AντιμετωπιSη τηS τερηδοναS Sτην Τριτη ηλικια

Παρουσίαση με θέμα: "AντιμετωπιSη τηS τερηδοναS Sτην Τριτη ηλικια"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 AντιμετωπιSη τηS τερηδοναS Sτην Τριτη ηλικια
Αντωνιάδου Μαρία Λέκτορας Εργαστήριο Οδοντικής Χειρουργικής Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών AντιμετωπιSη τηS τερηδοναS Sτην Τριτη ηλικια Προσδιορισμός κινδύνου –Πρόληψη-Θεραπεία

2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή- στατιστικά δεδομένα 2
Προσδιορισμός τερηδονικού κινδύνου 2 Πρόληψη 3 Θεραπεία 4 Συμπεράσματα 5

3 “Το στόμα είναι -πύλη εισόδου- για το υπόλοιπο σώμα, ο καθρέφτης της γενικής υγείας.”
Δεν μπορεί κανείς να είναι υγιής χωρίς στοματική υγεία. Η στοματική και η γενική υγεία δεν είναι ξεχωριστές οντότητες. Petersen & Yamamoto, 2005 Last scene of all, That ends this strange eventful history Is second childishness and mere oblivion Sans teeth, sans eyes, sans taste, sans everything As You Like It, Shakespeare (1599 μ.Χ.)

4 Ο πληθυσμός γερνάει…

5 UN, 2001

6 Διατήρηση λειτουργικής ικανότητας ανάλογα με την ηλικία

7 Οι τρεις πυλώνες για ενεργή γήρανση του πληθυσμού
WHO, 2002

8 Ενεργή γήρανση Υγεία Ασφάλεια Συμμετοχή
Όταν οι παράγοντες κινδύνου για χρόνιες παθήσεις και η φυσιολογική κόπωση των λειτουργιών διατηρηθούν σε χαμηλό επίπεδο, ενώ οι προστατευτικοί παράγοντες σε υψηλό, τα ηλικιωμένα άτομα θα απολαμβάνουν μεγαλύτερη ποιότητα και χρόνο ζωής. Συμμετοχή Όταν η κοινωνική πολιτική, απασχόληση, εκπαίδευση, υγεία παιδεία επιτρέπουν την πλήρη συμμετοχή των ατόμων τρίτης ηλικίας σε κοινωνικο-οικονομικές, πολιτιστικές και πνευματικές δραστηριότητες, τα άτομα παραμένουν δραστήρια και παραγωγικά για την κοινωνία. Ασφάλεια Όταν τα κοινωνικά προγράμματα διασφαλίζουν την κοινωνικο-οικονομική και σωματική ασφάλεια και δικαιώματα των ατόμων καθώς γερνούν, οι ηλικιωμένοι διατηρούν τη αξιοπρέπεια και τη φροντίδα που τους αξίζει καθώς δεν είναι εύκολο να φροντίζουν μόνοι τους τον εαυτό τους.

9 ΥΓΕΙΑ Μείωση των παραγόντων κινδύνου που συνάδουν με γενικές νόσους και αύξηση των παραγόντων προστασίας της υγείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής - Τσιγάρο Φυσική άσκηση - Διατροφή - Υγιεινή διατροφή - Στοματική υγεία - Ψυχολογική κατάσταση - Αλκοόλ και ναρκωτικά - Φάρμακα

10 Στοματικά προβλήματα ηλικιωμένων
Απώλεια δοντιών 1 Προβλήματα από οδοντοστοιχίες 2 Μυλική τερηδόνα και τερηδόνα ρίζας 3 Διαβρώσεις 4 Βρυγμός 4 Νόσοι του περιοδοντίου 4 Ξηροστομία 5 Καρκίνος και προκαρκινικές καταστάσεις 6 Petersen & Yamamoto, 2005

11 Δόντια με πολλαπλές θεραπευτικές επεμβάσεις π. χ
Δόντια με πολλαπλές θεραπευτικές επεμβάσεις π.χ. ενδοδοντικές θεραπείες, άξονες, ανασυστάσεις κλπ.)

12 Μερική ανοδοντία π.χ. λόγω περιοδοντίτιδας, οικονομικών δυσχερειών, γενικότερης υγείας κλπ.

13 Εκτεταμένες προσθετικές εργασίες π.χ. «πέταλα», εμφυτεύματα κ.λ.π.
Εκτεταμένες προσθετικές εργασίες π.χ. «πέταλα», εμφυτεύματα κ.λ.π.

14 Υπάρχουν και οι ενόδοντες ...με προβλήματα στις υπάρχουσες αποκαταστάσεις. Τα δόντια έχουν παρασκευαστεί σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια της ζωής τους…!

15 Αξιολόγηση χαμόγελου ηλικιωμένου ατόμου
Περιστοματικοί ιστοί Μεγαλύτερη έκθεση κάτω δοντιών

16 Χαρακτηριστικές κλινικές εικόνες

17 Κύριο πρόβλημα : H Τερηδόνα
Πρωτογενής τερηδόνα (κυρίως στην επιφάνεια της ρίζας, σε οπές και σχισμές της μασητικής επιφάνειας και στις λείες επιφάνειες) - Ο ασθενής εμφανίζει πρωτογενείς τερηδονικές βλάβες όταν για διάφορους λόγους (γενικές νόσοι, κατάθλιψη, έλλειψη φροντίδας, λήψη φαρμάκων, κακή διατροφή κλπ.) μετακινείται σε σύντομο χρονικό διάστημα από χαμηλού ή μεσαίου σε κατηγορία υψηλού τερηδονικού κινδύνου. Δευτερογενής τερηδόνα (γύρω από παλαιές αποκαταστάσεις) - παρατηρείται γύρω από προϋπάρχουσες αποκαταστάσεις οι οποίες στη διάρκεια της ζωής του ασθενή, έχουν αλλαχτεί πολλές φορές, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί το μέγεθός τους. NIH, 2001

18 Στάδια εξέλιξης της τερηδόνας
Συνήθως απαιτείται διάστημα κάποιων μηνών ή χρόνων για την εξέλιξη μίας τερηδονικής βλάβης. Είναι μία εξελισσόμενη διαδικασία με εναλλασόμενες περιόδους απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης. Απομεταλλικοποίηση είναι η διαδικασία απομάκρυνσης του ασβεστίου και του φωσφόρου από τους κρυστάλλους υδροξυαπατίτη. Επαναμεταλλικοποίηση είναι η επανατοποθέτηση του ασβεστίου και του φωσφόρου σε προηγούμενα απομεταλλικοποιημένες περιοχές. Είναι δυνατή η ταυτόχρονη παρουσία των διαδικασιών απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης στο στόμα του ίδιου ατόμου χωρίς απώλεια οδοντικών ιστών.

19 Εξέλιξη της τερηδονικής βλάβης

20 Πρωτογενής τερηδόνα

21 Πρωτογενής τερηδόνα στην Τρίτη ηλικία
Εφαρμογή των αρχών της ελάχιστης παρέμβασης: Τοποθέτηση εμφράξεων υαλοϊονομερών κονιών Παρασκευές τούνελ ή σάντουιτς Έλεγχος της αποτριβής και της διάβρωσης Ατραυματική τεχνική θεραπείας της τερηδόνας (χωρίς κοπτικά μέσα ή αναισθησία)

22 Δευτερογενής τερηδόνα

23 Ακτινογραφική εικόνα δευτερογενούς τερηδόνας κάτω από έμφραξη αμαλγάματος

24 Δευτερογενής τερηδόνα στην Τρίτη ηλικία
Η δευτερογενής τερηδόνα αρχίζει να δημιουργείται και να εξελίσσεται λόγω μικροδιείσδυσης με την πάροδο του χρόνου μεταξύ των ορίων των παλαιών εμφρακτικών υλικών και του δοντιού. Τα βακτήρια μπορούν να πολλαπλασιάζονται στις περιοχές αυτές. Η αντικατάσταση των παλαιών εμφράξεων συνήθως γίνεται γιατί υπάρχει δευτερογενής τερηδόνα κάτω από την υπάρχουσα αποκατάσταση αλλά λαβαίνουμε υπ’ όψιν ότι στα άτομα τρίτης ηλικίας, οι αποκαταστάσεις έχουν συνήθως αντικατασταθεί πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Νέα αποκαταστατικά υλικά που συγκολλούνται στους οδοντικούς ιστούς και μειώνουν το φαινόμενο της μικροδιείσδυσης είναι αυτά που στο μέλλον θα λύσουν το πρόβλημα της δευτερογενούς τερηδόνας. Προς το παρόν γίνεται προσπάθεια καλύτερης συγκόλλησης και μείωσης της συστολής πολυμερισμού των πολυμερών υλικών προς έλεγχο του φαινομένου. Αποκαταστατικά υλικά που απελευθερώνουν φθόριο και συγκολλούνται χημικά με τους οδοντικούς ιστούς, όπως οι υαλοϊονομερείς κονίες μπορεί να βοηθούν στη μείωση του φαινομένου της δευτερογενούς τερηδόνας σε ηλικιωμένα άτομα υψηλού τερηδονικού κινδύνου, σε συνδυασμό όμως και με άλλα βοηθητικά μέσα.

25 τερηδόνα ρίζας + περιοδοντίτιδα

26 τερηδόνας ρίζας

27 τερηδόνα ρίζας Η συχνότητα της τερηδόνας της ρίζας αυξάνει στον πληθυσμό τρίτης ηλικίας αφού ο πληθυσμός γερνάει και οι ρίζες λόγω υφίζησης των ούλων μένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εκτεθειμένες. Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και διατηρούν τα δόντια τους μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επίσης παίρνουν συνήθως φάρμακα που μειώνουν τη ροή του σάλιου. Οι τερηδονικές βλάβες αναπτύσσονται πιο γρήγορα στις επιφάνειες των ριζών γιατί η οστείνη της ρίζας είναι λιγότερο σκληρή από την αδαμαντίνη και την οδοντίνη. Όπως και η μυλική τερηδόνα έτσι και η τερηδόνα της ρίζας έχει περιόδους απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης.

28 Τερηδόνα ρίζας Ενεργή Ανενεργή

29 Tερηδόνα ρίζας Ενεργή Ανενεργή

30 Τερηδόνα σε κολοβώματα κινητών οδοντοστοιχιών

31 Τερηδόνα σε κολοβώματα κινητών οδοντοστοιχιών

32 Ποιους τύπους τερηδόνας αναγνωρίζετε ?

33 - Τι είναι η τερηδόνα; - Μία βακτηριακή μολυσματική νόσος
- Τι είναι η τερηδόνα; - Μία βακτηριακή μολυσματική νόσος Υπάρχουν δύο ειδικές ομάδες βακτηρίων που βρίσκονται στο στόμα και ενοχοποιούνται για την τερηδόνα: Streptococcus mutans -στρεπτόκοκκος Lactobacilli- Γαλακτοβάκιλλοι Ανευρίσκονται σε σχετικά μεγάλους αριθμούς στην οδοντική πλάκα. Η παρουσία των γαλακτοβακίλλων στο στόμα υποδηλώνει υψηλή κατανάλωση ζάχαρης.

34 Προσδιορισμός τερηδονικού κινδύνου ηλικιωμένων ασθενών
Τερηδόνα Κατανομή Μορφή Διάγνωση Συχνότητα

35 ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΟΔΟΝΤΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

36 Αξιολόγηση τερηδονικού κινδύνου ατόμων Τρίτης Ηλικίας
Αξιολόγηση τερηδονικού κινδύνου ατόμων Τρίτης Ηλικίας Γενική υγεία (κατάσταση αυτοεξυπηρέτησης) Ξηροστομία (φυσιολογική λόγω ηλικίας ή λόγω παθολογικών καταστάσεων. π.χ. ακτινοθεραπεία) Δίαιτα Συνθήκες στοματικής υγιεινής/έκθεση σε φθοριούχα σκευάσματα Παλαιό οδοντιατρικό ιστορικό

37 Παράγοντες τερηδονικού κινδύνου
Ενδοστοματικοί Εξωστοματικοί Μείωση ροής & ρυθμιστικής ικανότητας σάλιου Υψηλός δείκτης Ο.Μ.Π. Ύπαρξη περιοδοντικών θυλάκων Υφίζηση ούλων Φτωχή στοματική υγιεινή Αύξηση S.mutans, Lactobacillus και Candida albicans Ύπαρξη πολλών αποκαταστημένων ή μη τερηδόνων μύλης Απώλεια 8 ή περισσοτέρων δοντιών Μείωση μασητικής ικανότητας Ύπαρξη μερικών οδοντοστοιχιών Ηλικία Σπάνιες επισκέψεις στον οδοντίατρο Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης Φυσική ανικανότητα Φαρμακευτική αγωγή που επηρεάζει τη ροή σάλιου Χρήση μη φθοριούχου ύδατος Συχνή λήψη σακχαρούχων τροφών

38 Ρυθμιστική ικανότητα σάλιου
Δείκτης DMFT Δείκτης DMFS Εμπειρία τερηδόνας Σχετιζόμενες νόσοι Περιεχόμενο δίαιτας Συχνότητα δίαιτας Αρ. Γαλακτοβακίλλων Ποσότητα πλάκας Αρ. Στρεπτοκόκκων Δείκτης πλάκας Πρόγραμμα φθορίωσης Έκκρηση σάλιου Ρυθμιστική ικανότητα σάλιου Miravet et al., 2007

39 2. Οδοντιατρικό Ιστορικό
Ερωτηματολόγιο Βαθμονόμηση 1 2 3 1. Ιατρικό Ιστορικό α. Γενική υγεία 2. Οδοντιατρικό Ιστορικό α. Συχνότητα βουρτσίσματος β. Λήψη φθορίου γ. Συχνότητα επισκέψεων στον οδοντίατρο 3. Δίαιτα α. Συχνότητα λήψης σακχαρούχων, αμυλούχων τροφών και ποτών 4. Σάλιο α. Ροή β. Ρυθμιστική ικανότητα γ. S.mutans ή και γαλακτοβάκιλλων (προαιρετικά) 5. Κλινική Εξέταση α. Δείκτης DMFS β. Δείκτης RDFS γ Αριθμός απωλεσθέντων δοντιών δ. Δείκτης πλάκας ε. Ενεργητική περιοδοντική νόσος ναι όχι στ. Υφίζηση ούλων Χαμηλού Μέσου Υψηλού

40 Γενική Υγεία Οι πληροφορίες αντλούνται από το ιατρικό ιστορικό, με ερωτήσεις προς τον ασθενή, που αναφέρονται σε: Συστηματική, μακροχρόνια λήψη φαρμάκων σε μορφή σακχαρούχων κυρίως διαλυμάτων Λήψη φαρμάκων που περιορίζουν τη ροή σάλιου, όπως κυρίως τα ψυχοφάρμακα, αντικαταθλιπτικά, διουρητικά, αντιυπερτασικά, αντισπασμωδικά, αντισταμινικά, αντιπαρκινσονικά φάρμακα Ύπαρξη γενικών νοσημάτων όπως σύνδρομο Sjogren, σακχαρώδης διαβήτης, νευρική ανορεξία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, AIDS, Πνευματική ή φυσική αναπηρία, που οδηγεί δε πλημμελή εφαρμογή των κανόνων στοματικής υγιεινής Άλλα, όπως χημειοθεραπεία, ακτινοβολίες κεφαλής-τραχήλου ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0 : Απουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα 1 : Παρουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα για βραχύ ή μεσοπρόθεσμο διάστημα 2 : Παρουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα για μακρύ διάστημα

41 Συνήθειες Στοματικής Υγιεινής
Οι πληροφορίες αντλούνται από ερωτήσεις που υποβάλλονται στον ίδιο τον ασθενή και αφορούν: - Συχνότητα βουρτσίσματος ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: ≥2 φορές ημερήσια, 1: 1 φορά ημερήσια, 2: 2-3 φορές εβδομαδιαία, 3: καθόλου Λήψη φθορίου (φθοριούχος οδοντόκρεμα, φθοριούχα στοματοπλύματα) 0: όλα τα προαναφερόμενα, 1: φθοριούχο οδοντόκρεμα και φθοριούχα 2 : ούτε φθοριούχο οδοντόκρεμα, στοματοπλύματα - Συχνότητα επίσκεψης στον οδοντίατρο το τελευταίο χρόνο 0: 1 ή 2 φορές, 1 : καθόλου

42 Συνήθειες δίαιτας Οι διαιτητικές συνήθειες του ασθενούς αφορούν, κυρίως: Συχνότητα λήψης σακχαρούχων τροφών/ποτών (καφές, τσάϊ, αναψυκτικά, snacks, καραμέλες, μαστίχα) στα ενδιάμεσα των γευμάτων, με την προϋπόθεση ότι τα δόντια δε βουρτσίζονται αμέσως μετά. Επίσης, εκτιμάται και η ημερήσια συχνότητα γευμάτων. ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: μηδενική λήψη σακχάρων, 1: < 3 φορές ημερήσια λήψη σακχάρων, 2 : > 3 φορές ημερήσια λήψη σακχάρων Οι πληροφορίες αυτές λαμβάνονται, με διάφορους τρόπους: Ερωτήσεις στον ασθενή, που αφορούν τα προαναφερόμενα σημεία (ίσως ο λιγότερο ασφαλής τρόπος αλλά ο πλέον πρακτικός) Σημείωση από τον ασθενή είδους και συχνότητας κατανάλωσης, από λίστα τροφίμων/ποτών, Ημερολόγιο δίαιτας 24 ωρών ή 3 ημερών

43 ΠΡΟΛΗΨΗΗΗΗ!! Τερηδονική εμπειρία Συμπεριφορά Μικροβιακός εποικισμός
SES, Στοματική υγιεινή, Δίαιτα Σάλιο

44 Δίαιτα Η έκθεση στη ζάχαρη είναι ο σημαντικότερος παράγοντας δημιουργίας τερηδόνας Η συχνότητα και η ποσότητα ληφθείσας ζάχαρης σχετίζονται με την συχνότητα εμφάνισης τερηδόνας

45 Μέθοδοι πρόληψης της τερηδόνας στην Τρίτη ηλικία Συνοπτικά
Φθόριο: χρήση σε διάφορες μορφές χορήγησης και διαφορετικά πρωτόκολλα ανάλογα με τον τερηδονικό κίνδυνο. Αντιβακτηριακή θεραπεία: χρήση προϊόντων όπως η χλωρεξιδίνη για στοματικές πλύσεις. Μείωση κατανάλωσης υδρογονανθράκων: μείωση της ποσότητας και συχνότητας χρήσης τους. Αύξηση ροής σάλιου: αύξηση της ροής με μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη (με γλυκαντική ουσία χωρίς ζάχαρη π.χ. ξυλιτόλης).

46

47

48 Πρωτόκολλο οδηγιών στοματικής υγιεινής-λήψης φθοριούχων για ασθενείς τρίτης ηλικίας
Τα γενικά προληπτικά που εφαρμόζονται σε κάθε ομάδα τερηδονικού κινδύνου, είναι: - Τακτικός έλεγχος (1 ή 2x φορές το χρόνο) για απομάκρυνση ΟΜΠ - Περιορισμός κατανάλωσης υδατανθράκων και κυρίως αμυλούχων, μαλακών τροφών; περιορισμός στη λήψη σάκχαρης μέσω στερεών τροφών αλλά και κυρίως μέσω καφέ, αναψυκτικών και ροφημάτων - Χρήση φθοριούχων σκευασμάτων στην καθημερινή στοματική υγιεινή [οδοντόκρεμα, φθοριούχα στοματοπλύματα ή ζελέ] α. χαμηλού & μέσου τερηδονικού κινδύνου : 0.05% ουδέτερο NaF 1x καθημερινά; 0.2% ουδέτερο NaF 1x εβδομαδιαία β. υψηλού τερηδονικού κινδύνου : 2.2% NaF ζελέ, 2 ή 4 min καθημερινά; 0.5% NaF ζελέ καθημερινά; Τοποθέτηση με εξατομικευμένα δισκάρια - Τοποθέτηση φθοριούχου βερνικιού στο ιατρείο (σε μέσου και υψηλού τερηδονικού κινδύνου) [5% NaF (Duraphat); 0.7% NaF (Fluor Protector) 1 ή 2x ετησίως; σε ασθενείς υψηλού κινδύνου πιθανόν και συχνότερα] - Παρακολούθηση του μικροβιακού πληθυσμού του σάλιου, μέσω των αντίστοιχων test (μόνο σε ασθενείς υψηλού τερηδονικού κινδύνου και μέχρι τον έλεγχο του μικροβιακού πληθυσμού) Χλωρεξιδίνη, ως αντιμικροβιακό (περιοδικά, μόνο σε ασθενείς υψηλού τερηδονικού κινδύνου)[σε μορφή διαλύματος για στοματόπλυμα (π.χ. 0.12%- Perio Gard ή Peridex), σε μορφή βερνικιού για επάλειψη (π.χ. 1% χλωρεξιδίνη-Cervitec)] - Αντιμετώπιση ξηροστομίας, όταν υφίσταται - Υποβοηθητικά σάλιου, όπου απαιτείται; χρήση τσίχλας ξυλιτόλης (5x ημερήσια για 5 min) - Ειδικός σχεδιασμός κινητών προσθετικών εργασιών

49 Τερηδονική εμπειρία Συμπεριφορά Στοματική υγιεινή, δίαιτα Σάλιο Mικροβιακός αποικισμός

50 Ο ρόλος του σάλιου Φυσική προστασία: ρόλος «καθαριστή» . Μεγάλου ιξώδους σάλιο (παχύρευστο) είναι λιγότερο αποτελεσματικό από το λεπτόρρευστο στο ρόλο του καθαριστή των υδατανθράκων. Χημική προστασία: προσφέρεται μέσω του περιεχόμενου ασβεστίου, φωσφόρου και φθορίου τα οποία χρησιμοποιούνται κατά τις περιόδους επαναμεταλλικοποίησης. Ακόμα περιέχονται διττανθρακικά φωσφορικά ρυθμιστικά διαλύματα και μικρές πρωτεΐνες που εξουδετερώνουν τα οξέα μετά την κατανάλωση υδατανθράκων. Αντιβακτηριακή προστασία: φυσική παρουσία αντιβακτηριακών ουσιών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: αν η ροή του σάλιου μειωθεί για οποιαδήποτε λόγο (π.χ. λόγω ασθένειας, φαρμάκων ή χημειοθεραπείας) τα δόντια βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης τερηδόνας. Το σάλιο επηρεάζει όλους τους παράγοντες που συνιστούν την αιτιολογία της τερηδόνας Dodd et al., 2005

51 Ρυθμός ροής σάλιου Υπολειτουργία των σιελογόνων αδένων Ξηροστομία
Υποκειμενική αναφορά για ξηρότητα. Εξαρτάται από το φύλο Υπολειτουργία των σιελογόνων αδένων Αντικειμενική ροή κάτω του 0.1 ή 0.16 ml/min εξαρτάται από λήψη φαρμάκων και συστηματικές νόσους Tanathipanont & Korwanich, 2008

52 ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
Analgesics (central acting) Angiotensin-converting enzyme inhibitors Anorexiants Antacids Antiacne agents Antiallegry agents Anticholinergic/antispasmodic agents Anticonvulsants Bronchodilators Calcium channel blockers Decongestants Diuretics Muscle relaxants Narcotic analgesics Nonsteroidal anti-inflammatory drugs Sedatives Smoking-cessation agents Antidepressants Antidiarrheal agents Antidysrhythmics Antihistamines Antihypertensive Antinausea agents Antiparkinsonism agents Antipsychotics

53 Σάλιο Τα συνήθη χαρακτηριστικά που προσδιορίζονται στο σάλιο είναι η ροή και η ρυθμιστική ικανότητά του. Η ροή και η ρυθμιστική ικανότητα μπορούν να προσδιοριστούν εύκολα και άμεσα, κατά την οδοντιατρική εξέταση, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερος εξοπλισμός (Saliva-Check Buffer, GC Europe). Διαδικασία Ο ασθενής δεν πρέπει να φάει και να καπνίσει, μία ώρα πριν Ο ασθενής παραμένει καθιστός Μασάει ένα κομμάτι παραφίνης για 30 s και φτύνει το σάλιο του Συνεχίζει το μάσημα για 5 min, μαζεύοντας συνεχώς το σάλιο που συσσωρεύεται στο στόμα του σε ογκομετρικό φιαλίδιο Τέλος, υπολογίζεται ο ρυθμός ροής σε ml/min 0 (υψηλός) = > 0.9 ml/min, 1 (μέσος) = ml/min, (χαμηλός) = < 0.5 ml/min

54 Ρυθμιστική ικανότητα του σάλιου
Από το ίδιο αυτό σάλιο μπορεί να υπολογιστεί και η ρυθμιστική ικανότητα, η οποία καθότι εξαρτάται από το pH μπορεί έμμεσα να προσδιοριστεί και μέσω αυτού. Για το σκοπό αυτό είτε χρησιμοποιείται είτε ειδικώς εμποτισμένη ταινία (π.χ. Dentobuff strip, Vivadent, Liechtenstein) είτε δείκτες pH του εμπορίου. Ο δείκτης εμποτίζεται στο σάλιο κι ανάλογα με την αλλαγή χρώματος (κίτρινο, πράσινο, μπλε), η ρυθμιστική ικανότητα χαρακτηρίζεται, αντίστοιχα ως χαμηλή (2), μέση (1), υψηλή (0)

55 Ρυθμιστική ικανότητα σάλιου
Lenander-Lumikari & Loimaranta, 2000

56 Μικροβιακή εξέταση σάλιου
Παρ’ότι η ταυτοποίηση των μικροβίων του σάλιου γίνεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια, η διαδικασία μπορεί να απλουστευθεί με τη χρησιμοποίηση εμπορικών μικροβιολογικών σκευασμάτων μέτρησης (π.χ. CRT, Ivoclar, Vivadent, Liechtenstein) στο χώρο του οδοντιατρείου. Σύμφωνα με την πυκνότητα των αποικιών που σχηματίζονται και με βάση τους δείκτες που συνοδεύουν τα σκευάσματα, γίνεται η διαβάθμιση σε: 0 (χαμηλό) ≤ 25x104 μονάδες στρεπτόκοκκων mutans, 1 (μέσο) = 25x , 2 (υψηλό) ≥ 106 Η αξιοπιστία του αριθμού των στρεπτόκοκκων mutans στο σάλιο, ως δείκτης εμφάνισης τερηδόνας, εκτιμάται ως μικρότερη του 50%. Ο αριθμός των στρεπτόκοκκων mutans και γαλακτοβακίλλων στο σύνολο του σάλιου – συνεπώς και της στοματικής κοιλότητας - δε θεωρείται ενδεικτικός παράγοντας για τον πρόσθετο λόγο ότι η τερηδόνα είναι νόσος που επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις συνθήκες της περιοχής που αναπτύσσεται κάθε φορά (π.χ. συγκεκριμένη επιφάνεια του δοντιού, μορφολογία κλπ.)

57 Ενδείξεις χρήσης του τεστ ελέγχου του σάλιου
Ενδείξεις χρήσης του τεστ ελέγχου του σάλιου Νέοι ασθενείς με ενδείξεις υψηλής τερηδονικής δραστηριότητας Ασθενείς με ξαφνική έξαρση της τερηδονικής δραστηριότητας Ασθενείς που παίρνουν φάρμακα τα οποία μειώνουν τη ροή του σάλιου Ξηροστομικοί ασθενείς Ασθενείς υπό χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία Ασθενείς που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων και σε μεγάλη συχνότητα Ασθενείς με αυτοάνοσες νόσους

58 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

59 Πρόληψη της τερηδόνας στην Τρίτη ηλικία
1 Μείωση του παθογενετικού δυναμικού της οδοντικής πλάκας 2 Αύξηση της αντοχής των οδοντικών ιστών στην τερηδονική επιδρομή 3 Αύξηση των προστατευτικών μηχανισμών & ιδιοτήτων του σάλιου Walsh, 2004

60 Μείωση του παθογενετικού δυναμικού της οδοντικής πλάκας
Μηχανική απομάκρυνση πλάκας 1 Χημικοθεραπευτική μέθοδος 2 Περιορισμός και έλεγχος διατροφικής κατανάλωσης 3 Αντικατάσταση των γλυκαντικών παραγόντων 4 Μείωση της συχνότητας λήψης ζάχαρης 5

61 Αύξηση της ανθεκτικότητας/αντοχής των οδοντικών ιστών στην τερηδονική προσβολή
Κοινωνικά Προγράμματα φθοριώσεων 1 Επαγγελματική φθορίωση 2 Προσωπική χρήση προιόντων φθορίου 3 Υλικά κάλυψης οπών και σχισμών-Sealant 4 Προληπτική ενίσχυση της αδαμαντίνης 5

62 Αύξηση παραγόντων σάλιου
Τσίχλα χωρίς ζάχαρη 1 Αλλαγή συνοδού τρόπου ζωής 2 Αύξηση της ποιότητας του σάλιου 3 Αύξηση της ικανότητας επαναμεταλλικοποίησης 4 Αύξηση της περιεκτικότητας σε F- του σάλιου 5

63 Βλάβες οδοντικών ιστών με απουσία τερηδόνας
Βλάβες οδοντικών ιστών με απουσία τερηδόνας Οδοντικά κατάγματα Αποτριβές Διαβρώσεις

64 Αποτριβές

65 Οι αποκαταστάσεις γίνονται χωρίς απόδοση ανατομίας όταν είναι Ιης ή ΙΙης ομάδας

66 Αποτριβές φυμάτων Αντιμετωπίζονται σαν αποκαταστάσεις PRR συνήθως με λεπτόρρευστες ή νανοϋβριδικές ρητίνες

67 Διαβρώσεις Αντιμετωπίζονται σαν αυχενικές αισθητικές αποκαταστάσεις με μικρόκοκκες ρητίνες

68 Αναλυτικότερα…

69 ΘΕΡΑΠΕΙΑ

70 Θεραπευτική αντιμετώπιση
Όταν απαιτείται αποκατάσταση ακολουθούνται οι παρακάτω γενικές αρχές: Η τεχνική να είναι απλή, χωρίς ιδιαίτερες ευαισθησίες Να εξασφαλίζεται μικρός χρόνος εργασίας Να υπάρχει η δυνατότητα συγκόλλησης του υλικού αποκατάστασης με την οδοντίνη (οικονομία αποκοπής οδοντικών ιστών) Η βιολογική παράμετρος προέχει του αισθητικού αποτελέσματος ΙΙΙ. Υλικά επιλογής για αποκατάσταση: Σύνθετη ρητίνη/συγκολλητικός παράγοντας Υαλοϊονομερής κονία (συμβατική και ρητινώδης τροποποιημένη) Αμάλγαμα Η επιλογή γίνεται εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του καθενός από τα υλικά.

71 Γενικές αρχές αποκατάστασης
Αρχόμενη και στάσιμη τερηδόνα: - Μη αποκατάσταση της βλάβης (εκτός αν συντρέχουν αισθητικοί λόγοι) - Πιθανόν να απαιτείται ΜΟΝΟ η εξομάλυνση των ορίων της βλάβης, με λείανση - Κάλυψη με φθοριούχο βερνίκι, σε αρχόμενες βλάβες ασθενών μέσου και υψηλού τερηδονικού κινδύνου Ενεργή τερηδόνα: Αποκατάσταση με τα υλικά που περιγράφηκαν παραπάνω. Γενικά, ως πρώτα υλικά προτίμησης αναφέρονται οι σύνθετες ρητίνες και ακολουθούν οι υαλοϊονομερείς κονίες (αυτοπολυμεριζόμενες ή ρητινοτροποποιημένες). H σειρά αντιστρέφεται σε περιπτώσεις πολυτερηδονισμού.

72 Αποκαταστάσεις με σύνθετη ρητίνη
Αποκαταστάσεις με σύνθετη ρητίνη Αποκαταστάσεις με υαλοϊονομερείς κονίες

73 Τεχνική σημείωση Σωστή διαμόρφωση και λείανση = εγγύηση για μακροβιότητα και λειτουργικότητα των πολυμερών αποκαταστάσεων

74 Αυτοπολυμεριζόμενη υαλοϊονομερής κονία
ΥΛΙΚΑ Αυτοπολυμεριζόμενη υαλοϊονομερής κονία Ρητινοτροποποιημένη υαλοϊονομερής κονία

75 Ημιμόνιμη/προσωρινή έμφραξη με κάψουλα υαλοϊονομερούς υλικού

76 Πιέζοντας το έμβολο απεμπλέκεται η σκανδάλη και η κάψουλα μπορεί να αφαιρεθεί

77 Μακροβιότητα αποκαταστάσεων Vης ομάδας με υαλοϊονομερή και ρητινοτροποποιημένα υαλοϊονομερή υλικά

78 Μακροβιότητα αποκαταστάσεων Vης ομάδας με αμάλγαμα