγκρισιμότητα Έγκαιρη Αναγνώριση Επιβεβαίωση προβλέψεων και ενεργειών του παρελθόντος Προβλεπτική Ικανότητα Δυνατότητα κατανόησης Δυνατότητα Επαλήθευσης Πληρότητα Ουδετερότητα Χωρίς ουσιώδη λάθη

Διαδικασία υιοθέτηση ενός Προτύπου (endorsement process) Πλεονεκτήματα? Ruled vs. principle based. Πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα.

Λογιστικές καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Ισολογισμός …παρέχει πληροφόρηση για τους οικονομικούς πόρους που κατέχει η επιχείρηση (ενεργητικό), τις υποχρεώσεις της και τα ίδια κεφάλαια όπως αντανακλώνται σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τα στοιχεία του ισολογισμού είναι: 1α. Το Ενεργητικό το οποίο περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία είναι οικονομικοί πόροι που ελέγχονται από την επιχείρηση εξαιτίας γεγονότων του παρελθόντος και από τα οποία αναμένεται να εισρεύσουν μελλοντικά οικονομική οφέλη. 1β. Οι υποχρεώσεις οι οποίες περιλαμβάνουν διάφορα στοιχεία τα οποία είναι παρούσες οφειλές της επιχείρησης που προέκυψαν από γεγονότα του παρελθόντος, η τακτοποίηση των οποίων αναμένεται να καταλήξει στην εκροή οικονομικών πόρων από την επιχείρηση.

Λογιστικές καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα: 1γ. Τα ίδια κεφάλαια ή Καθαρή θέση Μετοχικό Κεφάλαιο (Λογιστική / Ονομαστική Αξία vs. Χρηματιστηριακή αξία) Αποθεματικό υπέρ το άρτιο Άλλα αποθεματικά (γενικού ή ειδικού σκοπού) Αποτελέσματα εις νέον Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης ….Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης είναι μια έκθεση που περιέχει πληροφορίες για έσοδα, κέρδη, έξοδα και ζημιές που έγιναν σε μια συγκεκριμένη λογιστική χρήση. (ανεξαρτήτως εισπράξεων και πληρωμών) Κέρδος vs. Μετρητά? 3. Κατάσταση συνολικών αποτελεσμάτων χρήσης …..Εμπεριέχει την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης και επιπρόσθετα συνυπολογίζει μη πραγματοποιημένα κέρδη ή ζημιές (πχ. Κέρδη/ζημιές από αποτίμηση κτιρίων, μετοχών κλπ) When a company is first incorporated (set up) the issue price of its shares will probably be the same as their par value and so there would be no share premium. If the company does well, the market value of its shares will increase, but not the par value. The price of any new shares issued will be approximately their market value.

Λογιστικές καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα: Κατάσταση μεταβολών ιδίων κεφαλαίων …Κύριος σκοπός κατάρτισης της συγκεκριμένης κατάστασης είναι η παροχή πληροφοριών για τις μεταβολές που παρουσιάζουν τα στοιχεία της Καθαρής Θέσης (Μετοχικό Κεφάλαιο, Αποθεματικό υπέρ το άρτιο, Άλλα αποθεματικά (γενικού ή ειδικού σκοπού), Αποτελέσματα εις νέον. 5. Κατάσταση ταμειακών ροών Λογιστικές πολιτικές και σημειώσεις Παράδειγμα Μαλούππα και Παπακώστα ετήσιας έκθεσης

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης - Income statement for ABC για τη περίοδο 1/1/2012-31/12/2012 Πωλήσεις/Turnover/Sales A Κόστος Πωλήσεων/Cost of sales (B) Μικτό Κέρδος/Gross profit A-B Λοιπά λειτουργικά έσοδα/ Other net operating income C Λοιπά λειτουργικά έξοδα/ Other net operating expenses (D) Έξοδα Διοίκησης/Administrative expenses (E) Έξοδα διάθεσης / Selling & Marketing expenses (F) C-D-E-F Κέρδη/Ζημιές προ φόρων, προ χρηματοοικονομικών & επενδυτικών αποτελεσμάτων/Profit before tax, financial and investment results (A-B) + (C-D-E-F) Κέρδη/Ζημιές από χρηματοοικονομικές δραστηριότητες/Net financial income / (loss) G Κέρδη/Ζημιές προ φόρων / Profit before tax (A-B) + (C-D-E-F)+G Φόρος / Tax (H) Κέρδη/Ζημιές μετά φόρων / Profit after tax (A-B) + (C-D-E-F)+G - H

Κατάσταση συνολικών αποτελεσμάτων χρήσης/ Comprehensive Income statement for ABC για την περίοδο 1/1/2012-31/12/2012 Κέρδη/Ζημιές μετά φόρων / Net profit after tax A Συν/Μείον Λοιπά συνολικά αποτελέσματα / Other Comprehensive Income/expenditure B Συνολικά αποτελέσματα χρήσης / Total comprehensive Income A + B

Κατάσταση μεταβολών ιδίων κεφαλαίων / Annual Statement Of Changes In Shareholder's Equity για την περίοδο 1/1/2012-31/12/2012 Μετοχικό κεφάλαιο / Share Capital Διαφορά υπέρ το άρτιο/Share premium Κέρδη/Ζημιές εις νέων / Retained Earnings/losses Αποθεματικά Αναπροσαρμογής (Revaluation Reserves) Άλλα Αποθεματικά (Reserves) Σύνολο 1/1/2012 Υπόλοιπα Χ X Συνολικά αποτελέσματα χρήσης   Μερίσματα (Χ) Έκδοση μετοχών 31/12/2012 Υπόλοιπα

Ισολογισμός / Balance sheet of ABC στις 31/12/2012 Μη κυκλοφορούν ενεργητικό / Non Current assets   Ίδια κεφάλαια / Shareholders' Equity Intangible assets / Άυλα Στοιχεία Μετοχικό κεφάλαιο / Common Stock a e.g. Σήμα/ brand name A Κέρδη εις νέον / Retained Earnings b Fixed assets / Πάγια στοιχεία Αποθεματικά / Reserves & Revaluation reserves c Κτίρια / Building B a+b+c Οικόπεδα/Εδαφική έκταση/ Land C Μηχανήματα/ Machinery D Μακροχρόνιες Υποχρεώσεις / Long term Liabilities Μακροχρόνιες επενδύσεις / long term investments Μακροχρόνια Δάνεια / Long term Loans d Διαθέσιμες προς πώληση μετοχές / Available for sales investments E Σύνολο μη κυκλοφορούντος ενεργητικού / Total non current assets A+B+C+D+E Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις / Current Liabilities Κυκλοφορούν ενεργητικό / Current Assets Προμηθευτές / Creditors e Αποθέματα / Inventories F Βραχυπρόθεσμα δάνεια / Short term loans f Προπληρωμές / Paid in advance Λ/σμοί Εισπρακτέοι/ Receivables Πελάτες / Debtors G Λ/σμοί πληρωτέοι / A/c payable g H Σύνολο βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων e+f+g I Βραχυχρόνιες επενδύσεις / Short term investment J Ταμειακά διαθέσιμα και άλλα ισοδύναμα / Cash and other equivalent Κ Σύνολο κυκλοφορούντος ενεργητικού / Total current assets F+G+H+I+J+K Σύνολο ενεργητικού / Total Assets A+B+C+D+E+F+G+H+I+J+K Σύνολο Παθητικού / Total Liabilities a+b+c+d+e+f+g Τα 2 νούμερα πρέπει να είναι ίσα - Λογιστική Ισότητα

Άσκηση Παρακαλώ να κατατάξετε τα ακόλουθα στοιχεία ως στοιχεία ενεργητικού (Ε), υποχρεώσεις (Υ), ή ίδια κεφάλαια (ΙΚ). Λογαριασμοί εισπρακτέοι Μακροχρόνιο Δάνειο Αποθέματα Γραμματεία Πληρωτέα Λογαριασμοί πληρωτέοι Μετοχικό κεφάλαιο Αποτελέσματα εις νέον Οικόπεδα/Εδαφική έκταση/γη Προπληρωθέντα έξοδα Έξοδα πληρωτέα Εξοπλισμός

Άσκηση Παρακαλώ να κατατάξετε τα ακόλουθα στοιχεία ως στοιχεία της Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήση (ΚΑΧ), της Κατάστασης Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων (ΚΜΙΚ) και Ισολογισμού (Ι). Μετρητά Λογαριασμοί πληρωτέοι Μετοχικό κεφάλαιο Έσοδα από τόκους Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Μερίσματα Μισθοί Αποθέματα Έσοδα από τις πωλήσεις Αποτελέσματα εις νέον Κέρδη/Ζημιές Χρήσης

Άσκηση Πιο κάτω μπορείτε να βρείτε τα ποσά των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού της Wells Fargo & Company, μίας εταιρείας συμβούλων, κατά την 31 Δεκεμβρίου, 2012. Επίσης, τα έσοδα και έξοδα της επιχείρησης για τη συγκεκριμένη λογιστική χρήση. Πωλήσεις 32 Μη κυκλοφορούν στοιχεία Ενεργητικού 4 Λ/σμοί Εισπρακτέοι 253 Μακροχρόνιες επενδύσεις 72 Βραχ/θεσμες υποχρεώσεις 290 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 64 Μετοχικό Κεφάλαιο 12 Λοιπά έξοδα 14 Τόκοι έξοδα 3 Μετρητά 16 Μισθοί 9 Αποτελέσματα εις νέον (1/1) 19 Λοιπά στοιχεία ενεργητικού 43 Αποτελέσματα εις νέον (31/12) ; Προετοιμάστε την Κατάσταση Λογαριασμού Αποτελεσμάτων και του Ισολογισμού της Wells Fargo & Company στις 31 Δεκεμβρίου 2012. Μήπως η Wells Fargo διένεμε μερίσματα κατά τη διάρκεια του έτους; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης Λύση άσκησης Για σκοπούς της παρούσας ασκήσεις, η κατάσταση αποτελεσμάτων και ο ισολογισμός αναπτύσσονται σε μια πιο απλή μορφή. Wells Fargo & Company   Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης Για την περίοδο 1/1-31/12/2008 Πωλήσεις 32 Έξοδα: Τόκοι έξοδα 3 Μισθοί 9 Λοιπά έξοδα 14 Σύνολο εξόδων 26 Κέρδη Χρήσης 6 Ισολογισμός Δεκέμβρης 31, 2008 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Ίδια Κεφάλαια Μετρητά 16 Μετοχικό Κεφάλαιο 12 Λ/σμοί Εισπρακτέοι 253 Αποτελέσματα εις νέον * 22* Μακροχρόνιες επενδύσεις 72 Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων 34 Μη κυκλοφορούν στοιχεία Ενεργητικού 4 Υποχρεώσεις Λοιπά στοιχεία ενεργητικού 43 Βραχ/θεσμες υποχρεώσεις 290 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 64 Σύνολο Υποχρεώσεων 354                    Σύνολο Ενεργητικού 388 Σύνολο Παθητικού

* Υπολογισμός των αποτελεσμάτων εις νέον στις 31/12 Λογιστική Ισότητα Σύνολο Ενεργητικού = Σύνολο Παθητικού άρα Σύνολο Ενεργητικού = Σύνολο Υποχρεώσεων + Ίδια Κεφάλαια Άρα, 388 = 354 + Ίδια Κεφάλαια Ίδια Κεφάλαια = 388-354 Ίδια Κεφάλαια = 34 Άρα αφού τα ΙΚ είναι 34 και το μετοχικό κεφάλαιο 12, τα Αποτελέσματα εις νέον 31/1 είναι 22. Επιπρόσθετα: Αποτελεσμάτων εις νέον στη 31/12 = Αποτελεσμάτων εις νέον στη 1/1 + Κέρδη Χρήσης – Μερίσματα Άρα 22 = 19 + 6 – Μερίσματα Μερίσματα = 3

Οι βασικές Λογιστικές αρχές Η υπόθεση της διαρκούς επιχειρηματική δραστηριότητας (Going concern) υποδηλώνει ότι μία επιχείρηση θα υπάρχει στο προβλεπόμενο μέλλον και επομένως δεν υπάρχει πρόθεση να περιορίσει ουσιωδώς τις δραστηριότητες της ή να ρευστοποιήσει τα στοιχεία που έχει υπό τον έλεγχο της. Η υπόθεση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων (accrual assumption) – Η αρχή αυτή απαιτεί ότι οι οικονομικές συναλλαγές αναγνωρίζονται όταν πραγματοποιούνται (και όχι όταν εισπράττονται ή πληρώνονται).

Ρόλος Ελεγκτών – “Expectation gap” Πολλοί υποστηρίζουν ότι: Οι ελεγκτές είναι αυτοί που φέρουν την κύρια ευθύνη για τις οικονομικές καταστάσεις μία επιχείρησης. Μία σύμφωνη γνώμη εγγυάται την ακρίβεια και την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων. Οι ελεγκτές ελέγχουν το 100% (δειγματοληψία) Οι ελεγκτές πρέπει να προειδοποιούν ‘έγκαιρα το κοινό για τυχόν πτώχευση μίας επιχείρησης. Οι ελεγκτές είναι υπεύθυνοι για τον εντοπισμό της απάτης. Η συμμόρφωση των ελεγχομένων με τις παρατηρήσεις της έκθεσης έλεγχου και η τυχόν επιβολή κυρώσεων δεν περιλαμβάνονται στις αρμοδιότητες του ελεγκτή.

Γνώμες Ελεγκτών Σύμφωνη γνώμη Συχνά ονομάζεται καθαρή άποψη, η ανεπιφύλακτη γνώμη αποτελεί έκθεση ελέγχου που εκδίδεται όταν ο ελεγκτής κρίνει ότι καθένα από τα οικονομικά στοιχεία που παρέχονται από τις επιχειρήσεις είναι απαλλαγμένο από τυχόν ψευδείς δηλώσεις και αποδίδουν με αξιοπιστία την εικόνα της επιχείρησης. Επιπλέον, η ανεπιφύλακτη γνώμη δείχνει ότι τα οικονομικά στοιχεία έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα . Αυτό είναι το καλύτερο είδος της έκθεση μια επιχείρηση μπορεί να λάβει. Σύμφωνη Γνώμη με Έμφαση Η γνώμη με έμφαση είναι εξαιρετικά παρόμοια με εκείνη της σύμφωνης γνώμης. Ο ελεγκτής κρίνει ότι καθένα από τα οικονομικά στοιχεία που παρέχονται από τις επιχειρήσεις είναι απαλλαγμένο από τυχόν ψευδείς δηλώσεις και αποδίδουν με αξιοπιστία την εικόνα της επιχείρησης και επιπλέον, η δείχνει ότι τα οικονομικά στοιχεία έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Η γνώμη με έμφαση ωστόσο, θα περιλαμβάνει μια πρόσθετη παράγραφο που αναδεικνύει το λόγο για τον οποίο η έκθεση ελέγχου δεν είναι ‘σύμφωνη γνώμη’. Αυτό γίνεται όταν για την πληρέστερη πληροφόρηση του χρήστη ο ελεγκτής θεωρεί σκόπιμο την αναφορά κάποιου συγκεκριμένου θέματος.

Σύμφωνη Γνώμη με Εξαίρεση Ο ελεγκτής κρίνει ότι καθένα από τα οικονομικά στοιχεία που παρέχονται από τις επιχειρήσεις είναι απαλλαγμένο από τυχόν ψευδείς δηλώσεις και αποδίδουν με αξιοπιστία την εικόνα της επιχείρησης και επιπλέον, η δείχνει ότι τα οικονομικά στοιχεία έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, με εξαίρεση κάποιο θέμα που έχει διαφορετική άποψη από την διοίκηση. Άρνηση έκδοσης γνώμης Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ελεγκτής δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει μια ακριβή έκθεση ελέγχου. Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, όπως η απουσία των κατάλληλων οικονομικών στοιχείων. Όταν συμβαίνει αυτό, ο ελεγκτής εκδίδει η άρνηση γνώμης, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί η γνώμη της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης. Αρνητική Γνώμη Το χειρότερο είδος γνώμης που μπορεί να χορηγηθεί σε μια επιχείρηση είναι η αρνητική γνώμη. Αυτό δείχνει ότι τα οικονομικά στοιχεία της επιχείρησης δεν είναι σύμφωνα με τις Λογιστικέ Αρχές. Επιπλέον, τα οικονομικά στοιχεία που παρέχονται από την επιχείρηση έχουν κατάφωρα διαστρεβλωθεί. Αν και αυτό μπορεί να συμβεί κατά λάθος, είναι συχνά μια ένδειξη της απάτης. Στην κρίση η δεύτερη περίπτωση εντοπίζεται και σχετίζετε με το going concern.

Ηθική και Λογιστική Είναι ικανά τα ΔΛΠ και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί (ιδιωτικοί και δημόσιοι) να αποτρέπουν την χειραγώγηση των οικονομικών καταστάσεων? Το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο του δυτικού κόσμου, Enron! http://www.youtube.com/watch?v=Wnc70XK1_6k

Ευχαριστώ!

Παράρτημα