ΕΝΣΩΜΑΤΗ ΜΑΘΗΣΗ EMBODIED LEARNING Εργασία των:

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΝΣΩΜΑΤΗ ΜΑΘΗΣΗ EMBODIED LEARNING Εργασία των:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΝΣΩΜΑΤΗ ΜΑΘΗΣΗ EMBODIED LEARNING Εργασία των:
Κάραλη Μαρία Γ ΑΜ: Ρετουνιώτη Γεωργία ΑΜ: Φάλο Τζένη ΑΜ: ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΣΜΥΡΝΑΙΟΥ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ

2 Τι είναι η μάθηση; Ως μάθηση, ορίζεται η κοινωνική διαδικασία η οποία προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τις καθημερινές μας εμπειρίες. Η θεωρία αυτή διατυπώθηκε για πρώτη φορά κατά τα τέλη της δεκαετίας του αρχές δεκαετίας 1990 ανατρέποντας την μέχρι τότε ισχύουσα θεωρία ότι η μάθηση είναι μια ατομική διαδικασία, ένα καθαρά προσωπικό ζήτημα.

3 Τι είναι η ενσώματη μάθηση;
Ειδικότερα, η ενσώματη μάθηση είναι μια κιναισθητική, συλλογική, πολυτροπική και βιωματική διαδικασία η οποία απαιτεί τη συμμετοχή όλων των μελών του ανθρώπινου σώματος για τη μεταφορά μηνυμάτων. Η ενσώματη μάθηση ως διαδικασία στηρίζεται στη θεωρία της ενσώματης νόησης, μιας σχετικά πρόσφατης θεωρίας με ανατρεπτικά χαρακτηριστικά που αποτελεί τομή στον τρόπο μάθησης και διδασκαλίας που κυριαρχούσε μέχρι πριν δύο με τρείς δεκαετίες.

4 Τι είναι η ενσώματη νόηση;
Ενσώματη νόηση είναι η θεωρία ότι το μυαλό δεν συνδέεται μόνο με το σώμα αλλά και ότι το σώμα επηρεάζει το μυαλό. Μυαλό και σώμα, δηλαδή, σε πλήρη αλληλεπίδραση. Η ενσώματη γνώση έχει μια σχετικά σύντομη ιστορία. Οι πνευματικές της ρίζες χρονολογούνται στις αρχές του 20ου αιώνα με τους φιλοσόφους Μartin Heidegger, Maurice Merleau-Ponty και John Dewey να διατυπώνουν εμπειρικά σχετικές μελέτες.

5 Ενσώματη Νόηση και Δυϊσμός
Το αντίθετο της ενσώματης νόησης αποτελεί η θεωρία του δυϊσμού, μια θεωρία του Ρενέ Ντεκάρτ (René Descartes,17ος αιώνας). Σύμφωνα με αυτή, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μυαλού και σώματος τόσο στο ότι το σώμα είναι από τη φύση του πάντα διαιρεμένο, όσο και ότι το μυαλό είναι εντελώς αδιαίρετο. Επομένως, ο νους είναι τελείως διαφορετικός από το σώμα. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η θεωρία αυτή εξαλείφθηκε.

6 George Lakoff Μία από τις κορυφαίες φιγούρες στην εμπειρική μελέτη της ενσώματης νόησης είναι ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ ( University of California, Berkeley), George Lakoff. Όπως έχει και ο ίδιος διατυπώσει : " We are neural beings. Our brains take their input from the rest of our bodies. What our bodies are like and how they function in the world thus structures the very concepts we can use to think. We cannot think just anything - only what our embodied brains permit", EDGE 3rd culture : A TALK WITH GEORGE LAKOFF. ( "Είμαστε «νευρικά» όντα. Ο εγκέφαλος μας λαμβάνει μηνύματα από το υπόλοιπο σώμα. Το τι είναι τα σώματα μας και πως λειτουργούν στον κόσμο δομούν και τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε το οτιδήποτε αλλά μόνο ότι επιτρέπει ο εγκέφαλός μας στα πλαίσια της ενσώματης νόησης").

7 Ενσώματη Νόηση Σε γενικές γραμμές, απόψεις που κυριαρχούν στη φιλοσοφία του νου και της γνωσιακής επιστήμης άρχισαν να θεωρούν το σώμα ως «περιφέρεια» για την κατανόηση της φύσης του νου και της γνωστικής λειτουργίας. Οι υποστηρικτές της ενσώματης επιστήμης είδαν την άποψη αυτή ως ένα σοβαρό λάθος. Μερικές φορές η εξάρτηση της γνώσης στο σώμα είναι απροσδόκητη γι' αυτό και συμβαίνει να προτείνονται νέοι τρόποι θεώρησης και διερεύνησης των μηχανισμών της γνωστικής επεξεργασίας.

8 Η ενσώματη γνωστική επιστήμη ενσωματώνει μια ομάδα ερευνητικών προγραμμάτων που συχνά άπτονται σχολιασμού και ακόμη περισσότερο αντικαθιστούν τις παραδοσιακές προσεγγίσεις της νόησης και της γνωστικής επεξεργασίας. Η εμπειρική έρευνα σχετικά με την ενσώματη νόηση έχει εξελιχθεί ραγδαία τα τελευταία 20 χρόνια (αρχές δεκαετίας '90).

9 Που μπορεί να εφαρμοσθεί η ενσώματη μάθηση;
1. Στην εκπαίδευση 2. Στον πολιτισμό Η ενσώματη μάθηση καλλιεργείται από την προσχολική έως την πανεπιστημιακή ηλικία. Στα σχολεία εφαρμόζεται τόσο στις θεωρητικές όσο και στις θετικές επιστήμες. Στα φιλολογικά μαθήματα επιτυγχάνεται μέσω της δραματοποίησης και της μίμησης (θέατρο,παντομίμα,κουκλοθέατρο) Στα θετικά μέσω των πειραμάτων. Οι χώροι πολιτισμού όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι εκθεσιακοί χώροι αποτελούν πεδία φιλικά προς την ενσώματη μάθηση

10 Που μπορεί να εφαρμοσθεί η ενσώματη μάθηση;
Και στους δύο παραπάνω τομείς υπάρχει συνδυασμός του παραδοσιακού τρόπου διδασκαλίας και παρουσίασης με πιο δημιουργικά μέσα όπως: το παιχνίδι η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών οι διαδραστικοί πίνακες οι προβολές ταινιών 3D (και μη) ,που κάνουν τη διαδικασία της μάθησης πιο ευχάριστη και εποικοδομητική

11 Αποτελεσματικότητα και οφέλη της ενσώματης μάθησης:
Καλύτερη ενσωμάτωση της γνώσης. Καλύτερες επιδόσεις των μαθητών. Μάθηση άμεση και βιωματική. Καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας. Διασαφήνιση/ Απλούστευση εννοιών. Άνεση , απελευθέρωση και ελεύθερη συμμετοχή μαθητών. Δραματοποίηση μέσω της ανάληψης ρόλων. Ο μαθητής νιώθει πιο οικεία / φιλικά απέναντι στο δάσκαλο.

12 Παρόλο που η διαδικασία αντιμετωπίζεται ως τρόπος διασκέδασης κυρίως μέσω του παιχνιδιού ουσιαστικά τα παιδιά ασυνείδητα αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και σκέψη , και εν τέλει αφομοιώνουν πολύ καλύτερα το διδασκόμενο θέμα. Ο δάσκαλος εξελίσσεται και ο ίδιος μέσω της ενσώματης μάθησης καθώς εμπιστεύεται περισσότερο την φαντασία του και μπαίνει στη διαδικασία να ερευνήσει προτού εισάγει νέους τρόπους διδασκαλίας στην τάξη , διευρύνοντας έτσι τους γνωστικούς του ορίζοντες.

13 Με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών ,οπτικοακουστικών μέσων και εικονικής πραγματικότητας τα άτομα με ειδικές ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α) έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες που λόγω της εκάστοτε αναπηρίας τους θεωρούνταν απαγορευτικές

14 Πως μπορεί να ενσωματωθεί το embodied learning στην εκπαίδευση;
Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ενσώματη μάθηση το μεγαλύτερο βάρος «πέφτει» στο διδάσκοντα . Αρχικά , θα πρέπει να έχει εκτός από την απαραίτητη επαγγελματική κατάρτιση και διευρυμένες γνώσεις . Οφείλει να έχει διάθεση για εξέλιξη και εξάσκηση εναλλακτικού τρόπου διδασκαλίας σε συνδυασμό με την πρόθεση να «έρθει κοντά» στο παιδί , να επικοινωνήσει μαζί του και να του εμπνεύσει εμπιστοσύνη. Τέλος δεν πρέπει να αντιμετωπίζει το επάγγελμά του ως αγγαρεία. Επιπλέον,είναι αναγκαίο να υπάρχουν τα απαραίτητα κονδύλια και πιστώσεις έτσι ώστε να μπορεί να χρηματοδοτηθεί ο κατάλληλος εξοπλισμός ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η εύρεση αρμόδιων εγκαταστάσεων.

15 Τρόποι προώθησης του embodied learning:
Πρέπει να υπάρξει κρατική μέριμνα και οργάνωση ώστε να χρηματοδοτηθούν και να προωθηθούν τρόποι δημιουργίας ενός κράματος μεταξύ παραδοσιακών μεθόδων μάθησης και διδασκαλίας και της ενσώματης μάθησης, που ουσιαστικά θα σημάνει μια νέα εποχή στην εκπαίδευση.

16 Επιπλέον , όταν το κράτος δεν βρίσκεται σε θέση να παράσχει οικονομική βοήθεια και στήριξη στην εκπαίδευση για την ενίσχυση της ενσώματης μάθησης, η ευθύνη «πέφτει» στην ιδιωτική πρωτοβουλία Ο δάσκαλος αναλαμβάνει την ένταξη μεθόδων ενσώματης μάθησης που δεν απαιτούν ιδιαίτερο εξοπλισμό ή χρηματοδότηση όπως για παράδειγμα χρήση κινησιολογικών ασκήσεων. Ενώ και οι γονείς (μέσω του συλλόγου ή και ατομικά) μπορούν να αναλάβουν εθελοντικά τη συνεισφορά τους με οποιοδήποτε τρόπο σε αυτήν την προσπάθεια.

17 Το παιχνίδι και ο ρόλος του στην ενσώματη μάθηση:
Παιχνίδι αποκαλείται η δομημένη δραστηριότητα που διεξάγεται με σκοπό την ψυχαγωγία ή ασκείται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο Τα παιχνίδια υπάρχουν σε διάφορες μορφές: επιτραπέζια, ηλεκτρονική, άυλη, υλική . Στα χέρια του εκπαιδευτικού όμως το παιχνίδι είναι σημαντικότατο εργαλείο γιατί μέσω αυτού μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά στη γνώση χωρίς να τα υποβάλλει στη «βαρετή» διαδικασία της «παπαγαλίστικης» αποστήθισης και των κοπιωδών ασκήσεων. Δεν πρέπει λοιπόν να ξεχνάμε το γεγονός ότι παρόλο που είναι πολύ διασκεδαστικό και ευχάριστο για τα παιδιά έχει και διδακτικό χαρακτήρα

18 Σύμφωνα με τον Smith η τάση της στροφής πρoς το παιχνίδι για διδακτικούς λόγους από τον 20ο αιώνα και ύστερα έχει αποδειχθεί ότι έχει μεγάλη σημασία για τη γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Το παιχνίδι λοιπόν, είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικό στη μάθηση. Κατά τους Burguard και Smith το παιχνίδι είναι χαρακτηριστικό των ζώων , στα οποία όχι μόνο προσφέρει ευχαρίστηση αλλά και παρέχει ερεθίσματα. Επομένως το παιχνίδι ανήκει και στη φύση του ανθρώπου , γι’αυτό και σε πολλές κοινωνίες χρησιμοποιείται ως μέσο εκμάθησης κοινών κανόνων και για την απόκτηση αρμονίας μεταξύ των παιδιών.

19 Έχει άλλωστε αποδειχθεί ότι η ικανότητα να πραγματοποιούμε δραστηριότητες με βάση το μεταμορφωτικό στοιχείο (πχ. θέατρο και παντομίμα) καθώς και το παιχνίδι με αντικείμενα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη δημιουργικών ικανοτήτων καθώς και γλωσσικής ευφυίας (verbal intelligence)

20 Χαρακτηριστικά Παιχνιδιού:
Είναι ενεργητικό , γιατί το παιδί χρησιμοποιεί όλο του το σώμα ώστε να συμμετέχει. Έχει και μια αίσθηση περιπέτειας και ρίσκου αφού το παιδί μπαίνει στη διαδικασία της ανακάλυψης κάτι νέου. Αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης αφού τα παιδιά μοιράζονται πληροφορίες και γνώσεις (με ή χωρίς λόγια, απλά ή σύνθετα) ένω παράλληλα αλληλεπιδρούν και συμμετέχουν όλα ενεργά. Τέλος είναι θεραπευτικό γιατί βοηθά τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα και κυρίως είναι εθελοντικό άρα πολύ πιο επιθυμητό από άλλους τρόπους διδασκαλίας.

21 Τα είδη του παιχνιδιού:
Μέσα από τα διάφορα είδη παιχνιδιού τα παιδιά μαθαίνουν και καλλιεργούν κάτι διαφορετικό. Στο δημιουργικό παιχνίδι τα παιδιά χρησιμοποιούν το σώμα τους ως μέσο έκφρασης ένω τα διάφορα υλικά χρησιμεύουν ως βοηθητικά μέσα. Ο χορός, η ζωγραφική και οι χειροτεχνίες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία Στο παιχνίδι με κανόνες τα παιδιά μαθαίνουν τον ορισμό και τη σημασία των κανόνων μέσα απο δραστηριότητες που οριοθετούν τις ελευθερίες τους και γίνονται πιο πειθαρχημένα. Εδώ συναντάμε τα επιτραπέζια κυρίως παιχνίδια αλλά και άλλα οργανωμένα παιχνίδια που απαιτούν κανόνες προκειμένου να παιχτούν

22 Στο γλωσσικό παιχνίδι οι ήχοι και οι λέξεις είναι οι πρωταγωνιστές
Στο γλωσσικό παιχνίδι οι ήχοι και οι λέξεις είναι οι πρωταγωνιστές.Τα παιδιά μαθάινουν μέσα από το παραμύθι, την εξιστόρηση ακόμα και τα αστεία. Μέσω του διαλόγου μαθαίνουν να εκφράζονται ελεύθερα και σωστά. Το φυσικό παιχνίδι έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την κίνηση. Μέσω αυτής, τα παιδιά δε μαθαίνουν μόνο να αναπτύσσουν και να εξασκούν τις σωματικές κινήσεις τους αλλά και να τις ελέγχουν. Οι δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν κινήσεις με τις οποίες τα παιδιά εξερευνούν με το σώμα και τις αισθήσεις τους τον κόσμο γύρω τους και παίζουν μαθαίνοντας.

23 Τέλος, στο υποκριτικό παιχνίδι τα παιδιά ασχολούνται με τη δραματοποίηση, το θέατρο, τις μεταμορφώσεις και τη μίμηση (παντομίμα) εξασκώντας ένα βασικό στοιχείο του χαρακτήρα τους, τη φαντασία. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν τόσο πιο περίπλοκη γίνεται η φαντασία και κατ’επέκταση ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχουν στο παιχνίδι. Μέσω του υποκριτικού παιχνιδιού δοκιμάζουν ρόλους, επαγγέλματα και εμπειρίες τις οποίες ενσαρκώνουν. Εξέχοντα ρόλο έχει η παντομίμα στην οποία το παιδί βασίζεται στην παρατηρητικότητα του ώστε να αποδώσει επιτυχώς τον εκάστοτε ρόλο που μιμείται. Άλλωστε η παντομίμα απασχολεί σχεδόν όλες τις αισθήσεις και βάζει το παιδί στη διαδικασία να μελετήσει και να αφομοιώσει τα χαρακτηριστικά αυτού του οποίου μιμείται αποτελώντας έναν εξαιρετικό τρόπο μάθησης και εμπέδωσης.

24 Ο ρόλος της εκπαιδευτικής εκδρομής στην ενσώματη μάθηση:
Η δημιουργική διαδικασία των εκπαιδευτικών επισκέψεων προάγει τη βιωματική διδασκαλία και τη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης. Με τις εκδρομές: κινητοποιείται το ενδιαφέρον των παιδιών αφυπνίζεται η κρίση τους εμπλουτίζονται οι εμπειρίες τους αναπτύσσονται η δημιουργικότητά τους και η πολύπλευρη καλλιέργειά τους

25 Η εκδρομή μπορεί να ενισχύσει την διδασκαλία γύρω από ένα θέμα μέσα στην τάξη και να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν το θέμα καλύτερα. Π.χ. επισκεπτόμαστε μουσεία αλλά και την πυροσβεστική υπηρεσία ή καταστήματα, ζαχαροπλαστεία,αμπελώνες ελαιώνες, εργαστήρια κηροπλαστικής ή αγγειοπλαστικής, αξιοθέατα, περπατάμε στην εξοχή, στην παραλία, συζητάμε κλπ. Οι δάσκαλοι μετατρέπουν τις εκπαιδευτικές εκδρομές σε φορητές αίθουσες διδασκαλίας, διδάσκοντας τα παιδιά να συλλέγουν δεδομένα, έπειτα να συζητούν ένα σχετικό θέμα ή να κάνουν μια εργασία βάση των όσων έμαθαν στην διάρκεια της εκδρομής.

26 Η μεταφορά των μαθητών σε ένα νέο περιβάλλον, τους χαρίζει την εμπειρία του ομαδικού ταξιδιού και τους διδάσκει να σέβονται τα μέρη τα οποία επισκέπτονται. Αλληλεπιδρούν με πρόσωπα εκτός σχολείου και οικογένειας Ανακαλύπτουν ότι θέλουν να μάθουν περισσότερα για το θέμα της εκπαιδευτικής εκδρομής. Τα εκπαιδευτικά ταξίδια παρέχουν πολύτιμες εκπαιδευτικές ευκαιρίες μακριά από την τάξη, χωρίς τη χρήση βιβλίων και άλλα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο κανονικό σχολικό περιβάλλον. Οι μαθητές σε εκπαιδευτικά ταξίδια μπορεί συχνά να μάθουν ενώ διασκεδάζουν σε ένα πιο ανεπίσημο περιβάλλον.

27 Εφαρμογές που προωθούν την ενσώματη μάθηση παγκοσμίως:
Πρώτη είναι η SMALLab, ένα μαθησιακό περιβάλλον που χρησιμοποιεί την τεχνολογία καταγραφής της κίνησης και προβολές μεγάλης κλίμακας για την παρακολούθηση των κινήσεων στο χώρο Δεύτερη είναι το Science Choreography, ένα έργο μέσω του Πανεπιστημίου Wesleyan εμπνευσμένο από το Dance Exchange της Liz Lerman που συνδυάζει την τέχνη, την επιστήμη, και την κιναισθητική μάθηση για τη διδαχή επιστημονικών θεμάτων.

28 SMALLab Ο διαδικτυακός τόπος SMALLab(Situated Multimedia Arts Learning Lab) ορίζει την ενσώματη μάθηση ως «ένα πεδίο που συνδυάζει τις επιστήμες της μάθησης με την αλληλεπίδραση ανθρώπου και ηλεκρονικού υπολογιστή». Eίναι ένα σύστημα καταγραφής κίνησης στο οποίο οι χρήστες αλληλεπιδρούν χρησιμοποιώντας ένα ραβδί για να ελέγξουν τις εικόνες σε μια προβολή μεγάλης κλίμακας. Δημιουργήθηκε το 2010 στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα ( Arizona State University) από μια ομάδα, της οποίας αρχηγός ήταν ο David Birchfield.

29 Σύμφωνα με μια παρουσίαση που έκανε στο Cyberlearning Research Summit στόχος του SMALLab είναι η ανάμειξη της άμεσης φυσικής εμπειρίας με την αφηρημένη αναπαράσταση της γνώσης: Ο δάσκαλος γίνεται μέσο διευκόλυνσης και όπως και στον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό , ο δάσκαλος σε μια αίθουσα SMALLab δεν είναι πλέον το επίκεντρο της προσοχής ούτε η μοναδική πηγή πληροφοριών.

30 Στο SMALLab, εκτός από τις καθιερωμένες μεθόδους του για την ενσώματη μάθηση χρησιμοποιούνται και άλλα εργαλεία όπως το Flow, ένα σύστημα που χρησιμοποιεί μία συσκευή εντοπισμού κίνησης η οποία εισάγει την ενσώματη μάθηση σε διαδραστικούς πίνακες και προτζέκτορες

31 Science Choreography Το Science Choreography είναι ένα σύνολο εργαλείων και ενοτήτων που διδάσκουν φυσική σε μαθητές κάθε ηλικίας. Τα εργαλεία πηγάζουν κυρίως από χορευτικές και θεατρικές ασκήσεις και χρησιμοποιούν ερωτήσεις ανοιχτού τύπου για να ενθαρρύνουν την πρωτοποριακή σκέψη. Η μουσική και μερικές φορές τα προτζεκτ εισάγονται στις ασκήσεις

32 Το προτζεκτ αυτό ξεκίνησε όταν η χορογράφος Liz Lerman δημιούργησε μια παράσταση χορού με τη χρήση πολυμέσων ( Ferocious Beauty : Genome) συνεργαζόμενη με επιστήμονες ,καλλιτέχνες και εκπαιδευτικούς σε διεθνές επίπεδο. Σύμφωνα με την Liz Lerman « When you embody a process you start to realize what you don’t understand and you begin to ask questions because you want to get the movements right» ( Όταν ενσωματώνεις μια διαδικασία ξεκινάς να συνειδητοποιείς τι δεν καταλαβαίνεις και αρχίζεις να κάνεις ερωτήσεις επειδή θέλεις να κάνεις σωστά τις κινήσεις.) Στην ενσώματη μάθηση η φυσική κίνηση είναι το μέσο μέσω του οποίου εσωτερικοποιούμε την γνώση

33 Βιβλιογραφία Wilson Margaret, Six views of embodied cognition, Psychonomic Bulletin and Review Cahnmann-Taylor Melisa & Mariana Souto-Manning, Teachers Act Up!: Creating Multicultural Learning Communities Through Theatre, Teachers College Press, Columbia University 2010. Gerd Bräuer, Body and Language: Intercultural Learning Through Drama, Greenwood Publishing Group, Westport 2002. Monica Cowart, Embodied Cognition, Internet Encyclopedia of Philosophy, U.S.A Educational Games: design, learning and applications , ed. Frej Edvardsen, Halsten Kulle