ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΘΡΑΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Πρόκειται για το έθιμο των εννέα φαγητών, που συμβολίζει τους 9 μήνες κύησης της Θεοτόκου. Το έθιμο θα παρουσιαστεί στις 20 του Δεκέμβρη, το πρωί στο Πάρκο των Χριστουγέννων στην Αλεξανδρούπολη Κατά μία άλλη εκδοχή τα 9 φαγητά ήταν Η πίτα (για να γίνουν τα στάρια λαμπερά) Το μέλι (για να κουβαλούν τα μέλη της οικογένειας πάρα πολλά πράγματα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, όπως οι μέλισσες) Το κρασί (για να “απλώσει” η οικογένεια σαν κληματαριά) Το σαραγλί (για να φερόμαστε πάντα “γλυκά” στους φίλους) Το καρπούζι (για να’ ναι γλυκιά σαν καρπούζι η παραγωγή) Το πεπόνι (για να μιλούν οι συγχωριανοί με γλυκά λόγια για την οικογένεια) Το μήλο (για να έχουν τα μέλη της οικογένειας κόκκινα μάγουλα) Το σκόρδο (για να προστατεύονται από τα τσιμπήματα των εντόμων) Το κρεμμύδι (για να έχουν οι λεχώνες πολύ γάλα)

Κομοτηνή Στην Κομοτηνή τα Χριστούγεννα δεν λένε κάλαντα, αλλά την Πρωτοχρονιά από το βράδυ γυρνούν με αναμμένα φανάρια τα οποία είναι στολισμένα με κορδέλες και με βαπόρια και τραγουδούν τα κάλαντα από ένα τυπωμένο βιβλίο. Τα παιδιά κρατούν σφυριά ξύλινα, βαμμένα με πολλά χρώματα και με αυτά χτυπούν τις πόρτες και μαζεύουν στραγάλια, σύκα, ξυλοκέρατα, πορτοκάλια, καρύδια. Όχι όμως και χρήματα.

Ξάνθη Στα Άβδηρα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες οικογένειες δε ζυμώνουν βασιλόπιτα, αλλά, ανοίγουν φύλλο και παρασκευάζουν μία πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην πρασόπιτα βάζουν το φλουρί. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί, που ονομάζεται σινί και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το σορβά.

Καβάλα Οι παραδοσιακές φουφούδες Με παραδοσιακές φουφούδες και την επίσκεψη του Καππαδόκη Αη Βασίλη γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην πόλη της Καβάλας. Το εμπορικό κέντρο της πόλης την παραμονή των Χριστουγέννων θυμίζει μια μεγάλη ψησταριά. Στους περισσότερους πεζόδρομους, αλλά και στα πεζοδρόμια, οι έμποροι στήνουν υπαίθριες ψησταριές, τις λεγόμενες φουφούδες και προσφέρουν σε όλους τους περαστικούς ψητά κρέατα και ντόπιο κόκκινο κρασί

Δράμα Οι Μωμόγεροι του νομού Δράμας Η λαϊκή φαντασία οργιάζει με τις σκανταλιές των καλικάντζαρων που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν στον επάνω κόσμο, τότε που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους τρομακτική και οι σκανταλιές τους απερίγραπτες, αλλά και ο τρόμος τους άλλος τόσος για τη φωτιά. Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων που προέρχεται από τους Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία τους προέρχεται από το μίμος ή το μώμος και το γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές τους κινήσεις. Φοράνε τομάρια λύκων ή τράγων ή είναι ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά και έχουν την μορφή γέρων. Οι Μωμόγεροι προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες όλο το δωδεκαήμερο, ψάλλοντας τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν οι παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Το ίδιο έθιμο με παραλλαγές γίνεται στην Κοζάνη και τη Καστοριά με την ονομασία Ραγκουτσάρια.

Σέρρες Στις Σέρρες από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα πολλοί άνθρωποι κρατώντας τις παραδόσεις συνήθιζαν να βάζουν στο τζάκι δώδεκα «αδράχτια» για να τα βλέπουν οι «Καλικάτζαροι» και να μην κατεβαίνουν από την καπνοδόχο. Επίσης από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι και τα Θεοφάνια, που φεύγανε οι καλικάτζαροι,δεν τρώγανε ελιές και φασόλια για να μην βγάλουν καλόγηρους, όπως λέγανε.

Χαλκιδική Τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς, στα χωριά της Χαλκιδικής, η βρύση του χωριού έπρεπε να είναι ανοιχτή, έτσι ώστε να τρέχει η τύχη όλη τη χρονιά, σαν το νερό. Το χιόνι θεωρούνταν καλό σημάδι, καθώς συμβόλιζε την ευτυχία και ήταν προμήνυμα μιας καλής χρονιάς, εξού και η φράση «άσπρη μέρα, άσπρος χρόνος». Ο καθαρός ουρανός το πρωί της Πρωτοχρονιάς σήμαινε καθαρή χρονιά, δηλαδή χρονιά χωρίς αρρώστιες..

Εδεσσα «Πάντρεμα της φωτιάς» Στα χωριά της Έδεσσας την παραμονή των Χριστουγέννων «παντρεύουν τη φωτιά», δηλαδή παίρνουν ένα ξύλο με θηλυκό όνομα, δηλαδή κερασιάς και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα, δηλ. από βάτο. Βάζουν τα ξύλα στο τζάκι να καούν και ανάλογα με τον κρότο ή τη φλόγα τους μπορούν να προβλέψουν τα μελλούμενα είτε για τον καιρό είτε για τη σοδειά τους. Η λαϊκή μας παράδοση θέλει τα αγκαθωτά δέντρα να απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.

Φλώρινας Όταν το ρολόι δείξει 12:01, το πρώτο λεπτό δηλαδή της 24ης Δεκεμβρίου, οι Φλωρινιώτες ξεκινούν τα σάλτα. Όχι στα καλά καθούμενα αλλά πάνω από τις φωτιές που ανάβουν σε πάνω από γειτονιές της πόλης για να ζεσταθούν από το πολικό ψύχος που συνήθως επικρατεί αλλά και για να τρομάξουν κάθε κακό και να φύγει μακριά από τη ζωή τους. Το προχριστιανικό αυτό, παγανιστικής λογικής έθιμο κινητοποιεί τις γειτονιές όλης της πόλης.

Καστοριά το εθίμου η αναβίωση γίνεται κάθε πρωτοχρονιά. Νωρίς το πρωί οι νέοι του χωριού ντύνονται τσολιάδες, εκτός από έναν που ντύνεται γυναίκα (νύφη), και έναν που φοράει τα κουδούνια και βάφεται μαύρος, ο Ρούνγκος ή Ρουνγκουτσάρης. Οι τσολιάδες κρατάνε στα χέρια τους μαχαίρια, ο Ρουνγκουτσάρης τη τσιουμπανίκα (ξύλο με χοντρή - στρογγυλή άκρη) και η νύφη ένα πορτοκάλι. (Παλιά που το χωριό είχε πολλούς νέους, ντύνονταν μόνο αυτοί οι νέοι που η «σειρά τους» θα πήγαινε στο στρατό).

ΚΟΖΑΝΗ Μπουμπουσάρια ονομάζονται στη Σιάτιστα τα τοπικά καρναβάλια της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων. Τα μπαμπουσάρια γίνονται - εκτός από την Πρωτοχρονιά - κυρίως τα Θεοφάνια, ενώ σ' όλα τα άλλα χωριά του Βοϊου μόνο την Πρωτοχρονιά, με εξαίρεση την Εράτυρα. Εκεί το ωραίο αυτό έθιμο το συναντούμε την επομένη της Πρωτοχρονιάς. Οι μικροί μεταμφιεσμένοι γυρίζουν στα σπίτια ή σταματούν τους μεγάλους στο δρόμο και τραγουδώντας «Και βάλε το χεράκι σου στην αργυρή σου τσέπη...», προσπαθούν να τους αποσπάσουν χρήματα. Στη Σιάτιστα επίσης, την περίοδο των γιορτών, αναβιώνουν οι «κλαδαριές» και τα «κόλιαντα» Οι «κλαδαριές» είναι οι φωτιές που ανάβονται κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου για να ζεστάνουν τον Χριστό.Τα «κόλιαντα» είναι τα κάλαντα στο τοπικό σιατιστινό ιδίωμα.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΡΟΥΣΗ