Χαρτόνι 1/2 Η πρώτη ύλη για το χαρτόνι είναι ένα μίγμα από χημικό ή μηχανικό πολτό (από ξύλο ή λινάρι ή βαμβάκι κλπ) νερό, πρόσθετα (για χρώμα, αδιαφάνεια.

Παρουσίαση με θέμα: "Χαρτόνι 1/2 Η πρώτη ύλη για το χαρτόνι είναι ένα μίγμα από χημικό ή μηχανικό πολτό (από ξύλο ή λινάρι ή βαμβάκι κλπ) νερό, πρόσθετα (για χρώμα, αδιαφάνεια."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

0 Εκτυπωτικά Υποστρώματα (Θ)
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Εκτυπωτικά Υποστρώματα (Θ) Ενότητα 4: Χαρτόνι Δρ. Σταματίνα Θεοχάρη Καθηγήτρια Εφαρμογών Τμήμα Γραφιστικής/Κατεύθυνση Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

1 Χαρτόνι 1/2 Η πρώτη ύλη για το χαρτόνι είναι ένα μίγμα από χημικό ή μηχανικό πολτό (από ξύλο ή λινάρι ή βαμβάκι κλπ) νερό, πρόσθετα (για χρώμα, αδιαφάνεια κτλ) και παλαιόχαρτο. Το μίγμα αποτελείται από νερό 99% και στερεά 1%.

2 Χαρτόνι 2/2 Μέθοδοι κατασκευής χαρτονιού: Μέθοδος Fourdrinier.
Μέθοδος κυλίνδρων.

3 Μέθοδος Fourdrinier 1/3 Το αιώρημα του πολτού στο νερό πέφτει πάνω σε κινούμενο συρμάτινο πλέγμα (κόσκινο) από το κιβώτιο τροφοδοσίας της χαρτοποιητικής μηχανής. Γρήγορα το νερό αποστραγγίζεται μέσα από το συρμάτινο πλέγμα και σχηματίζει έναν ιστό από ίνες (κετσές).

4 Μέθοδος Fourdrinier 2/3 Μετά ο κετσές εγκαταλείπει το πλέγμα και μεταφέρεται σε μια κινούμενη τσόχα, όπου χάνει κι άλλη ποσότητα νερού. Τελικά, το χαρτόνι, εγκαταλείποντας την τσόχα, εισέρχεται στο τμήμα ξήρανσης και στιλβοποίησης από όπου και εξέρχεται στεγνό και λείο. Το χαρτόνι τυλίγεται σε ρολό έχοντας υγρασία 6-8%.

5 “Fourdrinier”, από Egmason διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

6 Μέθοδος κυλίνδρων 1/3 Στη μέθοδο αυτή, αντί για συρμάτινο καλάθι, έχουμε μια σειρά από περιστρεφόμενους συρμάτινους κυλίνδρους. Ο αριθμός των κυλίνδρων εξαρτάται από τον επιθυμητό αριθμό στρωμάτων του χαρτονιού που θέλουμε να κατασκευάσουμε.

7 Μέθοδος κυλίνδρων 2/3 Κάθε στρώμα κατασκευάζεται από το δικό του κύλινδρο, που βυθίζεται κατά το ήμισυ στο κιβώτιο τροφοδοσίας που περιέχει τον επιθυμητό πολτό. Καθώς ο κύλινδρος παραλαμβάνει τις ίνες πάνω στην επιφάνειά του, αφήνει το νερό να αποστραγγίζεται και μετά αποθέτει το σχηματιζόμενο κετσέ πάνω σε μια κινητή τσόχα.

8 Μέθοδος κυλίνδρων 3/3 Η τσόχα μεταφέρει τον κετσέ διαμέσου της μηχανής και παραλαμβάνει νέα στρώματα ινών περνώντας από τους επόμενους κυλίνδρους. Μετά, το πολυστρωματικό χαρτόνι διέρχεται από μια σειρά πρεσών, όπου απομακρύνεται κι άλλη ποσότητα νερού και εισέρχεται στο τμήμα ξήρανσης (όπου απομακρύνεται όλη σχεδόν η υγρασία) και στιλβοποίησης. Τέλος, το χαρτόνι τυλίγεται σε ρόλους και στη συνέχεια, ανάλογα, κόβεται σε φύλλα ορισμένων διαστάσεων.

9 Επεξεργασία χαρτονιού στη χαρτονοποιητική μηχανή 1/4
Γυάλισμα (σιδέρωμα). Επίχριση. Χημικές επεξεργασίες.

10 Επεξεργασία χαρτονιού στη χαρτονοποιητική μηχανή 2/4
Γυάλισμα (σιδέρωμα): στο μέσον του στεγνωτηρίου υπάρχει πολλές φορές περιστρεφόμενος κύλινδρος από ανοξείδωτο χάλυβα, τέλεια γυαλισμένος. Το νωπό φύλλο χαρτονιού πιέζεται πάνω του με πίεση 3-5 atm με τη βοήθεια άλλου κυλίνδρου, που είναι επενδυμένος με τσόχα. Το παραγόμενο χαρτόνι βγαίνει «σιδερωμένο» δηλαδή γυαλισμένο, μόνο από τη μια όψη του χαρτονιού.

11 Επεξεργασία χαρτονιού στη χαρτονοποιητική μηχανή 3/4
Επίχριση: Είναι η πιο συνηθισμένη επιφανειακή κατεργασία του χαρτονιού, που μπορεί να γίνει στη μια ή και στις δυο όψεις. Η επιφανειακή επίχριση έχει σαν σκοπό τη βελτίωση της όψης του χαρτονιού, το κλείσιμο των πόρων του και τη βελτίωση της συμπεριφοράς του στην εκτύπωση. Το χρησιμοποιούμενο υγρό επίχρισης είναι συνήθως διάλυμα καολίνη ή διοξείδιο του τιτανίου σε διάλυμα αμύλου.

12 Επεξεργασία χαρτονιού στη χαρτονοποιητική μηχανή 4/4
Χημικές επεξεργασίες: για την προστασία του χαρτονιού από τα λίπη και τα έλαια χρησιμοποιούνται κατάλληλες ενώσεις – πρόσθετα (πχ. φθοροχημικές), είτε στη χαρτόμαζα, είτε στο υλικό επίχρισης, είτε και στα δυο. Επίσης, ενώσεις που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη μούχλας εξαιτίας της υγρασίας, σε χαρτόνια που προορίζονται για την συσκευασία σαπουνιών.

13 Επεξεργασία χαρτονιού μετά την κατασκευή του
Εάν χρειάζεται η τροποποίηση των ιδιοτήτων του χαρτονιού, μετά την κατασκευή του μπορούν να ακολουθήσουν επεξεργασίες, όπως: Επίχριση με κυλίνδρωση ή με εξώθηση. Λαμινάρισμα (πολύστρωση).

14 Είδη χαρτονιών 1/2 Σύμφωνα με τις προδιαγραφές ISO σαν χαρτόνι χαρακτηρίζεται το χαρτί που έχει βάρος πάνω από 250 g/m2. Σήμερα διεθνώς γίνονται αποδεκτά όρια από 180 – 600 g/m2. Τα συνηθέστερα είδη χαρτονιών που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι: Συμπαγές χαρτόνι (λευκασμένο – solid bleached board και μη λευκασμένο - unbleached solid board). Διπλό χαρτόνι (duplex board – folding boxboard). Τριπλό χαρτόνι (triplex board –foodboard). Φθηνό χαρτόνι με λευκασμένη την εξωτερική πλευρά (whitelined chipboard). Κυματοειδές χαρτόνι (microwelle).

15 “Cardboard All Flutes”, από Chris 73 διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0
Είδη χαρτονιών 2/2 “Cardboard All Flutes”, από Chris 73 διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

16 Συμπαγές λευκασμένο χαρτόνι 1/2
Συμπαγές χαρτόνι (λευκασμένο – solid bleached board): Κατασκευάζεται από λευκασμένη χημική χαρτόμαζα. Είναι ομοιογενές, σκληρό και ανθεκτικό. Χρησιμοποιείται στη συσκευασία καλλυντικών, φαρμακευτικών ειδών, τσιγάρων κλπ. Έχει βάρος συνήθως g/m2.

17 Συμπαγές λευκασμένο χαρτόνι 2/2
Συμπαγές χαρτόνι (λευκασμένο – solid bleached board): Ένας συγκεκριμένος τύπος αυτού του είδους χαρτονιού με βάρος συνήθως g/m2 είναι το milk board. Όταν συνδυαστεί με άλλα υλικά πχ πολυαιθυλένιο ή φύλλο αλουμινίου, αποκτά πρόσθετες ιδιότητες (πχ γίνεται αδιαπέραστο από το φως, το οξυγόνο και την υγρασία) και χρησιμοποιείται στη συσκευασία υγρών τροφίμων (πχ γάλα, χυμοί φρούτων, σούπες, κτλ).

18 Συμπαγές μη λευκασμένο χαρτόνι 1/2
Συμπαγές χαρτόνι (μη λευκασμένο - unbleached solid board): Αυτό το χαρτόνι έχει λευκασμένη την εξωτερική του πλευρά και τα ενδιάμεσα ή εσωτερικά τοιχώματα καφέ. Έχει βάρος συνήθως g/m2. Είναι ανθεκτικό, σκληρό και κατάλληλο για τη συσκευασία βαρέων και ακριβών αντικειμένων, όπως οικιακές συσκευές, ηλεκτρονικά κτλ.

19 Συμπαγές μη λευκασμένο χαρτόνι 2/2
mr-d-n-t.co.uk 19 19

20 Είδη χαρτονιών 1/3 Διπλό χαρτόνι (duplex board – folding boxboard):
Η εξωτερική του πλευρά είναι συχνά «σιδερωμένη» ή «machine glazed» και συνήθως επιχρισμένη για καλύτερη εκτύπωση. Η εσωτερική του πλευρά είναι λευκή. Γίνονται με συσσωμάτωση τριών ή περισσοτέρων υγρών ιστών από ανεξάρτητες χαρτοποιητικές μηχανές. Τότε, η σύσταση των στρώσεων διαφέρει. Για παράδειγμα για εξωτερικούς ιστούς πρώτης ποιότητας χαρτόμαζα από χημικό πολτό ή για εσωτερικούς ιστούς χαρτομάζα από ανακύκλωση.

21 Είδη χαρτονιών 2/3 Διπλό χαρτόνι (duplex board – folding boxboard):
Έχουν βάρος συνήθως g/m2 με μέσο όρο 260 g/m2. Χρησιμοποιείται συνήθως στη συσκευασία τροφίμων.

22 Είδη χαρτονιών 3/3 Τριπλό χαρτόνι (triplex board –foodboard)
Διαφέρει από το προηγούμενο στο ότι τα δύο εξωτερικά του στρώματα είναι από λευκασμένο χημικό πολτό. Χρησιμοποιείται στη συσκευασία ακριβών προϊόντων, όπως τσιγάρων, καλλυντικών, γλυκισμάτων κτλ. επίσης, στη συσκευασία κατεψυγμένων προϊόντων.

23 “SBB”, από Annapoyhonen διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0
Επιστρωμένο χαρτόνι 1/2 1 - Coating 2 - Bleached chemical pulp 1 - Coating “SBB”, από  Annapoyhonen διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 23

24 Επιστρωμένο χαρτόνι 2/2 archive.europapier.com 24 24

25 Χαρτόνι WLC 1/4 Φθηνό χαρτόνι με λευκασμένη την εξωτερική πλευρά (white lined chipboard): Έχει την εξωτερική του πλευρά λευκασμένη, συχνά επιχρισμένη και γκρί την εσωτερική του. Η εξωτερική του πλευρά είναι από λευκασμένη χαρτόμαζα, ενώ οι εσωτερικές του στρώσεις από χαρτόμαζα ανακύκλωσης.

26 Χαρτόνι WLC 2/4 Φθηνό χαρτόνι με λευκασμένη την εξωτερική πλευρά (white lined chipboard): Είναι λιγότερο άκαμπτο από το προηγούμενο και φθηνότερο. Έχουν μέσο βάρος συνήθως 300 g/m2 Χρησιμοποιούνται στη συσκευασία απορρυπαντικών, ειδών οικιακής χρήσης, αλλά όχι για τρόφιμα.

27 Χαρτόνι WLC 3/4 WLC construction: Two or three coating layers.
“White lined chipboard-diagram”, από  Pen διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 WLC construction: Two or three coating layers. Pulp or white recovered fiber. Recovered fibre underliner. One or more layers of mixed and/or recovered fiber. Back coating. 27

28 Χαρτόνι WLC 4/4 mr-d-n-t.co.uk 28 28

29 Κυματοειδές χαρτόνι Κυματοειδές χαρτόνι (microwelle):
Είναι ένα είδος κυματοειδούς χαρτονιού, που χρησιμοποιείται στην κατασκευή χαρτοκιβωτίων. Είναι ανθεκτικό κι αποτελείται από τρία στρώματα: το εσωτερικό, συνήθως αλεύκαστο χαρτί, το ενδιάμεσο από αλεύκαστο κυματοειδές χαρτί (συγκολλημένο με το εσωτερικό) και το εξωτερικό από λευκασμένο χαρτόνι, που η εκτύπωσή του γίνεται πριν τη συγκόλληση με το ενδιάμεσο στρώμα.

30 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 1/9
Η επιλογή του χαρτονιού που θα χρησιμοποιηθεί κάθε φορά εξαρτάται από ορισμένα κριτήρια. Πολλές φορές το κόστος και η λειτουργικότητα είναι που βαραίνουν στην απόφασή μας. Κριτήρια – ιδιότητες: Εμφάνιση: λευκότητα, χρώμα, λαμπρότητα, γυαλάδα, ικανότητα εκτύπωσης, λειότητα. Φυσικές ιδιότητες: πάχος, βάρος, δυσκαμψία. Λειτουργικές ιδιότητες: αντοχή σε λίπη, έλαια, νερό, διαπερατότητα υδρατμών, δυνατότητα ικανοποιητικής πίκμανσης και κατάλληλης συμπεριφοράς σε υψηλές ταχύτητες της μηχανής συσκευασίας. Κόστος.

31 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 2/9
Επίσης, ελέγχονται: Η συμβατότητα: αφορά την καταλληλότητα χρήσης για τρόφιμα. Το χρώμα: επιλέγεται με καθαρά εμπορικά κι αισθητικά κριτήρια. Εξωτερικά συνήθως είναι λευκό κι εσωτερικά από γκρι έως καφέ. Η αντοχή: μπορεί η συσκευασία να αντισταθεί στην ακαμψία, τη μεταφορά, τη φόρτωση, τη διανομή και τη χρήση.

32 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 3/9
Όσον αφορά την αντοχή του χαρτονιού, οι ιδιότητες αφορούν: Τη σκληρότητα. Την αντοχή στο σχίσιμο. Την αντοχή στη συμπίεση. Την αντοχή της συγκόλλησης των επιστρώσεων του χαρτονιού. Την αντοχή στη διάρρηξη, τον εφελκυσμό και την επιμήκυνση.

33 Έλεγχος συμπιεστότητας χαρτονιού

34 STFI Compression appliedpapertech.com 34

35 Box compression “Packaging Compression tester”, από Mazevedo87 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα 35 35

36 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 4/9
Άλλες ιδιότητες που ελέγχονται είναι: Τα χαρακτηριστικά της εκτύπωσης: εκτός της επιλογής σχεδίου και μεθόδου εκτύπωσης, το χαρτόνι επιλέγεται με βάση τη λειότητα της επιφάνειας, την αντοχή του επιχρίσματος, τη στιλπνότητα του μελανιού και βερνικιού, την αντοχή στον αποχρωματισμό και την επιδεκτικότητα του μελανιού.

37 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 5/9
Προστασία: η πιο συνηθισμένη απαίτηση είναι η προστασία από την υγρασία, τα λίπη και τα έλαια. Η επιλογή του προστατευτικού και η μέθοδος εφαρμογής του επηρεάζουν την επιλογή του χαρτονιού. Για παράδειγμα: ένα χαρτόνι ειδικά κατεργασμένο να συγκρατεί το κερί στην επιφάνειά του πλεονεκτεί έναντι ενός ακατέργαστου, εάν πρόκειται να ακολουθήσει η κατεργασία του κερώματος.

38 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 6/9
Απορροφητικότητα: επειδή κατά την κατασκευή των κουτιών, το χαρτόνι συγκολλιέται συνήθως, πρέπει η επιφάνειά του να είναι απορροφητική. Συνήθως η εσωτερική πλευρά του είναι πιο απορροφητική από την εξωτερική.

39 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 7/9
Απορροφητικότητα: Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη γιατί η απορρόφηση υγρασίας μπορεί να μεταβάλλει τις διαστάσεις του χαρτονιού και να προκαλέσει προβλήματα στην εκτύπωση. Επίσης, η απορροφητικότητα του χαρτονιού επηρεάζει την ταχύτητα στεγνώματος του μελανιού αλλά και την στιλπνότητα της εκτύπωσης.

40 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 8/9
Απορροφητικότητα: Η μεγάλη απορροφητικότητα του χαρτονιού αυξάνει την ταχύτητα στεγνώματος . Αντίθετα, η μικρή απορροφητικότητα εμποδίζει το στέγνωμα και κατά συνέπεια την ξήρανση του μελανιού. Η μικρή απορροφητικότητα του χαρτονιού ευνοεί τη στιλπνότητα της εκτύπωσης (γιατί το μελάνι παραμένει στην επιφάνεια του χαρτονιού).

41 Κριτήρια επιλογής χαρτονιού 9/9
Απορροφητικότητα: Τα παραπάνω προβλήματα αντιμετωπίζονται εάν το χαρτόνι έχει επίχρισμα απορροφητικό με μικρούς πόρους, ώστε να απορροφά μόνο το λεπτόρρευστο διαλύτη ενώ το υπόλοιπο μελάνι να μένει στην επιφάνεια.

42 Ποιοτικός έλεγχος χαρτονιού 1/2
Συσκευασία: τα δέματα μην έχουν υποστεί μηχανικές κακώσεις. Θερμοκρασία αποθήκευσης 20◦C και υγρασία %. Διαστάσεις και νερά χαρτονιού. Επιπεδότητα και παράγωνο των χαρτονένιων φύλλων, την ευκολία στοιβάγματος. Επιφανειακά ελαττώματα (κηλιδώσεις, αποχρωματισμός, κτλ).

43 Ποιοτικός έλεγχος χαρτονιού 2/2
Οσμή: ιδιαίτερη προσοχή για τη συσκευασία τροφίμων. Υγρασία χαρτονιού: να μην υπερβαίνει το 6%. Αντοχές χαρτονιού: πάχος, βάρος, σκληρότητα, ακαμψία (stiffness) που επηρεάζει την ευκινησία των κουτιών στις μηχανές συσκευασίας, αντοχή στη θραύση, στο άνοιγμα του κουτιού συσκευασίας, το δίπλωμα, το τρύπημα κτλ. Αντοχή των επιστρώσεων του χαρτονιού (ply bond strength): σχετίζεται με τις επεξεργασίες μετατροπής του χαρτονιού, όπως εκτύπωση, πίκμανση, κτλ. μετριέται με ειδικό όργανο Scott Internal Bond Tester σε μονάδες J/m2.

44 Διατάξεις ποιοτικού ελέγχου χαρτονιού
Συστήματα ξήρανσης adirondackmachine.com adirondackmachine.com Μέτρηση σκληρότητας proceq.com proceq.com

45 Έλεγχος ομαλότητας επιφάνειας
testingmachines.com appliedpapertech.com BEKK SMOOTHNESS BENDTSEN SMOOTHNESS 45 45

46 PCA Scorebend

47 Έλεγχος αντοχής σε χτύπημα
appliedpapertech.com csclab.csclive.com Corner Crush Edge Crush Test

48 Pin Adhesion appliedpapertech.com

49 Mullen Burst manufacturingsolutionscenter.org

50 STIFFNESS - TABER, L&W, GURLEY (Μέτρηση της ακαμψίας)
appliedpapertech.com

51 Έλεγχος τριβής SUTHERLAND RUB (Τριβή) docstoc.com

52 Έλεγχος αντοχής επιστρώσεων χαρτονιού Scott Internal Bond Tester
worldoftest.com

53 Έλεγχος δύναμης δεσμού συγκόλλησης επιστρώσεων
hellotrade.com

54 Τέλος Ενότητας

55 Σημειώματα

56 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Σταματίνα Θεοχάρη Σταματίνα Θεοχάρη. «Εκτυπωτικά Υποστρώματα (Θ). Ενότητα 4: Χαρτόνι». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

57 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

58 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων
Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

59 Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

60 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.