Πρόληψη υδατογενών νοσημάτων

Παρουσίαση με θέμα: "Πρόληψη υδατογενών νοσημάτων"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πρόληψη υδατογενών νοσημάτων
Βαρβάρα Μουχτούρη, DLSHTM, MSc, PhD Επιστημονική συνεργάτης Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας Παν. Θεσσαλίας

2 Περιεχόμενο Υδατογενή νοσήματα παγκοσμίως
Υδατογενή νοσήματα στην Ευρώπη Πρόληψη νοσημάτων από το πόσιμο νερό Κολυμβητικές δεξαμενές Πρόληψη νοσημάτων στα ύδατα αναψυχής

3 Οι ανάγκες του ανθρώπου σε νερό
Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το προσλαμβανόμενο νερό ως: Συστατικό των κυττάρων και των ιστών Διαλύτη και μεταφορικό μέσο των θρεπτικών συστατικών Προσδίδει ελαστικότητα στους ιστούς Είναι απαραίτητος παράγοντας για την ομοιοστασία του οργανισμού Συμβάλλει στη θερμορύθμιση Είναι σημαντικό μέσο αποβολής προϊόντων μεταβολισμού Για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού απαιτούνται 35 cm3 νερού/kg βάρους σώματος/ημέρα Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς νερό περισσότερο από 6-7 ημέρες Σοβαρές λειτουργικές ανωμαλίες προκαλούνται με απώλεια 10-12% του συνολικού νερού του ανθρώπινου σώματος Απώλειες 20-25% επιφέρουν τον θάνατο

4 Οι ανάγκες του ανθρώπου σε νερό
Βασικές απαιτήσεις του ανθρώπου σε νερό L/ άτομο/ ημέρα Πόση 5 Υγιεινή 20 Λάτρα 15 Παρασκευή τροφίμων 10 Σύνολο 50

5 Διάσκεψη Ηνωμένων Εθνών 1977
“Όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης και την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε πόσιμο νερό σε ποσότητα και ποιότητα ανάλογη με τις βασικές τους ανάγκες”. Το νερό επηρεάζει άμεσα την υγεία του ανθρώπου αφού μία ελάχιστη ποσότητα νερού σε καθημερινή βάση είναι απαραίτητη για την επιβίωσή του. Πέρα όμως από αυτή την ανάγκη, το νερό είναι βασικό μέσο για την πρόληψη των νοσημάτων. Η πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες νερού αναγνωρίστηκε σαν δικαίωμα του ανθρώπου από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1977.

6 Διαθεσιμότητα και πρόσβαση σε πόσιμο νερό
1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές με μειωμένη διαθεσιμότητα νερού Ανισότητα στην πρόσβαση σε πόσιμο νερό Έλλειψη νερού για την κάλυψη των αναγκαίων χρήσεων (water scarcity): ετήσια διαθέσιμη παροχή νερού <1000 m3 / άτομο Μειωμένη διαθεσιμότητα νερού (water stress): ετήσια διαθέσιμη παροχή νερού <1.700 m3 / άτομο

7 Τι σημαίνει πρόσβαση σε πόσιμο νερό;
100 μέτρα ως ελάχιστη απόσταση της κατοικίας από κρουνό νερού Μία εξαμελής οικογένεια, για να καλύψει τις ανάγκες της σε νερό: Ποσά μέτρα θα πρέπει να διανύσει; Πόσο χρόνο θα αφιερώσει; (χρόνος αναμονής σε «ουρές»;) Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην υγεία, στο εισόδημα, στην ανατροφή των παιδιών; Σχέση μεταξύ ποσότητας χρήσης νερού και χρόνου διαδρομής για τη συλλογή του νερού

8 Νοσήματα που σχετίζονται με το νερό
Στις αναπτυσσόμενες χώρες το 80% των θανάτων οφείλονται σε νόσους που σχετίζονται με το νερό Στις αναπτυσσόμενες χώρες το 80% των θανάτων οφείλονται σε νόσους που σχετίζονται με το νερό Οι λοιμώξεις και οι παρασιτώσεις που οφείλονται στο νερό είναι οι κυριότερες αιτίες νοσηρότητας στις αναπτυσσόμενες χώρες και προκαλούν εξάρσεις κρουσμάτων παγκοσμίως Πολλές από τις νόσους που σχετίζονται με το νερό οδηγούν σε επιδημίες που μπορεί να έχουν μεγάλο δείκτη θνησιμότητας και νοσηρότητας

9 Υδατογενή νοσήματα: κρούσματα και θάνατοι παγκοσμίως

10 Κατηγορίες νοσημάτων που σχετίζονται με το νερό
Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψώρα) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται σε υδρόβιο οργανισμό (σχιστομίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία) Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

11

12 Υδατογενή νοσήματα (water borne)
Εντερο-στοματική οδός Κόπρανα Μολυσμένα χέρια Έντομα Περιβάλλον Τρόφιμα Μετάδοση από την κοινότητα – Μετάδοση από το άτομο Εντερο-στοματική οδός: Χολέρα, τυφοειδής πυρετός, ηπατίτιδα A Είσοδος από την επιδερμίδα: hookworm (Necator) Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

13 Υδατογενή νοσήματα (water borne)
Μέτρα ελέγχου: Αγωγή υγείας Υγιεινή αποχέτευση (έχει πρόσβαση μόνο το 10% του πληθυσμού κρατών με χαμηλό ή μέσο εισόδημα) Παροχή υγιεινού νερού Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

14 Υδατογενή νοσήματα (water borne)

15 Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (water washed)
Προλαμβάνονται με την παροχή επαρκούς ποσότητας νερού για την ατομική υγιεινή Τράχωμα: λοίμωξη του ματιού από Chlamydia trachomatis Ενδημεί σε 49 χώρες (Αφρική, Ανατολική Μεσόγειος, ΝΑ Ασία, Δυτικό Ειρηνικό) Συχνότερη αιτία τύφλωσης στον κόσμο που μπορεί να προληφθεί 5,6 εκ. άτομα με τύφλωση ή με άμεσο κίνδυνο τύφλωσης 146 εκ. περιπτώσεις τραχώματος με ανάγκη θεραπείας Η παροχή επαρκούς ποσότητας νερού μειώνει 25% των περιπτώσεων Ψώρα, νόσος του Hansen Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

16 Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται σε υδρόβιο οργανισμό (water based) Μεταδίδονται με διείσδυση από την επιδερμίδα – σχιστομίαση Μέρος του βιολογικού τους κύκλου σε σαλιγκάρια Αποβάλλεται στο νερό Διεισδύει από την επιδερμίδα του ανθρώπου Προσβάλει τους νεφρούς, το ήπαρ, το ουροποιητικό 200 εκ. περιπτώσεις, 20 εκ. με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία Ενδημεί σε 74 χώρες 77% μείωση κρουσμάτων από παροχή υγιεινού νερού και αποχέτευσης με κατάποση – dracunculiasis (guinea worm) Μεταδίδεται με την κατάποση του ενδιάμεσου ξενιστή Cyclops, το οποίο απελευθερώνει το guinea worm όταν βρεθεί στο στομάχι. Το θηλυκό guinea worm μεταναστεύει στο πόδι από όπου αποβάλλεται στο νερό Η παγκόσμια κοινότητα στόχο έχει την εξάλειψη της νόσου (πιθανόν 2η νόσος μετά την ευλογιά) Οι παρεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα μείωση 95% των περιπτώσεων Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

17 Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα - υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό Ελονοσία Δάγκειος πυρετός Κίτρινος πυρετός Τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ταξινομούνται σε Υδατογενή νοσήματα (χολέρα, τυφοειδής πυρετός) Νοσήματα που οφείλονται σε ελλιπή ατομική καθαριότητα λόγω έλλειψης νερού (ψωρίαση) Νοσήματα που οφείλονται σε παράσιτα που μέρος του βιολογικού τους κύκλου γίνεται στο νερό (φιλαρίαση) Νοσήματα που μεταδίδονται από έντομα -υπόδοχα που για ένα μέρος του βιολογικού τους κύκλου απαραίτητο είναι το νερό (ελονοσία)

18 Αίτια υδατογενών επιδημιών στην Ευρώπη
Μικροβιολογικά >90% Χημικά ~ 8% Αλλοι: παραπροϊόντα της απολύμανσης Πηγή: ECDC 2006: 17 υδατογενείς επιδημίες σε 5 χώρες ΕΕ 3.952 νόσησαν 181 νοσηλεύθηκαν Αιτιολογικοί παράγοντες: Campylobacter, calicivirus, Giardia, Cryptosporidium Πηγή: ECDC

19 Ορισμός Σύμφωνα με την Οδηγία 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 3ης Νοεμβρίου 1998 (Κοινή Υπουργική Απόφαση Υ2/2600/2001) Δεν αναφέρεται ως πόσιμο νερό αλλά ως νερό ανθρώπινης κατανάλωσης : α) το νερό, είτε στη φυσική του κατάσταση είτε μετά από επεξεργασία, που προορίζεται για πόση, μαγείρεμα, παρασκευή τροφής ή άλλες οικιακές χρήσεις, ανεξάρτητα από την προέλευσή του και από το εάν παρέχεται από δίκτυο διανομής, από βυτίο, σε φιάλες ή σε δοχεία. β) το νερό που χρησιμοποιείται στις επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων για την παρασκευή, επεξεργασία, συντήρηση ή εμπορία προϊόντων ή ουσιών που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση. «Οικιακές χρήσεις»: χρήσεις νερού, κατά τρόπο που να έρχεται σε άμεση ή έμμεση επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό. Ο ορισμός για το πόσιμο νερό όπως αναφέρεται στην ευρωπαϊκή οδηγία του 1998 η οποία ισχύει και στην Ελλάδα ως κοινή Υπουργική απόφαση, δεν αναφέρεται ως πόσιμο νερό αλλά ως νερό ανθρώπινης κατανάλωσης : και συγκεκριμένα είναι α) το νερό, είτε στη φυσική του κατάσταση είτε μετά από επεξεργασία, που προορίζεται για πόση, μαγείρεμα, παρασκευή τροφής ή άλλες οικιακές χρήσεις (κατά τρόπο που να έρχεται σε άμεση ή έμμεση επαφή με τον ανθρώπινο οργανισμό), ανεξάρτητα από την προέλευσή του και από το εάν παρέχεται από δίκτυο διανομής, από βυτίο, σε φιάλες ή σε δοχεία. β) το νερό που χρησιμοποιείται στις επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων για την παρασκευή, επεξεργασία, συντήρηση ή εμπορία προϊόντων ή ουσιών που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση. Από τον ορισμό προκύπτει ότι οι απαιτήσεις για το νερό είναι οι ίδιες είτε αυτό προορίζεται για πόσιμο είτε για λάτρα.

20 Υδατογενείς επιδημίες
Δύο κριτήρια πρέπει να πληρούνται προκειμένου να χαρακτηρίσουμε μια υδατογενή επιδημία 1ο κριτήριο: επιδημιολογική σύνδεση: 2≥ άτομα πρέπει να εκδηλώσουν παρόμοια συμπτωματολογία μετά από έκθεση σε κοινή πηγή πόσιμου ύδατος ή υδάτων αναψυχής το ίδιο χρονικό διάστημα Αρκεί όμως μόνο μια εργαστηριακά επιβεβαιωμένη περίπτωση αμοιβαδικής μηνιγγοεγκεφαλίτιδας ή περίπτωση που οφείλεται σε χημική ρύπανση 2ο κριτήριο: Να υπάρχει επιδημιολογική ένδειξη-απόδειξη ότι το νερό αποτελεί την πιθανή πηγή της νοσηρότητας (RR≥2 or OR≥2). RR

21 Τάξη Επιδημιολογικά κριτήρια (RR≥2 or OR≥2) Κριτήρια ποιότητας του νερού Τάξη Ι + Τάξη ΙΙ - Τάξη ΙΙΙ Τάξη ΙV

22 Epidemic curves Point source Propagated (person-person)
Continuous source Red – was actually norovirus. Has low level then rapid increase. Could be point source if e.g. the low level was unrelated. Looks like point source because after day 8 cruise is over! Blue – Was e.coli. Steady rise and fall of cases suggests that there was a continuous source. Green: Multiple peaks suggest person-person transmission 22

23

24 Προέλευση μόλυνσης νερού
Η μόλυνση του νερού μπορεί να προέλθει από: Μόλυνση στην πηγή: απόβλητα ζώων και ανθρώπων, ελλιπή προστασία των πηγών (αποστάσεις βόθρων από γεωτρήσεις) ανεπαρκή επεξεργασία νερού (χλωρίωση, διήθηση) διαρροή στο σύστημα διανομής του νερού, αντίστροφη ροή, επισκευές δικτύου Καιρικά φαινόμενα: πλημμύρες, ξηρασία Η μόλυνση του νερού μπορεί να προέλθει από: ελλιπή προστασία των πηγών ανεπαρκή επεξεργασία νερού διαρροή στο σύστημα διανομής του νερού Για τη διασφάλιση της ποιότητας του νερού απαιτούνται: Ανάλυση της ποιότητας του νερού (χημική, μικροβιολογική) Υγειονομικός έλεγχος Προστασία των πηγών Επεξεργασία του νερού Η ανάλυση της ποιότητας του νερού εντοπίζει τη μόλυνση μόνο όταν αυτή έχει συμβεί, ο υγειονομικός έλεγχος εντοπίζει πιθανούς κινδύνους και η προστασία των πηγών και η επεξεργασία του νερού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης

25

26 Λήψη μέτρων υγιεινής για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού
Η λήψη μέτρων υγιεινής στο σύστημα παροχής νερού οδηγεί στη μείωση της επίπτωσης νοσηρότητας και θνησιμότητας Με τη λήψη μέτρων υγιεινής η νοσηρότητα μπορεί να μειωθεί από 40 έως και 100% (τυφοειδής πυρετός) Αλλά Η λήψη μέτρων υγιεινής για την βελτίωση της ποιότητας του νερού δεν θα εξαλείψει τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει η λήψη μέτρων υγιεινής στο σύστημα παροχής νερού οδηγεί στη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας έως και 100% σε ορισμένες νόσους όπως ο τυφοειδής πυρετός. Η βελτίωση της ποιότητας του νερού όμως δεν θα εξαλείψει τα νοσήματα που σχετίζονται με το νερό επιπλέον μέτρα που πρέπει να ληφθούν είναι Η αύξηση των αποθεμάτων νερού Η εξασφάλιση συνεχούς παροχής νερού όλη τη διάρκεια του χρόνου Η παροχή επαρκής ποσότητας νερού σε λογικό κόστος

27 Λήψη μέτρων υγιεινής για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού
Επιπλέον μέτρα είναι: Η αύξηση των αποθεμάτων νερού Η εξασφάλιση συνεχούς παροχής νερού όλη τη διάρκεια του χρόνου Η παροχή επαρκής ποσότητας νερού σε λογικό κόστος

28 Παρακολούθηση και λήψη προληπτικών μέτρων
Για τη διασφάλιση της ποιότητας του νερού απαιτούνται: Ανάλυση της ποιότητας του νερού (χημική, μικροβιολογική) Υγειονομικός έλεγχος Προστασία των πηγών Επεξεργασία του νερού Η ανάλυση της ποιότητας του νερού εντοπίζει τη μόλυνση μόνο όταν αυτή έχει συμβεί, ο υγειονομικός έλεγχος εντοπίζει πιθανούς κινδύνους και η προστασία των πηγών και η επεξεργασία του νερού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης

29 Σχεδιάγραμμα κατάρτισης WSP
Προεργασία και ορισμός της ομάδας Προετοιμασία Περιγραφή του συστήματος Ορισμός των κρίσιμων σημείων Καθορισμός των μέτρων ελέγχου και των ορίων λειτουργίας Ανατροφοδότηση Εκτίμηση κινδύνου Αναθεώρηση του WSP μετά από περιστατικό Προγραμματισμός για αναθεώρηση του WSP Παρακολούθηση Ορισμός προγράμματος παρακολούθησης εφαρμογής των μέτρων ελέγχου Επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας του WSP Απαιτείται εξασφάλιση πόρων για σημαντικές βελτιώσεις Βελτίωση Συμβάν/ περιστατικό Υποστηρικτικά προγράμματα Διοίκηση και επικοινωνία

30 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Οργάνωση της ομάδας Σύσταση της ομάδας που θα ετοιμάσει το Πρόγραμμα διαχείρισης της ασφάλειας των συστημάτων νερού Καταγραφή και περιγραφή του συστήματος Δημιουργία διαγράμματος ροής. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Εκτίμηση κινδύνου και ιεράρχηση επικινδυνότητας Ανάλυση κινδύνου και χαρακτηρισμός επικινδυνότητας για προσδιορισμό & κατανόηση για το ποιοι απειλούν το σύστημα πόσιμου νερού Προσδιορισμός μέτρων ελέγχου Προσδιορισμό των μέσων με τα οποία οι κίνδυνοι μπορούν να ελεγχθούν Προσδιορισμός ορίων λειτουργικότητας Προσδιορισμός ορίων αποδεκτής εφαρμογής ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Εγκατάσταση συστηματικής παρακολούθησης Προσδιορισμός τρόπων και μέσων για εκτίμηση της εφαρμογής των μέτρων ελέγχου Θέσπιση διορθωτικών ενεργειών Θέσπιση απαραίτητων ενεργειών για την επαναφορά του συστήματος σε ασφαλή λειτουργία Οργάνωση τήρησης αρχείων Η οργάνωση τήρησης αρχείων για την επίβλεψη της επάρκειας του προγράμματος και η προσκόλληση του συστήματος νερού στον αρχικό προγραμματισμό ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Αξιολόγηση κι επαλήθευση Εγκατάσταση συστηματικής παρακολούθησης για τον προσδιορισμό της συμμόρφωσης του προγράμματος με τα δηλωμένα αντικειμενικά στοιχεία. 30

31 Κυριότερες διεργασίες στην επεξεργασία του νερού (Unit processes)
Προκαταρκτική εσχάρωση (Preliminary screening) Αποθήκευση (Storage) Εσχάρωση και κοσκίνιση (Screening and microstraining) Αερισμός (Aeration) Διαύγαση (Clarification): Κροκύδωση (Coagulation) Συσσωμάτωση (Flocculation) Ιζηματοποίηση (Sedimentation) Διήθηση (Filtration) Ρύθμιση οξύτητας (pH adjustment) Απολύμανση (Disinfection) Αποσκλήρυνση και άλλες τριτοβάθμιες επεξεργασίες (Softening and other tertiary processes) Προηγουμένως αναφέραμε ότι για την διασφάλιση της ποιότητας του νερού απαιτείται η επεξεργασία αυτού. Οι Κυριότερες διεργασίες στην επεξεργασία του νερού περιλαμβάνουν: Προκαταρκτική εσχάρωση (Preliminary screening) Αποθήκευση (Storage) Εσχάρωση και κοσκίνιση (Screening and microstraining) Αερισμός (Aeration) Κροκύδωση (Coagulation) Συσσωμάτωση (Flocculation) Διαύγαση Clarification) Διήθηση (Filtration) Ρύθμιση οξύτητας (pH adjustment) Απολύμανση (Disinfection) Αποσκλήρυνση και άλλες τριτοβάθμιες επεξεργασίες (Softening and other tertiary processes) Από-ιλύωση (Sluge removal)

32

33 Η ανάγκη των δεικτών στο πόσιμο νερό
Η μικροβιολογική εξέταση του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης για όλα τα παθογόνα είναι δύσκολη, ακριβή και χρονοβόρα και δεν προλαμβάνει τον κίνδυνο Αναγκαίος ο έλεγχος του συστήματος παροχής του νερού με κατάλληλους δείκτες μόλυνσης Για την αναγνώριση των κινδύνων μόλυνσης παροχών νερού από κόπρανα χρησιμοποιούνται ορισμένα βακτήρια – δείκτες που όταν ανιχνευθούν υποδηλώνουν ότι το νερό έχει μολυνθεί από κόπρανα Η μικροβιολογική εξέταση του νερού για όλα τα παθογόνα είναι δύσκολη, ακριβή και χρονοβόρα δεν προλαμβάνει τον κίνδυνο Είναι αναγκαίο ένα σύστημα αναγνώρισης των παροχών νερού που παρουσιάζουν κινδύνους μόλυνσης πριν όμως συμβεί αυτό Για την αναγνώριση των κινδύνων μόλυνσης παροχών νερού από κόπρανα χρησιμοποιούνται ορισμένα βακτήρια – δείκτες που όταν ανιχνευθούν υποδηλώνουν ότι το νερό έχει μολυνθεί από κόπρανα

34 Ιδιότητες των δεικτών Βρίσκονται σε νερό που έχει μολυνθεί από κόπρανα
Βρίσκονται στο νερό σε μεγαλύτερο αριθμό από τα παθογόνα μικρόβια Ο αριθμός των μικροβίων - δεικτών είναι ανάλογος με τον αριθμό των παθογόνων Έχουν την ίδια αντοχή στα απολυμαντικά και στις συνθήκες περιβάλλοντος όπως τα περισσότερα παθογόνα Δεν πολλαπλασιάζονται σε συνθήκες περιβάλλοντος Η μέθοδος μικροβιολογικής εξέτασης των δεικτών πρέπει να είναι εύκολη και οικονομική Οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούνται ως δείκτες μόλυνσης του νερού πρέπει να έχουν συγκεκριμένες ιδιότητες δηλαδήνα Βρίσκονται σε νερό που έχει μολυνθεί από κόπρανα Βρίσκονται στο νερό σε μεγαλύτερο αριθμό από τα παθογόνα μικρόβια Έχουν την ίδια αντοχή στα απολυμαντικά και στις συνθήκες περιβάλλοντος όπως τα περισσότερα παθογόνα Δεν πολλαπλασιάζονται σε συνθήκες περιβάλλοντος Η μέθοδος μικροβιολογικής εξέτασης των δεικτών πρέπει να είναι εύκολη και οικονομική

35 Δείκτες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα
Δείκτης Όριο Ερμηνεία της παρουσίας του Κοινά αερόβια (37oC επί 48 h) Ασυνήθης μεταβολή Καθαρότητα νερού, πιθανή ύπαρξη στάσιμου νερού, παρουσία βιοφίλμ Κοινά αερόβια (22oC επί 72 h) Ολικά κολοβακτηριοειδή / 100 ml ανάπτυξη βιοφίλμ ή μόλυνση από χώμα ή φυτικούς οργανισμούς E. coli 0/ 100 ml πρόσφατη μόλυνση από κόπρανα Εντερόκοκκοι Cl. perfringens 0/ 100ml ασυνεχής μόλυνση από κόπρανα, αναποτελεσματική διήθηση νερού Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα και την Ευρωπαική Ένωση περιλαμβάνουν Κοινά αερόβια / ml 37oC επί 48 h Κοινά αερόβια / ml 22oC επί 72 h Ολικά κολοβακτηριοειδή / 100 ml E. coli / 100 ml Εντερόκοκκοι / 100 ml Cl. perfringens / 100ml Αυτές είναι οι μικροβιολογικές εξετάσεις που γίνονται σε δείγματα νερού που λαμβάνονται από τις υπηρεσίες ελέγχου για τακτικό έλεγχο

36 Απολύμανση πόσιμου νερού
Σκοπός: Η παραγωγή νερού ασφαλούς για ανθρώπινη κατανάλωση με την καταστροφή των μικροοργανισμών που προκαλούν ασθένειες (παθογόνων) Προσδοκώμενο αποτέλεσμα: Με την απολύμανση πρέπει να θανατώνεται το 99.9% των παθογόνων μικροοργανισμών και των εντεροϊών και να αδρανοποιούνται οι κύστεις των πρωτοζώων. Για την καταπολέμηση των παθογόνων χρησιμοποιείται η απολύμανση. Σκοπός της απολύμανσης είναι η παραγωγή νερού ασφαλούς για ανθρώπινη κατανάλωση με την καταστροφή των μικροοργανισμών που προκαλούν ασθένειες (παθογόνων). Με την απολύμανση πρέπει να θανατώνεται το 99.9% των παθογόνων μικροοργανισμών και των εντεροιών και να αδρανοποιούνται οι κύστεις των πρωτοζώων.

37 ...Απολύμανση νερού... Cl2 + H2Ο HOCl + H+ + Cl- HOCl H+ + OCl-
pH 7.2 – 7.8 Σε pH 7.2 – 80% δραστικό HOCl + 20% ασθενές OCl- Σε pH 8.0 – 20% δραστικό HOCl + 80% ασθενές OCl-

38 Η καταστροφή των παθογόνων δεν είναι εύκολη για όλους τους μικροοργανισμούς που είναι πολύ ανθεκτικοί στα απολυμαντικά. Στον πίνακα βλέπουμε την απαιτούμενη συγκέντρωση χλωρίου σε χιλιόγραμμαρια ανά λίτρο για την αδρανοποίηση των μικροοργανισμών κατά 99% σε ένα λεπτό όταν το ρΗ είναι 6-7. Το κολοβακτηρίδιο απαιτεί 0.05 ενώ το κρυπτοσπορίδιο 7200 χιλιόγραμμαρια χλωρίου ανά λίτρο νερού.

39 Μέθοδοι απολύμανσης του πόσιμου νερού
Κυριότερες μέθοδοι Χλωρίωση Χλωραμίνες Οζόνωση (O3) Υπεριώδης ακτινοβολία (UV) Άλλες μέθοδοι Διοξείδιο του χλωρίου (ClO2) Υπερμαγγανικό κάλι Νανοδιήθηση Για την απολύμανση του νερού χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι. Αυτές περιλαμβάνουν τη χλωρίωση, την οζόνωση, την υπεριώδη ακτινοβολία κ.α.

40 Χλωρίωση-Αντίδραση με οργανικές ενώσεις
Το χλώριο αντιδρά με οργανικές ενώσεις στο νερό Με φαινόλες σχηματίζονται χλωροφαινόλες με άσχημη γεύση και οσμή Με χουμικά και φουλβικά οξέα σχηματίζονται χλωριωμένα παράγωγα όπως: Χλωροφόρμιο, βρωμοφόρμιο, βρωμοδιχλωρομεθάνιο, βρωμοχλωρομεθάνιο κ.α που έχουν καρκινογόνο δράση Το κυριότερο μειονέκτημα της χλωρίωσης είναι ο σχηματισμός στο νερό διάφορων χημικών ενώσεων όπως το χλωροφόρμιο οι οποίες έχουν καρκινογόνο δράση. Αυτά όμως σχηματίζονται μόνο όταν το νερό περιέχει συγκεκριμένες ουσίες όπως τα χουμικά οξέα που αντιδρούν με το χλώριο και σχηματίζουν τις ενώσεις.

41 Το όφελος από την απολύμανση με χλωρίωση σε σχέση με τον κίνδυνο καρκίνου
Ο κίνδυνος θανάτου από παθογόνα μικρόβια στο νερό είναι κατά 100 έως 1000 φορές περισσότερος από τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο λόγω κατανάλωσης υποπροϊόντων απολύμανσης Ο κίνδυνος νόσου από παθογόνα μικρόβια στο νερό είναι κατά έως 1 εκ. φορές περισσότερος από την εκδήλωση καρκίνου λόγω κατανάλωσης υποπροϊόντων απολύμανσης Το όφελος από την απολύμανση του νερού με χλώριο σε σχέση με τον κίνδυνο καρκίνου είναι πολύ μεγαλύτερο αφού σύμφωνα με τον ΠΟΥ Ο κίνδυνος θανάτου από παθογόνα μικρόβια στο νερό είναι κατά 100 έως 1000 φορές περισσότερος από τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο λόγω κατανάλωσης υποπροϊόντων απολύμανσης Ο κίνδυνος νόσου από παθογόνα μικρόβια στο νερό είναι κατά έως 1 εκ. φορές περισσότερος από την εκδήλωση καρκίνου λόγω κατανάλωσης υποπροϊόντων απολύμανσης

42 Ποιότητα πόσιμου νερού…
Φυσικά χαρακτηριστικά Άοσμο Ευχάριστη γεύση Θερμοκρασία 12-25οC Διαυγές Άχρωμο Τα φυσικά χαρακτηριστικά του νερού περιλαμβάνουν την οσμή, τη γεύση, τη θερμοκρασία, τη διαύγεια και το χρώμα.

43 …Ποιότητα πόσιμου νερού…
Χημικά χαρακτηριστικά pH 6,5-8,5 Αγωγιμότητα 400 μS cm2 Θειικά mg/l Πυρίτιο Ασβέστιο Μαγνήσιο Τα χημικά χαρακτηριστικά του νερού περιλαμβάνουν το ρΗ την αγωγιμότητα, τα θειικά, και διάφορα άλλα στοιχεία όπως το ασβέστιο, το Μαγνήσιο,

44 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικά χαρακτηριστικά Νάτριο Κάλιο Αργίλιο 0 mg/l Ολική σκληρότητα 60mg/l Νιτρικά Νιτρώδη Διαλυμένο οξυγόνο Το νάτριο, το κάλια την ολική σκληρότητα

45 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικά χαρακτηριστικά Αμμώνιο Άζωτο Ολικός οργανικός άνθρακας Υδρόθειο Ύλες που εκχυλίζονται με χλωροφόρμιο Υδρογονάνθρακες Φαινόλες Κ.α Τα χημικά αυτά στοιχεία και ενώσεις μπορούν να υπάρχουν στο νερό σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις.

46 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικά χαρακτηριστικά Βόριο Σίδηρος Μαγγάνιο Χαλκός Ψευδάργυρος Φώσφορος Φθόριο

47 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικά χαρακτηριστικά Κοβάλτιο Υπολειμματικό χλώριο 0,2-0,5mg/l Βάριο Άργυρος

48 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Τοξικά ιχνοστοιχεία Αρσενικό Υδράργυρος Κάδμιο Βηρύλλιο Κυανιούχα άλατα Χρώμιο Τοξικές ουσίες που βρίσκονται στο νερό είναι το αρσενικό, ο υδράργυρος, το κάδμιο, το βηρίλιο, κ.α

49 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Τοξικές ουσίες Νικέλιο Μόλυβδος Αντιμόνιο Σελήνιο Παρασιτοκτόνα Αρωματικοί πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες

50 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικοί δείκτες ρύπανσης του νερού Αμμωνία (οργανικές ουσίες-περιττώματα) Νιτρώδη άλατα (βιομηχανική ρύπανση) Νιτρικά άλατα (λιπάσματα, νεκρά ζώα-φυτά, βιομηχανικά απόβλητα) Φωσφορικά άλατα (αστικά λύματα, λιπάσματα, αποσύνθεση φυτών και ζώων) Οι χημικοί δείκτες ρύπανσης του νερού είναι Αμμωνία (που προέρχεται από οργανικές ουσίες που βρίσκονται στα περιττώματα) Νιτρώδη άλατα (που υποδηλώνουν βιομηχανική ρύπανση) Νιτρικά άλατα (που προέρχονται από λιπάσματα, νεκρά ζώα-φυτά, και βιομηχανικά απόβλητα) Φωσφορικά άλατα (που προέρχονται από αστικά λύματα, λιπάσματα, αποσύνθεση φυτών και ζώων)

51 …Ποιότητα πόσιμου νερού
Χημικοί δείκτες ρύπανσης του νερού Θειικά άλατα (γεωλογική σύσταση του εδάφους) Χλωριούχα άλατα (κοιτάσματα άλατος, παραθαλάσσιες περιοχές, ρύπανση με ούρα) Τα Θειικά άλατα (που οφείλονται στη γεωλογική σύσταση του εδάφους) και τα Χλωριούχα άλατα (που μπορεί να προέρχονται από κοιτάσματα άλατος, από θαλασσινό νερό σε παραθαλάσσιες περιοχές, ή από ρύπανση με ούρα)

52 Παράγοντες ρύπανσης του νερού
Μέταλλα ή ενώσεις μετάλλων (μόλυβδος, αρσενικό κ.τ.λ) Παρασιτοκτόνα Πολυχλωριωμένοι αρωματικοί υδρογονάνθρακες Παράγωγα πετρελαίου Απορρυπαντικά Απόβλητα εργοστασίων

53 Παράγοντες μόλυνσης του νερού
Επαφή της πηγής προέλευσης του νερού με λύματα Επαφή του δικτύου ύδρευσης με το δίκτυο αποχέτευσης (π.χ. θραύση σωλήνα) Επαφή των δεξαμενών αποθήκευσης νερού με δεξαμενές αποθήκευσης λυμάτων Το νερό μολύνεται είτε από Επαφή της πηγής προέλευσης του νερού με λύματα Επαφή του δικτύου ύδρευσης με το δίκτυο αποχέτευσης (π.χ. θραύση σωλήνα) Επαφή των δεξαμενών αποθήκευσης νερού με δεξαμενές αποθήκευσης λυμάτων

54 Εξασφάλιση της ποιότητας του πόσιμου νερού
Κατάλληλο δίκτυο ύδρευσης Κατάλληλο δίκτυο αποχέτευσης Διατήρηση των απαιτούμενων αποστάσεων των πηγών υδροληψίας από πηγές ρύπανσης και μόλυνσης Δειγματοληψίες για χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο σε τακτά χρονικά διαστήματα Για την εξασφάλιση της ποιότητας του πόσιμου νερού απαιτείται Κατάλληλο δίκτυο ύδρευσης Κατάλληλο δίκτυο αποχέτευσης Διατήρηση των απαιτούμενων αποστάσεων των πηγών υδροληψίας από πηγές ρύπανσης και μόλυνσης Δειγματοληψίες για χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο σε τακτά χρονικά διαστήματα

55 Κάδμιο Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία χάλυβα, πλαστικών και μπαταριών
Το περιβάλλον μολύνεται από τα υγρά απόβλητα των βιομηχανιών, από τα λιπάσματα και τη ρύπανση του αέρα Η ρύπανση του πόσιμου νερού μπορεί να προέρχεται από μη καθαρό ψευδάργυρο στις γαλβανισμένες σωληνώσεις και στις συγκολλήσεις σωληνώσεων Η καθημερινή λήψη καδμίου γίνεται από τις τροφές Η καθημερινή λήψη με την τροφή είναι 10–35μg Με το κάπνισμα λαμβάνεται επιπλέον κάδμιο

56 Κάδμιο Η απορρόφηση καδμίου εξαρτάται από τη διαλυτότητα του μετάλλου στο νερό Συσσωρεύετε στους νεφρούς και έχει χρόνο υποδιπλασιασμού (biological half-life) στους ανθρώπους από 10 έως 35 έτη Υπάρχουν ενδείξεις ότι η εισπνοή καδμίου προκαλεί καρκίνο δεν υπάρχουν ενδείξεις για καρκινογένεση μέσω της λήψης από το στόμα Δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για γενοτοξικότητα Εάν η ημερήσια λήψη καδμίου είναι 175μg για 50 χρόνια, τότε η συγκέντρωση καδμίου στο φλοιό των νεφρών θα φτάσει 200 mg/kg, προκαλώντας 10% επιπολασμό πρωτεϊνουρίας στο γενικό πληθυσμό

57 Νιτρικά Την απορροή λιπασμάτων από το έδαφος
Τα νιτρώδη και τα νιτρικά είναι αρνητικά ιόντα τα οποία υπάρχουν ελεύθερα στη φύση Τα νιτρικά χρησιμοποιούνται σε ανόργανα λιπάσματα Το νιτρώδες νάτριο χρησιμοποιείται ως συντηρητικό τροφίμων Η συνήθης συγκέντρωση στα υπόγεια και επιφανειακά νερά είναι χαμηλή αλλά μπορεί να φτάσει σε υψηλά επίπεδα από: Την απορροή λιπασμάτων από το έδαφος Τη ρύπανση απόβλητα ανθρώπινων ή ζώων ως συνέπεια της οξείδωσης της αμμωνίας

58 Νιτρώδη Αναερόβιες συνθήκες μπορεί να οδηγήσουν σε σύνδεση νιτρωδών
Απολύμανση του νερού με χλωραμίνες μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία νιτρωδών στο δίκτυο ύδρευσης εάν η σύνθεση χλωραμίνης δεν ελέγχεται Η παρουσία νιτρωδών στο νερό αποτελεί συνέπεια μικροβιακής δραστηριότητας

59 Νιτρώδη και νιτρικά Μεθαιμοσφαιρίναιμία “blue-baby syndrome” (κυάνωση βρέφους) Τα νιτρικά μετατρέπονται σε νιτρώδη στο στομάχι των βρεφών Τα νιτρώδη μπορούν να οξειδώσουν την αιμοσφαιρίνη σε μεθαιμοσφαιρίνη η οποία δεν μπορεί να μεταφέρει οξυγόνο στο σώμα Η μειωμένη μεταφορά οξυγόνου γίνεται αντιληπτή όταν η συγκέντρωση στο αίμα φτάσει το 10% Προκαλεί κυάνωση και σε υψηλότερη συγκέντρωση ασφυξία Η φυσιολογική συγκέντρωση metHb σε βρέφη κάτω των 3 μηνών είναι λιγότερη από 3%

60 Νιτρώδη και νιτρικά Η αιμοσφαιρίνη των βρεφών μετατρέπεται πιο εύκολα σε metHb από ότι σε νεαρά παιδιά και ενήλικες Το αίμα των νεαρών βρεφών περιέχει εμβρυική αιμοσφαιρίνη η οποία οξειδώνεται πιο εύκολα σε metHb Στα βρέφη υπάρχει έλλειψη του ένζυμου αναγωγής της metHb σε Hb Η μετατροπή των νιτρικών σε νιτρώδη από τα βακτήρια του γαστρικού υγρού γίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω της χαμηλής οξύτητας του γαστρικού υγρού στα βρέφη Η συγκέντρωση των νιτρικών στο μητρικό γάλα είναι χαμηλή Τα βρέφη που δεν τρέφονται με μητρικό γάλα παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω της πιθανής έκθεσης σε νιτρώδη ή νιτρικά στο πόσιμο νερό σε σχέση με το σωματικό βάρος

61 Υδατογενή επιδημία στην Δανία: 2007

62 Επιδημία στην Δανία: 2007 Στις 15 Ιανουαρίου 2007 η δημοτική αρχή της πόλης δέχθηκε πολλά παράπονα από πολίτες για διάρροιες και εμετούς κατά το Σαββατοκύριακο. Συγχρόνως πολλοί πολίτες διαμαρτυρήθηκαν για δυσχρωμία του νερού αλλά και αλλαγή στην γεύση και οσμή του

63 Επιδημία στην Δανία: 2007 Ερώτηση: Ποια είναι τα προτεινόμενα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν; Στην περιοχή διαβίωναν κάτοικοι και υπήρχαν κάποιες εταιρείες Απάντηση: Αμέσως οι αρχές απαγόρευσαν τη χρήση του νερού (πλην χρήσης τουαλέτας) στην περιοχή

64 Επιδημία στην Δανία: 2007 Ερώτηση: Πως πρέπει να ενημερωθεί ο πληθυσμός για αυτήν την απαγόρευση; Απάντηση: Εκπομπές μέσω ραδιόφωνου και μέσω της αστυνομίας

65 Επιδημία στην Δανία: 2007 Επειδή πιθανολογούνταν ότι επρόκειτο για υδατογενή επιδημία προερχόμενη από το δίκτυο ύδρευσης αποφασίστηκε να γίνουν δειγματοληψίες στο δίκτυο. Ερώτηση: Προσδιορίστε το είδος και τα σημεία δειγματοληψίας Απάντηση: Δειγματοληψία υδάτων στα σημεία όπου γίνονται έργα στο δίκτυο, κυριότερες γραμμές σωληνώσεων του δικτύου, κυριότερες γεωτρήσεις, σημεία στα δίκτυα ύδρευσης κτιρίων κατοικιών και χώρων εργασίας

66 Επιδημία στην Δανία: 2007 Στις μετρήσεις ανευρεθήκαν υψηλές τιμές δεικτών μόλυνσης (TC, EC) και τοξινών τους σε τμήματα του δικτύου ενώ άλλα τμήματα του δικτύου ύδρευση δεν είχαν επηρεαστεί Με βάση την γεωγραφική κατανομή των περιοχών με ανεπαρκή ποιότητα εργαστηριακών μετρήσεων και τεχνικές πληροφορίες για την ροή των υδάτων στο δίκτυο στα διάφορα τμήματα η πιθανή πηγή μόλυνσης περιορίζονταν σταδιακά

67 Επιδημία στην Δανία: 2007 Ερώτηση: Πως θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αυτά τα στοιχεία; Απάντηση: να σχεδιάσω χάρτη GIS με όλες τις πληροφορίες

68

69 Επιδημία στην Δανία: 2007 Σύνολο: 530 αναλύσεις δείγματα
200 σημεία δειγματοληψίας 26 Ιανουαρίου (11 ημέρες μετά) Οριοθετήθηκε η περιοχή μόλυνσης (κόκκινη ζώνη στον χάρτη) 177 οικίες, 450 κάτοικοι, Λίγες εταιρίες: όμως οι 6 σχετίζονταν με τρόφιμα! Επιτράπει η χρήση ύδατος στους υπολοίπους κατοίκους

70

71 Επιδημία στην Δανία: 2007 Ερώτηση: πως θα προχωρούσαμε την επιδημιολογική διερεύνηση;

72 Επιδημία στην Δανία: 2007 Απάντηση:
 Λίστα ασθενών με Γ/Ε σχετιζόμενη με νερό (ιατρούς, επείγοντα, ειδική τηλ. Γραμμή)  Συμπληρωματικές πληροφορίες από οικίες (16 Ιαν, 20 οικίες στην πιο επιβαρυμένη περιοχή)  Εντολή για εργαστηριακές εξετάσεις: κόπρανα  Ορισμός κρούσματος  Επιβεβαίωση των δηλωμένων περιπτώσεων με τηλεφωνική επικοινωνία ή μέσω ταχυδρομείου

73 Επιδημία στην Δανία: 2007 τέλη Φεβρουαρίου 140 περιστατικά:
 110 κάτοικοι της «κόκκινης ζώνης»  12 πελάτες ή εργαζόμενοι των εταιριών τροφίμων  18 προέρχονταν από άλλη περιοχή Συγχρόνως ήταν διαθέσιμα και τα εργαστηριακά αποτελέσματα Ερώτηση: Πως θα επεξεργαστούμε τα παραπάνω στοιχεία;

74

75 Επιδημία στην Δανία: 2007 Τα περιστατικά συσχετίζονταν με την προσβεβλημένη περιοχή 24% των κατοίκων της «κόκκινης ζώνης» είχε Γ/Ε έναντι του 0,3% άλλων περιοχών της ίδιας ζώνης υδροδότησης RR= 73, CI=44-127 Εντός της «κόκκινης ζώνης» υπήρχε ένας δρόμος όπου το 43% των κατοίκων είχε νοσήσει από Γ/Ε.

76 Επιδημία στην Δανία: 2007 Τέλος Φεβρουαρίου ήταν διαθέσιμα τα εργαστηριακά αποτελέσματα Πάρθηκαν δείγματα κοπράνων από 139 ασθενείς (99 πληρούσαν τα κριτήρια του ορισμού κρούσματος) 77 (43) δείγματα βρέθηκαν θετικά (+) Σε 23 ασθενείς από τους παραπάνω απομονώθηκαν 2-5 διαφορετικά παθογόνα

77 Gastrointestinal microorganisms
Number of samples tested positive Bacteria Campylobacter jejuni 16 C. coli 4 C. lari 3 Intimin producing Escherichia coli (not including classical EPEC serotypes) 15 Enteropathogenic E. coli (O:55) 1 Enteropathogenic E. coli (O:119) Enteropathogenic E. coli (O:128) Enterotoxigenic E. coli (O:159; H:21) Verocytotoxin producing E. coli (Orough;H-) Salmonella enterica serotype Stanley 2 S. enterica seroptype Senftenberg Yersinia enterocolitica Viruses Norovirus 32 Rotavirus Parasites Giardia intestinalis Blastocystis hominis 12 Entamoeba histolytica/dispar E. coli 6 Endolimax nana Note: Not all stool samples were examined for the entire range of microorganisms listed in the table. Some samples contained bacteria, viruses as well as parasites.

78 Επιδημία στην Δανία: Συμπεράσματα
Τεχνικό έλεγχο και μικροβιολογικές εξετάσεις  εισροή λυμάτων από την τοπική εγκατάσταση επεξεργασία των λυμάτων Επιδημική καμπύλη  Ιανουαρίου Περαιτέρω έλεγχος  ένας συνδυασμός τεχνικού και ανθρώπινου σφάλματος είχε σαν αποτέλεσμα την εισροή (bacflow) 27 m³ λυμάτων στο δίκτυο ύδρευσης.

79 Επιδημία στην Δανία: Συμπεράσματα
Το εργοστάσιο επεξεργασίαw λυμάτων δεχόταν λύματα:  κατοίκων  εργοστασίων  εταιριών παρασκευής τροφίμων  1 νοσοκομείου

80 Επιδημία στην Δανία: Συμπεράσματα
Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψη Τι μέτρα θα πέρνατε;

81 Επιδημία στην Δανία: Συμπεράσματα
Απάντηση: Ξέπλυμα του δικτύου άμεσα και για αρκετές εβδομάδες  2 εβδομάδες μετά όμως ανευρίσκονταν βακτηριακοί δείκτες στο πόσιμο νερό Περιοδική απολύμανση του νερού (10-11/2) Ξέπλυμα του δικτύου για άλλες 2 ημέρες Επετράπη η οικιακή χρήση νερού μετά από βρασμό 12/03/07 έγινε ανάκληση όλων των ανασταλτικών μέτρων και της διαδικασίας του βρασμού.

82 Relationship of drinking water risk to water contamination challenge and treatment system resilience (adapted from Hrudey 2001)

83 Κολυμβητικές δεξαμενές
Άθληση Οι κολυμβητικές δεξαμενές ή πισίνες τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για ψυχαγωγία, άθληση, αλλά και για θεραπευτικούς λόγους. Τα περισσότερα καινούρια ξενοδοχεία και τα κέντρα ομορφιάς διαθέτουν πισίνες, ενώ η κολύμβηση αποτελεί πολύ δημοφιλές άθλημα στη χώρα μας. Η χρήση όμως των κολυμβητικών δεξαμενών ενέχει κινδύνους για την υγεία των λουομένων. Αναψυχή Θεραπεία

84 Ορισμός Κολυμβητική δεξαμενή είναι η τεχνητή δεξαμενή, που κατασκευάζεται από υδατοστεγανό υλικό, τροφοδοτείται με νερό από κατάλληλη πηγή υδροληψίας, βρίσκεται σε στεγασμένο ή εξωτερικό χώρο και χρησιμοποιείται για κολύμβηση ή αναψυχή με εμβάπτιση ολόκληρου του σώματος.

85 Κατηγορίες δεξαμενών δημόσιες αθλητικές ιδιωτικές
Δημόσια είναι αυτή που χρησιμοποιείται από ομάδες πληθυσμού όπως για παράδειγμα των ξενοδοχείων, των σχολείων, συλλόγων. Αθλητική αυτή που χρησιμοποιείται για προπόνηση, εκπαίδευση, και διεξαγωγή αθλητικών αγώνων Ιδιωτική αυτή που χρησιμοποιείται από τα μέλη οικογένειας, συγγενών και φίλων.

86

87 Maldives

88 Queen Mary II

89

90 Κατηγορίες ειδικών δεξαμενών
Καταδύσεων Με νεροτσουλήθρες Υδρομάλαξης Yδροθεραπείας

91

92

93 Κίνδυνοι για την υγεία των λουομένων
Πνιγμοί 2η αιτία θανάτου από ατύχημα στα παιδιά, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας κατέγραψε ακούσιους πνιγμούς, που αφορούσαν κυρίως σε ενήλικες άνω των 20 ετών (88%). Τα στοιχεία δείχνουν ότι, σε ετήσια βάση, συμβαίνουν περίπου 300 πνιγμοί στη χώρα μας. Κάθε χρόνο καταλήγουν από πνιγμό 35 παιδιά και έφηβοι, ενώ πολύ περισσότερα θύματα παρ' ολίγον πνιγμού παρουσιάζουν μόνιμες νευρολογικές αναπηρίες. Τα ατυχήματα διαδραματίζονται κυρίως στη θάλασσα και δευτερευόντως στις πισίνες (1 στα 4 παιδιά).

94 Κίνδυνοι για την υγεία των λουομένων
Πνιγμοί Τραυματισμοί (πτώσεις, παγιδεύσεις μαλλιών, μελών σώματος) Υπερθερμία (νύστα, απώλεια αισθήσεων, πνιγμός, καρδιακή προσβολή) Κίνδυνοι από χημικούς παράγοντες (ερεθισμοί του δέρματος, κερατίτιδα, εισπνοή χημικών αερίων)

95 Κίνδυνοι για την υγεία των λουομένων
Λοιμώξεις (γαστρεντερίτιδες, λοιμώξεις του άκρου ποδός, ιογενείς λοιμώξεις, λοιμώξεις του αυτιού και των παραρίνιων κόλπων, μηνιγγίτιδα, νόσος των Λεγεωνάριων, λοιμώξεις ουρογεννητικού συστήματος) Προβλήματα αναπνευστικού συστήματος Αλλεργίες

96 Παθογόνα που βρίσκονται ευκαιριακά (προσωρινά) στις κολυμβητικές δεξαμενές
Εντερικά παθογόνα βακτήρια (λιγότερο ανθεκτικά): E coli O157:H7, Shigella flexneri, Shigella sonnei, Campylobacter jejuni ιοί: Norovirus, Hepatitis A virus, Adenovirus, Echovirus παράσιτα / πρωτόζωα (περισσότερο ανθεκτικά): Cryptosporidium parvum, Giardia lamblia

97 Παθογόνα που βρίσκονται ευκαιριακά (προσωρινά) στις κολυμβητικές δεξαμενές
Άλλα παθογόνα Staphylococcus aureus Leptospira interrogans Trichophyton spp. Epidermophyton floccosum Human papilloma virus Herpes virus

98 Παθογόνα που σχηματίζουν αποικίες στις κολυμβητικές δεξαμενές
Βακτήρια Pseudomonas aeruginosa Legionella pneumophila Mycobacterium spp.: Mycobacterium avium Aeromonas spp. Cyanobacteria (blue-green algae) Πρωτόζωα Acanthamoeba spp. Naegleria: Naegleria fowleri

99 Παράγοντες μόλυνσης και ρύπανσης νερού
Λουόμενοι: κόπρανα, εμέσματα, αίμα, προϊόντα αισθητικής (αντηλιακές κρέμες, κ.τ.λ.) Πηγή προέλευσης νερού Περιβάλλων χώρος (φύλλα, χώμα) Αντίστροφη ροή λυμάτων Χημικά υποπροϊόντα απολύμανσης Άλγη

100

101 Υδατογενείς εξάρσεις κρουσμάτων...

102 ...Υδατογενείς εξάρσεις κρουσμάτων...

103 ...Υδατογενείς εξάρσεις κρουσμάτων...

104 Οργανισμοί που απομονώθηκαν σε κολυμβητικές δεξαμενές και spa

105

106 Μέτρα πρόληψης Επεξεργασία νερού Εξοπλισμός για την πρόληψη πνιγμών
Παροχή εγκαταστάσεων υγιεινής Επίβλεψη υγιεινής λουομένων Επιθεωρήσεις

107

108 Πορεία του νερού Δεξαμενή Υπερχείλιση (αύλακες ή στόμια υπερχείλισης)
Διύλιση Απολύμανση Θέρμανση νερού

109 Αύλακες υπερχείλισης κρασπέδου

110 Αύλακες υπερχείλισης τοιχωμάτων

111 Στόμια υπερχείλισης

112 Διύλιση νερού Επιτυγχάνεται διαύγεια με κατακράτηση στα φίλτρα:
Μικρών σωματιδίων Μικροοργανισμών Ωοκύστεων και κύστεων πρωτοζώων (κρυπτοσπορίδου και Giardia)

113

114 Διύλιση νερού - φίλτρα Φίλτρα άμμου Φίλτρα με φυσίγγια
Φίλτρα με ζεολίτη Φίλτρα γης διατόμων Φίλτρα με δολομίτη

115

116 Απολύμανση νερού... Είναι η διαδικασία κατά την οποία οι παθογόνοι μικροοργανισμοί καταστρέφονται ή αδρανοποιούνται με τη χρησιμοποίηση χημικών (π.χ. χλώριο) ή φυσικών μέσων (π.χ. UV ακτινοβολία), ώστε να μην παρουσιάζουν σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης.

117 Απολύμανση νερού... Για να είναι αποτελεσματική η απολύμανση πρέπει η ποσότητα του απολυμαντικού να επαρκεί : για την οξείδωση των οργανικών ενώσεων που υπάρχουν στο νερό τη στιγμή της επεξεργασίας, και επιπλέον, να υπάρχει ελεύθερη υπολειμματική ουσία για την απολύμανση

118 ...Απολύμανση νερού... Cl2 + H2Ο = HOCl + H+ + Cl- HOCl = H+ + OCl-
pH 7.2 – 7.8 Σε pH 7.2 – 80% δραστικό HOCl + 20% ασθενές OCl- Σε pH 8.0 – 20% δραστικό HOCl + 80% ασθενές OCl-

119 Η καταστροφή των παθογόνων δεν είναι εύκολη για όλους τους μικροοργανισμούς που είναι πολύ ανθεκτικοί στα απολυμαντικά. Στον πίνακα βλέπουμε την απαιτούμενη συγκέντρωση χλωρίου σε χιλιόγραμμαρια ανά λίτρο για την αδρανοποίηση των μικροοργανισμών κατά 99% σε ένα λεπτό όταν το ρΗ είναι 6-7. Το κολοβακτηρίδιο απαιτεί 0.05 ενώ το κρυπτοσπορίδιο 7200 χιλιόγραμμαρια χλωρίου ανά λίτρο νερού.

120 ...Απολύμανση νερού... Απολύμαντικά βασισμένα στο χλώριο:
Αέριο χλώριο (Cl2) Υγρό χλώριο (NaOCl) Στερεό χλώριο (υποχλωριώδες ασβέστιο-Ca(OCl)2 και υποχλωριώδες λίθιο - LiOCl) Χλωριωμένες ισοκυανουρικές ενώσεις

121 ...Απολύμανση νερού Απολυμαντικά βασισμένα στο βρώμιο:
Βρωμοχλωροδιμεθυλδαντοϊνη (BCDMH) Άλας βρωμίου (NaBr) (+) με υποχλωριώδες Νάτριο ή με όζον (Ο3) Απολύμανση με όζον (Ο3): Σε συνδυασμό με χλώριο ή βρώμιο possible sequence of events during chlorination would be: disruption of the cell wall barrier by reactions of chlorine with target sites on the cell surface release of vital cellular constituents from the cell termination of membrane-associated functions termination of cellular functions within the cell. Απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία (UV): Σε συνδυασμό με χλώριο ή βρώμιο

122 Εφαρμογή συστηματικής υπερχλωρίωσης
Απλή υπερχλωρίωση: Αύξηση του ελεύθερου χλωρίου 2-4 φορές Τουλάχιστον εβδομαδιαία προληπτική εφαρμογή Αυξημένη υπερχλωρίωση (shock dosing): Αύξηση του ελεύθερου χλωρίου 5-7 φορές Αντιμετώπιση προβλημάτων

123 Ισορροπία του νερού Εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: pH
Ολική αλκαλικότητα Σκληρότητα νερού - ασβεστίου (CaCO3) Θερμοκρασία Ολικά διαλυμένα στερεά