1 Κεφάλαιο 8 Ενέργεια: Μετάβαση από τους εξαντλήσιμους στους ανανεώσιμους πόρους

2 Εισαγωγή  Η ενέργεια είναι κρίσιμης σημασίας πόρος για τη διατήρηση της ζωής.  Οι περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες στηρίζονται στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για τις περισσότερες ενεργειακές τους ανάγκες. Σε παγκόσμια κλίμακα, αυτοί οι δύο πόροι προσφέρουν περίπου 60% της συνολικά καταναλισκόμενης ενέργειας.  Αντιφατικές προβλέψεις για το πότε θα επέλθει η κορύφωση της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Το σίγουρο είναι όμως ότι θα εξαντληθεί.  Τι συνέβη με τις κατανομές των εξαντλήσιμων πόρων τις τελευταίες δεκαετίες. Ήταν αποτελεσματικές ή όχι;

3 Εκτιμώμενα αποθέματα πετρελαίου στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

4 Εκτιμώμενα αποθέματα φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και την Ευρώπη

5 Φυσικό αέριο: Έλεγχοι τιμών  Το χειμώνα παρουσιάστηκαν στις ΗΠΑ σοβαρές ελλείψεις φυσικού αερίου (2 τρις κυβικά πόδια ή 10% της πωλούμενης παραγωγής). Τι συνέβη; Η πηγή του προβλήματος σχετίζεται με τους κρατικούς ελέγχους στις τιμές του φυσικού αερίου.  Μετά την εφεύρεση του αυτοκινήτου, η αυξημένη ανάγκη για την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων πετρελαίου οδήγησαν στην εύρεση μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο τότε αντικατέστησε τη βενζίνη σαν πηγή ενέργειας.

6 Ιστορία ελέγχου τιμών στο φυσικό αέριο  Το 1938 ψηφίστηκε ο Νόμος Περί Φυσικού Αερίου. Η ομοσπονδιακή επιτροπή ενέργειας (FPC) ορίστηκε υπεύθυνη για τη διατήρηση «δίκαιων» τιμών. Απευθυνόταν στις εταιρείες που διαχειρίζονταν το δίκτυο των αγωγών. Οι έλεγχοι τιμών στο φυσικό αέριο έγιναν διεθνής πρακτική.  Στην υπόθεση Phillips Petroleum Co., v. Wisconsin (1954), το Ανώτατο δικαστήριο υποχρέωσε την FPC να επεκτείνει τον έλεγχο τιμών και στους παραγωγούς φυσικού αερίου.  Η επιβολή ανώτατων τιμών δεν αφήνει τις τιμές να φτάσουν στα φυσιολογικά τους επίπεδα.

7 Έλεγχοι τιμών στο φυσικό αέριο  Στην πλευρά της ζήτησης: Οι ανώτατες τιμές όταν είναι ασυνήθιστα χαμηλές, οδηγούν σε υπερκατανάλωση φυσικού αερίου κατά τα πρώτα χρόνια. Υπερβολική χρήση του πόρου που μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις.  Στην πλευρά της προσφοράς: Οι παραγωγοί θα παράγουν τον πόρο μόνο αν αναμένουν ότι θα κερδίσου. Αν οι ανώτατες τιμές είναι πολύ χαμηλές, σταματούν την παραγωγή, περιμένοντας την άρση των ανώτατων τιμών. Έτσι ενισχύεται η υπάρχουσα έλλειψη.  Ο συνδυασμένος αντίκτυπος των παραπάνω επιπτώσεων οδηγεί σε παραμόρφωση της κατανομής με το χρόνο. Α) Ο χρόνος στροφής στο υποκατάστατο έρχεται νωρίτερα. Η πρώιμη στροφή είναι επιζήμια γιατί πιθανόν ακόμα δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς οι τεχνολογίες του υποκατάστατου πόρου και Β) η στροφή είναι απότομη με τις τιμές να κάνουν άλμα προς νέα υψηλότερα επίπεδα. Επιβάρυνση για τους καταναλωτές.

8 Αυξανόμενο οριακό κόστος εξόρυξης πόρου (1) με υποκατάστατο πόρο (2) και όταν υπάρχει έλεγχος τιμών στον πόρο (1): Αριστερά το προφίλ της ποσότητας, Δεξιά το προφίλ της τιμής.

9 Φυσικό αέριο : έλεγχοι τιμών  Διάφορα προβλήματα στους καταναλωτές: 1)Λόγω των (τεχνητά) χαμηλών τιμών, οι καταναλωτές ωθούνται να επενδύσουν σε μηχανολογικό εξοπλισμό για να μπορούν να χρησιμοποιήσουν φυσικό αέριο και ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι έχει γίνει στροφή προς το ακριβότερο υποκατάστατο και το φυσικό αέριο δεν είναι πια διαθέσιμο 2)Όταν το Κράτος έχει την τάση να ασκεί έλεγχο στις τιμές με μη μόνιμο τρόπο, μπορεί να δημιουργήσει επίσης προβλήματα στους καταναλωτές. Έτσι πχ αν οι παραγωγοί προσδοκούν μία μεγάλη αύξηση της τιμής του πόρου στο εγγύς μέλλον (επειδή ξαφνικά θα σταματήσει ο έλεγχος της τιμής), έχουν κίνητρο να διακόψουν την παραγωγή και να περιμένουν τις υψηλότερες τιμές.

10 Φυσικό αέριο : έλεγχοι τιμών  Μακροχρόνια, οι έλεγχοι των τιμών καταλήγουν να βλάπτουν τους καταναλωτές αντί να τους βοηθούν. Συνολικά οδηγούν σε μία υπερ- κατανομή στους σημερινούς καταναλωτές και μία υπο-κατανομή στους μελλοντικούς καταναλωτές. Ευνοούν το παρόν έναντι του μέλλοντος και συνεπώς είναι άδικοι.  Βέβαια, οι σημερινοί καταναλωτές σημαίνουν και σημερινές ψήφους οπότε οι έλεγχοι επί των τιμών είναι ελκυστικοί από πολιτική άποψη. Οι μελλοντικοί καταναλωτές μπορεί να μην γνωρίζουν ποιόν να κατηγορήσουν μέχρι να παρουσιαστούν τα ελλείμματα.  Το Νοέμβριο 1978 ψηφίστηκε στις ΗΠΑ ο Νόμος Περί Πολιτικής Φυσικού Αερίου που ήταν η αρχή για τη σταδιακή κατάργηση του ελέγχου των τιμών του Φυσικού αερίου.  Έκτοτε οι τιμές φυσικού αερίου παρουσιάζουν αύξηση.

11 Πετρέλαιο: Το πρόβλημα των καρτέλ  Εκτός από τους ελέγχους τιμών, μία δεύτερη πηγή κακής κατανομής ενεργειακών πόρων είναι η δημιουργία καρτέλ: Σύμπραξη μεταξύ επιχειρησιακών εταίρων προκειμένου να εξασφαλιστεί ο έλεγχος της παραγωγής (ύψος της προσφοράς) προκειμένου να αναγκάσουν τις τιμές να ανέβουν σε υψηλότερα από τα «φυσιολογικά» επίπεδα.  Χώρες ΟPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries, 11 χώρες μέλη): Καρτέλ πετρελαίου. Κατέχουν το 75% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και παράγουν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Δρουν ως Δημιουργία μονοπωλιακής δύναμης.  Ένας μονοπωλητής (πετρελαίου), μπορεί να αποσπάσει περισσότερη πρόσοδο σπανιότητας από ό,τι ένας ανταγωνιστικός κλάδος (πχ. ορυχεία) με το να περιορίσει απλά την προσφορά. Το μονοπώλιο οδηγεί σε χαμηλότερο ρυθμό παραγωγής και υψηλότερες τιμές. Η στροφή προς το υποκατάστατο καθυστερεί. Η καθαρή παρούσα αξία που αποκομίζει η κοινωνία από αυτούς του πόρους μειώνεται.

12 Πετρέλαιο : Το πρόβλημα του καρτέλ  Οι παράγοντες που συνέβαλαν στη δημιουργία του καρτέλ πετρελαίου:  Η μακροχρόνια και η βραχυχρόνια ελαστικότητα ζήτησης πετρελαίου ως προς την τιμή  Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης πετρελαίου.  Η ευαισθησία της προσφοράς πετρελαίου από χώρες μη- μέλη του OPEC  Η συμβατότητα των συμφερόντων των χωρών-μελών του OPEC

13 Ανελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή  Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή μετρά την ανταπόκριση της ζητούμενης ποσότητας στις μεταβολές της τιμής.  Ανελαστική ζήτηση: η τιμή της ελαστικότητας είναι χαμηλότερη από 1 σε απόλυτη τιμή. Η αύξηση της τιμής οδηγεί σε αύξηση εσόδων.  Το πετρέλαιο και τα προϊόντα του είναι ανελαστικά ως προς την τιμή.  Όσο χαμηλότερη είναι η τιμή ελαστικότητας ζήτησης (σε απόλυτη τιμή), τόσο μεγαλύτερα είναι τα κέρδη του καρτέλ.  Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι υποκατάστατων. Όσο περισσότερα υποκατάστατα υπάρχουν, τόσο λιγότερη δύναμη έχει το καρτέλ. Οι τιμές των πιθανών υποκατάστατων ορίζουν την ανώτατη τιμή του καρτέλ. Τα υποκατάστατα του πετρελαίου είναι λίγα και ακριβά και το κόστος και ο χρόνος αντικατάστασης μεγάλος.  Επίσης η ελαστικότητα ζήτησης πετρελαίου εξαρτάται από τις ευκαιρίες που υπάρχουν για την πιο αποτελεσματική του χρήση μακροχρόνια (πχ. πιο προηγμένα θερμομονωτικά υλικά, αυτοκίνητα με πιο αποδοτικούς κινητήρες, κλπ). Έτσι, μακροχρόνια η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή αυξάνεται.

14 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης  Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης μετρά την ανταπόκριση της ζητούμενης ποσότητας στις μεταβολές του εισοδήματος.  Σε σταθερές τιμές όσο μεγαλώνει το εισόδημα η ζήτηση για πετρέλαιο μεγαλώνει επίσης.  Υψηλές εισοδηματικές ελαστικότητες υποστηρίζουν τη συγκέντρωση της αγοράς πετρελαίου και τη δυνατότητα του ΟΠΕΚ να διαμορφώνει τις τιμές.  Όσο υψηλότερη είναι η εισοδηματική ελαστικότητα, τόσο πιο ευαίσθητη είναι η ζήτηση στις μεταβολές των οικονομικών κύκλων. Η οικονομική ανάπτυξη επομένως αυξάνει τη ζήτηση για τον πόρο ενώ αντίθετα οι υφέσεις προκαλούν πρόβλημα στον OPEC.

15 Προσφορά πετρελαίου από χώρες εκτός OPEC  Ο OPEC συγκεντρώνει τα 2/3 της αγοράς πετρελαίου.  Ένα καρτέλ θα έχει περισσότερη δύναμη αγοράς αν μπορεί να βάλει εμπόδια εισόδου σε «περιφερειακούς ανταγωνιστές» οι οποίοι μπορούν να αυξήσουν την προσφερόμενη ποσότητα πετρελαίου και έτσι να προκαλέσουν πτώση των τιμών (και πτώση των κερδών του μονοπωλίου).  Το καρτέλ (OPEC) αναγκάζεται να λάβει υπόψη τους τη συμπεριφορά των περιφερειακών ανταγωνιστών προκειμένου να καθορίσει την τιμή του πόρου.  Ιδανική στρατηγική για ένα καρτέλ: Να κρατήσει τις τιμές αρχικά σχετικά χαμηλές και να μειώσει τις πωλήσεις του προκειμένου να δώσει χώρο στους ανταγωνιστές να παράγουν πετρέλαιο μέχρις ότου να εξαντληθούν τα σχετικά λίγα αποθέματά τους. Μετά αναλαμβάνει μόνο του το καρτέλ και μπορεί να υψώσει πολύ τις τιμές δρώντας ως μονοπώλιο.  Η πίεση που μπορούν να ασκήσουν οι περιφερειακοί ανταγωνιστές και να αναγκάσουν μείωση των τιμών του πετρελαίου βρήκε πραγματική εφαρμογή την περίοδο 1981 – 1986 (από 35 δολλάρια το βαρέλι σε 11,5 δολλάρια το βαρέλι), όπως φαίνεται στο επόμενο σχήμα.

16 Πραγματικές τιμές πετρελαίου (1973–1998) Πτώση τιμών

17 Συμβατότητα συμφερόντων των μελών του καρτέλ  Για να πετύχει το καρτέλ τον στόχο του (υψηλή τιμή) είναι απαραίτητη η συνοχή (συντονισμός) μεταξύ των μελών του  Τα μεμονωμένα μέλη ενός καρτέλ έχουν ισχυρό κίνητρο να εξαπατήσουν τα υπόλοιπα μειώνοντας κρυφά τη δική τους τιμή. Έτσι μπορούν να αυξήσουν τα δικά τους μόνο κέρδη, αποσπώντας ένα μεγάλο μέρος της αγοράς. Αυτή η πρακτική μπορεί να διαλύσει το καρτέλ.  Άρα για να επιτύχει ο σχηματισμός καρτέλ πρέπει να υπάρξει κάποιο μέσο εντοπισμού της απάτης και επιβολής της συμφωνίας σύμπραξης.  Άλλη απειλή για τη σταθερότητα ενός καρτέλ: ο βαθμός στον οποίο τα μέλη του δεν συμφωνούν για τις τιμές και το ύψος της παραγωγής.  Γιατί τα μέλη ενός καρτέλ μπορεί να έχουν τέτοιες διαφωνίες;

18 Συμβατότητα συμφερόντων των μελών του καρτέλ  Ο κυριότερος λόγος είναι το διαφορετικό μέγεθος αποθεμάτων κάθε χώρας.  Έτσι η Σαουδική Αραβία (261.5 δισ. βαρέλια) έχει κίνητρο να διατηρήσει την αξία των πόρων της μακροχρόνια και επιθυμεί οι τιμές να είναι τέτοιες (όχι πολύ υψηλές) ώστε να μη μειωθεί η μελλοντική ζήτηση για πετρέλαιο.  Αντίθετα, η Νιγηρία με πολύ λίγα αποθέματα (16.8 δισ. βαρέλια) θέλει να αποκομίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πρόσοδο (κέρδη) βραχυχρόνια καθώς μακροχρόνια τα αποθέματά της θα έχουν έτσι και αλλιώς εξαντληθεί.

Ορυκτά καύσιμα και κλίμα  Όλα τα ορυκτά καύσιμα (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) περιέχουν άνθρακα, ο οποίος κατά την καύση τους διοχετεύεται στην ατμόσφαιρα ως διοξείδιο του άνθρακα, που είναι αέριο θερμοκηπίου.  Η ενεργειακή πολιτική επηρεάζει το κλίμα με δύο τρόπους: α) μέσω του ύψους της κατανάλωσης και β) μέσω του μείγματος των ενεργειακών πηγών καθώς κάποιες απελευθερώνουν περισσότερο άνθρακα από άλλες (μεγάλη στο κάρβουνο – μικρότερη στο φυσικό αέριο).  Από οικονομική άποψη, οι ενεργειακές επιλογές μίας αγοράς οδηγούν σε αρνητικές εξωτερικότητες στους χρήστες της ενέργειας, αν δεν υπάρχουν σαφείς ρυθμίσεις. Η παραγωγή αερίων θερμοκηπίου βλάπτει το κλίμα αλλά ο παραγωγός του καυσίμου δεν αναλαμβάνει το κόστος αυτής της περιβαλλοντικής βλάβης.  Έτσι υπερ-παράγονται ορυκτά καύσιμα και διακινδυνεύεται η ομαλή μετάβαση και η χρονική στιγμή μετάβασης προς καύσιμα πιο φιλικά για το περιβάλλον.

20 Ορυκτά καύσιμα και εθνική ασφάλεια  Το πετρέλαιο αποτελεί μία ευαίσθητη στρατηγική ύλη, που σχετίζεται άμεσα με την εθνική ασφάλεια. Η εθνική ασφάλεια είναι ένα κλασικό δημόσιο αγαθό. Άρα δεν μπορούμε να στηριχθούμε αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα για να το εξασφαλίσουμε. Αλλιώς, κανένας μεμονωμένος εισαγωγέας πετρελαίου δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί επαρκώς στο σύνολο των συμφερόντων του κράτους για την εξασφάλιση της εθνικής ασφάλειας.  Η εξάρτηση μίας χώρας από τις εισαγωγές πετρελαίου αντικατοπτρίζεται στην τιμή του πετρελαίου ως ένα επιπλέον κόστος (κόστος εθνικής ασφάλειας) που είναι γνωστό με το όνομα «επιπρόσθετο τέλος ευαισθησίας». (Ποσοτικοποιεί τον κίνδυνο εμπάργκο προς μία χώρα).

21 Το πρόβλημα της εθνικής ασφάλειας Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα κόστη ασφαλείας, Q 5 θα καταναλωθεί. Q 1 θα είναι εγχώρια παραγωγή. Q 5 - Q 1 θα εισαχθεί. Με κόστος ασφαλείας S εγχώρια προσφορά πετρελαίου βραχυχρόνια (Εγχώρια προσφορά πετρελαίου μακροχρόνια)

22 Το πρόβλημα της εθνικής ασφαλείας Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος ασφαλείας, Q 4 θα καταναλωθεί. Q 2 θα παραχθεί εγχώρια. Q 4 – Q 2 θα εισαχθεί. Με κόστος ασφαλείας S Εγχώρια προσφορά (βραχυχρόνια περίοδος)

23 Με κόστος ασφαλείας S Εγχώρια προσφορά (βραχυχρόνια περίοδος) Σε περίπτωση εμπάργκο, ισχύει η κάθετη καμπύλη προσφοράς και η χώρα εξαρτάται μόνο από την εγχώρια παραγωγή πετρελαίου. Μόνο Q 1 θα παραχθεί στην υψηλή τιμή P 2 και δεν θα εισαχθεί καθόλου (λόγω του εμπάργκο). Πολύ μεγάλη η απώλεια πλεονάσματος του καταναλωτή (πολύ υψηλή τιμή και μικρή ποσότητα)

24 Με κόστος ασφαλείας Όταν η χώρα θελήσει να έχει αυτάρκεια πετρελαίου, τότε Q 3 θα παραχθεί στην τιμή P 3 (Ισορροπία αγοράς στο σημείο Ε) και δεν θα εισαχθεί καθόλου. Με αυτάρκεια το πλεόνασμα του καταναλωτή είναι μικρότερο από ότι αν γίνονται εισαγωγές (όπου η τιμή είναι πιο μικρή P 1 και η διαθέσιμη ποσότητα μεγαλύτερη Q 4 ) P3P3 D C E F G

25 Πετρέλαιο: εθνική ασφάλεια  Η επιδίωξη αυτάρκειας σε πετρέλαιο είναι λιγότερο αποτελεσματική από την εισαγωγή πετρελαίου για δύο βασικούς λόγους:  Το εμπάργκο δεν είναι κάποιο σίγουρο γεγονός. Μπορεί να μην συμβεί ποτέ.  Είναι μυωπική άποψη. Η κατανάλωση των εγχώριων αποθεματικών πηγών μειώνει τις εγχώριες ποσότητες που θα έχουν στην διάθεσή τους οι μελλοντικοί χρήστες (κόστος χρήσης).  Στην περίπτωση ευαίσθητων εισαγωγών, μπορεί να υιοθετηθεί ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση εμπάργκο ή σε έκτακτα φυσικά φαινόμενα: Στρατηγικό απόθεμα πετρελαίου (για τις ΗΠΑ σχεδιασμός για 1 δισ. βαρέλια – αντιστοιχούν σε χρήση 3 εκ. βαρελιών την ημέρα για ένα χρόνο. Χρήση 17 εκ. βαρελιών το 1991 (Καταιγίδα της ερήμου) και 11 εκ. βαρελιών το 2005 (Τυφώνας Κατρίνα)).

26

27 Μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας  Αιτίες στροφής: α) Εξάντληση των εξαντλήσιμων πόρων β) Το περιβαλλοντικό κόστος των εξαντλήσιμων πόρων υπερβολικά υψηλό έτσι ώστε οι ανανεώσιμες πηγές είναι φθηνότερες.  Γρήγορα αναπτυσσόμενες οικονομίες (πχ Κίνα) στηρίζονται στην εντατική χρήση ενέργειας η οποία μάλιστα στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα. Αναμένονται πρωτοφανή ύψη διοξειδίου του άνθρακα.  Μπορούν οι θεσμοί μας να διαχειριστούν τη στροφή στις ΑΠΕ με χρονικά εύστοχο και αποτελεσματικό τρόπο;  Μία μοναδική ΑΠΕ δεν μπορεί να παρέχει την μακροχρόνια λύση. Κάθε μία έχει διαφορετικό συγκριτικό πλεονέκτημα και θα χρειαστεί ένα μείγμα πηγών. Παίζει ρόλο η χρονική στιγμή (περίοδοι κορύφωσης της ζήτησης) και η μορφή της ενέργειας (αέρια, υγρή, ηλεκτρική ενέργεια).

Επισκόπηση ΑΠΕ Υδροηλεκτρική ενέργεια Καθαρή ενέργεια από την άποψη των εκπεμπόμενων ρύπων. Από την άλλη τα φράγματα μπορούν να έχουν επιπτώσεις στα οικοσυστήματα (εμπόδιο στη μετανάστευση ψαριών, αλλαγές στα οικοσυστήματα λόγω συσσώρευσης λάσπης πίσω από το φράγμα, κλπ). Ενέργεια αποτελεσματική ως προς το κόστος Στις ΗΠΑ η χρήση της παρουσιάζει κάμψη Αιολική ενέργεια Τα νέα σχέδια στροβίλων έχουν μειώσει το κόστος μετατροπής της ενέργειας του ανέμου σε ηλεκτρική και έχουν αυξήσει την αξιοπιστία της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Ανταγωνίζεται τις συμβατικές πηγές ενέργειας σε περιοχές ευνοημένες (με σταθερούς και ισχυρούς ανέμους). Το τελικό ποσοστό της αιολικής ενέργειας θα περιοριστεί τελικά από τη φθίνουσα διαθεσιμότητα των μη αξιοποιημένων περιοχών. 28

Επισκόπηση ΑΠΕ Φωτοβολταϊκά συστήματα Άμεση μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Μεγάλη μείωση του σχετικού κόστους (περίπου 9 φορές από το 1976 μέχρι το 2002) λόγω μεγάλης ιδιωτικής επένδυσης στην έρευνα (τεχνολογική αλλαγή) Μεγάλη διάδοση σε αγροτικές περιοχές αναπτυσσόμενων χωρών – Μεγάλη ελκυστικότητα σε απομονωμένες περιοχές που δεν έχουν συνδεθεί με δημόσιο δίκτυο ηλεκτροφωτισμού. Ενέργεια από τα θαλάσσια ρεύματα Για να μετατραπεί η ενέργεια των παλιρροϊκών κυμάτων σε ηλεκτρική, η διαφορά ανάμεσα στο ανοδικό και το καθοδικό παλιρροϊκό ρεύμα πρέπει να είναι τουλάχιστον πέντε μέτρα. Η ενέργεια που χρησιμοποιείται ως εισροή παρέχεται δωρεάν, αλλά το κόστος κατασκευής της μονάδας εκμετάλλευσης είναι υψηλό. Προς το παρόν το κόστος ανά κιλοβατώρα ενέργειας από παλιρροϊκά κύματα είναι μη ανταγωνιστικό έναντι της ενέργειας που προέρχεται από συμβατικά ορυκτά καύσιμα 29

Επισκόπηση ΑΠΕ Καύσιμα από βιομάζα Βιοκαύσιμα που δημιουργούνται από φυτικές ύλες. Περιλαμβάνουν αιθανόλη, μεθανόλη και βιοντίζελ (παράγεται από ζωοτροφές, ελαιούχοι σπόροι, χρησιμοποιημένα φυτικά έλαια, χρησιμοποιημένο λάδι μαγειρικής, κ.α.) Πόσο αποτελεσματικά είναι ως προς το κόστος; Αιθανόλη: +23% σε σχέση με την ενέργεια που επενδύεται για την παραγωγή της Βιοντίζελ: +93% Σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα: Οι εκπομπές αερίου θερμοκηπίου είναι μειωμένες κατά 12% με τη χρήση αιθανόλης και κατά 41% με τη χρήση βιοντίζελ. Εντούτοις, επισημαίνεται ότι το βιοκαύσιμο δεν μπορεί να αντικαταστήσει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου χωρίς να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο κόστος και την προσφορά τροφίμων. Παίζει ρόλο το είδος του παραγόμενου καυσίμου και το είδος της βιομάζας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους. Γενικά, τα βιοκαύσιμα που παράγονται με χρήση φαγώσιμων προϊόντων είναι χαμηλότερα ποιοτικά. 30

Επισκόπηση ΑΠΕ Γεωθερμία Αποθέματα ατμού ή ζεστού νερού στο εσωτερικό της Γης. Μία γεωθερμική εγκατάσταση έχει υψηλό αρχικό κόστος κεφαλαίου. Η περίοδος αποπληρωμής για μία επένδυση γεωθερμίας μπορεί να φτάσει και τα 10 χρόνια. Το υδρογόνο Έντονο ενδιαφέρον για ευρεία χρήση ως καύσιμο σε βάθος χρόνου. Προς το παρόν οι τεχνολογίες υδρογόνου είναι ακριβές και η απαιτούμενη υποδομή για να φέρει το υδρογόνο κοντά στους χρήστες όχι πλήρως αναπτυγμένη. Για να γίνει το υδρογόνο ανταγωνιστικό με τα συμβατικά καύσιμα απαιτεί και βοήθεια από το κράτος (πχ. φόρος στα πιο ρυπογόνα καύσιμα). Το περιβαλλοντικό όφελος από τη χρήση υδρογόνου δεν αποτελεί συνήθως κίνητρο για τον καταναλωτή. Για τη μετάβαση σε μία εναλλακτική πηγή ενέργειας απαιτείται να υπερνικηθεί η αρχική απροθυμία του καταναλωτή. Ένα καινούργιο σύστημα παραγωγής ενέργειας είναι λιγότερο αξιόπιστο και πιο δαπανηρό από ένα παλαιό. 31

Επισκόπηση ΑΠΕ Οικονομικά μέτρα προώθησης νέων πηγών ενέργειας Χρήση φορολογικών εσόδων για επιδότηση της αγοράς νέων συστημάτων παραγωγής ενέργειας, μέχρις ότου η αγορά γίνει αρκετά μεγάλη, πιο αξιόπιστη, πιο οικονομική. Στις ΗΠΑ, η μέθοδος των φοροαπαλλαγών αύξησε το βαθμό διείσδυσης της αγοράς των συστημάτων αξιοποίησης ηλιακής ενέργειας καθώς και αιολικής ενέργειας. Στην Ευρώπη τα οικονομικά κίνητρα για ενθάρρυνση αιολικής ενέργειας ακόμα πιο ισχυρά και σταθερά. Άλλη στρατηγική: Κατάργηση αναποτελεσματικών επιδοτήσεων (πχ. για ορυκτά καύσιμα ή για πυρηνική ενέργεια). 3232

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση  Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.  Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού.  Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.