1 Jean-Pierre MARTINETTI Professeur associé à l’Université de Paris 1 Panthéon Sorbonne Expert du GTD / TSG (Tourism Sustainability Group) Commission Européenne « Agenda για έναν Ευρωπαϊκό ανταγωνιστικό και βιώσιμο τουρισμό: οι εργασίες της ομάδας των ειδικών του ευρωπαϊκού τουρισμού»

2 Η Ευρώπη δέχεται τους περισσότερους τουρίστες στον κόσμο. Οι τρεις κύριοι προορισμοί, France, Espagne, Italie, στους τέσσερις πρώτους παγκοσμίως. Δέχεται περισσότερους από τους μισούς τουρίστες παγκοσμίως,(από τους οποίους το 88 % είναι ευρωπαίοι τουρίστες.). Είναι η μεγαλύτερη αγορά τουριστικής πελατείας. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποίησης περισσότερα από 417 εκατομμύρια ταξίδια, από τα οποία το 43% εκτός της χώρας τους (περίπου 180 εκατ.), Αποτελεί ευθύνη για τους τουρίστες της Ευρώπης, τόσο εντός όσο και εκτός της Ένωσης. Ο Τουρισμός είναι ο κυρίαρχος Οικονομικός τομέας της Ε.Ε… Ο τομέας του τουρισμού απασχολεί περίπου 7 εκ. εργαζόμενους σε περίπου 2 εκ. επιχειρήσεις, Σε έναν ευρύτερη διάσταση, συμπεριλαμβάνοντας και τον τομέα των μεταφορών, ο τομέας του τουρισμού αντιπροσωπεύει πάνω από το 11% του ΑΕΠ, με πάνω από 20 εκ. θέσεις εργασίας (12% του συνόλου) 1- Τουρισμός και Βιωσιμότητα: μια πρόκληση για την Ε.Ε.

3 o Η αύξηση του ευρωπαϊκού τουρισμού αποτελεί νέα ενδιαφέρουσα πρόκληση και προοπτική – οι καλύτερες κοινωνικές και δίκαιες συνθήκες Στοιχεία βιώσιμου τουρισμού: – η ποιότητα του περιβάλλοντος και του πλαισίου ζωής, – η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών –Ο πολιτισμός, – la κινητικότητα, –Η ασφάλεια, Οι σημαντικότεροι τομείς για την ΕΕ : – η οικονομία και η εργασία – η χωροταξική οργάνωση – η οικονομική και κοινωνική συνοχή – η δημοκρατία και η αλληλεγγύη 1- Τουρισμός και βιωσιμότητα : Ένα στοίχημα για την ΕΕ 1-1 Ενδιαφέροντα στοιχεία

4 1-2 ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ  Η σταδιακή ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τον Τουρισμό. Παρότι η Συνθήκη της Ρώμης δεν συμπεριλάμβανε τον τομέα του τουρισμού μεταξύ των τομέων της ευρωπαϊκής πολιτικής, από το 1990 « έτος ευρωπαϊκού τουρισμού» υλοποιείται το πρώτο σχέδιο δράσης για τον τουρισμό ( ) έτος 2000 : « Ο τουρισμός είναι ο τομέας που ζητάει περισσότερη πολιτική προσοχή». G. VERHEUGEN, ευρωπαίος επίτροπος βιομηχανίας και επιχειρήσεων (2005) Ο τουρισμός εφεξής ορίζεται ως: « ο ένας από τους τρεις τομείς που συμβάλλει σε μια βιώσιμη ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας.. » 1- ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ  Στο τέλος της διαδικασίας, ο τουρισμός μπαίνει στο πρόγραμμα της συνθήκης (Art. 6) και τις μελλοντικές υπευθυνότητες της Ένωσης (Titre XXI – art. 176 B).

5  Συνδυάστε την αειφορία και την ανταγωνιστικότητα στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού τουρισμού  Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (mars 2006).  «Αναγνωρίζοντας το σημαντικό και κρίσιμο ρόλο του τουρισμού στην ευρωπαϊκή οικονομία», υιοθέτησε μια νέα πολιτική τουρισμού με στόχο να συμβάλλει « στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής τουριστικής βιομηχανίας και να δημιουργήσει περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο».  Ο οικονομικός στόχος πρέπει να συνοδεύεται από την « πραγματοποίηση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων». Η πρόκληση της βιωσιμότητας ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ

6  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την επεξεργασία της « Agenda 21 européen για τον τουρισμό» ξεκινώντας από το έργο των εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων των ενδιαφερομένων μερών στην « Ομάδα για το Βιώσιμο Τουρισμό» (GTD), στην έκθεση « Δράσεις για έναν Ευρωπαϊκό τουρισμό πιο Βιώσιμο» δημοσιευμένο το φεβρουάριο experts εκπροσωπούν : –τους προορισμούς (8) – την τουριστική βιομηχανία (7) – τις ευρωπαϊκές και διεθνείς οργανώσεις (4) – τα θεσμικά Ιδρύματα (10) – την αστική κοινωνία, τα συνδικάτα (8) Εργάστηκαν επιμελώς και τα αποτελέσματα της εργασίας απεστάλησαν σε όλα τα μέλη της ΕΕ Η πρόκληση της βιωσιμότητας  Η ομάδα ειδικών στο Βιώσιμο Τουρισμό ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ

7 Ανακοίνωση της Επιτροπής στις 19 Οκτώβρη 2007 υπό την Προεδρία της Πορτογαλίας. Διευκρινίζει τις προυποθέσεις κάτω από τις οποίες ο τουρισμός μπορεί να είναι βιώσιμος, με το περιβάλλον και την κοινωνία. Με στόχους: – την οικονομική ευημερία – τη δικαιοσύνη και την κοινωνική συνοχή – την προστασία του περιβάλλον του και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρόκληση της βιωσιμότητας  « Η Agenda 21 για έναν ευρωπαϊκό τουρισμό ανταγωνιστικό και βιώσιμο» ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ

8  Η Agenda προτείνει την ανάδειξη 7 σημαντικών σημείων : - Προστασία και τη διαχείριση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, - Μείωση της χρήσης των φυσικών πόρων, της ρύπανσης και των απορριμμάτων στους τουριστικούς προορισμούς, -Αλλαγή διαχείρισης προς την κατεύθυνση της ποιότητας ζωής των τοπικών κοινωνιών, - Μείωση του εποχικού χαρακτήρα της ζήτησης, - Διαχείριση για τη μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από τις μετακινήσεις οι οποίες συνδέονται με τον τουρισμό, - Διάδοση του τουρισμού, χωρίς διακρίσεις, - Βελτίωση της ποιότητας τουριστικών υπηρεσιών και εργασιακών συνθηκών. Η πρόκληση της βιωσιμότητας  «« Η Agenda 21 για έναν ευρωπαϊκό τουρισμό ανταγωνιστικό και βιώσιμο» ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ

9 2-1 UN CADRE D’ACTION POUR SERVIR DE GUIDE AUX ACTEURS gestion durable des destinations attitudes et pratiques responsables des touristes intégrer la durabilité dans les décisions et la gestion des entreprises 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL  « L’Agenda 21 pour un tourisme européen compétitif et durable » Un Cadre d’action relayé par des politiques publiques spécifiques

10 9 αρχές δράσης – Σχεδιάστε με μακρόπνοη προοπτική – Συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών – Στόχος ένας καλός ρυθμός ανάπτυξης –Υιοθετήστε μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση – Χρήση όλων των διαθέσιμων γνώσεων – Μειώστε και διαχειριστείτε τους κινδύνους – Απεικόνιση των επιπτώσεων στο κόστος – Εάν είναι απαραίτητο, καθορίστε όρια και σεβαστείτε τα. – Διεξαγωγή συνεχούς παρακολούθησης 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL 2-1 Πλαίσιο δράσης για τους ενδιαφερόμενους

11  Inciter à agir ensemble pour « aller de l’avant » Agir ensemble en synergie et de manière plus visible Volontariat + continuité pour tous les acteurs Pouvoirs Publics Commission Européenne Opérateurs privés Touristes Autorités locales Organismes de gestion des destinations Etats membres Entreprises ONG Syndicats Régions 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL 2-1 UN CADRE D’ACTION POUR SERVIR DE GUIDE AUX ACTEURS

L’ENGAGEMENT DE LA COMMISSION EUROPEENNE  Le rôle de la Commission : une volonté et un mandat  Dans le cadre de l’Agenda et avec l’appui du Groupe de Durabilité Touristique … inciter les acteurs à produire du savoir et à le partager … promouvoir des destinations d’excellence … mobiliser les instruments financiers de l’U.E … intégrer pleinement la durabilité et la compétitivité dans les politiques de la Commission 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL  la commission orientera ses actions à l’intérieur et à l’extérieur (pays voisins, PEV, pays en voie de développement) de l’Union Européenne pour …

13  Focus sur la « destination » au centre de la démarche  Un concept opérationnel pour la structuration de l’espace touristique. « Un espace cohérent et pertinent qui correspond à une réalité en terme d’offre (identité, fonctionnalité, organisation) et de demande (image, attractivité, «convenience »).  Le projet pilote EDEN : ces « Destinations Européennes d’Excellence » distinguées et soutenues par la Commission pour échanger les bonnes pratiques, fonctionner en réseau et inciter les autres destinations à adopter des modèles similaires de développement touristique durable. 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL 2-2 L’ENGAGEMENT DE LA COMMISSION EUROPEENNE  L’initiative de plusieurs régions (Toscane, Catalogne, Provence-Alpes-Côte d’Azur), réunies à l’Euromeeting de Florence les 16 et 17 novembre 2007 pour s’engager sur un protocole ouvert pour un tourisme compétitif et durable.

14 Des destinations européennes en quête d’excellence. Un réseau, un protocole, un outil pour valoriser expériences outils et process

15 ERANET/ERNEST : European Research NEtwork on Sustainable Tourism Un réseau pour coordonner la recherche en tourisme durable au niveau européen. Participant no. Participant organisation nameCountry 1 (Coordinator)Regione ToscanaItaly 2 Cité de la Culture et du Tourisme Durable – Département des Alpes de Haute- Provence France 3 Basquetour (Basque Government - Industry, Commerce and Tourism Department) Spain 4Prefecture of IliaGreece 5 South-East Regional Development Agency (SE RDA) Romania 6 Govern de les Illes Balears (DG R+D+I) Spain 7 Regional Development Agency of North Hungary (NORDA) Hungary 8CataloniaSpain Les institutions et territoires fondateurs d’une démarche qui a été validée et qui va se concrétiser en Un projet ouvert a de multiples partenariats techniques et territoriaux. 2- LA NECESSITE DE CONCRETISER DANS UN PROCESSUS VOLONTARISTE ET OPERATIONNEL 2-2 L’ENGAGEMENT DE LA COMMISSION EUROPEENNE

16 Για να θέσουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης Πολυεπιστημονικότητα Ισότητα Ηθική Εξισορρόπηση ΑΝΘΡΩΠΟΣ Επιχειρήσεις Εταιρείες /προϊόντα Κοινωνία Περιοχή Εταιρική σχέσηκατανομή Τοπική ανάπτυξη Δικαιοσύνη Διαχείριση Λειτουργικότητα Συμπληρωματικότητα Ένταξη - προσχώρηση εκτίμηση Ολοκλήρωση Αλληλεγγύη Δίκτυο

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC- BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC- SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY- NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.