Στοιχεία Διαγνωστικής Απεικόνισης Ενότητα 3: Σπονδυλική στήλη Γεωργία Οικονόμου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φυσικοθεραπείας Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Α1-Α7 ΑΜΣΣ Ι1-Ι5 Ιερά μοίρα Ο1-Ο5 ΟΜΣΣ Θ1-Θ12 ΘΜΣΣ Κόκκυγας Υπερηχογράφημα κύησης: Σπονδυλική στήλη εμβρύου Μοίρες της ΣΣ 1

Ανατομία ΑΜΣΣ Α1 άτλας Α2 άξοναςοδόντας Α4 εκ των άνω Σώμα Εγκάρσιο τρήμα σπονδυλική αρτ. & φλέβα Νωτιαίος μυελός Εγκάρσιο τρήμα 2

Απλές ακτινογραφίες ΑΜΣΣ 1/3 Πρόσθια λήψη – F: 1.Κλείδα 2.1 η πλευρά 3.Τραχεία 4.Ακανθώδης απόφυση Α7 5.Σπονδυλικό σώμα Α5 6.Πλάγια απόφυση 3

Απλές ακτινογραφίες ΑΜΣΣ 2/3 Πλάγια λήψη - Ρ: 1.Θ1 2.Ακανθώδης απόφυση Α7 3.Τόξο 4.Κατάντεις απόφυση 5.Ανάντεις απόφυση 6.Α2 ακανθώδης απόφυση 7.Οδόντας 8.Πρόσθιο τόξο Α1 9.Τραχεία 4

Απλές ακτινογραφίες ΑΜΣΣ 3/3 Α/α οδόντα – άτλαντα F (διαστοματική): 1.Α1 εγκάρσια απόφυση 2.Α1 πλάγια μάζα 3.Οδόντας 4.Α1 κάτω αρθρική απόφυση 5.Α2 άνω αρθρική απόφυση 5

Λοξή λήψη (αριστερά μεσοσπονδύλια τρήματα) 1.Πλευρά 2.Κλείδα 3.Μεσοσπονδύλια τρήματα 4.Αυχένας 5.Τραχεία Λοξή λήψη (δεξιά μεσοσπονδύλια τρήματα) 1.Κλείδα 2.Πλευρά 3.Σπονδυλικά τόξα 4.Μεσοσπονδύλιο τρήμα 5.Πλάγια απόφυση 6.Τόξο 6

Στέλεχος Παρεγκεφαλίδα Νωτιαίος μυελός Εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ΕΝΥ Α7 ακανθώδης απόφυση Α7 σπονδυλικό σώμα Τραχεία Α2, οδόντας Α3-4 μεσοσπονδύλιο διάστημα Μαγνητική τομογραφία ΑΜΣΣ: Μέση οβελιαία τομή 7

Σύγκριση απεικονιστικών μεθόδων 1/2 Α/α ΑΜΣΣ Ρ Αξονική ΑΜΣΣ: μέση οβελιαία τομή Μαγνητική ΑΜΣΣ: μέση οβελιαία τομή 8

Σύγκριση απεικονιστικών μεθόδων 2/2 Α/α και αξονική τομογραφία διαφορά από μαγνητική τομογραφία. o Το φυσιολογικό οστό είναι η πιο «λευκή» ανατομική δομή της εικόνας σε αντίθεση με τη μαγνητική τομογραφία. Α/α διαφορά από αξονική τομογραφία. o Η αξονική τομογραφία είναι τομογραφική τεχνική, άρα δεν υπάρχουν επιπροβολές πολλαπλών ανατομικών δομών. o Δείτε στο προηγούμενο στην α/α οι οπίσθιες (ανάντεις και κατάντεις αρθρώσεις επισκιάζουν το νωτιαίο σωλήνα. Αξονική τομογραφία, Μαγνητική τομογραφία και Υπερηχογραφία είναι τομογραφικές τεχνικές 9

Ανατομία ΘΜΣΣ spineuniverse.com ΘΩΡΑΚΙΚΟΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΣ Εκ των άνω Εκ του πλαγίου Πλευρική απόφυση σπονδύλου Μεσοσπονδύλιο τρήμα Ακανθώδης απόφυση Εγκάρσια πλευρική απόφυση 10

Α/ες ΘΜΣΣ 1/2 ΘΜΣΣ F: 1.Αριστερά κοιλία 2.Αέρας στο θόλο του στομάχου 3.Δεξιό ημιδιάφραγμα 4.Οπίσθια πλευρά 5.Κλείδα ΘΜΣΣ F: 1.Αέρας στο παχύ έντερο 2.Αέρας στο θόλο του στομάχου 3.Αριστερό ημιδιάφραγμα 4.Οπίσθιο τμήμα πλευράς 5.Αυχένας τόξου 6.Ακανθώδης 7.Εγκάρσια απόφυση 11

Πλαγία λήψη ΘΜΣΣ 1.Δεξιό ημιδιάφραγμα 2.Αριστερό ημιδιάφραγμα 3.Σπονδυλικό σώμα 4.Πλευρά Πλαγία λήψη ΘΜΣΣ 1.Οπίσθιο τμήμα πλευράς 2.Vertebral body 3.Μεσοσποnδύλιο διάστημα 12 Α/ες ΘΜΣΣ 2/2

Α/α πλάγια ΘΜΣΣ Σπονδυλικό σώμα Μεσοσπονδύλιος διάστημα Αυχένας Κλείδα Πλευρές Ακανθώδης απόφυση 13

Ανατομία ΟΜΣΣ Οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος Μηνιγγικός σακκος Τόξο απονδύλου Ωχρός σύνδεσμος Αποφυσιακή άρθρωση Ακανθώδης απόφυση Ο5 Ρίζες νεύρων ιππουρίδας Ο5 σπονδυλικό σώμα Τόξο σπονδύλου Ανάντεις απόφυση Ο3 νεύρο Εγκάρσια απόφυση 14

Μηνιγγικός σάκκος Μυελικός κώνος Ιππουρίδα Ρίζες νεύρων Ιερό Ο1 τόξο Ο2 τόξο 15

Μεσοσπονδύλιος δίσκος Σώμα σπονδύλου Οπίσθια άρθρωση Αυχένας 16

Α/ες ΟΜΣΣ 1/3 ΟΜΣΣ F: 1.Πλευρά 2.Εγκάρσια απόφυση 3.Αυχένας 4.Ακανθώδης απόφυση 5.Ιερό 6.Ιερολαγόνια άρθρωση Α 17

Α/ες ΟΜΣΣ 2/3 ΟΜΣΣ Ρ: 1.Ιερό 2.Ακανθώδης απόφυση 3.Σπονδυλικό σώμα 4.Μεσοσπονδύλιος δίσκος 5.Μεσοσπονδύλιο τρήμα 6.Αυχένας 7.Κατάντεις απόφυση 8.Ανάντεις απόφυση 9.Πλευρά 18

Α/ες ΟΜΣΣ 3/3 19 radiopaedia.org

Λοξές λήψεις ΟΜΣΣ Σκυλάκι o Αυτί – ανάντεις απόφυση. o Μάτι – αυχένας. o Μπροστινό πόδι – κατάντεις απόφυση. o Ουρά – ανάντιες απόφυση της άλλης πλευράς. o Πίσω πόδι – κατάντεις απόφυση της άλλης πλευράς. Ανάδειξη της διάμεσης μάζας – οστό μεταξύ ανάντεις και κατάντεις αποφύσεων, όπου συμβαίνει η σπονδυλόλυση. 20 Scottie dog

Αξονική τομογραφία ΟΜΣΣ Οβελιαία τομή Ο2 σπονδυλικό σώμα Ο2 ακανθώδης απόφυση Ο3-4 μεσοσπονδύλιος δίσκος Μηνιγγικός σάκκος 21

Ι1 Ο5 Ο4-5 δίσκος εκφύλιση Ο3-4 δίσκος φυσιολογικός Ρίζες νεύρων ιππουρίδα Μαγνητική τομογραφία ΟΜΣΣ μέση οβελιαία τομή 22

Σύγκριση απεικονιστικών μεθόδων Α/α ΟΜΣΣ ΡΑξονική ΟΜΣΣ: μέση οβελιαία τομή Μαγνητική ΟΜΣΣ: μέση οβελιαία τομή 23

Σκολίωση 1/6 Κυρτότητα της ΣΣ στο στεφανιαίο κυρίως επίπεδο. Αιτιολογία o Ιδιοπαθής. o Συγγενής. o Νευρομυϊκής αιτιολογίας. o Σκελετικές δυσπλασίες. o Σε συνδυασμό με όγκους. 24 Λοξοί ώμοι Κυρτή ΣΣ Λοξή πύελος “Scoliosis patient in cheneau brace correcting from 56 to 27 deg”, από FerdinandW διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0Scoliosis patient in cheneau brace correcting from 56 to 27 degFerdinandWCC BY 2.0 “Blausen 0785 Scoliosis 01”, από BruceBlaus διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0Blausen 0785 Scoliosis 01BruceBlausCC BY 3.0

Ρόλος απεικόνισης Καθορισμός αιτιολογίας. Εκτίμηση σοβαρότητας. o Τρόπος αντιμετώπισης. Παρακολούθηση θεραπείας. Λήψεις. o Πρόσθια και πλάγια ΘΜΣΣ + ΟΜΣΣ. o Σε ένα φιλμ. o Εξεταζόμενος όρθιος. o Σε ειδικές περιπτώσεις αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Α/α ΟΜΣΣ πρόσθια: Σκολίωση 25 commons.wikimedia.org

Σκολίωση 2/6 Αξονική τομογραφία o Στροφή του σπονδύλου Μαγνητική τομογραφία o Παραμόρφωση 26

Σκολίωση 3/6 Μέτρηση γωνιών για εκτίμηση σοβαρότητας 2 κυρτότητες 1 κυρτότητα 27

Σκολίωση 4/6 Πόσες κυρτότητες βλέπετε ? goldbamboo.com Χρήση νάρθηκα σε μέσο βαθμό σκολίωσης 28 “Scoliosis patient in cheneau brace correcting from 56 to 27 deg”, από FerdinandW διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.0Scoliosis patient in cheneau brace correcting from 56 to 27 degFerdinandWCC BY 2.0

Σκολίωση 5/6 Όταν η σκολίωση είναι σοβαρή τότε γίνεται χειρουργική σταθεροποίηση. 29

Σκολίωση 6/6 30

Εκφυλιστικού τύπου πίεση ριζών - νεύρων Πρόπτωση δίσκου Πάχυνση ωχρού συνδέσμου Νεύρο Νωτιαίος μυελός Αποφυσιακή άρθρωση οστεόφυτα 31

Δισκοπάθεια Εκφύλιση δίσκου o Ξεκινά από μικρή ηλικία. o Αφυδάτωση του δίσκου. o Μείωση δυνατότητας απορρόφησης κραδασμών. o Ρήξη ινώδους δακτυλίου. o Προβολή - Πρόπτωση του πηκτοειδούς πυρήνα. Εκφύλιση δίσκου Προβολή δίσκου Πρόπτωση δίσκου Αποχωρισμός δίσκου 32

Φυσιολογικός Εκφυλισμένος Αποπλάτυνση ινώδους δακτυλίου Πρόπτωση Λέπτυνση - αφυδάτωση Εκφύλιση δίσκου & οστεόφυτα πρόσθια - οπίσθια Πρόπτωση δίσκου – πίεση νεύρου Παραδείγματα προβλημάτων δίσκων 33

Δισκοπάθεια Στις ΑΤ & ΜΤ φαίνεται ο ίδιος ο δίσκος. Στην α/α δεν απεικονίζεται ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αλλά, η αφυδάτωση του δίσκου προκαλεί στένωση του μεσοσπονδυλίου διαστήματος. Μαγνητική τομογραφία ΟΜΣΣ: Πρόπτωση δίσκου (άσπρα βέλη), φυσιολογική ρίζα (μαύρο βέλος) Πλάγια ΟΜΣΣ: Στένωση Ο5-Ι1 διαστήματος (Α) 34

Μαγνητική τομογραφία ΑΜΣΣ: πρόπτωση δίσκου Α5-6 με πίεση του νωτιαίου μυελού emedicine.medscape.com 35

Αξονική τομογραφία (προβολή μεσοσπονδυλίου δίσκου, βέλη) ΑΜΣΣΟΜΣΣ 36

Στένωση ΣΣ Πίεση νωτιαίου μυελού και νεύρων από εκφύλιση δίσκων και οστεόφυτα. ΜΤ ΟΜΣΣ: οβελιαία τομή, Ο2-3 εκφύλιση και οστεόφυτα που πιέζουν την ιππουρίδα Στένωση ΟΜΣΣ 37 eorthopod.com

ΜΤ ΑΜΣΣ: οβελιαία τομή πίεση νωτιαίου μυελού από οστεόφυτα (βέλος) ΑΤ ΟΜΣΣ: οβελιαία τομή Παρατηρείστε την ελάττωση μεγέθους των μεσοσπονδυλίων τρημάτων κάτω από το φυσιολογικό Φυσιολογικό μεσοσπονδύλιο τρήμα Νεύρο (βέλος) 38

Σπονδυλολίσθηση Μετατόπιση σπονδύλου (και όλων των από πάνω) σε σχέση με τον επόμενο αίτια: o Συγγενής δυσπλασία διάμεσης μάζας. o Τραύμα με κάταγμα διάμεσης μάζας. o Εκφυλιστικού τύπου. Διάμεση μάζα Σπονδυλόλυση Σπονδυλολίσθηση 39

Σπονδυλολίσθηση Πλάγια α/α ΟΜΣΣ Λευκό βέλος: φυσιολογική διάμεση μάζα Μαύρο βέλος: δυσπαλστική διάμεση μάζα Κόκκινο βέλος: ολίσθηση του Ο5 επί του Ι1 (μπλε βέλος) learningradiology.com 40

Σπονδυλόλυση Λοξή λήψη ΟΜΣΣ Μαύρο κολλάρο στο «σκυλάκι» (βέλη) ΑΤ ΟΜΣΣ: έλειμμα οστικό στη διάμεση μάζα emedicine.medscape.com Scottie dog 41 en.wikipedia.org

Τραύμα ΣΣ: ρόλος απεικόνισης Ανάδειξη. Εκτίμηση σοβαρότητας. Παρουσία αστάθειας. Ανάδειξη συνοδών βλαβών μαλακών μορίων. Παρακολούθηση χειρισμών στο χειρουργείο (ακτινοσκόπηση). Παρακολούθηση θεραπείας. 42

Εκτίμηση σταθερότητας Πρόσθια στήλη Πρόσθιος επιμήκης σύνδεσμος Πρόσθιος ινώδης δακτύλιος Πρόσθια 2/3 του σπονδύλου Μέση στήλη Οπίσθιο 1/3 σπονδυλικού σώματος Οπίσθιος ινώδης δακτύλιος Οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος Οπίσθια στήλη Οπίσθια στοιχεία Αυχένες, αποφύσεις Οπίσθιοι σύνδεσμοι radiologyassistant.nl 43

Η πιο κατάλληλη μέθοδος για μελέτη πολυτραυματιών είναι η αξονική τομογραφία επειδή παρέχει: o Πολύ καλές πληροφορίες για οστά και μαλακά μόρια συμπεριλαμβανομένων των συμπαγών και κοίλων οργάνων. o Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. o Δεν υπόκειται σε απόλυτες αντενδείξεις (ΜΤ). 44

Κάταγμα οδόντα Α/α πλάγια trauma.org 45 ΑΤ ΑΜΣΣ

Κάταγμα τόξου Α2 Hangman’s fracture 2 ασθενείς Πλάγια α/α ΑΜΣΣ 46

Κάταγμα – εξάρθρημα Θ12-Ο1 ΑΤ ΣΣ – η μπλε γραμμή δείχνει την πορεία του νωτιαίου μυελού. Θ12 Ο1 Εγκάρσια τομή Οβελιαία ανασύνθεση 47 trauma.org

Κάταγμα Ο1 Σημαντική στένωση του νωτιαίου σωλήνα φαίνεται καλύτερα στην αξονική τομογραφία (γραμμές). Α/α πλάγια ΟΜΣΣ 48 Αξονική τομογραφία

Τραύμα ΟΜΣΣ Χειρουργική σταθεροποίηση 49

radiologyassistant.nl Κάταγμα Ο1: μέθοδοι απεικόνισης 50

Μέθοδος απεικόνισης Ευρήματα

Φλεγμονή ΣΣ o Επηρεάζει μεσοσπονδύλιο δίσκο και παρακείμενα σπονδυλικά σώματα. o Δημιουργία πυωδών συλλογών γύρω από το σπόνδυλο. o Το πύον μπορεί να ταξιδέψει κατά μήκος του ψοΐτη μυ. o Διάφορα μικρόβια & φυματίωση. * Απόστημα ψοΐτη (*) Φυσιολογικός ψοΐτης ( ) 52

Φλεγμονές ΜΤ ΟΜΣΣ Μαύρο βέλος: επισκληρίδιο απόστημα. Κεφαλή βέλους: φλεγμονή δίσκου. radiographics.rsna.org 53

Όγκοι ΣΣ Πρωτοπαθείς Μεταστατικοί Οστά Νευρικός ιστός Μήνιγγες Α/α ΟΜΣΣ πλάγια: Μετάσταση Ο2 (λευκός σπόνδυλος) 54

Μεταστατική νόσος o Συνήθως πολλαπλές στα οστά o Συνήθως οι ασθενείς έχουν προηγούμενες εξετάσεις για σύγκριση ΜΤ ΟΜΣΣ: καταστροφή του Ο4 σπονδύλου και πίεση του μηνιγγικού σάκκου από παθολογικό υλικό (γραμμή, * ) * * 55

Οι μεταστάσεις μπορεί να καταστρέφουν το οστό (λυτικές) ή να παράγουν νέο οστό (οστεοβλαστικές). Αξονική τομογραφία ΟΜΣΣ: Διαφορετικοί ασθενείς. Λυτικές, οστεοβλαστικές μεταστάσεις * * * * 56

Σπινθηρογράφημα Πολλαπλές εστίες που προσλαμβάνουν έντονα το ραδιοφάρμακο (μαύρα στίγματα). Δείχνει έντονη μεταβολική δραστηριότητα. Σύγκριση με προηγούμενη εξέταση. Μόνο αδρή ανατομική πληροφορία. Επί αμφιβολίας, συμπλήρωση με άλλες απεικονιστικές μεθόδους. 57

Αξονική τομογραφία. Εγκάρσια τομή και οβελιαία ανασύνθεση. Αιμαγγείωμα σπονδύλου. Το συχνότερο εύρημα, χωρίς κλινική σημασία αν είναι μικρό σε μέγεθος. Μπορεί να είναι πολλαπλά. radiologyinthai.blogspot.com 58

Οστεοειδές οστέωμα Καλοήθης όγκος οστών νεαρής ηλικίας. Άλγος. 59

Όγκος πρωτοπαθής οστό ΑΤ / ΜΤ: Γιγαντοκυτταρικός όγκος σπονδύλου AJR 2007; 189:

Όγκοι νευρικού ιστού Πρωτοπαθής ΜΤ ΑΜΣΣ: επενδύμωμα (λευκό) ΜΤ ΑΜΣΣ: αστροκύττωμα (λευκά) mayoclinic.org 61

Οστεοπόρωση 62

Τα οστά αποτελούνται από το φλοιό και σπογγώδες οστό Μεταξύ των δοκίδων του σπογγώδους οστού υπάρχει ο μυελός των οστών Φυσιολογικό οστό Οστεπορωτικό

Αύξηση του χώρου μεταξύ των δοκίδων που κάνουν το οστό εύθραυστο Οστεοπόρωση - Ορισμός Προοδευτική συστηματική νόσος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού με αποτέλσμα εύθραυστα οστά που εύκολα υπόκεινται σε κάταγμα

Οστεοπόρωση - Αίτια Οφείλεται στη διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ παραγωγής και απορρόφησης οστού Αυτές οι δραστηριότητες εξαρτώνται από δύο κύτταρα Οστεοκλάστες – απορρόφηση Οστεοβλάστες - παραγωγή Η ισορροπία επιτρέπει την ανανέωση και διατήρηση του οστίτη ιστού Πρόκειτα για ανασχηματισμό του οστού που είναι ισορροπημένος κατά τα πρώτα έτη της ζωής

Μετά την αρχική φάση ισορροπίας η απορρόφηση του οστού ξεπερνά την παραγωγή με αποτέλεσμα να προκύπτει συνολικά απώλεια οστού και να αρχίζει η οστεπόρωση Η πιθανότητα κατάγματος από 1.5 ανεβαίνει στο 3πλάσιο για κάθε 10% απώλεια οστικής μάζας Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας (Bone mineral density, BMD), μετρά την οστική μάζα ανά μονάδα επιφανείας και συσχετίζεται με την αντοχή του οστού. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται για ποσοτικό προσδιορισμό και διάγνωση της οστεοπόρωσης.

Οστική πυκνότητα  Τ-score o βαθμός απώλειας του οστού προκύπτει από τη σύγκριση με τη μέση πυκνότητα νέων ενηλίκων  Z-score συγκρίνει την μέτρηση με αυτή άλλων ατόμων ίδιας ηλικίας, φύλλου και βάρους

o Φυσιλογική BMD = 1 SD από το μέσο όρο των νέων ενηλίκων o Οστεοπενία SD κάτω από το μέσο όρο των νέων ενηλίκων (T-score = -1 > BMD>-2.5) o Οστεπόρωση > 2.5 SD κάτω από το μέσο όρο των νέων ενηλίκων (T-score < -2.5)

Παθοφυσιολογία 69 Χαμηλή οστική πυκνότητα οφείλεται σε: –Χαμηλή μέγιστη οστική πυκνότητα σε νεαρή ηλικία –Αυξημένη απορρόφηση οστού –Μειωμένη παραγωγή οστού Στα ηλικιωμένα άτομα φαίνεται ότι συμμετέχουν και οι τρεις παράγοντες

70 Οστεπόρωση-Κατάγματα ΣΣ Απώλεια ύψους σπονδύλου χωρίς ή με ελάχιστο τραύμα

71 Osteoporosis – Vertebral Body Changes Φυσιολογικός σπόνδυλος Συμπιεστικό οστεοπορωτικό κάταγμα

72 Οστεοπόρωση – κάταγμα ισχίου - ΠΧΚ Το ισχίο πάσχει στους ηλικιωμένους που τείνουν να πέφτουν πλάγια ή προς τα πίσω και πάνω στην άρθρωση Νεώτεροι ασθενείς - κατάγματα πηχεοκαρπικής και κερκίδας

73 DEXA Dual energy x-ray absorptiometry (DEXA) DEXA μετρά την πυκνότητα στη μονάδα επιφανείας (g/cm 2 ). Μη επεμβατική χωρίς ειδική προετοιμασία Ελάχιστη έκθεση στην ακτινοβολία, γρήγορη λεπτά, 5 mrem δόση ακτινοβολίας

74 DEXA ΣΣ, ισχίο, καρπός όλο το σώμα. Δεν είναι φορητή. Ειναι ακριβή.

75 DEXA DEXA ισχίο (T score, -1.6). DEXA ΟΜΣΣ οστεοπενία (T = -1.8)

76 DEXA

77 DEXA

78 DEXA

79 Πυκνομετρία με υπερηχογράφημα 1/2 Εκτιμά την πυκνότητα και τη δομή του οστού Φθηνή φορητή συσκευή χωρίς ακτινοβολία Περιφερική μέτρηση στον αστράγαλο Μετρά την ταχύτητα διάδοσης του ήχου (SOS), και μεταβολές στο ηχητικό κύμα (broadband attenuation or BUA) καθώς διαπερνά το οστό.

80 Πυκνομετρία με υπερηχογράφημα 2/2

Οστική πυκνομετρία με Αξονική Tομογραφία QCT : Quantitative Computed Tomography 81 uted Tomography

82

Περιφερική οστική πυκνομετρία, pOCT 83 Περιφερική πυκνομετρία με Αξονική Τομογραφία (pQCT)

84 pQCT

Σπονδυλοπλαστική

Κυφωπλαστική

Τέλος Ενότητας

Σημειώματα

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Γεωργία Οικονόμου Γεωργία Οικονόμου. «Στοιχεία Διαγνωστικής Απεικόνισης. Ενότητα 3: Σπονδυλική στήλη». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.ocp.teiath.gr

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.