ΒΙΩΣΙΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ

 Indicator : a variable that can take a certain number of values (statistical) or states (qualitative) according to circumstances (temporal, spatial) (Dubois, G., 2005)  1992: “Earth Summit” Conference Agenda 21  1993: United Nations Commission for Sustainable Development (UNCSD) όπου εγκρίθηκε πρόγραμμα για την ανάπτυξη αειφορικών δεικτών σε εθνικό επίπεδο ώστε να χρησιμοποιηθούν από τους λήπτες αποφάσεων ( decision-makers)  Κατηγοριοποίηση σε : Οικονομικούς - Κοινωνικούς – Περιβαλλοντικούς - Θεσμικούς  Εφαρμογή των δεικτών στον τομέα του τουρισμού  The “Statistical Indicators Needed to Monitor Sustainable Travel and Tourism Development” by the World Travel and Tourism Council (1992)  The International Working Group on Indicators of Sustainable Tourism by the World Tourism Organization (1993)  A study about indicator’ s performance by The International Federation of Tour Operators (1994)

Σκοπεύει σε μια μακροχρόνια τουριστική ανάπτυξη και στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες :  στη βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων διατηρώντας τις οικολογικές διεργασίες, την φυσική κληρονομιά και βιοποικιλότητα  στο σεβασμό της πολιτιστικής ταυτότητας και αυθεντικότητας των τοπικών κοινωνιών  στον ίσο καταμερισμό των κοινωνικοοικονομικών οφελειών προς όλους τους ενδιαφερόμενους (stakeholders ) (WTO, 2004)

Ο βασικός ρόλος των δεικτών βιώσιμου τουρισμού είναι η μέτρηση της α π οδοτικότητας συγκεκριμένων διαχειριστικών μέτρων και π ρακτικών με σκο π ό να π αρέχει π ληροφορίες για μια ενδεχόμενη αλλαγή π ου μ π ορεί να π ροκύψει στο μέλλον

 Η επιλογή των δεικτών αφορά τους ίδιους τους λήπτες αποφάσεων που γνωρίζουν τις προτεραιότητες της εκάστοτε περίπτωσης και κρίνουν ποιοι δείκτες είναι χρήσιμο να παρακολουθούνται  Ποσοτικοί δείκτες  Ποσοτική ανάλυση  ποσοτικά και αντικειμενικά αποτελέσματα  Ποιοτικοί δείκτες  Ποιοτική ανάλυση  ποιοτικά και υποκειμενικά αποτελέσματα

 έλλειψη κατάλληλων στοιχείων για τον υπολογισ µ ό τους  γενίκευση δεικτών για να συμπεριλάβουν διάφορες περιπτώσεις ή για να αντιπαρέλθουν την έλλειψη στοιχείων  υποκειμενικότητα που µ πορεί να τους διακρίνει τόσο κατά τη διαδικασία επιλογής τους και ακό µ α περισσότερο κατά την αξιολόγηση τους, ειδικότερα στην περίπτωση των ποιοτικών δεικτών

 Συμβολή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, μειώνοντας τους κινδύνους και τα κόστη  Προσδιορισμός των θεμάτων που προκύπτουν και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης  Προσδιορισμός των επιπτώσεων, επιτρέποντας την διαμόρφωση δράσεων αντιμετώπισης  Μέτρηση αποδοτικότητας της εφαρμογής των σχεδίων δράσης.

 Παροχή αξιόπιστων ποσοτικών και ποιοτικών πληροφοριών στους άμεσα ενδιαφερόμενους συμπεριλαμβανομένου της τοπικής κοινωνίας  Συνεισφορά στη συνεχή παρακολούθηση (monitoring) των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τις εφαρμοζόμενες τακτικές  συνεχή βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού πλαισίου και τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής ισορροπίας

 Οικονομικοί δείκτες (economic indicators) σχετίζονται με τις επιπτώσεις του τουρισμού στην οικονομία των περιοχών και βοηθά στην αξιολόγηση παραμέτρων όπως  το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν,  οι θέσεις εργασίας,  η ανεργία  έσοδα που προκύπτουν από την τουριστική ανάπτυξη. Οι δείκτες αυτοί είναι ποσοτικοί και προβάλλουν αντικειμενικές μετρήσεις των οικονομικών επιπτώσεων του τουρισμού (United Nations, 2007).

 Περιβαλλοντικοί δείκτες (environmental indicators) σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού σε έναν τουριστικό προορισμό είτε θετικές είτε αρνητικές.  ενδείξεις των επιπέδων ρύπανσης που προκαλούνται από την τουρισμό σε μια περιοχή,  της φέρουσας ικανότητας του προορισμού,  της επίδρασης του τουρισμού στη βιοποικιλότητα,  του ποσοστού αστικοποίησης  της διάβρωσης των εδαφών  της υποβάθμισης της περιβαλλοντικής ποιότητας  συσχέτιση είδους τουριστικής δραστηριότητας με υποβάθμιση της περιοχής  αξιολόγηση της αποδοτικότητας των υφιστάμενων διαχειριστικών σχεδίων

 Κοινωνικοί δείκτες (social indicators) δίνουν πληροφορίες για τις κοινωνικές επιπτώσεις του τουρισμού σε μια περιοχή και μελετούν τις σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών.  ικανοποίηση των τουριστών (tourists’ satisfaction) από τον τουριστικό προορισμό που επέλεξαν  απόψεις των ίδιων κατοίκων της περιοχής φιλοξενίας (host community attitude),  βαθμό συμμετοχής των κατοίκων στην λήψη αποφάσεων σε ζητήματα που αφορούν τον τουριστικό σχεδιασμό και την πολιτισμική ταυτότητα της τοπικής κοινωνίας

Περιβαλλοντικοί δείκτες (Environmental Indicators ) Κύριο ΘέμαΠροτεινόμενοι δείκτες Διαχείριση ενεργειακής κατανάλωσης Συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά έτος και ανά τύπο τουριστικής εγκατάστασης Αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων σε πρόγραμμα με ΑΠΕ ως προς το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων Αειφορική χρήση υδατικού πόρου Συνολική ποσότητα νερού που καταναλώνεται ανά τουρίστα ανά ημέρα Εξοικονόμηση νερού (% μείωση, ανακύκλωση ) Ποιότητα πόσιμου νερού % τουριστικών επιχειρήσεων με συστήματα επεξεργασίας νερού % επισκεπτών με ασθένειες που οφείλονται στην κακή ποιότητα του πόσιμου νερού κατά την διάρκεια των διακοπών τους Διαχείριση υγρών αποβλήτων % λυμάτων που δέχονται επεξεργασία % τουριστικών επιχειρήσεων που συνδέονται με εγκαταστάσεις υγρών αποβλήτων Διαχείριση στερεών αποβλήτων Όγκος αποβλήτων που παράγονται σε κάθε προορισμό ανά μήνα Όγκος αποβλήτων που ανακυκλώνονται (m 3 ) Κάδοι ανακύκλωσης σε δημόσιους χώρους

Περιβαλλοντικοί δείκτες (Environmental Indicators ) Κύριο ΘέμαΠροτεινόμενοι δείκτες Έλεγχος οικιστικής ανάπτυξης Χωροταξικός σχεδιασμός συμπεριλαμβανομένου του τουριστικής ανάπτυξης % περιοχής που υπόκειται σε έλεγχο ( πυκνότητα, σχεδιασμός …) Έλεγχος έντασης χρήσης γης Συνολικός αριθμός αφίξεων τουριστών Αριθμός τουριστών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο / μέτρο Μέσος αριθμός τουριστών / περίοδο αιχμής

Οικονομικοί δείκτες (Economic indicators) Κύριο ΘέμαΠροτεινόμενοι δείκτες Οικονομικά οφέλη από τον τουρισμό Αριθμός ντόπιων κατοίκων που απασχολούνται στον τουριστικό τομέα ( αναλογία ανδρών - γυναικών ) Αναλογία τουριστικής απασχόληση με συνολική απασχόληση % εσόδων που προκύπτουν από τον τουρισμό και σύγκριση με τα συνολικά έσοδα της περιοχής Εποχικότητα τουρισμού (Tourism seasonality) Αφίξεις τουριστών ανά μήνα / τετράμηνο ( ετήσια κατανομή ) Ποσοστό πληρότητας των επίσημα καταγεγραμμένων καταλυμάτων ανά μήνα  σύγκριση μεταξύ περιόδων αιχμής και περιόδων με χαμηλή ζήτηση % επιχειρήσεις που λειτουργούν όλη τη χρονιά και σύγκριση με τις εποχικές

Κοινωνικοί δείκτες (Social indicators) Κύριο ΘέμαΠροτεινόμενοι δείκτες Τοπική ικανοποίηση με τους τουρίστες (Local satisfaction with tourism) Επίπεδο ικανοποίησης της τοπικής κοινωνίας Επιδράσεις του τουρισμού στις τοπικές κοινωνίες (Effects of tourism on communities) Αριθμός τουριστών προς κατοίκους ( μέσος όρος και περίοδοι / μέρες αιχμής ) % ερωτηθέντων που πιστεύουν ότι ο τουρισμός έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων και υπηρεσιών ( βάσει ερωτηματολογίων ) Ικανοποίηση επισκεπτών (Tourists’ satisfaction) Επίπεδο ικανοποίησης των επισκεπτών ( βάσει ερωτηματολογίων ) Αντίληψη για την ποιότητα παροχής υπηρεσιών – “value for money” ( βάσει ερωτηματολογίων ) Ποσοστό των τουριστών που επιστρέφουν στο προορισμό (return visitors )

Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π. χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ. λ. π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια « Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων ». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο « Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων ». [1] από -nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση : που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος ( π. χ. διαφημίσεις ) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει :  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων ( εφόσον υπάρχει ) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

 Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.  Το έργο « Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων » έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού.  Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος « Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση » και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ( Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ) και από εθνικούς πόρους.