SWOT Ανάλυση

Μοντέλα PSR, DSR και DPSIR Έχοντας ως στόχο τη μελέτη των πιέσεων που τίθενται στον άνθρωπο από το περιβάλλον, τα μοντέλα αυτά βασίζονται στην προσπάθεια που έγινε να οργανωθούν τα στατιστικά δεδομένα, που σχετίζονται με το περιβάλλον, σε τέσσερις κατηγορίες: - Ένταση δραστηριοτήτων - Περιβαλλοντική πίεση - Περιβαλλοντική απόκριση - Συλλογική και ατομική ανθρώπινη απόκριση. Έτσι προέκυψε το μοντέλο PSR: Pressure – State – Response (Πίεση – Κατάσταση – Απόκριση ή Αντίδραση) του OECD (ΟΟΣΑ) και το πιο πρόσφατο μοντέλο DSR: Driving Forces – State – Response (Κινητήριες Δυνάμεις – Κατάσταση – Απόκριση) του Παραρτήματος Συντονισμού Πολιτικής και Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Το μοντέλο PSR βασίζεται στην έννοια της αιτιότητας: οι ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργούν πιέσεις (pressures) στο περιβάλλον και μεταβάλλουν την ποιότητά του, αλλά και την ποσότητα των φυσικών πόρων (κατάσταση – state). Η κοινωνία ανταποκρίνεται σε αυτές τις αλλαγές με ανάλογες πολιτικές (κοινωνική απόκριση – societal response) και περιορίζει τις πιέσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων

Μέσω αυτού επιλέγονται και οργανώνονται οι τρεις τύποι δεικτών (πίεσης – κατάστασης – απόκρισης) που δίνουν μια συνολική άποψη της κατάστασης, όσον αφορά το περιβάλλον και την ανάπτυξή του διαχρονικά

DPSIR (Driving Forces, Pressures, State, Impact, Response)

DPSIR Σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό οι κινητήριες δυνάμεις (driving forces - ανθρώπινες δραστηριότητες), δημιουργούν πιέσεις (pressures) στο περιβάλλον, οι οποίες μεταβάλλουν τη κατάσταση (state) του περιβάλλοντος, κάτι το οποίο στη συνέχεια έχει επιπτώσεις (impacts) στην ανθρώπινη υγεία και στα οικοσυστήματα, γεγονός που αναγκάζει την κοινωνία να ανταποκριθεί (response) με διάφορα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων (European Commission, 1999).

Το πλαίσιο ανάλυσης DPSIR απαρτίζεται από πέντε στοιχεία: Η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη (Κινητήριες Δυνάμεις του προβλήματος) είναι οι πρωταρχικές αιτίες που ασκούν πίεση στο περιβάλλον. Παραδείγματα αποτελούν η ζήτηση για ενέργεια, βιομηχανία, μεταφορές, γεωργία, και στέγαση. Οι κινητήριες δυνάμεις οδηγούν σε Πιέσεις στο περιβάλλον, για παράδειγμα εκμετάλλευση των πόρων (έδαφος, νερό, ορυκτά καύσιμα κτλ.) και εκπομπές ρύπων. Κατά συνέπεια, αλλάζει η Κατάσταση του περιβάλλοντος, όπως η ποιότητα των διαφόρων περιβαλλοντικών μέσων (ατμοσφαιρικός αέρας, έδαφος, νερό κτλ.) και συνεπώς μεταβάλλεται η ικανότητά τους να υποστηρίζουν την ζήτηση, όπως την παροχή ικανοποιητικών συνθηκών για υγιή διαβίωση, την παροχή επαρκών φυσικών πόρων κτλ. Οι αλλαγές στην κατάσταση του περιβάλλοντος μπορεί να έχουν Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, στα οικοσυστήματα κτλ. Η επίδραση μπορεί να εκφραστεί σε σχέση με το μέγεθος της μεταβολής της κατάστασης του περιβάλλοντος. Οι επιπτώσεις οδηγούν στην αναγκαιότητα λήψης Μέτρων για την αντιμετώπισή τους, τα οποία ανάλογα με την υφή τους επιδρούν άμεσα στις κινητήριες δυνάμεις, τις πιέσεις προς το περιβάλλον, όπως επίσης και στην κατάσταση του περιβάλλοντος.

Κριτήρια βιώσιμου τουρισμού Κύριοι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης του τουρισμού από την άποψη των κοινοτήτων υποδοχής: 1. Η ευημερία της κοινότητας 2. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος 3. Η ποιότητα του προϊόντος και η ικανοποίηση των τουριστών 4. Διαχείριση και παρακολούθηση

Η ευημερία της κοινότητας Πιθανοί δείκτες: Ποσοστό των εσόδων της κοινότητας που προέρχονται από τον τουρισμό Ποσοστό των τοπικών οικογενειών που έχουν εισόδημα από τον τουρισμό Είδος των εσόδων (προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών, την απασχόληση, τις επιχειρήσεις) Σχέση του αριθμού των τοπικών με εξωτερικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον τουρισμό Αναλογία του τουρισμού στο ΑΕΠ

Εργασιακή σχέση Πιθανοί δείκτες: Ποσοστό των ατόμων που απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού Ποσοστό των ειδικευμένων εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού Ποσοστό της πλήρους απασχόλησης και των θέσεων εργασίας μερικής απασχόλησης στον τομέα του τουρισμού Τοπικό ποσοστό ανεργίας εκτός εποχής Ποσοστό των εποχικών και του χρόνου εργασίας στον τομέα του τουρισμού Ποσοστό των ντόπιων τουριστικών επαγγελμάτων / Ποσοστό του εργατικού δυναμικού που εισάγονται Οι δυνατότητες του on-the-job-κατάρτισης, ευκαιρίες για πρόκριση Τα μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση της εξάρτησης από τον τουρισμό

Ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και της μακροπρόθεσμης οικονομικής βιωσιμότητας Πιθανοί δείκτες: Αριθμός των τοπικών ΜΜΕ (Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις) που σχετίζονται με τον τουρισμό στο χώρο του ξενοδοχείου Ποσοστό του τοπικού πληθυσμού που συμμετέχουν στην επιχείρηση του τουρισμού Όγκος των εμπορευμάτων που προέρχονται από τοπικές πηγές Μέτρα για την αντιμετώπιση και να μειώσει τις διαρροές και μη τοπικών ιδιοκτησίας Μέτρα που λαμβάνονται για να μπορέσει η τοπική οικονομία να επιτύχει τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τον τουρισμό, e. g. μέσω της δημιουργίας υποδομών, κίνητρα για μικρές επιχειρήσεις, πιστωτικά προγράμματα Ποσό των πρόσθετων εσόδων που δημιουργούνται από τον τουρισμό σε άλλες επιχειρήσεις Ποσοστό των ετήσιων δαπανών της Κοινότητας στον τομέα του τουρισμού σε σχέση με το σύνολο των εσόδων του τουρισμού Στοιχεία που δείχνουν την εποχικότητα του τουρισμού (αριθμός των τουριστών / μήνα) Παροχή όλο το χρόνο υποδομής (ώρες λειτουργίας των τουριστικών επιχειρήσεων, σεζόν που σχετίζονται με προσφορές)

Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης (προσφορές) Πιθανοί δείκτες: Ο αριθμός και η ποιότητα της ανάπτυξης υποδομών που ενθαρρύνονται από τον τουρισμό Ποσοστό των ντόπιων που σχετίζονται με τις τουριστικές υποδομές Ποσοστό των εσόδων από τον τουρισμό πουυ επανεπενδύονται από την τοπική διοίκηση σε δημόσια έργα Ο αριθμός και η ποιότητα της άμεσης εμπλοκής των τουριστικών επιχειρήσεων σε έργα / προγράμματα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης

Συμμετοχή & τοπικός έλεγχος Πιθανοί δείκτες: Αριθμός θέσεων όπου δίνονται πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη του τουρισμού Αριθμός των ατόμων που έχουν πρόσβαση αυτές τις πληροφορίες Ποσοστό των ατόμων που έχουν μια σαφή κατανόηση του ρόλου του αειφόρου τουρισμού (σχεδιασμός) Ποσοστό των ατόμων που συμμετείχαν σε συζητήσεις και διαδικασίες λήψης αποφάσεων Πτυχίο και την ποιότητα της συμμετοχής των φορέων στις διαδικασίες σχεδιασμού και υλοποίησης της τουριστικής ανάπτυξης Ικανοποίηση των κατοίκων της περιοχής με τις δυνατότητες συμμετοχής

Ικανοποίηση από τον τουρισμό Πιθανοί δείκτες: Ποσοστό των κατοίκων που πιστεύουν ότι ο τουρισμός βοήθησε στην αναβάθμιση των υπηρεσιών/νέες υπηρεσίες και των υποδομών στην περιοχή Ποσοστό των κατοίκων που είναι ικανοποιημένοι με την ανάπτυξη του τουρισμού Στάσεις των ντόπιων προς τους τουρίστες

Ενίσχυση των κοινωνικών και πολιτιστικών προτύπων Πιθανοί δείκτες: Επίπεδο της ευαισθητοποίησης των τοπικών αξιών Ποσοστό των κατοίκων οι οποίοι είναι υπερήφανοι της κοινότητας και τον πολιτισμό τους Γενικές αλλαγές στην τοπική τρόπο ζωής Αύξηση / μείωση σε πολιτιστικές δραστηριότητες ή παραδοσιακές εκδηλώσεις Δραστηριότητες συνεργασίας με τις κοινότητες για την ευαισθητοποίηση - παρουσίαση και προώθηση του πολιτισμού και των παραδόσεων

Φυσικό και Πολιτιστικό Περιβάλλον Πιθανοί δείκτες: Ποσοστό των τουριστικών επιχειρήσεων με τπεριβαλλοντική διαχείριση των πόρων Η αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των πόρων μετράται… e. g. από την ποσότητα των αποβλήτων και του νερού που καταναλώνεται ανά τουρίστα ανά ημέρα; Κλίμακα των επιπτώσεων που οφείλονται στις τουριστικές υποδομές (π.χ. διάβρωση που προκαλείται, υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος, τοπίου κλπ) Τύπος και ποσοστό εγκαταστάσεων για μεταφορές και μετακινήσεις που χρησιμοποιούνται (τουρίστες που φθάνουν με αυτοκίνητο, τρένο, κλπ., ο αριθμός των τουριστών που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, εάν υπάρχουν ΜΜΜ)

Προστασία φυσικής κληρονομιάς Πιθανοί δείκτες: Ποσό συμβολή του τουρισμού στη χρηματοδότηση για προστασία και διατήρηση Επίπεδο και η ένταση της χρήσης των προστατευόμενων περιοχών και του φυσικού περιβάλλοντος Ποιότητα των οικοσυστημάτων (βιολογική ποικιλότητα, κατάσταση των ενδιαιτημάτων) Τύπος και επέκταση των προστατευόμενων περιοχών στην περιφέρεια Οι δαπάνες για τα μέτρα προστασίας και διατήρησης Ποσοστό των κατοίκων που απασχολούνται σε δραστηριότητες προστασίας διατήρησης του περιβάλλοντος

Προστασία πολιτιστικής/σμικής κληρονομιάς Πιθανοί δείκτες: Η συμβολή του τουρισμού στη διατήρηση των πολιτιστικών αγαθών Οι συνολικές δαπάνες για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ιστορικών χαρακτηριστικών του τόπου Ο αριθμός, το είδος και η ποιότητα της προώθησης των πολιτιστικών αξιών Αριθμός των τοπικών επιχειρήσεων που σχετίζονται με την τοπική κουλτούρα (χειροτεχνία, μουσική, φαγητό) Ύπαρξη παραδοσιακών εκδηλώσεων και το επίπεδο της συμμετοχής Έκταση παραδοσιακής χρήσης της γης

Ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης Πιθανοί δείκτες: Ο αριθμός και το είδος των μέτρων που λαμβάνονται ώστε να συμμετάσχουν οι ντόπιοι σε δραστηριότητες προστασίας (συναντήσεις, προγράμματα, δαπάνες) Ποσοστό των ντόπιων που συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητες προστασίας και διατήρησης Ποσοστό των ασχολούμενων με τον τουρισμού που έχουν παρακολουθήσει προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Ποσοστό των τουριστικών πρακτόρων και ξενοδοχείων με περιβαλλοντική στρατηγική ή πολιτική Ποσοστό των τουριστών με πλήρη επίγνωση της σημασίας της προστασίας και διατήρησης ενός τόπου Η συμπεριφορά και η στάση των τουριστών και των ντόπιων προς την περιβαλλοντική προστασία

Τουρισμός της ποιότητας των προϊόντων και την ικανοποίηση των τουριστών Η ποιότητα των υπηρεσιών Πιθανοί δείκτες: Αριθμός και είδος τουριστικών αξιοθέατων, τουριστικών προϊόντων και η υπάρχουσα τουριστική υποδομή Ποιότητα της διαμονής, διατροφής, μεταφορών και άλλων υπηρεσιών Αξιολόγηση της φιλοξενίας Αξιολόγηση της ασφάλειας Η προσβασιμότητα των χώρων σε άτομα με ειδικές ανάγκες και ηλικιωμένους

Ικανοποίηση τουριστών Πιθανοί δείκτες: Ποσοστό των τουριστών που δηλώνουν ικανοποιημένοι με τον προορισμό Ποσοστό των προσδοκιών που ικανοποιήθηκε από τους επισκέπτες Ποσοστό των επισκεπτών που επιθυμούν να επιστρέψουν

Τουρισμός της ποιότητας των προϊόντων και της οικονομικής βιωσιμότητας Πιθανοί δείκτες: Αξιολόγηση ύπαρξης και επιτυχίας της διαχείρισης της ποιότητας Ο αριθμός των επισκεπτών που επιστρέφουν Αύξηση του συνολικού αριθμού των τουριστών Αύξηση των δαπανών ανά επισκέπτη Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου

Επικοινωνία της αειφορίας προς τους τουρίστες Πιθανοί δείκτες: Αξιολόγηση ύπαρξης και η ποιότητα της διερμηνείας, της εκπαίδευσης και της πληροφόρησης προς τους τουρίστες Αξιολόγηση της συμπεριφοράς των τουριστών Αξιολόγηση των γνώσεων και στάσεων των τουριστών

Πολιτιστική ανταλλαγή ως κινητήρια δύναμη για την ειρήνη Πιθανοί δείκτες: Αξιολόγηση των εμπειριών των τουριστών Αξιολόγηση των εμπειριών των τοπικών κατοίκων και της στάσης απέναντι στον τουρισμό Αξιολόγηση των μεμονωμένων τμημάτων των τουριστικών πακέτων σχετικά με τη ύπαρξη πολιτιστικών και κοινωνικών πτυχών Αξιολόγηση της συμπεριφοράς των ξεναγών και των τουριστών έναντι των τοπικών πληθυσμών και των τοπικών συνηθειών

Management and monitoring

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.