Θέματα Παιδαγωγικής και Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης Ενότητα 11: Θεωρία Εκπαίδευσης Ενηλίκων Μπεκιάρη Αλεξάνδρα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού.

Παρουσίαση με θέμα: "Θέματα Παιδαγωγικής και Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης Ενότητα 11: Θεωρία Εκπαίδευσης Ενηλίκων Μπεκιάρη Αλεξάνδρα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Θέματα Παιδαγωγικής και Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης Ενότητα 11: Θεωρία Εκπαίδευσης Ενηλίκων Μπεκιάρη Αλεξάνδρα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 ΣΚΟΠΟΙ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Να οριοθετηθούν τα χαρακτηριστικά ενηλίκων εκπαιδευόμενων. Να επισημανθούν οι θεωρίες μάθησης ενηλίκων και ένα πιο γενικευμένο μοντέλο. Να τονιστούν οι μορφές, οι τεχνικές καθώς οι στόχοι και οι προσδοκίες εκπαίδευσης ενηλίκων. Τέλος να επιχειρηθεί τυπολογία εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων. 4

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Χαρακτηριστικά ενηλίκων εκπαιδευόμενων. Θεωρίες μάθησης ενηλίκων και ένα πιο γενικευμένο μοντέλο. Μορφές εκπαίδευσης ενηλίκων. Στόχοι και προσδοκίες εκπαίδευσης ενηλίκων. Τεχνικές εκπαίδευσης ενηλίκων. Αυστηρότητα, δυσκολία και εκπαίδευση ενηλίκων. Τυπολογία εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων. Σημεία αξιολόγησης. 5

6 Ενήλικοι εκπαιδευόμενοι: όχι αυτοί που απλώς είναι 18+ αλλά αυτοί που εκδηλώνουν...: 6 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ «Ενήλικος εκπαιδευόμενος» Αποκρυστα λλωμένη άποψη («στερεότυ πο») Αυξημένο φόβο δημόσιας έκθεσης- αποτυχίας- στοχοποίησης Έλλειψη χρόνου Αυτοδιαχείριση/ αυτπροσδιορισμός της μάθησης (άποψη για το τι είναι σημαντικό να μάθουν) Ετερογένεια στον τρόπο μάθησης Ετερογένεια βιογραφικών/ υποβάθρων

7 Αποκρυσταλλωμένη άποψη («στερεότυπο») Αυξημένο φόβο δημόσιας έκθεσης- αποτυχίας- στοχοποίησης Έλλειψη χρόνου Αυτοδιαχείριση/ αυτοπροσδιορισμός της μάθησης (άποψη για το τι είναι σημαντικό να μάθουν) Ετερογένεια στον τρόπο μάθησης Ενήλικος Εκπαιδευόμενος ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 7

8 -Συμπεριφοριστική (το περιβάλλον παίζει ρόλο) - Γνωστική (προσωπική αντίληψη και πολύπλευρη ανάλυση) - Ανθρωπιστική (προσωπικότητα- πυραμίδα αναγκών Maslow) - Κοινωνική μάθηση (αλληλεπίδραση εξωτερικών επιδράσεων και ατόμου) Γενικές: 8 ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ (1)

9 - «Ανδραγωγική» (≠ «Παιδαγωγική»): αυτοπροσδιορισμός εκπαιδευόμενου - Θεωρίες τρόπου ζωής και ρόλου (πχ μαθαίνω να είμαι «τραπεζικός» ή «γονέας») - Θεωρίες συνειδησιακής μεταβολής («μετασχηματίζουσα» μάθηση: αλλαγή αξιών, αντιλήψεων κλπ) Μάθηση ενηλίκων: 9 ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ (2)

10 Ένα πιο γενικευμένο μοντέλο (ένα από τα πολλά): 10 ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΑΘΗΣΗΣ Μάθηση Σωρευτική (αποστήθιση) Αφομοιωτική (μελέτη, κατανόηση) Προσαρμοστική (δοκιμή και αναθεώρηση) Μετασχηματίζο υσα (ριζική αναθεώρηση)

11 ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 1. Δια βίου εκπαίδευση (συνεχής ενημέρωση, μετεκπαιδεύσεις κ.α.) 2. Κοινοτική εκπαίδευση (επιμορφωτικές ομιλίες, βιβλιοπαρουσιάσεις σε τοπικά πλαίσια και χώρους μη τυπική εκπαίδευσης όπως πολιτιστικά κέντρα, βιβλιοθήκες κ.α.) 3. Λαϊκή εκπαίδευση (μέσω συμμετοχής στα κοινά για προώθηση κοινωνικο-πολιτικών αλλαγών κ.α.) 11

12 Κρίσιμο δίλλημα (πρακτικό- ηθικό- πολιτικό): - Ποιος καθορίζει τι πρέπει να μάθουν οι εκπαιδευόμενοι; - Ποιος κρίνει τι είναι σημαντικό να μάθουν και τι όχι; Τελικώς υπάρχει «σωστό» και «λάθος» ή όλα παραμένουν ανοιχτά; Στόχοι καθορίζονται από ανάγκες: 12 ΣΤΟΧΟΔΕΣΙΑ

13 13 ΣΤΟΧΟΙ ≠ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

14 ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΣΤΟΧΩΝ: ΕΝΑ ΑΠΛΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ Στενή στοχοθεσία: Επιλογή συγκεκριμένου εδώδιμου φυτικού υλικού Διευρυμένη στοχοθεσία: Επιλογή συγκεκριμένου εδώδιμου φυτικού υλικού 14

15 ΑΡΙΣΤΟ ΜΕΤΡΟ ΑΥΣΤΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ Αδικαιολόγητη αυστηρότητα και δυσκολία = μείωση του κύρους της εκπαίδευσης Υπερβολική αυστηρότητα και δυσκολία = απογοήτευση Ανύπαρκτη αυστηρότητα και δυσκολία = μονοτονία και στασιμότητα 15

16 16 ΑΠΟΔΟΧΗ ΑΥΣΤΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ

17 ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ, ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ, ΕΞΟΜΟΙΩΤΗΣ ΗΥ…) ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΘΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ 17 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Μερικές ιδιαίτερ ες τεχνικές Πειραματισμός (πχ δοκιμή με διαφορετικούς τρόπους και σύγκριση αποτελεσμάτων) Προγραμματισμένη εκπαίδευση (κυρίως μέσω ΗΥ): προχωράμε στο επόμενο βήμα μόνο αν το προηγούμενο έγινε σωστά Παιχνίδι ρόλων προσωπικοτήτων Μελέτη περίπτωσης (λχ μέσω ιστορικών κειμένων ή προσεγμένων ταινιών ή ντοκυμαντέρ) Πρωτογενής έρευνα (πχ από αρχεία, παρατηρήσεις,- μετρήσεις) Αυτοπαρατήρη ση (καταγραφή άσκησης με κάμερα και μετέπειτα κριτική εξέταση) Αμοιβαίες συμβουλές- ομάδες κριτικής συζήτησης Ακραία ντοκιμαντέρ- ντοκουμέντα

18 ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Πειραματισμός (πχ δοκιμή με διαφορετικούς τρόπους και σύγκριση αποτελεσμάτων) Προγραμματισμένη εκπαίδευση (κυρίως μέσω ΗΥ): προχωράμε στο επόμενο βήμα μόνο αν το προηγούμενο έγινε σωστά Παιχνίδι ρόλων προσωπικοτήτων Μελέτη περίπτωσης (λχ μέσω ιστορικών κειμένων ή προσεγμένων ταινιών ή ντοκυμαντέρ) Πρωτογενής έρευνα (πχ από αρχεία, παρατηρήσεις,-μετρήσεις) Αυτοπαρατήρηση (καταγραφή άσκησης με κάμερα και μετέπειτα κριτική εξέταση) Αμοιβαίες συμβουλές- ομάδες κριτικής συζήτησης Ακραία ντοκιμαντέρ- ντοκουμέντα 18

19 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΒΑΘΜΟ ΑΦΟΣΙΩΣΗΣ -Εκπαιδεύω: γιατί μου το ζήτησαν (περιστασιακός εκπαιδευτής: «όπως τυχαίνει») γιατί το θέλω και έχω αυτή την κλίση (εκπαιδευτής συνεχώς: «έχω ανάγκη να με έχουν ανάγκη») Προβληματισμός: Εκπαιδεύω περιστασιακώς = όχι κόμπλεξ αλλά ερασιτεχνισμός (πιθανή βλάβη εκπαιδευτικού αποτελέσματος λόγω ανευθυνότητας- μειωμένη ποιότητα) Εκπαιδεύω συνεχώς = αρχομανία και κόμπλεξ (πιθανή βλάβη εκπαιδευτικού αποτελέσματος λόγω κακής συμπεριφοράς) 19

20 Τυπολογία εκπαιδευτών σύμφωνα με βαθμό καθοδήγησης και αντικειμενικότητας 20 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ (1)

21 Τυπολογία εκπαιδευτών σύμφωνα με βαθμό προτεραιότητας σε στόχους ή σχέσεις 21 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ (2)

22 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ «ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ≠ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΗ» Χαρισματικός: Εμπνέει αλλά βασίζεται υπερβολικά στο θαυμασμό και την πίστη εις βάρος της κριτικής σκέψης Τεχνοκράτης: Μεταδίδει αντικειμενική γνώση και ενδεχομένως δίνει καλύτερο παράδειγμα κριτικής σκέψης αλλά δεν εμπνέει Μήπως κάποιοι άκρως «ενηλικιωμένοι» δεν συγκινούνται και δεν παρασέρνονται από χαρισματικούς; 22

23 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝ ΤΕΙΝΟΥΝ ΝΑ ΕΊΝΑΙ… 23 … εξαρτημένοι (περιμένουν «μασημένη τροφή») … συνεργάσιμοι (αρέσκονται σε ομαδική εργασία και διάλογο) … ανεξάρτητοι (αρέσκονται να εργάζονται μόνοι τους και να αυτοπροσδιορίζονται

24 Η ΘΕΩΡΙΑ ΩΣ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ 24 - Οι ενήλικοι έχουν «εμπειρία» (ή συνήθεια που έχουν βαφτίσει εμπειρία) -Το καινούργιο γι’ αυτούς θα είναι ένα νέο Θεωρητικό μοντέλο: - Για να αποκτήσουν εποπτεία -Για να μάθουν απ’ την «πείρα» τους - Για να τη διαχωρίσουν απ’ την προκατάληψη - Αφήστε τους εκπαιδευόμενους να γενικεύσουν την «πείρα» τους και να βγάλουν θεωρίες κατ’ ομάδες

25 25 ΜΙΑ ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ

26 ΣΗΜΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 26 1. Βαθμός ικανοποίησης των εκπαιδευόμενων 2. Μαθησιακό αποτέλεσμα 3. Χρησιμοποίηση μαθησιακού αποτελέσματος 4. Βοήθησε το μαθησιακό αποτέλεσμα; 5. Συνέπειες εκτός του μαθησιακού αποτελέσματος

27 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Baumgartner L. (2001). An update on transformational learning. In The new update on adult learning theory: New directions for adult and continuing education. San Francisco: Josey-Bass. - Franz N. (2007). Adult Education Theories: Informing Cooperative Extensions’ Transformation. Journal of Extension, 45(1). Available at: http://www.joe.org/. - Θεοφανέλλης Τ. & Καραγεωργίου Ε. (2009). Η μέθοδος Project ως μια προσέγγιση μάθησης για του ενήλικους. Εκπαίδευση Ενηλίκων 17, 11-16. - Καραλής Θ. (2008). Εκπαίδευση Ενηλίκων και δια βίου μάθηση: Απόπειρα χαρτογράφησης των ερευνητικών τάσεων. Εκπαίδευση Ενηλίκων 14, 24-29. - Κόκκος Α. (2006). Η ιδιαιτερότητα και ο σκοπός της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Εκπαίδευση Ενηλίκων 9, 4-9. - Noye D. & Piveteau J. (1999). Πρακτικός Οδηγός του Εκπαιδευτή. Μεταίχμιο. Αθήνα. 27

28 Τέλος Ενότητας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ