Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ (Σχεδιασμός, παρουσίαση, αξιολόγηση) Λεωνίδα Τζιανουδάκη, Υπεύθυνου ΕΚΦΕ Ρεθύμνου Η Χημεία και οι διδακτικές της ιδιαιτερότητες (Η Χημεία είναι Επιστήμη που έχει ήχο, χρώμα και φως, μυρωδιά, γεύση, εκρήξεις… Άρα για να μάθουν οι μαθητές Χημεία, χρειάζεται να ακούσουν Χημεία, να δούν Χημεία, να γευτούν Χημεία, να μυρίσουν Χημεία, να σκεφθούν Χημεία και να κάνουν Χημεία …) Μ. Μαυρόπουλου, «Διδάσκω Χημεία» Οι δάσκαλοι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι: Το να παρουσιάζουμε μια ύλη δεν είναι διδασκαλία. Όπου γίνεται διδασκαλία δεν επιτυγχάνεται αναγκαστικά και μάθηση. Το να απομνημονεύουν οι μαθητές τύπους, ορισμούς και νόμους …ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΑΘΗΣΗ.

ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 1. Τι θέλουμε να περάσουμε στα παιδιά; (στόχοι που θέτουμε) 2. Πώς θα το περάσουμε; (βήματα της διδασκαλίας) 3. Σε ποιο βαθμό πετύχαμε να το περάσουμε; (επιτυχία στόχων) ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Προηγείται της παρουσίασης, γίνεται στο σπίτι, και πρέπει να περιλαμβάνει λίγους και ξεκάθαρους στόχους Στο σχεδιασμό πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη αρκετές διδακτικές παραμέτροι όπως: 1.Διαθέσιμος χρόνος και κατανομή του 2.Εποπτικά μέσα διδασκαλίας που θα χρησιμοποιηθούν 3.Πειραματικές δραστηριότητες που θα γίνουν 4.Γνωστικό επίπεδο μαθητών

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ * Γιατί πρέπει να μάθουν Χημεία; * Επιβράβευση και ενθάρρυνση ΟΙ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΟΙ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΟΙ * Αγάπη για το παιδί και το έργο του. Γνώση του αντικειμένου. Προσωπικότητα Ψυχολογική διάθεση. Ψυχολογική και Παιδαγωγική κατάρτιση. * Η τάξη είναι μωσαϊκό αντιλήψεων και ενδιαφερόντων, χαρακτήρων και επιπέδου γνώσεων. Επίδραση οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος.

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΑΣ * Αξιοποίηση χρόνου μέσω καλού προγραμματισμού και σχεδίων μαθήματος. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Αξιοποίηση των ΕΚΦΕ Επιλογή πειραματικής μεθόδου Αξιοποίηση υλικών από καθημερινή ζωή. ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ Δώστε την δική σας «σφραγίδα» στο μάθημα πέρα από τα βιβλία.

2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Μια πετυχημένη παρουσίαση, είναι σαν μια καλοσκηνοθετημένη παράσταση και πρέπει να αφήνει ένα αίσθημα ικανοποίησης τόσο στο διδάσκοντα, όσο και στους διδασκόμενους Για μια πετυχημένη παρουσίαση ο διδάσκων θα φροντίσει ώστε: 1.Να κρατά μια «στιβαρή» διαδικασία και να ελέγχει απόλυτα το «παιχνίδι» της μάθησης, δίχως αυταρχισμό. 2.Να ενθαρρύνει τη συμμετοχή όλων των μαθητών του.* 3.Να τονώνει το ενδιαφέρον με πειραματικές δραστηριότητες. ** 4.Να κάνει συχνές αναφορές στις εφαρμογές της επιστήμης στη καθημερινή ζωή. (***) 5.Το μάθημα να είναι ‘ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΟ’ (Θεωρία-πράξη-αξιολόγηση) 6.Να υπάρχει ή να δημιουργείται «περίγραμμα» του μαθήματος

(*) Έρευνα που διεξήχθη μεταξύ τελειοφοίτων μαθητών Λυκείου (engineering Education 1987) έδειξε ότι οι μαθητές συγκρατούν: 10% από αυτά που διαβάζουν 26% από αυτά που ακούνε 30% από αυτά που βλέπουν 50% από αυτά που βλέπουν και ακούνε 70% από αυτά που λένε 90% από αυτά που λένε και κάνουν. (**) «Το να μαθαίνει κανείς Χημεία μόνο από μαθήματα και βιβλία, είναι σαν να διδάσκεται ένα τυφλός για τα χρώματα» H. Kolbe, Χημικός Υπάρχουν δεκάδες εντυπωσιακά πειράματα χημείας που κυριολεκτικά είναι «Πειράματα του λεπτού» (Χημικό Ηφαίστειο, αόρατο μελάνι, αποχρωματισμός διαλύματος, σχηματισμός εγχρώμων ιζημάτων, εντυπωσιακές καύσεις, μπαταρία φρούτων κλπ) (***) Αντί να ζητηθεί από τους μαθητές να αναφέρουν τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης, ζητάμε να αιτιολογήσουν τις προτάσεις όπως: - Τα πριονίδια καίγονται γρηγορότερα από τα κούτσουρα. -Το οξύ των μπαταριών καταστρέφει τα ρούχα ενώ το οξύ των φρούτων όχι. - Τα τρόφιμα διατηρούνται στα ψυγεία. -Οι τηγανητές πατάτες ετοιμάζονται πιο γρήγορα από τις βραστές κλπ Από το βιβλίο «Διδάσκω Χημεία» του Μ. Μαυρόπουλου

ΜΕΡΙΚΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κακός καταμερισμός χρόνου Έλλειψη παραστατικότητας Πολλές ερωτήσεις ταυτόχρονα Υπερβολικά μεγάλα ή μικρά βήματα μάθησης Αμηχανία Επιλογή μαθητών και διακρίσεις Έλλειψη ακριβολογίας

ΕΠΟΠΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Τι σημαίνει εποπτικό μέσο διδασκαλίας. Τα εποπτικά μέσα δεν είναι οπωσδήποτε ακριβά ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ

3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αξιολόγηση των διδασκομένων γίνεται: 1) Κατά τη ανάπτυξη της διδασκαλίας (με σύντομες ερωτήσεις) 2) Στο τέλος της διδασκαλίας ή στην αρχή του επόμενου μαθήματος (με γραπτό test σύντομων ερωτήσεων κλειστού τύπου) 3) Στο τέλος μιας διδακτικής ενότητας με επαναληπτικό διαγώνισμα Απαραίτητη είναι και η αξιολόγηση του διδάσκοντα τόσο από τον ίδιο (αυτοαξιολόγηση), όσο και από τους μαθητές (ετεροαξιολόγηση) Η επιλογή των κατάλληλων ερωτήσεων απαιτεί μεγάλη προσοχή και επιδεξιότητα.

Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Χαρακτηριστικά των ερωτήσεων 1.Να επιλέγονται με βάση τους στόχους που τέθηκαν, ώστε να επιτρέπουν την «ποσοτική μέτρηση» της επίτευξης των στόχων 2.Να ανταποκρίνονται στο γνωστικό και νοητικό επίπεδο των μαθητών. 3.Να είναι «κλειστού τύπου» (Πολλαπλής επιλογής, τύπου «Σωστό-λάθος», αντιστοίχησης, διάταξης, συμπλήρωσης κενών κλπ) 4.Να είναι απλές, σύντομες, με σαφήνεια και επιστημονική ακρίβεια. 5.Να μπορούν να απαντηθούν στα χρονικά περιθώρια που ορίζονται από τον διδάσκοντα. 6.Να είναι κλιμακωτής δυσκολίας. 7.Να αξιολογούν περισσότερες από μία δεξιότητες και χαρακτηριστικά. Οι ερωτήσεις πρέπει να ανανεώνονται διαρκώς και να προκαλούν ενδιαφέρον στο μαθητή, μέσα από την σύνδεση του μαθήματος με τις εφαρμογές του στην καθημερινή ζωή.