ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ
ΔΙΚΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

2 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
Το δίκαιο της θάλασσας αποτελεί το σύνολο των κανόνων διεθνούς δικαίου που ρυθμίζει τις εξουσίες των Κρατών στο θαλάσσιο χώρο και πρέπει να αντιδιαστέλλεται με το ναυτικό δίκαιο, που διέπει τις ιδιωτικές σχέσεις στη θάλασσα Η εξέλιξη του δικαίου της θάλασσας πρέπει να ιδωθεί ως ένας συμβιβασμός, ως μια διελκυστίνδα μεταξύ, αφενός, αξιώσεων των κυρίαρχων κρατών για αποκλειστική χρήση των πόρων των παρακείμενων θαλάσσιων χώρων («exclusive claims») και αφετέρου, αξιώσεων για ελεύθερη πρόσβαση και εκμετάλλευση των ωκεανών και των πόρων τους από όλα τα μέλη της διεθνούς κοινότητας («inclusive claims») (βλ. McDougal/Burke) Ως αποτέλεσμα , η ίδια η αναγνώριση ή ακόμη και η επέκταση των θαλασσίων ζωνών δικαιοδοσίας προς όφελος των παράκτιων Κρατών συνοδεύεται πάντα με την αναγνώριση αντίστοιχων ελευθεριών για τα υπόλοιπα μέλη της διεθνούς κοινωνίας.

3 Ιστορική Εξέλιξη του Δικαίου της Θάλασσας
Από τη Lex Rhodiae στο Consolato del Mare: οι νομικές ρυθμίσεις περί των ωκεανών από την αρχαιότητα μέχρι την Αναγέννηση Mare Liberum v. Mare Clausum: Grotius v. Selden ή αλλιώς η ‘Μάχη των Βιβλίων’ Η επικράτηση της ελευθερίας των θαλασσών-η ανοικτή θάλασσα ως ‘res communis usus’-πλέον, λόγος μπορεί να γίνει για μια «λειτουργική» (functional) mare clausum. Οι πρώτες προσπάθειες κωδικοποίησης του δικαίου της θάλασσας (βλ. Συνδιάσκεψη της Χάγης, 1930-δεν καρποφόρησαν οι εργασίες της-μείζον θέμα το εύρος της χωρικής θάλασσας)- κωδικοποιήση μόνο δικαίου θάλασσας εν καιρώ ειρήνης και όχι law of naval warfare Οι 4 Συμβάσεις της Γενεύης του 1958: προϊόν της Πρώτης Συνδιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS I)-το κείμενο των Συμβάσεων εκπονήθηκε από την Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου το 1956-οι τέσσερις Συμβάσεις ήταν οι εξής: α) Σύμβαση για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη και τη Συνορεύουσα Ζώνη, β) Σύμβαση για την Ανοικτή Θάλασσα, γ) Σύμβαση για την Αλιεία και τη Διατήρηση των Ζώντων Πόρων της Ανοικτής Θάλασσας, δ) Σύμβαση για την Υφαλοκρηπίδα Δεύτερη Συνδιάσκεψη για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS II) Μάρτιος 1960 άνευ αποτελέσματος

4 Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982)
Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας: από τη δήλωση Pardo 1967 στην Επιτροπή του Θαλάσσιου Βυθού (ως Προπαρασκευαστική Επιτροπή για τη Συνδιάσκεψη) και τέλος στη Τρίτη Συνδιάσκεψη από Δεκέμβριο 1973 μέχρι Απρίλιο 1982. Νέα Σύμβαση υπογράφηκε στο Montego Bay τη 10η Δεκεμβρίου 1982, τέθηκε σε ισχύ την 16η Νοεμβρίου 1994 και μέχρι σήμερα έχει 162 συμβαλλόμενα μέρη, μεταξύ των οποίων και η Ευρωπαϊκή Ένωση-τελευταίο Κράτος μέρος Ταυλάνδη-εκτός Τουρκία, ΗΠΑ, Ισραήλ. Η Συμφωνία της Νέας Υόρκης για την Εφαρμογή του Μέρους ΧΙ της Σύμβασης (28 Ιουλίου 1994) και η Συμφωνία του 1995 για τα Αλληλοεπικαλυπτόμενα Ιχθυαποθέματα Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση και τη Συμφωνία με το Ν. 2321/1995, επικύρωσε τη Σύμβαση στις 21 Ιουλίου 1995 και προέβη και στη διατύπωση ορισμένων ερμηνευτικών δηλώσεων

5 Δομή και Βασικές Αρχές της Σύμβασης
Δομή: η Σύμβαση αποτελείται από Προοίμιο, 320 άρθρα και 9 Παραρτήματα συν Συμφωνία για το Μέρος XI Σύμβαση περιέχει κανόνες: κωδικοποιητικούς εθιμικού δικαίου, μεικτού χαρακτήρα, νέες ρυθμίσεις Βασικές Αρχές Σύμβασης: α) αρχή της ισόρροπης άσκησης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων (βλ. π.χ. άρθρο 87 (2)), β) αρχή της καλής πίστης (βλ. άρθρο 300), γ) απαγόρευση κατάχρησης δικαιώματος, δ) αρχή της χρήσης των θαλασσών κατά τρόπο ειρηνικό και συμβατό με τον Χάρτη των Η.Ε. (βλ. π.χ. άρθρο 88 και θέμα ναυτικών γυμνασίων), ε) αρχή ότι το έδαφος δεσπόζει στη θάλασσα Απαγόρευση Επιφυλάξεων (άρθρο 309)/Ερμηνευτικές Δηλώσεις (άρθρο 310) Jus Cogens του συστήματος του δικαίου της θάλασσας η κοινή κληρονομία της ανθρωπότητας (βλ. 311 παρ. 6 ΣΔΘ)

6 Πηγές και Πεδίο Εφαρμογής του Δικαίου της Θάλασσας
Πηγές: διεθνείς συνθήκες, έθιμο, γενικές αρχές του δικαίου, νομολογία διεθνών δικαστηρίων (Διεθνές Δικαστήριο, Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας του Αμβούργου, Διαιτησία) βλ. και αποφάσεις Διεθνών Οργανισμών (π.χ. Αρχή Διεθνούς Βυθού, Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός) Βλ. τελευταία ενεργότερο ρόλο της Ε.Ε. Στα θέματα του δικαίου της θάλασσας (π.χ. Mox Plant case) Πρόβλημα forum shopping μεταξύ διεθνών δικαστηρίων Υποκειμενικό πεδίο: Κράτη και διεθνείς οργανισμοί (E.E.) Αντικειμενικό πεδίο: α) θαλάσσιες ζώνες: εσωτερικά ύδατα, αιγιαλίτιδα ζώνη, συνορεύουσα ζώνη, αρχιπελαγικά ύδατα Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, β) υποθαλάσσιες ζώνες: βυθός ζωνών κυριαρχίας, υφαλοκρηπίδα, διεθνής βυθός

7 Γραμμές Βάσης Γραμμή Βάσης: η γραμμή, νοητή ή φυσική, από την οποία μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης, καθώς και όλων των θαλάσσιων ζωνών δικαιοδοσίας-εξωτερικό όριο αιγιαλίτιδας ζώνης ορίζεται η γραμμή εκείνη της οποίας κάθε σημείο βρίσκεται σε τόση απόσταση από το πλησιέστερο σημείο της γραμμής βάσης όσο είναι και το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης (άρθρο 4 ΣΔΘ) (παράλληλη χάραξη, πολυγωνική μέθοδος και μέθοδος του ημικυκλίου) Κανονική γραμμή βάσης: κατ’αρχήν η γραμμή βάσης χαράσσεται στη φυσική ακτογραμμή, ήτοι η γραμμή της κατώτατης ρηχίας, κατά μήκος της ακτής, όπως αυτή σημειώνεται στους ναυτικούς χάρτες μεγάλης κλίμακας που αναγνωρίζονται επίσημα από το παράκτιο κράτος (άρθρο 5 ΣΔΘ)

8 Ευθείες Γραμμές Βάσης Ευθείες Γραμμές Βάσης: μέθοδος χάραξης του εσωτερικού ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης, η οποία εφαρμόζεται όταν η φυσική ακτογραμμή παρουσιάζει ορισμένες ιδιομορφίες/ βλ. υπόθεση Αλιείας (Νορβηγία/Ηνωμένο Βασίλειο, 1951)-απόφαση Δικαστηρίου υιοθετήθηκε σχεδόν αυτολεξεί από Σύμβαση ΔΘ άρθρο 7 προϋποθέσεις: α) να διακόπτεται η ακτογραμμή από βαθιές κολπώσεις, β) να υπάρχει συστάδα νήσων κατά μήκος της ακτής σε άμεση γειτνίαση με αυτή/ κανόνες χάραξης: α) η χάραξη δεν πρέπει να αφίσταται σημαντικά από την κατεύθυνση των ακτών, β) δεν χαράσσονται από και προς σκοπέλους εκτός εάν υπάρχουν εγκατεστημένοι φάροι, γ) να μην αποκόπτεται η αιγιαλίτιδα ζώνη άλλου κράτους από την ανοιχτή θάλασσα και την ΑΟΖ, δ) ανάγκη προσήκουσας δημοσιότητας, ε) δύναται να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα οικονομικά συμφέροντα του παράκτιου πληθυσμού. μέχρι σήμερα 74 Κράτη (2000) ευθείες γραμμές βάσης- η Ελλάδα κανονικές γραμμές βάσης (βλ. Α.Ν. 230/1936 περί καθορισμού αιγιαλίτιδας ζώνης)

9 Ειδικές Περιπτώσεις Χάραξης Γραμμών Βάσεων
Κόλποι: «κόλπος είναι μια ευδιάκριτη εσοχή της ακτής, της οποίας η διείσδυση στην ξηρά σε σχέση με το πλάτος του στομίου της είναι τέτοια, ώστε τα ύδατα που περικλείει να περικυκλώνονται από την ακτή, αποτελώντας κάτι περισσότερο από μια απλή καμπυλότητα της ακτής. Εντούτοις, μια εσοχή δεν είναι κόλπος, εκτός εάν η επιφάνεια της είναι ίση ή μεγαλύτερη από εκείνη του ημικυκλίου που έχει για διάμετρο την ευθεία την φερόμενη κατά πλάτος του στομίου της ακτής (άρθρο 10 (2) ΣΔΘ-εθιμικό δίκαιο κατά ΔΔΧ, Ελ-Σαλβαδόρ-Ονδούρα, 1992)/τα ύδατα που βρίσκονται στο εσωτερικό τμήμα της γραμμής θεωρούνται ως εσωτερικά ύδατα (άρθρο 8)/η απόσταση μεταξύ των σημείων της κατώτατης ρηχίας των άκρων της εισόδου του κόλπου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 24 νμ. Εξαιρέσεις: α) κόλποι που ανήκουν σε περισσότερα από ένα παράκτια κράτη (π.χ. Κόλπος Άκαμπα και Φονσέκα-κράτη ασκούν συγκυριαρχία), β) ιστορικοί κόλποι: εκείνοι επί των οποίων τα παράκτια κράτη ασκούν με σαφήνεια, αποτελεσματικότητα και συνέχεια επί μακρό χρονικό διάστημα κυριαρχία (Κόλποι Τάραντα, Σύρτης) Στόμια ποταμών, λιμενικά έργα και αγκυροβολιά, σκόπελοι, ύφαλοι (προϋπόθεση να είναι εντός του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης) Απαραίτητη η δημοσιότητα (άρθρο 16)

10 Οι Νήσοι 121 Σύμβασης ΔΘ: «Νήσος είναι μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά τη μέγιστη πλημμυρίδα»-de jure νήσοι μόνο οι φυσικοί και όχι οι τεχνητοί-κριτήριο όχι το μέγεθος Όλα τα νησιά δικαιούνται όλων των θαλασσίων και υποθαλασσίων ζωνών (121, παρ. 2)-βλ. επίσης και γραμμές βάσης 121, παρ. 3: εξαίρεση βράχων, ήτοι «βράχοι που δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή δεν θα έχουν ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδα»/Jan Mayen, το ΔΔΧ αναγνώρισε πλήρη δικαιώματα, παρά το γεγονός ότι δεν συντηρεί μόνιμη κατοικία-βλ. και Ουκρανία/Ρουμανία (2009) σχετικά με τη Νήσο των Όφεων, την οποία το Δικαστήριο θεώρησε ως νησί αν και ήταν ακατοίκητη και είχε εμβαδόν 0,17 τχ.

11 Αρχιπελαγικές Γραμμές Βάσης
Άρθρο 46: αρχιπέλαγος είναι το σύμπλεγμα νήσων, περιλαμβανομένων και τμημάτων νήσων, αλληλοσυνδεόμενα ύδατα και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι τόσο στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν μια αυτοτελή γεωγραφική, οικονομική και πολιτική ενότητα, ή που θεωρούνται ιστορικά ότι σχηματίζουν μια τέτοια ενότητα (π.χ. Μπαχάμες, Πράσινο Ακρωτήρι, Φιλιππίνες, Ινδονήσια, αλλά και Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, που δεν μπορούν να χαράξουν αρχιπλεγαικές γραμμές βάσης) Αρχιπελαγικές γραμμές βάσης ενώνουν τα ακρότατα σημεία των πλέον απομακρυσμένων νήσων και συνιστούν τις γραμμές βάσεις για την οριοθέτηση των διαφόρων θαλασσίων ζωνών του κράτους με εξαίρεση τα εσωτερικά ύδατα-πρέπει να χαράσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε ο λόγος του εμβαδού της επιφάνειας των υδάτων προς το εμβαδόν της επιφάνειας της ξηράς να είναι μεταξύ 1 προς 1 και 9 προς 1-το μήκος των γραμμών δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 μίλια-η χάραξη δεν πρέπει να παρεκκλίνει αισθητά από τη γενική διαμόρφωση του αρχιπελάγους κ.α. Αρχιπέλαγικά ύδατα: καθεστώς sui generis, ένα ειδικό καθεστώς κυριαρχίας, που έχει, μεταξύ άλλων, τα εξής χαρακτηριστικά: α) τα γεωγραφικά όρια τους είναι όλη η θαλάσσια περιοχή που περικλείεται με τις ανωτέρω γραμμές βάσης (πλην των εσωτερικών υδάτων), β) το αρχιπελαγικό κράτος διαθέτει κυριαρχία, η οποία εκτείνεται και στον εναέριο χώρο και στο υπέδαφος Αναγνωρίζεται πέραν της αβλαβούς διέλευσης και η αρχιπελαγική διέλευση σε ειδικούς θαλάσσιους διαδρόμους, η οποία προσομοιάζει με τον πλου διέλευσης

12 Εσωτερικά Ύδατα Σύμφωνα με το άρθρο 8, ως εσωτερικά ύδατα νοούνται εκείνα που βρίσκονται προς το εσωτερικό των ευθειών γραμμών βάσης της χωρικής θάλασσας (κόλποι, λιμένες, εκβολές ποταμών)-πλήρη κυριαρχία του παράκτιου κράτους (πρβλ. άρθρο 2): πλήρη νομοθετική και εκτελεστική αρμοδιότητα του παράκτιου κράτους Δεν προβλέπεται δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης, πλην όταν με τη χάραξη καθίστανται εσωτερικά ύδατα θαλάσσιες περιοχές που πριν ήταν αιγιαλίτιδα ζώνη (αρ. 8 παρ. 2). Λιμένες: θεωρούνται ως ασφαλείς περιοχές όπου τα πλοία μπορούν να διακινούν εμπορεύματα και επιβάτες και να προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες-υπάγονται πλήρως στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους-παράκτιο κράτος δύναται να ρυθμίζει δυνάμει της κυριαρχίας του την πρόσβαση στους λιμένες (βλ. Νικαράγουα, 1986 και άρθρο 25 παρ. 2), contra Arabian-American Oil Co (1958)-κρατούσα άποψη ότι δεν υοπάρχει εθιμικό δικαίωμα πρόσβασης στος λιμένες Εξαιρέσεις: συμβάσεις βλ. π.χ. Σύμβαση της Γενεύης του 1923 περί του Διεθνούς Καθεστώτος των Θαλασσίων Λιμένων: αρχή της ίσης μεταχείρισης των πλοίων ως προς τη πρόσβαση και χρήση των λιμένων, Κράτη Μέλη Ε.Ε., διμερείς σμβάσεις-εθιμική εξαίρεση σε κατάσταση ανάγκης, άρθρο 255 ΣΔΘ περί πλοίων που διεξάγουν θαλάσσια επιστημονική έρευνα, όχι αυθαίρετες διακρίσεις, περίκλειστα κράτη

13 Δικαιοδοσία στους Λιμένες
Δικαιοδοσία σε λιμένες: α) ιδιωτικά πλοία: αστική δικαιοδοσία ρυθμίζεται από Σύμβαση Βρυξελλών περί συντηρητικής κατασχέσεως πλοίων (1952) και Σύμβαση Γενεύης περί Σύλληψης Πλοίων (1999)-ετέθη σε ισχύ 2011, ποινική δικαιοδοσία κάμπτεται ορισμένες φορές υπέρ του κράτους της σημαίας, όταν δεν επηρεάζεται η δημόσια τάξη του λιμένος-βλ. σύμφωνα με άρθρα Κ.Δ.Ν.Δ., το κράτος του λιμένος ασκεί δικαιοδοσία όταν α) διαταράσσεται ή απειλείται η εγχώρια δημόσια τάξη, β) ζητηθεί η συνδρομή των ελληνικών λιμενικών αρχών είτε από τον πλοίαρχο, είτε από πρόσωπο που επιβαίνει στο πλοίο, γ) δυνάμει διμερών συμβάσεων, ο πρόξενος ζητήσει από το κράτος του λιμένος τη σύλληψη και την παραπομπή στα δικαστήρια μελών του πληρώματος.ποινική δικαιοδοσία όταν ζητηθεί από τον πλοίαρχο, είτε από προξενικό λειτουργό, είτε από πρόσωπο που επιβαίνει στο πλοίο β) κρατικά πλοία: ετεροδικία, πλην Διεθνή Σύμβαση Βρυξελλών 1926 και Πρωτόκολλα 1934.

14 Ειδικά Θέματα Δικαιοδοσίας του Κράτους του Λιμένος
Το κράτος του λιμένος μπορεί όχι μόνο υπηρετήσει στενά εθνικά συμφέροντα, αλλά να προωθήσει και γενικότερα συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας με την αστυνόμευση πλοίων για θέματα, όπως ναυτική ασφάλεια, προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, αειφόρος χρήση των ζώντων πόρων της θάλασσας, καταστολή τρομοκρατίας κ.ο.κ./συμπληρώνει την πρωταρχική ευθύνη του Κράτους της σημαίας Βλ. και άρθρο 218 Σύμβασης ΔΘ, άρθρο 23 UN Fish Stocks Agreement κ.α. Memoranda of Understanding on Port State Control (πρώτο στο Παρίσι, το 1982 με σήμερα 27 μέρη καθώς και υπόλοιπα MoUs, e.g. for Latin America, Asia-Pacific, the Caribbean, the Mediterranean, the West and Central Africa, the Black Sea region, the Indian Ocean and the Arab States of the Gulf): μη δεσμευτικά κείμενα, τα οποία υιοθετούνται για να ενισχύσουν την εφαρμογή των διεθνών standards και προβλέπουν την επιτήρηση ενός αριθμού πλοίων από αυτά που ελλιμενίζονται στους λιμένες των κρατών μερών (25 % minimum και την επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Βασική προϋπόθεση η δέσμευση των κρατών του λιμένος από τα διεθνή αυτά κείμενα κι όχι των κρατών της σημαίας (βλ. κυρίως συνθήκες IMO, ILO, RFMO’s)/βάση για την άσκηση αυτού του ελέγχου ή δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους στους λιμένες του/ βλ και IMO Assembly Resolution A.787(19) on Port State Control Procedures; EC Directive 1995; FAO Port State Model Scheme (2004).

15 Αιγιαλίτιδα Ζώνη-Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Ελλάδος
Αιγιαλίτιδα Ζώνη: η ζώνη που εκτείνεται πέρα από την ξηρά και τα εσωτερικά ύδατα και επί της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία-κυνριαρχία πλήρης και εκτείνεται και στο βυθό και στο υπέδαφος και στον εναέριο χώρο Η αιγιαλίτιδα ζώνη εκτείνεται μέχρι 12 ν.μ. (άρθρο 3)-συμβατικό και εθιμικό δικαίωμα Άρθρο 2 (3): η κυριαρχία επί της χωρικής θάλασσας ασκείται σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση και τους άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου-περιορίζεται κυρίως από το θεσμό της αβλαβούς διέλευσης, δηλ. τη διέλευση πλοίων τρίτων κρατών μέσα από τα χωρικά ύδατα χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση του παράκτιου κράτους (βλ. Υπόθεση Στενού Κέρκυρας) Αιγιαλίτιδα Ζώνη Ελλάδος: Π.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου ν.μ. για ζητήματα αεροπορίας και Α.Ν. 230/ ν.μ. εύρος για θαλάσσιες υποθέσεις Δεν είναι παντού 6 ν.μ. Λόγω εγγύτητας με γειτονικά Κράτη-σε περίπτωση μη συμφωνίας ισχύει π εθιμικός κανόνας της μέσης γραμμής (βλ. και άρθρο 15 Σύμβασης ΔΘ)-συμφωνία με Αλβανία δεν ίσχυσε-Δωδεκάνησος Συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας 1928 και 1932 Γκρίζες ζώνες-casus belli: δυνατότητα «αντιμέτρων» Διαφορά 6-10 ν.μ.: ανορθόδοξο μεν, acquiescence εκ μέρους της Τουρκίας

16 Το Δικαίωμα της Αβλαβούς Διέλευσης
Η Σύμβαση ΔΘ προβλέπει ότι η κυριαρχία στην αιγιαλίτιδα ζώνη ασκείται σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση και με άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου, π.χ. αρχή της μη χρήσης του εδάφους προς βλάβη άλλων Κρατών Αβλαβή διέλευση: εθιμικό δικαίωμα-κωδικοποιήθηκε πρώτη φορά στη Σύμβαση της Γενεύης 1958 Σύμβαση ΔΘ: Στοιχεία αβλαβούς διέλευσης: α) διέλευση: πρέπει να είναι συνεχής και ταχεία, ενώ η στάση και η αγκυροβολιά επιτρέπονται μόνο όταν αποτελούν συνήθη περιστατικά της ναυσιπλοΐας ή επιβάλλονται από λόγους ανωτέρας βίας ή κινδύνου β) αβλαβής: κατά το άρθρο 19 (1), αβλαβής είναι η διέλευση όταν το αλλοδαπό πλοίο δεν επιχειρεί ενέργειες που στρέφονται κατά της ειρήνης, της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης του παράκτιου κράτους- αόριστες νομικές έννοιες βλ. απαρίθμηση δραστηριοτήτων που τεκμαίρονται ως μη αβλαβείς στην παρ. 2 του αρ. 19 (εξαντλητική ή ενδεικτική απαρίθμηση?)-βλ. Συμφωνία ΗΠΑ-ΕΣΣΔ (1989) Φορείς δικαιώματος αβλαβούς διέλευσης-ζήτημα πολεμικών πλοίων και αβλαβή διέλευση (υποβρύχια εν αναδύσει, αρ. 20, πυρηνοκίνητα πρέπει να φέρουν ειδικά έγγραφα-θεωρείται ότι επιτρέπονται και τα πολεμικά πλοία, αλλά μερικά Κράτη απαιτούν πρότερη ειδοποιήση ή άδεια (25 Κράτη απαιτούν άδεια και 13 πρότερη ανακοίνωση)-Η Ελλάδα όχι Δυνατότητα αναστολής αβλαβούς διέλευσης κατά το άρθρο 25 ΣΔΘ

17 Η Δικαιοδοσία του Παράκτιου Κράτους εντός Αιγιαλίτιδας Ζώνης
Δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους: όλα τα πλοία εντός της ζώνης υπόκεινται στην δικαιοδοσία του, αλλά περιορίζεται Νομοθετική αρμοδιότητα περιορισμένη ως προς την αβλαβή διέλευση (άρθρο 21: inter alia ασφάλεια ναυσιπλοΐας, προστασία καλωδίων και αγλωγων, διατήρηση ζώντος θαλάσσιου πλούτου, αλιεία, προστασία του περιβάλοντος, τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα, την τελειωνική, νομισματική, μετανασταυτική και υγειονομική νομοθεσία άρθρο 22: δυνατότητα κράτους να χαράσσει θαλάσσιους διαδρόμους και σχέδια διαχωρισμού κυκλοφορίας)/εάν η διέλευση του αλλοδαπού πλοίου δεν είναι αβλαβής, τότε το παράκτιο κράτος δύναται να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα να το εμποδίσει (αρ. 25)/ποινική δικαιοδοσία επί αλλοδαπού πλοίου: δεν ασκείται κατά τη διέλευση πλην α) εάν οι συνέπειες επεκτείνονται στο παράκτιο κράτος, β) εάν διαταράσσεται η ειρήνη ή η δημόσια τάξη, γ) ένα ζητηθεί η συνδρομή από πλοίαρχο και προξενικό λειτουργό, δ) για εμπορία ναρκωτικών-εάν το πλοίο εξέρχεται από εσωτερικά ύδατα, το παράκτιο

18 Συνορεύουσα Ζώνη-Ιστορική Εξέλιξη και Ορισμός
Ιστορία του θεσμού: Alberto Gentilis: imperium και άσκηση δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους σε ζώνη πλησίον των ακτών του για έλεγχο των εισαγωγών και της νομοθεσίας του (1588)/Hovering Acts ( ) Ηνωμένο Βασίλειο ήλεγχε την ναυσιπλοΐα σε ζώνη 300 ν.μ. για πρόληψη λαθρεμπορίου/US Traffic Act (1922) έλεγχος στα 12 ν.μ. και Liquor Treaties/Άρθρο 24 Σύμβασης Γενεύης 1958 Συνορεύουσα Ζώνη: περιορισμένα δικαιώματα ελέγχου στα 12 ν.μ. από τις ακτές/δυνατότητα ελέγχου πλοίων βασει της θεωρίας του “simple constructive presence” (πρβλ. extensive constructive presence). Σύμβαση ΔΘ: θαλάσσια περιοχή παρακείμενη στην αιγιαλίτιδα ζώνη, επί της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί περιορισμένα δικαιώματα ελέγχου, κυρίως διοικητικού χαρακτήρα, προς το σκοπό εφαρμογής της παράκτιας υγειονομικής, τελειωνειακής, δημοσιονομικής ή μεταναστευτικής νομοθεσίας (άρθρο 33) – μέχρι 24 ν.μ. από τις γραμμές βάσης (άρθρο 33)-το παράκτιο κράτος πρέπει να την καθορίσει

19 Συνορεύουσα Ζώνη-Νομικό Καθεστώς και Οριοθέτηση
Νομικό καθεστώς: είτε μέρος της ανοιχτής θάλασσας είτε μέρος της ΑΟΖ-δεν επηρεάζεται η φύση των δικαιωμάτων που ασκεί το παράκτιο κράτος στις ανωτέρω ζώνες-μοναδική αρμοδιότητα του παράκτιου κράτους να ασκεί έλεγχο, δηλ. έχει μια περιορισμένη λειτουργική αρμοδιότητα χωρίς οποιοδήποτε στοιχείο κυριαρχίας-αυτή συνίσταται στην εμπόδιση της παραβίασης της σχετικής νομοθεσίας εντός των χωρικών υδάτων και στην τιμώρηση παραβιάσεων που διαπράχθηκαν στα χωρικά ύδατα ή στο έδαφος του παρακτίου κράτους –μόνο εκτελεστική αρμοδιότητα αναγνωβρίζεται στα Κράτη-ανάγκη stricto sensu ερμηνείας λόγω εφαρμογής της αρχής της ελευθερίας των θαλασσών-όχι ζώνες ασφαλείας Οριοθέτηση: ενώ η Σύμβαση της Γενεύης περιείχε σχετική ρύθμιση, η Σύμβαση ΔΘ σιωπά/τεκμαίρεται ότι είτε η δυνατότητα άσκησης συναρμοδιοτήτων από τα γειτονικά κράτη είτε ότι έχει απορροφηθεί από ΑΟΖ/Κατά Στρατή εφαρμογή μέσης γραμμής mutatis mutandis.

20 Αρχαιολογική Ζώνη-Έννοια και Ορισμός
Η Σύμβαση ΔΘ πρώτη κωδικοποίηση κανόνων σχετικά με την προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς στη θάλασσα: άρθρο 149 αναφέρεται στα αρχαιολογικά και ιστορικά αντικείμενα που βρίσκονται στο διεθνή βυθό, ενώ το άρθρο 303 ορίζει αρχαιολογική ζώνη-Διαφορετική ζώνη από συνορεύουσα-ορίζεται ξεχωριστά-ανάγκη σχετικής νομοθεσίας Δεν υπάρχει ορισμός των αρχαιολογικών και ιστορικών αντικειμένων /τεκμήριο 100 χρόνια και παλαιότερα ‘Άρθρο 303 (1): γενική υποχρέωση κρατών για διαφύλαξη του ενάλιου αρχαιολογικού και ιστορικού υλικού και υποχρέωση διεθνούς συνεργασίας Άρθρο 303 (2): πλάσμα δικαίου υπέρ άσκησης δικαιοδοσίας του κράτους εντός 24 ν.μ. από τις γραμμές βάσης Κανόνες κατά Θαλάσσιες Ζώνες: εσωτερικά ύδατα και αιγιαλίτιδα ζώνη: πλήρη άσκηση δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους/πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός των 24 ν.μ. της αρχαιολογικής ζώνης τεκμήριο υπέρ της δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους όσον αφορά την ανέλκυση του αντικειμένου-τεκμήριο κάμπτεται βάσει σχετικών κανόνων περί ναυαγιαίρεσης και ειδικών διεθνών συμβάσεων/πέραν των 24 ν.μ. καμία ειδική αρμοδιότητα, αλλά βλ. 149 περί Περιοχής (πρόβλημα η έλλειψη δικαιοδοσίας της Αρχής καθώς και η μη ιεράρχηση των προτιμησιακών δικαιωμάτων περισσοτέρων κρατών)

21 Αρχαιολογική Ζώνη-Σύγχρονες Εξελίξεις
Σύμβαση της UNESCO για την Προστασία της Υποθαλάσσιας Πολιτισμικής Κληρονομιάς (2001-ετέθη σε ισχύ 2 Ιανουαρίου 2009): καθιερώνει τη δυνατότητα των παράκτιων κρατών να ελέγχουν την εφαρμογή προϋφισταμένων κανόνων ναυτικού δικαίου στην συνορεύουσα ζώνη, καθώς και ένα συντονιστικό ρόλο για το παράκτιο κράτος στην υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ του με σκοπό τον έλεγχο της παράνομης εκμετάλλευσης/προβλέπει ποινικές κυρώσεις, δυνατότητα υιοθέτησης ειδικών συμφωνιών κλπ. Στην Μεσόγειο Θάλασσα η Αλγερία, η Κύπρος, η Γαλλία, η Ιταλία και η Τυνησία ισχυρίζονται ότι ασκούν δικαιοδοσία σε σχέση με αρχαιολογικά και ιστορικά αντικείμενα εντός 24 ν.μ. από τις γραμμές βάσης (αρχαιολογική ζώνη).

22 Στενά Διεθνούς Ναυσιπλοΐας-Γενικά
Ένα θαλάσσιο στενό προκειμένου να υπαχθεί σε ειδικό νομικό καθεστώς θα πρέπει αφενός να συνδέει ορισμένες θαλασσιές ζώνες και αφετέρου να είναι χρήσιμο στη διεθνή ναυσιπλοΐα-πρέπει καταρχήν να αποτελείται από τμήματα αιγιαλίτιδας ζώνης των παράκτιων στο στενό κρατών (βλ. στενό Κέρκυρας, 1949: θέσπιση δυο βασικών κριτηρίων του γεωγραφικού και του λειτουργικού) Σύμβαση 1982: καθιερώνει ένα νέο αυτοτελή θεσμό, τον πλού διέλευσης ή την ελεύθερη διέλευση (transit passage) και διαχωρίζει το νομικό καθεστώς των θαλασσίων στενών από της αιγιαλίτιδας ζώνης. Κατηγορίες Στενών: α) στενά που υπόκεινται στο νέο καθεστώς, δηλ. που ενώνουν περιοχές της ανοικτής θάλασσας ή της ΑΟΖ με άλλο τμήμα της ανοικτής θάλασσας ή της ΑΟΖ (αρ. 37), β) στενά που υπόκεινται στο καθεστώς της αβλαβούς διέλευσης (στενά που ενώνουν αιγιαλίτιδα ζώνη και ανοικτή θάλασσα ή ΑΟΖ ή όταν τα στενά σχηματίζονται από το ηπειρωτικό έδαφος και ένα νησί που ανήκει στο ίδιο παράκτιο κράτος και υπάρχει ανοικτά του νησιού διάδρομος παρόμοιας καταλληλότητας), γ) στενά που υπόκεινται σε ειδικό συμβατικό καθεστώς (π.χ. Δαρδανέλια, Γιβραλτάρ, Μαγγελάνου, Δανίας) δ) στενά μέσα στα οποία υπάρχουν διάδρομοι ανοικτής θάλασσας ή ΑΟΖ παρόμοιας καταλληλότητας

23 Πλους Διέλευσης και Δικαιοδοσία του Παράκτιου Κράτους
Πλους διέλευσης: η άσκηση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και της υπέρπτησης για το σκοπό του συνεχούς και ταχέως διάπλου των στενών. Ο διάπλους αυτός πρέπει να απρόσκοπτος και να μην παρεμποδίζεται από το παράκτιο κράτος και δεν αναστέλλεται ούτε για λόγους ασφαλείας-αν και δεν υπάρχει διάταξη αντίστοιχη με αυτή του αρ. 19, οποιαδήποτε δραστηριότητα που δεν αποτελεί διέλευση υπόκειται στις ρυθμίσεις περί μη αβλαβούς διέλευσης-τα υποβρύχια διέρχονται εν καταδύσει/θέμα πλού μεγάλων αυτοδύναμων εξεδρών πετρελαίου: Passage through the Great Belt (Finland v. Denmark, 1991-struck out of the list) δικαιοδοσία παράκτιων κρατών: α) ασφάλεια ναυσιπλοΐας και ρύθμιση κυκλοφορίας (δικαίωμα παρακτίων κρατών να προσδιορίζουν θαλάσσιους διαδρόμους, άρθρο 41), β) αποφυγή, μείωση και έλεγχο ρύπανσης, γ) παρεμπόδιση αλιείας, δ) παραβίαση τελωνειακής, δημοσιονομικής, υγειονομικής, μεταναστευτικής νομοθεσίας Νομική φύση δικαιώματος: είναι εθιμικό δίκαιο? Πριν το 1982, το εθιμικό δίκαιο έδινε μάλλον μόνο το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης χωρίς αναστολή/ μετά αμφισβητείται η εθιμική ισχύ του δικαιώματος του πλου διέλευσης Διώρυγα του Παναμά και του Σουέζ

24 Υφαλοκρηπίδα-Ιστορική Εξέλιξη και Σύμβαση Γενεύης
Γεωλογική έννοια: υφαλοπλαίσιο αποτελείται από την υφαλοκρηπίδα, το υφαλοπρανές και το ηπειρωτικό ανύψωμα-νομική έννοια διαφορετική Ιστορική εξέλιξη του θεσμού: θεωρείτο ως res nullius μέχρι τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (π.χ. συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου και Βενεζουέλας για τον Κόλπο του Παρία, 1942)-Διακήρυξη Truman (28/9/1945): δεν περιείχε διεκδίκηση πλήρους κυριαρχίας, αλλά έκανε αναφορά σε δικαιοδοσία και έλεγχο, θεμελίωνε τα δικαιώματα του παρακτίου κράτους στο γεγονός ότι η υφαλοκρηπίδα θεωρήθηκε ως φυσική προέκταση του ηπειρωτικού εδάφους, εισήγαγε την έννοια των αρχών ευθυδικίας σχετικά με τις οριοθετήσεις Νομική έννοια: Σύμβαση για την Υφαλοκρηπίδα (1958) αρ. 1: ως υφαλοκρηπίδα νοείται ο βυθός και το υπέδαφος των θαλασσίων περιοχών που γειτνιάζουν με την ακτή, αλλά βρίσκονται πέρα από το όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης ως το βάθος των 200 μέτρων ή ως το βάθος που επιτρέπει την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων- καθιέρωση επίσης την έννοια των κυριαρχικών δικαιωμάτων ως αποκλειστικών δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης-προβλήματα κυρίως με το κριτήριο της εκμετάλλευσης Απόφαση ΔΔΧ στην Υφαλοκρηπίδα της Β. Θάλασσας (1969): δικαιώματα ipso facto και ab initio, δυνάμει της κυριαρχίας του επί του εδάφους, καθιέρωση γεωλογικού δεσμού μεταξύ εδάφους του παρακτίου κράτους και των υποθαλάσσιων περιοχών-Σύμβαση εθιμικό δίκαιο, αλλά όχι ο κανόνας του άρθρου 6 περί ίσης απόστασης

25 Υφαλοκρηπίδα-η Σύμβαση ΔΘ και η ύστερη νομολογία
Σύμβαση ΔΘ: άρθρο 76: πολύπλοκος ορισμός, η υφαλοκρηπίδα αποτελείται από το θαλάσσιο βυθό και το υπέδαφος των υποθαλάσσιων περιοχών που εκτείνονται σε όλη την έκταση της φυσικής προέκτασης του χερσαίου εδάφους ως το εξωτερικό όριο του υφαλοπλαίσίου ή σε απόσταση 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσης, στις περιπτώσεις που το εξωτερικό όριο του υφαλοπλαισίου δεν εκτείνεται μέχρι αυτή την απόσταση» Εισαγωγή του κριτηρίου της απόστασης και σύνδεση με καθεστώς ΑΟΖ (Λιβύη/Μάλτα, 1985: η ύπαρξη ΑΟΖ σχετική περίσταση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας)-εθιμικός κανόνας: η απόσταση ο κύριος τίτλος στις περιοχές εντός των 200 ν.μ. (βλ. ανωτέρω απόφαση και οριοθέτηση μεταξύ Γροιλανδίας και Jan Mayen, 1993)-εξωτερικό όριο δεν μπορεί να από 350 ν.μ. από τις γραμμές βάσης, εκτός εάν υπάρχουν θαλάσσια υψώματα, τότε μέχρι 100 ν.μ. από το ισοβαθές των μέτρων Ρόλος της Επιτροπής για τα όρια της Υφαλοκρηπίδας-ερμηνευτικές δυσχέρειες του άρθρου 76 (8)-μέχρι τις 25 Ιουλίου 2011, είχαν υποβάλει αίτηση 56 Κράτη και η Επιτροπή είχε εκδώσει 15 Συστάσεις-συστάσεις της Επιτροπής όχι ισοδύναμες με οριοθέτηση-καταβολή χρηματικού ποσού βάει του άρθρου 82.

26 Υφαλοκρηπίδα-Κυριαρχικά Δικαιώματα
Κυριαρχικά Δικαιώματα: δικαιώματα ειδικού σκοπού, συγγενούς προς την εδαφική κυριαρχία, αλλά πιο λειτουργικής φύσεως, αποκλειστικά δικαιώματα, δεν εξαρτώνται από την πραγματική κατοχή ή διακήρυξη και δεν περιέρχονται σε αχρησία περιεχόμενο των δικαιωμάτων είναι η εξερεύνηση και η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων Δεν θίγουν το νομικό καθεστώς των υπερκείμενων υδάτων και η άσκηση τους δεν δύναται να παραβιάζει ή να παρενοχλεί αδικαιολόγητα τη ναυσιπλοΐα ή άλλες ελευθερίες των κρατών-αναγνώριση δικαιωμάτων τρίτων κρατών να ποντίζουν υποβρύχια καλώδια και να διεξάγουν θαλάσσια επιστημονική έρευνα με τη συναίνεση του παρακτίου κράτους Συναφή δικαιώματα: δικαίωμα γεωτρήσεων, δικαίωμα τοποθέτησης τεχνητών νήσων, εγκαταστάσεων και κατασκευών (άρθρο 80 ομοίοως με 60).

27 Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη Γενικά Χαρακτηριστικά
Ιστορική Εξέλιξη του Θεσμού: Διακήρυξη Τρούμαν ‘Πολιτική των Η.Π.Α. σχετικά με την Αλιεία σε ορισμένες περιοχές της ανοικτής θάλασσας’/ Σύμβαση της Γενεύης για την Αλιεία: αναγνώρισε τη δυνατότητα του παράκτιου κράτους να υιοθετεί μέτρα συντήρησης των ζώντων πόρων σε περιοχές της ανοικτής θάλασσας και εισήγαγε την έννοια του «ειδικού συμφέροντος» του παράκτιου κράτους σε περιοχές παρακείμενες της αιγιαλίτιδας ζώνης/αλιευτικές ζώνες ποικίλου εύρους τη δεκαετία του ’70 (π.χ. Ισλανδία, 50 ν.μ., ΔΔΧ μόνο 12 ν.μ. εθιμικό δίκαιο). ΑΟΖ: θεσμός του εθιμικού δικαίου (Τυνησία/Λιβύη, 1982 και Λιβύη/Μάλτα, 1985)/παράλληλη ύπαρξη ως εθιμικός θεσμός ή αποκλειστική αλιευτική ζώνη (βλ. Jan Mayen, 1993) Άρθρο 56 Σύμβασης ΔΘ: η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης θαλάσσια περιοχή, το πλάτος της οποίας μπορεί να φτάσει τα 200 μίλια από τις γραμμές βάσης Θαλάσσια Ζώνη sui generis (αρ. 55): πρόκειται για μια θαλάσσια ζώνη με καθεστώς αμιγώς λειτουργικό, το οποίο συνίσταται σε κυριαρχικά δικαιώματα του παράκτιου κράτους και σε δικαιώματα και ελευθερίες των υπολοίπων κρατών (αναγνωρίζονται οι ελευθερίες ναυσιπλοΐας, υπέρπτησης και πόντισης καλωδίων, άρθρο 58)/ σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων, η διαφορά θα πρέπει να διευθετηθεί με βάση των αρχή της ευθυδικίας, λαμβάνοντας υπόψη τη σπουδαιότητα των συμφερόντων των μερών και της διεθνούς κοινότητας (άρθρο 59)

28 Δικαιώματα του Παρακτίου Κράτους στην ΑΟΖ
1) Κυριαρχικά δικαιώματα για την έρευνα και την εκμετάλλευση των πόρων της ΑΟΖ, ζώντων ή μη, των υδάτων και του βυθού της θάλασσας καθώς και για την εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων/τα κυριαρχικά δικαιώματα στο βυθό ασκούνται σύμφωνα με τις διατάξεις για την υφαλοκρηπίδα 2) Δικαιοδοσία για την λήψη όλων των απαραίτητων μετρων για την προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα και την εγκατάσταση τεχνητών νήσων και εγκαταστάσεων 3) Άλλα δικαιώματα που προβλέπονται από τη Σύμβαση, π.χ. αρθρο 60 δ) Ποινική δικαιοδοσία για την εφαρμογή της νομοθεσίας του σχετικά με την άσκηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων ‘Κυριαρχικά Δικαιώματα’: λειτουργικά δικαιώματα ορισμένου σκοπού με περιορισμένη έκταση και όχι ipso facto και ab initiο-απαιτείται κήρυξη της ΑΟΖ, τα δικαιώματα δεν είναι αποκλειστικά

29 Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη-Περιεχόμενο των Δικαιωμάτων των Παράκτιων Κρατών
Περιεχόμενο ratione materiae δικαιωμάτων: α) μη ζώντες πόροι στο βυθός και το υπέδαφος (αρ. 56)-αναφορά σε διατάξεις υφαλοκρηπίδας, β) εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση ζώντων πόρων-αλιείας: υποχρέωση του παράκτιου κράτους για τη διατήρηση των ζώντων πόρων, υποχρέωση της καλύτερης δυνατής εκμετάλλευσης, υποχρέωση προστασίας / το παράκτιο κράτος καθορίζει το επιτρεπτό όριο αλίευσης και καταλαμβάνει τα κατάλληλά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στη διατήρηση και την αποκατάσταση των αλιευμάτων σε επίπεδα που εξασφαλίζουν την μέγιστη σταθερή απόδοση-δικαιώματα τρίτων να έχουν πρόσβαση στο πλεόνασμα του επιτρεπόμενου αλιεύματος-δικαίωμα συμμετοχής σε ίση βάση στο πλεόνασμα των περίκλειστων και των γεωγραφικώς μειονεκτούντων κρατών ύστερα από συμφωνία Άρθρο 60: δυνατότητα εγκατάστασης τεχνητών νήσων και ζωνών ασφαλείας 500 μέτρων και άσκηση σχετικής δικαιοδοσίας/άρθρο 73 το παράκτιο κράτος έχει την εξουσία να λαμβάνει μέτρα για την εφαρμογή της νομοθεσίας του σχετικά με την άσκηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων-πλοία που κρατούνται θα αφήνονται αμέσως ελεύθερα με την κατάθεση εύλογης αποζημίωσης-αρμοδιότητα ITLOS

30 Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη-Μεσόγειος Θάλασσα
Ελλάδα δεν έχει θεσπίσει ΑΟΖ, αν και θα είχε πολλαπλά οφέλη Αρμοδιότητα για αλιεία Κρατών-Μελών Ε.Ε. ανήκει αποκλειστικά στην Ένωση, η οποία έχει συντρέχουσα αρμοδιότητα και για το περιβάλλον-προσοχή η αρμοδιότητα θέσπισης ΑΟΖ ανήκει μόνο στα Κράτη Η Μεσόγειος αποτελεί ειδική περίπτωση, λόγω τη μη δυνατότητας επέκτασης της ΑΟΖ όλων των Κρατών στα 200 ν.μ. ΑΟΖ έχουν θεσπίσεΙ το Μαρόκο (1981), Αίγυπτος (1983), Συρία (2003), Κύπρος (2004), Τυνησία (2005), Λιβυή (2009). Ισραήλ δεν έχει ακόμη διακηρύξει ΑΟΖ, αλλά δύνάμει της συμφωνίας με Κύπρο τεκμαίρεται ότι έχει. Το Μάυροβούνιο έχει δηλώσει ότι θα κηρύξει. Η Τυνησία έχει θεσπίσει αλιευτική ζώνη (1951), η Μάλτα ΑΑΖ 25 ν.μ. (1978), αλλά επιθυμέί να την επεκτείνει και η Αλγερία Αλιευτική Ζώνη 32/52 ν.μ. (1994). Ζώνες προστασίας της αλιείας έχει θεσπίσει η Ισπανία (1997) και η Λιβύη (2005), ενώ οικολογική ζώνη έχει διακηρύξει η Γαλλία (2003), Σλοβενία (2005) και η Ιταλία (2006), η οποία, όμως δεν έχει προβεί στην έκδοση νόμων. Η Κροατία έχει θεσπίσει και ζώνη προστασίας της αλιείας και οικολογική ζώνη (2004). Μόνο 6 Κράτη δεν έχουν θεσπίσει ακόμη ζώνες πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης (μεταξύ των οποίων, η Ελλάδα)

31 Ανοιχτή Θάλασσα Αρνητικός Ορισμός Ανοιχτής Θάλασσας: θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται πέραν του εξωτερικού ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης ή στην περίπτωση ΑΟΖ, πέραν του εξωτερικού ορίου της ΑΟΖ( το ίδιο για αρχιπελαγικά ύδατα)-βυθός και υπέδαφος: είτε υφαλοκρηπίδα είτε Περιοχή Από τη διαμάχη mare liberum και mare clausum στη φαινομενική επικράτηση του mare liberum και πλέον στροφή σε μια functional mare clausum (βλ. ‘ocean governance, Marine Protected Areas et al.) Νομικό καθεστώς: αρχή της ελευθερίας των θαλασσών, ήτοι κανένα τμήμα της ανοικτής θάλασσας δεν υπόκειται σε κρατική κυριαρχία (αρ. 89), καθώς και ότι η ανοικτή θάλασσα είναι ελεύθερη για όλα τα Κράτη, παράκτια ή άνευ ακτών (αρ. 87) Ελευθερίες ανοιχτής θάλασσας: μεταξύ άλλων, ελευθερία ναυσιπλοΐας, ελευθερία υπέρπτησης, ελευθερία τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και σωληναγωγών, ελευθερία τοποθέτησης τεχνητών νήσων και άλλων εγκαταστάσεων και την ελευθερία επιστημονικής έρευνας (αρ. 87) Περιορισμοί: οι ελευθερίες της ανοικτής θάλασσας ασκούνται από τα Κράτη, «λαμβάνοντας προσηκόντως υπόψη τα συμφέροντα των άλλων Κρατών…ως επίσης και τα δικαιώματα σχετικά με την Περιοχή» (αρ. 87, παρ.2)/η ανοιχτή θάλασσα προορίζεται για ειρηνικούς σκοπούς (αρ. 88) (βλ. και αρ. 301) Ζητήμα οι πυρηνικές δοκιμές και τα ναυτικά γυμνάσια-οι μεν πρώτες απογαρεύονται αρκετές φορές συμβατικά, αλλά μπορούν να αποτελούν και κατάχρηση δικαιώματος, τα δε δεύτερα επιτρέπονται με την επιφύλαξη του άρθρου 87 παρ.2.

32 Το Πλοίο στην Ανοιχτή Θάλασσα
Πρωταρχικός Κανόνας: αποκλειστική δικαιοδοσία του Κράτους της σημαίας στην ανοιχτή θάλασσα. Βασική προϋπόθεση η χορήγηση εθνικότητας σε όλα τα πλοία: η απονομή της εθνικότητας σε πλοίο ανήκει στην αποκλειστική διάκριση κάθε Κράτους, η χορήγηση γίνεται με βάση την εσωτερική νομοθεσία κάθε κράτους, υλοποιείται με το θεσμό της νηολόγησης και εκδηλώνεται με την έκδοση σχετικών εγγράφων του κράτους νηολόγησης με τα οποία βεβαιώνεται η νηολόγηση-ανάγκη ύπαρξης «γνήσιου δεσμού» κατά το άρθρο 91 (1), ωστόσο δεν γίνεται να αμφισβητηθεί η νηολόγηση για έλλειψη «γνήσιου δεσμού»/ πρόβλημα οι «σημαίες ευκαιρίας» (βλ. και «νηολόγια των υπερπόντιων ή εξαρτωμένων εδαφών και διεθνή ή παράλληλα νηολόγια»/ανεπιτυχής προσπάθεια ρύθμισης με τη Σύμβαση του 1986 περί όρων Νηολόγησης Πλοίων Αρχή της μίας και μοναδικής εθνικότητας του πλοίου (αρ. 92)-εξομοίωση με πλοίο δίχως εθνικότητα σε περίπτωση που ένα πλοίο πλέει με δύο ή περισσότερες σημαίες Διοικητικές υποχρεώσεις Κράτους της σημαίας (αρ. 94): το κράτος της σημαίας υποχρεούται να ασκεί αποτελεσματικά τη δικαιοδοσία και τον έλεγχο του σε διοικητικά, τεχνικά και κοινωνικά θέματα επί των πλοίων που φέρουν την σημαία του

33 Ελευθερίες της Ανοιχτής Θάλασσας
Ελευθερία ναυσιπλοΐας για όλα τα Κράτη, παράκτια ή μη (αρ. 91) Ελευθερία αλιείας: το άρθρο 116 προβλέπει ότι όλα τα Κράτη έχουν δικαίωμα να αλιεύουν οι πολίτες τους στην ανοιχτή θάλασσα, με επιφύλαξη α) των συμβατικών τους υποχρεώσεων, β) των ειδικών ρυθμίσεων που αφορούν την ΑΟΖ, γ) των ειδικών ρυθμίσεων της Σύμβασης σχετικά με την ελευθερία αλιείας/ άρθρα 117-9: όλα τα Κράτη έχουν υποχρέωση είτε να λαμβάνουν μέτρα είτε να συνεργάζονται με τα άλλα Κράτη για τη λήψη μέτρων που θα κρίνονται αναγκαία για τη διατήρηση και διαχείριση των ζώντων πόρων στην ανοιχτή θάλασσα, όπως επίσης κατά τον καθορισμό του επιτρεπτού όγκου αλιεύματος οφείλουν να λαμβάνουν μέτρα με βάση τα πλέον αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα για να διατηρήσουν ή να αποκαταστήσουν τα αλιευτικά αποθέματα/Διεθνείς και περιφερειακές επιτροπές αλιείας (RFMOs) Ελευθερία τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών: άρθρο 112 καταρχήν πέραν της υφαλοκρηπίδας, αλλιώς ρυθμίζεται και από τις σχετικές περί υφαλοκρηπίδας διατάξεις (βλ. αρ. 79)/ βλ. αρ περί δικαιοδοσίας Ελευθερία υπέρπτησης (βλ. FIR) Ελευθερία θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας (βλ, και άρθρο 246 για δικαιώματα παράκτιου κράτους επί της έρευνας στην υφαλοκρηπίδα του, καθώς και αρ. 256 περί Περιοχής) Ελευθερία τοποθέτησης τεχνητών νήσων και άλλων εγκαταστάσεων

34 Η Άσκηση Δικαιοδοσίας στην Ανοιχτή Θάλασσα
Άρθρο 92: τα πλοία στην ανοικτή θάλασσα υπόκεινται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του κράτους της σημαίας/ υποχρεώσεις Κράτους της Σημαίας περί ασφάλειας των πλοίων, έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα, καταστολή δουλεμπορίου, συνεργασία για την καταστολή του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, αρμοδιότητα για σύγκρουση πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα Εξαιρέσεις: δικαίωμα νηοψίας (αρ. 110): πειρατεία, δουλεμπόριο, παράνομες εκπομπές του άρθρου 109, έλλειψη εθνικότητας, ίδια εθνικότητα με το πολεμικό πλοίο/άλλες εξαιρέσεις με διεθνείς συμβάσεις Πειρατεία (άρθρο 101): κάθε παράνομη πράξη βίας ή αρπαγής ή κράτησης που διαπράττεται για ιδιωτικούς σκοπούς από το πλήρωμα ή τους επιβάτες ιδιωτικού πλοίου στην ανοιχτή θάλασσα και που κατευθύνεται εναντίον ενός άλλου πλοίου ή αεροσκάφους/ 105 οικουμενική δικαιοδοσία/βλ. σύγχρονες εξελίξεις Σομαλία