Παθολογική Νοσηλευτική Ι Εργαστήριο

Παρουσίαση με θέμα: "Παθολογική Νοσηλευτική Ι Εργαστήριο"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

0 Παθολογική Νοσηλευτική Ι (Ε)
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Παθολογική Νοσηλευτική Ι (Ε) Ενότητα 1: Εισαγωγή περιφερικού φλεβοκαθετήρα Σ. Παρισσόπουλος, Ο. Γκοβίνα, Μ. Μπουζίκα Τμήμα Νοσηλευτικής Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

1 Παθολογική Νοσηλευτική Ι Εργαστήριο
Γ’ Χειμερινό Εξάμηνο Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας Το Εργαστήριο Διδάσκεται Σε Ομάδες 20 Ατόμων Από Τους Εξής Καθηγητές: Ο. Γκοβίνα, Χ. Τσίου, Σ. Παρισσόπουλος, Μ. Μπουζίκα, Θ. Στρουμπούκη, Γ. Τουλιά, Β. Κουτσοπούλου

2 Στόχοι μαθήματος Περιγραφή και κατανόηση σχετικής θεωρίας:
Περιγραφή και κατανόηση σχετικής θεωρίας: Κατανομή υγρών στον οργανισμό, Είδη ενδοφλέβιων διαλυμάτων, Ενδείξεις. Αναγνώριση και ορθή επιλογή υλικού, Εκμάθηση και εκτέλεση της διαδικασίας υπό επίβλεψη “Kolloidale Infusionslösungen”, από Magnus Manske διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 DE

3 “ICU IV 1”, από Calleamanecer διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0
Εισαγωγή 8 στους 10 ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία λαμβάνουν ενδοφλέβια θεραπεία (Wilson 2001), Ο νοσηλευτής είναι υπεύθυνος για την έναρξη, την παρακολούθηση και τη διακοπή της θεραπείας, Πρέπει να κατανοεί την ανάγκη του ασθενούς για ενδοφλέβια θεραπεία, το είδος του διαλύματος που χρησιμοποιείται, το επιθυμητό αποτέλεσμα και τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν. “ICU IV 1”, από Calleamanecer διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

4 Ενδείξεις Διατήρηση ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών,
Αποκατάσταση και διόρθωση ηλεκτρολυτικών διαταραχών, Αναπλήρωση υγρών, φαρμάκων και αίματος σε επείγουσες περιπτώσεις, Άμεση φλεβική προσπέλαση. (Iggulden 1999)

5 Όγκοι των διαμερισμάτων του σώματος (1 από 3)
Όγκοι των διαμερισμάτων του σώματος (1 από 3) Εξωκυττάριο: 1/3 Ενδοκυττάριο 2/3 συνολικού όγκου νερού 23 L Ενδαγγειακό 5L Μεσοκυττάριο (διάμεσος χώρος) 12L Μετακίνηση υγρών: Ομοιόσταση

6 Όγκοι των διαμερισμάτων του σώματος (2 από 3)
Ενδοκυττάριος χώρος 23 L Μεσοκυττάριος χώρος 12 L Ενδαγγειακός χώρος 5 L

7 Όγκοι των διαμερισμάτων του σώματος (3 από 3)
Όγκοι των διαμερισμάτων του σώματος (3 από 3)

8 “Blut-EDTA”, από Lennert B διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0
Ενδαγγειακό υγρό Πλάσμα: 3L Έμμορφα συστατικά: 2L Αίμα: 5L “Blut-EDTA”, από Lennert B διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

9 Είδη διαλυμάτων 2 Κολλοειδή 3 Αίμα και παράγωγά του 1 Κρυσταλλοειδή
e-safe-anaesthesia.org, Copyright © 2012 Royal College of Anaesthetists and The Association of Anaesthetists of Great Britain and Ireland 3 Αίμα και παράγωγά του 1 Κρυσταλλοειδή “Iv ”, από Matanya διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 bestandworstever.blogspot.gr διαθέσιμο με άδεια CC BY 2.5

10 1. Κρυσταλλοειδή διαλύματα
Διαλύματα ηλεκτρολυτών ή οργανικών ενώσεων μικρού μοριακού βάρους που διαπερνούν εύκολα το ενδοθήλιο των αγγείων, Μόνο το 25% παραμένει στον ενδοαγγειακό χώρο : Φυσιολογικός ορός - 0.9% sodium chloride (κατανέμεται στο μεσοκυττάριο και ενδαγγειακό χώρο), 5 % Δεξτρόζη - (ομοιόμορφη κατανομή μα κυρίως στο μεσοκυττάριο χώρο), Dextrose saline, Ringer’s Lactate (Hartmans).

11 Ποσοστά % : βάρος / όγκο Normal saline 0.9% τι σημαίνει;
0.9 γραμμάρια νατρίου (sodium) σε κάθε 100ml. Πόσα γραμμάρια νατρίου στα 1000ml (1 Litre) ; Dextrose 5% τι σημαίνει; Γραμμάρια γλυκόζης στα 100ml; Γραμμάρια γλυκόζης στα 1000ml;

12 1α Ισότονα διαλύματα 5% Δεξτρόζη σε νερό, 0,9% NaCl, Ringer’s Lactate
Intravascular space Interstitial space Έχουν ίδια οσμωτική πίεση με αυτή του πλάσματος (290mOsm/L), Αναπλήρωση εξωκυττάριου υγρού και γρήγορη αύξηση του ενδοαγγειακού όγκου.

13 1β Υπότονα διαλύματα 0,33% NaCl, 0,45% NaCl
Έχουν χαμηλότερη οσμωτική πίεση από αυτή του πλάσματος. Προλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν την κυτταρική αφυδάτωση. Intravascular space Interstitial space Intravascular space Interstitial space

14 1γ Υπέρτονα διαλύματα 5% δεξτρόζης σε 0,45% NaCl, 10% δεξτρόζης σε νερό
Έχουν μεγαλύτερη οσμωτική πίεση από αυτή του πλάσματος. Προκαλούν μετακίνηση υγρών από τα κύτταρα και τον διάμεσο χώρο στον αγγειακό χώρο. Intravascular space Interstitial space Intravascular space Interstitial space

15 “Infuuszakjes”, από Harmid διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
2. Κολλοειδή διαλύματα Διαλύματα οργανικών ενώσεων που διαπερνούν δύσκολα το ενδοθήλιο των τριχοειδών αγγείων, Προκαλούν τη μετακίνηση υγρών από το ενδοκυττάριο και διάμεσο χώρο για αρκετές ώρες/μέρες. Τροποποιημένες ζελατίνες (Gelofusin®), Υδροξυαιθυλικό άμυλο (Haemaccel®), Δεξτράνες – πολυσακχαρίτες (Dextran®). “Infuuszakjes”, από Harmid διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

16 Κατανομή Υγρών στον οργανισμό
κολλοειδή κρυσταλλοειδή 5% Δεξτρόζη A: ενδαγγειακός χώρος, B: διάμεσος χώρος, C: ενδοκυττάριος χώρος

17 Διαδικασία Φλεβοκέντησης Εισαγωγή περιφερικού φλεβοκαθετήρα
Διαδικασία Φλεβοκέντησης Εισαγωγή περιφερικού φλεβοκαθετήρα “Venflon-anlæggelse”, από hvidzone διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0

18 Φλεβική προσπέλαση Περιφερικός φλεβοκαθετήρας (venflon)
Βελόνα (οδηγός) Καθετήρας Πώμα εισόδου σύριγγας Θάλαμος εισόδου αίματος Βιδωτό πώμα οδηγού Βαλβίδα σιλικόνης Πτερύγια σταθεροποίησης “Venflon intravenous cannula 2”, από Fifo διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.5

19 Φλεβοκέντηση Πράξη διαδερμικής εισαγωγής μιας βελόνας ή καθετήρα μέσα στην φλέβα. Απαιτεί ΑΣΗΠΤΗ τεχνική, Σκοπός: Λήψη αίματος, Ενδοφλέβια χορήγηση: Φαρμάκων, Αίματος & παραγώγων του.

20 Επιλογή φλέβας 1 Υπάρχουν δύο στάδια για τον εντοπισμό της κατάλληλης φλέβας για λήψη αίματος: Οπτική ανίχνευση, Ψηλάφηση. Φλέβες: Εσωτερικής επιφάνειας του αγκώνα, Αντιβραχίου, Ραχιαίας επιφάνειας άκρου χεριού/ποδιού, Επιπολής φλέβες του κρανίου (παιδιά).

21 Επιλογή φλέβας 2 Καθοριστικοί Παράγοντες
Η φλέβα να είναι ορατή, ευθεία, ψηλαφητή και σταθερή με εύρος μεγαλύτερο από την διάμετρο της βελόνης ή του φλεβοκαθετήρα, Να μην έχει διακλαδώσεις, να μην είναι σπασμένη, Σκοπός, διάρκεια της έγχυσης, είδος και ποσό των διαλυμάτων που θα χορηγηθούν, Θέση της φλέβας (όχι στον αγκώνα και στην πηχεοκαρπική άρθρωση), Κατάσταση των ιστών πάνω από την φλέβα (όχι όταν στην περιοχή της φλεβοκέντησης υπάρχει οίδημα, ουλή, φλεγμονή, και θρομβωμένες φλέβες προηγούμενων φλεβοκεντήσεων), Δεξιοτεχνία του νοσηλευτή.

22 Σημεία φλεβοκέντησης 1 Υποκλείδια φλέβα Μηριαία φλέβα
(κεντρική προσπέλαση) Κεφαλική φλέβα Βασιλική φλέβα Μεσοβασιλική φλέβα Μηριαία φλέβα (κεντρική προσπέλαση) Σαφηνής φλέβα

23 “Veins”, από ARMLE διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-ND 2.0
Σημεία φλεβοκέντησης 2 Μεσοβασιλική φλέβα “Veins”, από ARMLE διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-ND 2.0

24 “Infuuszakjes”, από Harmid διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
Επιλογή υλικού 1 Αδιάβροχο τετράγωνο, Ζευγάρι ελαστικών γαντιών μη αποστειρωμένων, Δίσκο νοσηλείας/Νεφροειδές, Τουρνικέ – λάστιχο περίδεσης, Γάζες βάμβακος εμποτισμένες με οινόπνευμα, Αποστειρωμένες γάζες, Φλεβοκαθετήρες (μπλε, πράσινος, ροζ), Δοχείο απόρριψης αιχμηρών αντικειμένων, 3-way. “Infuuszakjes”, από Harmid διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

25 Επιλογή υλικού 2 Συσκευή ορού, Διαφανές αυτοκόλλητο επίθεμα,
Σύριγγες των 10 ml, βελόνες, Αμπούλες φυσιολογικού ορού των 10 ml, Προαιρετικά, αποστειρωμένο πώμα (bung) και επέκταση με κλειστή άσηπτη θύρα, Αντιαλλεργική ταινία λευκοπλάστ. IV Bung, safetytec Παρισσόπουλος

26 Επιλογή υλικού 3 “Iv ”, από Matanya διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 “IV Catheter Size Reference”, από Scott P. διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC 2.0 “Intravenous catheter (vacuette) 01”, από AfroBrazilian διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0 “Syringe”, από Rama διαθέσιμο με άδεια Public Domain “saline”, από Daniel Kulinski διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0 “Venflon intravenous cannula 2”, από Fifo διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.5

27 “Exam Gloves”, από David Ensor διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.0
Επιλογή υλικού 4 “Exam Gloves”, από David Ensor διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.0 Παρισσόπουλος Παρισσόπουλος Παρισσόπουλος “E0000P0117”, από Nottingham Vet School, UK διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC-SA 2.0 “Metallic Kidney Dish”, από Kiyok διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

28 Υλικό διαθέσιμο στο εργαστήριο 1
Φλεβοκέντηση Τροχήλατο τρόλεϊ – καθαρίζω την επιφάνεια, Γάντια μη αποστειρωμένα, Αδιάβροχο τετράγωνο, Δίσκο νοσηλείας/Νεφροειδές, Τουρνικέ – λάστιχο περίδεσης, Γάζες, Οινόπνευμα, Φλεβοκαθετήρες σε διάφορα μεγέθη. 3-way και προέκταση αν υπάρχει, Σύριγγες των 10 ml, βελόνες, Αμπούλες φυσιολογικού ορού των 10 ml, Διαφανές αυτοκόλλητο επίθεμα, Αντιαλλεργική ταινία λευκοπλάστ, Στυλό για καταγραφή ημερομηνίας, Δοχείο απόρριψης αιχμηρών αντικειμένων.

29 Υλικό διαθέσιμο στο εργαστήριο 2
Εμπλουτισμός ορού Επιπλέον υλικό: Ιατρική οδηγία / καρτέλα ορών Ενδοφλέβιο διάλυμα Ηλεκτρολύτες Συσκευή χορήγησης ορού Στατό ορών “Infuuszakjes”, από Harmid διαθέσιμο ως κοινό κτήμα

30 Αντισηψία 1 Aseptic Non Touch Technique – ΑΝΤΤ (Dougherty 2008),
Πριν την διαδικασία φλεβοκέντησης θα πρέπει να προηγείται καλό πλύσιμο και στέγνωμα των χεριών (π.χ. αλκοόλες, χλωρεξιδίνη, ιώδιο) ενώ τα γάντια θα πρέπει να αλλάζονται από ασθενή σε ασθενή (CDC 1997, ΚΕΕΛΠΝΟ 2007). “Intravenous therapy 2007-SEP-13-Singapore”, από File Upload Bot (Magnus Manske) διαθέσιμο με άδεια CC BY 3.0

31 Aseptic Non Touch Technique ΑΝΤΤ
Ο όρος ΑΝΤΤ αναφέρεται στην τροποποιημένη άσηπτη τεχνική, κατά την οποία λαμβάνονται μέτρα ώστε να μην ακουμπάμε (non touch) καίρια σημεία (key points) κατά τον χειρισμό αποστειρωμένου υλικού, Σκοπός είναι η διατήρηση της ασηψίας τους στην εκτέλεση της τεχνικής μιας πράξεως, π.χ. αλλαγή / χειρισμός ενδοφλέβιων συσκευών χορήγησης, αλλαγή επιθέματος σε κεντρικές γραμμές, φροντίδα τραύματος κ.α. , Σκοπός της τεχνικής είναι η μείωση του κινδύνου μεταφοράς παθογόνων μικροοργανισμών από το περιβάλλον / νοσηλευτή στον ασθενή.

32 Αντισηψία 2 Χρησιμοποιούμε αποστειρωμένη γάζα εμποτισμένη με οινόπνευμα, ή με χλωρεξιδίνη 2% σε 70% διάλυμα οινοπνεύματος, ή Betadine, (Dougherty 2008, RCN 2005, Pratt et al 2007), τρίβοντας από το κέντρο του σημείου που έχουμε επιλέξει να φλεβοκεντήσουμε και προς τα έξω με κυκλική φορά για 30 δευτερόλεπτα ασκώντας σταθερή πίεση, ενώ θα πρέπει επίσης να περιμένουμε κάποια δευτερόλεπτα να στεγνώσει η περιοχή. Εάν δεν υπάρχει το κατάλληλο υλικό στο τμήμα, χρησιμοποιούμε γάζα / τολύπιο και οινόπνευμα, Το σημείο που έχουμε καθαρίσει και στο οποίο θα εισάγουμε την βελόνη δεν θα πρέπει να το αγγίξουμε ξανά. (Weinstein 2000;Walther et al. 2001).

33 “OCD handwash”, από Jmh649 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα
Αντισηψία 3 Πλύνετε και στεγνώστε καλά τα χέρια σας με υγρό αντισηπτικό σαπούνι (σύμφωνα με τη πολιτική του νοσοκομείου, π.χ. Hibitane scrub, ) και στη συνέχεια χρησιμοποιήστε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα (π.χ. Sterrilium, Chiro Des, ). Αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα “OCD handwash”, από Jmh649 διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Υγρό αντισηπτικό σαπούνι

34 Η διαδικασία με εικόνες 1
Εξηγείτε στον ασθενή τη διαδικασία. “Doctor talking with a patient”, από Fæ διαθέσιμο ως κοινό κτήμα “Equipment needed for sub-conjunctival injection”, από Community Eye Health διαθέσιμο με άδεια CC BY-NC 2.0 Ετοιμάζετε το υλικό σας. Βάζετε αδιάβροχο τετράγωνο κάτω από το μέλος. “P ”, από Thirteen Of Clubs διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 2.0 Εφαρμόσετε το λάστιχο περίδεσης

35 Η διαδικασία με εικόνες 2
Πείτε στον ασθενή να ανοιγοκλείσει τη παλάμη του, να την κρατήσει κλειστή. Ψηλαφίστε και επιλέξατε φλέβα. Καθαρίστε προσεκτικά το δέρμα του ασθενή “Viggo legen 03”, “Viggo legen 04”, “Viggo legen 05”, από HoRaMi διαθέσιμο με άδεια GNU Free Documentation License Χρησιμοποιήστε ξανά αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα. Εφαρμόστε γάντια. Ανοίγετε συσκευασία φλεβοκαθετήρα.

36 Η διαδικασία με εικόνες 3
Τραβήξτε και τεντώστε ελαφρά το δέρμα. Εισάγετε με σταθερή απαλή κίνηση και με κλίση 30-45º τη βελόνη. “Viggo legen 06”, “Viggo legen 07”, “Viggo legen 08”, από HoRaMi διαθέσιμο με άδεια GNU Free Documentation License Μειώστε τη γωνία κλίσης της βελόνης μόλις δείτε πρώτη επιστροφή αίματος στο προθάλαμο του καθετήρα. Προωθήστε ελάχιστα χιλιοστά το καθετήρα.

37 Η διαδικασία με εικόνες 4
Κρατήστε σταθερή τη βελόνη. Με αργή και σταθερή κίνηση προχωρήστε τον αυλό του φλεβοκαθετήρα εντός της φλέβας κρατώντας τον φλεβοκαθετήρα από τα πτερύγια. Η βελόνη παραμένει ακίνητη χρησιμεύοντας ως οδηγός. “Viggo legen 10”, από HoRaMi διαθέσιμο με άδεια GNU Free Documentation License Πρέπει να δείτε επιστροφή αίματος μέσω του αυλού της βελόνας, Αφαιρέσατε το τουρνικέ / λάστιχο περίδεσης.

38 Η διαδικασία με εικόνες 5
Τοποθετείστε ένα τολύπιο βάμβακος κάτω από τον φλεβοκαθετήρα ανασηκώνοντας τον ελαφρά και αφαιρέσετε τη βελόνη οδηγό, πιέζοντας ταυτόχρονα το σημείο του δέρματος που υπολογίζετε ότι βρίσκεται το άκρο του φλεβοκαθετήρα μέσα στον αυλό της φλέβας, Εφαρμόσετε στη θύρα εισόδου του καθετήρα αποστειρωμένο πώμα (bung) και προαιρετικά επέκταση με κλειστή άσηπτη θύρα (ή 3-way), “Ξεπλύνετε” τη φλέβα χρησιμοποιώντας σύριγγα είτε με διάλυμα ηπαρίνης είτε με φυσιολογικό ορό 10 ml. “Viggo legen 11”, “Viggo legen 13”, από HoRaMi διαθέσιμο με άδεια GNU Free Documentation License

39 Η διαδικασία με εικόνες 6
Αφαιρέσετε το τολύπιο βάμβακος και στερεώσετε τον φλεβοκαθετήρα είτε με διαφανές αυτοκόλλητο επίθεμα είτε με την εφαρμογή αυτοκόλλητης ταινίας διασφαλίζοντας ότι το σημείο εισόδου του φλεβοκαθετήρα θα παραμείνει ορατό, ώστε να μπορεί να γίνεται έλεγχος για εμφάνιση πιθανόν τοπικών επιπλοκών (Dougherty 2008), Αναγράφετε δίπλα στο σημείο φλεβοκέντησης την ημερομηνία και ώρα τοποθέτησης του φλεβοκαθετήρα . “Viggo legen 14”, “Viggo legen 15”, από HoRaMi διαθέσιμο με άδεια GNU Free Documentation License

40 Χορήγηση ενδοφλέβιας θεραπείας
“ICU IV 1”, από Calleamanecer διαθέσιμο με άδεια CC BY-SA 3.0

41 Αυτοκόλλητα επιθέματα
IV Peripheral Line Dressing, Sterile I.V. Cannula Dressing, essentialinklimited.com Transparent Film dressing for IV Site, celekta.en.ec21.com

42 Βιβλιογραφία Endacott R, Jevon P, and Cooper P (2009) Clinical Nursing Skills Core and Advanced. Oxford University Press, Oxford. Ignatavicious, Workman (2008) Παθολογική & Χειρουγική Νοσηλευτική. Κριτική σκέψη για συνεργατική φροντίδα (Επ. Ελ. Έκδοσης Βασιλειάδου Α), Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα. Lynn P. (2012) Κλινικές νοσηλευτικές δεξιότητες και νοσηλευτική διεργασία Έγχρωμος άτλας. Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα. Dougherty L (2008) Peripheral cannulation. Nursing Standard. 22, 52, Ingram P, Lavery I (2007) Peripheral intravenous cannulation: safe insertion and removal technique. Nursing Standard. 22, 1, Lavery I, Ingram P (2006) Prevention of infection in peripheral intravenous devices. Nursing Standard. 20, 49,

43 Τέλος Ενότητας

44 Σημειώματα

45 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Στυλιανός Παρισσόπουλος Στυλιανός Παρισσόπουλος. «Παθολογική Νοσηλευτική Ι (Ε). Ενότητα 1: Εισαγωγή περιφερικού φλεβοκαθετήρα ». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

46 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

47 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων
Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

48 Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

49 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.