Γραμματική στην οθόνη Σημειώσεις γραμματικής χωρίς ασκήσεις.

Παρουσίαση με θέμα: "Γραμματική στην οθόνη Σημειώσεις γραμματικής χωρίς ασκήσεις."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Γραμματική στην οθόνη Σημειώσεις γραμματικής χωρίς ασκήσεις.
Παρουσίαση: Νεσλεχανίδης Χαράλαμπος

2 Γκ,μπ,ντ,τσ,τζ,α,β,λ,π,ου,τ,δ,ε,κ,φ,ι,θ,ο, ζ,μ,ρ,σ,χ,γ,ν
Φθόγγοι Φθόγγοι είναι οι απλές φωνές από τις οποίες γίνονται οι λέξεις είναι 25 : Γκ,μπ,ντ,τσ,τζ,α,β,λ,π,ου,τ,δ,ε,κ,φ,ι,θ,ο, ζ,μ,ρ,σ,χ,γ,ν

3 Δίψηφα φωνήεντα –σύμφωνα
Δίψηφα φωνήεντα είναι δύο φωνήεντα μαζί που παριστάνουν ένα φθόγγο: αι=ε, ει=ι, οι=ι, υι=ι, ου=ου Δίψηφα σύμφωνα δύο σύμφωνα μαζί που παριστάνουν ένα φθόγγο. είναι τα: μπ,ντ,γκ,τσ,τζ.

4 Δίφθογγοι –συνδυασμοί
Δίφθογγοι είναι δυο φωνήεντα μαζί που διαβάζονται στην ίδια συλλαβή, π.χ αηδόνι, βόηθα, νεράιδα. Είναι οι εξής: αη, άι, οη, όι, αϊ, οϊ Κάθε συνδυασμός του ι, υ, ει, οι με το φωνήεν που ακολουθεί ονομάζεται καταχρηστικός δίφθογγος, π.χ. διαβάζω, θείος, ποιες, γυαλί Καταχρηστικοί δίφθογγοι: ια, ιο, ειο, οιε, υα, εια… Συνδυασμοί: Τα φωνήεντα α και ε, όταν ενώνονται με το υ σχηματίζουν τους συνδυασμούς αυ και ευ. Οι συνδυασμοί άλλοτε προφέρονται αβ και εβ και άλλοτε αφ και εφ. Παραδείγματα: αυγό, αυτοκίνητο Εύγε, ευχή.

5 Συλλαβές Συλλαβές είναι τα μικρότερα κομμάτια στα οποία χωρίζονται οι λέξεις. Ανάλογα με τον αριθμό συλλαβών χωρίζονται σε μονοσύλλαβες π.χ. να , και ,θα δισύλλαβες, π.χ.τώ-ρα, παί-ζω, τρισύλλαβες, πολυσύλλαβες. Λήγουσα είναι η τελευταία συλλαβή κάθε λέξης. Παραλήγουσα η προτελευταία συλλαβή, προπαραλήγουσα η τρίτη από το τέλος συλλαβή. Αρχικές είναι όσες συλλαβές είναι μπροστά από την προπαραλήγουσα, π.χ. ε-λέ-φα-ντας Όταν μια λέξη τονίζεται στη λήγουσα λέγεται οξύτονη π.χ α-γα-πώ Όταν τονίζεται στην παραλήγουσα λέγεται παροξύτονη π.χ θέ-λω Όταν τονίζεται στην προπαραλήγουσα προπαροξύτονη.

6 Συλλαβισμός Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζεται με το επόμενο φωνήεν . Δύο διαφορετικά σύμφωνα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν όταν από αυτά αρχίζει λέξη ελληνική π.χ. άκρη ,ά-κρη (κρατώ) αλλιώς χωρίζονται π.χ. αρκετά, αρ-κε-τά γιατί από ρκ δεν αρχίζει λέξη ελληνική . Τρία διαφορετικά σύμφωνα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν μόνο όταν από αυτά ή έστω από τα δύο πρώτα αρχίζει ελληνική λέξει . Π.χ. αστραπή , α-στρα-πή (στροφή) , άρθρο, άρ-θρο δεν αρχίζει λέξη ούτε από ρθρ ούτε από ρθ. Δύο όμοια σύμφωνα στο συλλαβισμό πάντα χωρίζονται. Τα δίψηφα ,οι συνδυασμοί , και οι δίφθογγοι δε χωρίζονται π.χ κα-λο-και-ρι (δίψηφο φωνήεν,)Δευ-τέ-ρα (συνδυασμός),αη-δό-νι(δίφθογγος),τέ-τοιος (καταχρηστικός δίφθογγος)

7 Πρόταση –παράγραφος Πρόταση είναι μια ομάδα από λέξεις που μας δίνουν ένα ολοκληρωμένο νόημα, π.χ. Η Μαρία διαβάζει τα μαθήματά της . Παράγραφος είναι μια ομάδα από προτάσεις που μας δίνουν ένα ολοκληρωμένο νόημα, π.χ. Το χωριό μου είναι πολύ όμορφο. Είναι κτισμένο στους πρόποδες ενός λόφου . Έχει πολλές πηγές με γάργαρα νερά , όπου φυτρώνουν πανύψηλα πλατάνια και γι’αυτό λέγεται Πλάτανος .

8 Τα πάθη των φωνηέντων Έκθλιψη μπορεί να πάθει μια λέξη που τελειώνει σε φωνήεν όταν βρεθεί μπροστά από λέξη που αρχίζει από φωνήεν .π.χ .το άλλο τ΄ άλλο δηλαδή έφυγε το φωνήεν (ο) και στη θέση του μπήκε απόστροφος . Αφαίρεση μπορεί να πάθει μια λέξη που αρχίζει από φωνήεν , όταν βρεθεί μια λέξη που τελειώνει σε φωνήεν π.χ. το έδωσα, το ΄δωσα. Έφυγε το φωνήεν (ε) και μπήκε απόστροφος . Αποκοπή μπορεί να πάθει μια λέξη που τελειώνει σε φωνήεν , όταν βρεθεί μπροστά από λέξη που αρχίζει από σύμφωνο π.χ. φέρε το, φέρ΄ το. Έφυγε το (ε). Η λέξη «μέσα», στην έκθλιψη γράφεται «μέσ΄από», στην αποκοπή «μες», π.χ. μέσα στο σπίτι , μες στο σπίτι. Το «και» στην έκθλιψη γίνεται «κι».

9 Το τελικό (ν) Το(ν), τη(ν), ένα(ν),δε(ν),μη(ν)
Το (ν) στις παραπάνω λέξεις μπαίνει όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει : Α)από φωνήεν (α,ε,ο,ω,ι,υ,η) Β)από τα σύμφωνα κ,π,τ Γ)από τα δίψηφα σύμφωνα :γκ, μπ, ντ, τσ, τζ Δ)από τα διπλά γράμματα ξ,ψ.

10 Σύνθετες, συνώνυμες, ταυτόσημες, ομώνυμες λέξεις
Σύνθετες είναι οι λέξεις που γίνονται όταν ενωθούν δυο άλλες μαζί, π.χ. άνεμος +μύλος, ανεμόμυλος μετά+φέρω , μεταφέρω Συνώνυμες λέγονται οι λέξεις ,που έχουν περίπου την ίδια σημασία, π.χ. καράβι- πλοίο Ταυτόσημες λέγονται οι λέξεις που έχουν ακριβώς την ίδια σημασία, π.χ. κατσίκα –γίδα, φεγγάρι –σελήνη. Ομώνυμες είναι οι λέξεις που προφέρονται το ίδιο αλλά είναι εντελώς διαφορετικές στη σημασία τους, π.χ. νίκη –νοίκι, σύκο- σήκω

11 Κυριολεξία, μεταφορά, παρομοίωση
Κυριολεξία έχουμε , όταν χρησιμοποιούμε τις λέξεις με την πραγματική τους σημασία, π.χ. Ο ήλιος λάμπει στον ουρανό . Μεταφορά έχουμε , όταν χρησιμοποιούμε τις λέξεις με την πραγματική τους σημασία, αλλά για να δείξουμε ένα γνώρισμα που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα .π.χ .μέθυσε από ευτυχία , τα λόγια ήταν πικρά . Παρομοίωση έχουμε ,όταν θέλοντας να τονίσουμε ιδιαίτερα ένα ουσιαστικό το παρομοιάζουμε με ένα άλλο . π.χ. Το πρόσωπό του έλαμπε σαν ήλιος

12 Τα μέρη του λόγου ΚΛΙΤΑ Άρθρο Ουσιαστικό Επίθετο Αντωνυμία Ρήμα Μετοχή
ΑΚΛΙΤΑ Επίρρημα Επιφώνημα Πρόθεση Σύνδεσμος

13 Το θέμα, ο χαρακτήρας, η κατάληξη
Το μέρος της λέξης που μένει σταθερό λέγεται θέμα, π.χ. γράφ-ω Το τελευταίο γράμμα του θέματος λέγεται χαρακτήρας, π.χ. γράφ-ω το (φ)είναι ο χαρακτήρας. Το μέρος της λέξης που αλλάζει λέγεται κατάληξη, π.χ. γράφ-ω , γράφ-εις , γράφ-ει

14 Ουσιαστικά Ουσιαστικά είναι οι λέξεις που μας φανερώνουν πρόσωπα ,ζώα , πράγματα, φυτά, ενέργεια, κατάσταση ,ιδιότητα, π.χ. δουλειά , τρέξιμο φανερώνουν ενέργεια. Οι λέξεις ευτυχία, ησυχία φανερώνουν κατάσταση , οι λέξεις εξυπνάδα , παλικαριά φανερώνουν ιδιότητα. Χωρίζονται σε κύρια και κοινά . Τα κύρια γράφονται με κεφαλαίο και είναι ονόματα ανθρώπων,ζώων,ονόματα μηνών,ημερών,εορτών,ποταμών,βουνών,θαλασσών, λιμνών, ονόματα χωρών, πόλεων, χωριών ... Τα κοινά ονόματα γράφονται με μικρό π.χ. θάλασσα , ήλιος

15 Γένη , αριθμοί , πτώσεις Τα άρθρα μας δείχνουν το γένος των ουσιαστικών .Τα αρσενικά παίρνουν μπροστά το άρθρο (ο) π.χ. ο σκύλος τα θηλυκά το (η) π.χ. η γάτα τα ουδέτερα το άρθρο (το) π.χ. το παιδί. Οι αριθμοί είναι ο ενικός και ο πληθυντικός π.χ. ο λαγός (ένας) ενικός , οι λαγοί (πλήθος) πληθυντικός αριθμός Πτώσεις είναι: Ονομαστική: απαντά στην ερώτηση ποιος ; Ο Νίκος Γενική: απαντά στην ερώτηση τίνος ; Του Νίκου. Αιτιατική:απαντά στην ερώτηση ποιον ;π.χ. ποιον φώναξε ο πατέρας ;Τον Νίκο. Κλητική:που καλεί κάποιον π.χ. Νίκο ! Έλα να παίξουμε.

16 Ισοσύλλαβα-ανισοσύλλαβα ουσιαστικά
Ισοσύλλαβα είναι τα ουσιαστικά που έχουν ίσες συλλαβές στον ενικό και πληθυντικό αριθμό. Π.χ. ο ταμίας, οι ταμίες , ο ναύτης , οι ναύτες, ο λαγός ,οι λαγοί … Ανισοσύλλαβα είναι τα ουσιαστικά που στον πληθυντικό αριθμό έχουν μια συλλαβή παραπάνω. Π.χ. ο ψαράς , οι ψαράδες ,ο μπακάλης , οι μπακάληδες , ο παππούς ,οι παππούδες,ο καφές ,οι καφέδες…

17 Κλίση αρσενικών ουσιαστικών
Ενικός αριθμός Ονομ. ο ταμίας ο αγώνας ο ναύτης ο ψαράς Γεν. του ταμία του αγώνα του ναύτη του ψαρά Αιτ. Τον ταμία τον αγώνα το ναύτη τον ψαρά κλητ ταμία αγώνα ναύτη ψαρά Πληθυντικός αριθμός Ονομ. οι ταμίες οι αγώνες οι ναύτες οι ψαράδες Γεν. των ταμιών των αγώνων των ναυτών των ψαράδων Αιτ. τους ταμίες τους αγώνες τους ναύτες τους ψαράδες Κλητ ταμίες αγώνες ναύτες - ψαράδες Ονομ. ο λαγός ο άνθρωπος ο δρόμος ο αντίλαλος ο παππούς Γεν. του λαγού του ανθρώπου του δρόμου του αντίλαλου του παππού Αιτ. το λαγό τον άνθρωπο το δρόμο τον αντίλαλο τον παππού Κλητ.- λαγέ άνθρωπε δρόμε αντίλαλε παππού Πληθυντικός αριθμός Ονομ. οι λαγοί οι άνθρωποι οι δρόμοι οι αντίλαλοι οι παππούδες Γεν των λαγών των ανθρώπων των δρόμων των αντίλαλων των παππούδων Αιτ τους λαγούς τους ανθρώπους τους δρόμους τους αντίλαλους τους παππούδες Κλητ λαγοί άνθρωποι δρόμοι αντίλαλοι παππούδες Φυλάγουν τον τόνο στην προπαραλήγουσα τα σύνθετα και τα κύρια ονόματα, π.χ. των αντίλαλων, των μαντρόσκυλων, τους μαντρόσκυλους ,των Χριστόφορων, τους Χαράλαμπους.

18 Κλίση των θηλυκών ουσιαστικών
Ενικός αριθμός Ονομ. η μητέρα η φωνή η τέχνη Γεν . της μητέρας της φωνής της τέχνης Αιτ. τη μητέρα τη φωνή την τέχνη Κλητ. - μητέρα - φωνή - τέχνη Πληθυντικός αριθμός Ονομ. οι μητέρες οι φωνές οι τέχνες Γεν. των μητέρων των φωνών των τεχνών Αιτ. τις μητέρες τις φωνές τις τέχνες Κλητ. - μητέρες - φωνές - τέχνες Τα θηλυκά που τελειώνουν σε –η γράφονται με ήτα (η). Π.χ. η βροχή , η στιγμή Τα θηλυκά που τελειώνουν σε –ισσα , γράφονται με δύο σίγμα (σσ). Εξαιρείται η Λάρισσα. Π.χ . Η μέλισσα , η γειτόνισσα Τα θηλυκά που τελειώνουν σε –ω , γράφονται με ωμέγα(ω) π.χ. η Μέλπω , η Δέσπω

19 Κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών
Ενικός αριθμός Ονομ. το βουνό το παιδί το δάσος Γεν. του βουνού του παιδιού του δάσους Αιτ. το βουνό το παιδί το δάσος Κλητ. - βουνό - παιδί - δάσος Πληθυντικός αριθμός Ονομ. τα βουνά τα παιδιά τα δάση Γεν. των βουνών των παιδιών των δασών Αιτ. τα βουνά τα παιδιά τα δάση Κλητ. - βουνά - παιδιά - δάση. Τα ουδέτερα σε –ος στον πληθυντικό αριθμό γράφονται με ητα (η). π.χ. το δάσος –τα δάση , το λάθος –τα λάθη Τα ουδέτερα που τελειώνουν σε –ο ,γράφονται με όμικρον (ο).π.χ. το γραφείο , το θρανίο . Τα ουδέτερα που τελειώνουν σε –ι ,γράφονται με γιώτα(ι) π.χ. το βιολί ,το παιδί. ΕΞΑΙΡΟΎΝΤΑΙ :το βράδυ, το δάκρυ, το στάχυ, το δόρυ, το δίχτυ, το οξύ γράφονται με (υ)

20 Τα επίθετα Επίθετα είναι οι λέξεις που μας δείχνουν τι λογής είναι τα ουσιαστικά ή διαφορετικά φανερώνουν ποιότητα ή ιδιότητα του ουσιαστικού. Π.χ. ο ωραίος κήπος, η μικρή Ελένη, το ψηλό ποδήλατο Τα επίθετα έχουν τρία γένη αρσενικό , θηλυκό, ουδέτερο π.χ. ο μεγάλος , η μεγάλη , το μεγάλο , ο ψηλός , η ψηλή , το ψηλό Τα επίθετα πηγαίνουν πάντα μαζί με τα ουσιαστικά και κλίνονται το ίδιο συμφωνούν στο γένος στον αριθμό στην πτώση . Π.χ. οι ωραίοι κήποι, κήποι: ουσιαστικό γένους αρσενικού , ονομαστική πτώση του πληθυντικού αριθμού , ωραίοι: επίθετο γένους αρσενικού ,ονομαστική πτώση του πληθυντικού αριθμού . Ορθογραφία τα επίθετα σε –αίος γράφονται με –αι :π.χ ωραίος ,γενναίος , σπουδαίος .Εξαιρείται :νέος Τα περισσότερα επίθετα που τελειώνουν σε –ιμος , -ινος,-ικος γράφονται με γιώτα(ι) π.χ. νόστιμος , κόκκινος , φιλικός Τα επίθετα που τελειώνουν σε-ωπός και –ωτός γράφονται με (ω) π.χ.καμαρωτός , κοκκινωπός .Τα επίθετα σε –ειος γράφονται με –ει, π.χ.αστείος , ανδρείος εξαιρούνται :γελοίος , κρύος .

21 Τα επίθετα Τα επίθετα κατά την κλίση τους φυλάγουν τον τόνο στη συλλαβή που τονίζεται η ονομαστική του ενικού, π.χ. ο όμορφος ,του όμορφου ,τον όμορφο, …οι όμορφοι ,των όμορφων, τους όμορφους. Όταν όμως χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά κατεβάζουν τον τόνο . Π.χ. η κατάσταση του αρρώστου, οι επιδρομές των βαρβάρων. Το ίδιο συμβαίνει και με τις μετοχές, π.χ. τα αιτήματα των εργαζομένων. Στα επίθετα σε –ύς, -ιά, -ύ, το ύψιλον (υ)της κατάληξης των αρσενικών και των ουδετέρων διατηρείται μόνο στην ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική ενικού. Στις άλλες πτώσεις γράφεται (ι): π.χ. ο ελαφρύς, ελαφριού, ελαφριές, ελαφριά. Στα επίθετα σε –ής, -ιά, -ί, το ήτα(η) των αρσενικών διατηρείται μόνο στην ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική ενικού. Στις άλλες πτώσεις γράφεται με ι: π.χ. θαλασσής, θαλασσιού, θαλασσιούς, θαλασσιές, θαλασσιά. Τα επίθετα σε –ης, -ής, -ές σχηματίζουν τη γενική του ενικού σε –ους, την αιτιατική σε αρσενικό και θηλυκό σε –η, και στον πληθυντικό σε –εις (τριγενή και δικατάληκτα), π.χ ο-η συνεχής, του-της συνεχούς, το-τη συνεχή, οι συνεχείς, τους -τις συνεχείς, τα συνεχή. Το ουδέτερο σε γενική ενικού τελειώνει σε ου.

22 Παραθετικά επιθέτων ωραίο ωραιότερο ωραιότατο
ωραίο ωραιότερο ωραιότατο Τα επίθετα έχουν τρεις βαθμούς :θετικό , συγκριτικό , υπερθετικό . Ο θετικός μας δείχνει απλά μια ιδιότητα του ουσιαστικού. Π.χ ωραίο παιχνίδι. Ο συγκριτικός συγκρίνει και μας δείχνει μια ιδιότητα του ουσιαστικό σε μεγαλύτερο βαθμό . Π.χ. ωραιότερο παιχνίδι (μονολεκτικά) πιο ωραίο παιχνίδι (περιφραστικά)δηλ. δυο λέξεις. Ο υπερθετικός μας δείχνει μια ιδιότητα του ουσιαστικό στον πιο μεγάλο βαθμό, π.χ ωραιότατο παιχνίδι(μονολεκτικά),πολύ ωραίο παιχνίδι ή το πιο ωραίο παιχνίδι απ΄όλα (περιφραστικά) ανώμαλα παραθετικά: Καλός -καλύτερος –άριστος , κακός –χειρότερος-χείριστος,μικρός-μικρότερος –ελάχιστος,μεγάλος –μεγαλύτερος –μέγιστος,λίγος-λιγότερος-ελάχιστος,πολύς-περισσότερος-πάρα πολύς,ψηλός-ψηλότερος –ύψιστος,απλός –απλούστερος -απλούστατος

23 Αριθμητικά Οι λέξεις που φανερώνουν αριθμό λέγονται αριθμητικά, π.χ. Τρία , πέντε , δώδεκα,εξήντα εννιά. Τα αριθμητικά από το (13) ως το δεκαεννιά(19) γράφονται με μια λέξη .π.χ. δεκαπέντε,δεκαοχτώ Από το είκοσι ένα (21)και πάνω γράφονται με δύο λέξεις, π.χ.είκοσι δύο ,πενήντα πέντε ,ενενήντα οκτώ. Οι αριθμοί εννέα –εννιά –εννιακόσια γράφονται με δύο (νν),ενώ το ένατος και το ενενήντα με ένα (ν).

24 Αντωνυμίες Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που μπαίνουν στην θέση των ονομάτων (αντί των ονομάτων) π.χ. Ο Νίκος γράφει. Αυτός γράφει . ( η λέξη αυτός είναι αντωνυμία) χωρίζονται σε οχτώ (8) ομάδες: Προσωπικές φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου εγώ-εμείς α΄πρόσωπο, εσύ-εσείς β΄πρόσωπο, αυτός –αυτοί γ΄πρόσωπο. Ερωτηματικές όταν ρωτάμε:ποιος-ποια-ποιο,πόσος,πόση , πόσο,τι . Κτητικές φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι. Δικόμου –δικό σου –δικό του ,δικό μας –δικό σας –δικό τους. Αυτοπαθείς μας λένε πως κάνουμε κάτι για τον εαυτό μας.ο εαυτός μου ,ο εαυτός σου , ο εαυτός του . Οριστικές ορίζουν και ξεχωρίζουν κάτι από άλλα ίδια πράγματα :ο ίδιος –η ίδια –το ίδιο , μόνος –μόνη –μόνο Δεικτικές αντωνυμίες τις χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε;αυτός –αυτή –αυτό ,(ε)τούτος , (ε)τούτη , (ε)τούτο,εκείνος –εκείνη –εκείνο,τόσος –τόση-τόσο ,τέτοιος-τέτοια, τέτοιο. Αναφορικές ολόκληρη πρόταση αναφέρεται σε μια λέξη :ο οποίος-η οποία –το οποίο,όποιος-όποια-όποιο,όσος –όση-όσο, που ,ό,τι . Αόριστες αντωνυμίες φανερώνουν κάτι αόριστα χωρίς να το ονομάζουν ;ένας – μία –ένα,κανένας-καμιά-κανένα,κάποιος-κάποια-κάποιο,κάμποσος-άλλος-η-ο,μερικοί-ές-ά,κάτι,κατιτί,τίποτε

25 Τα ρήματα Ρήματα είναι οι λέξεις που μας δείχνουν τι κάνω,τι παθαίνω ή σε ποια κατάσταση βρίσκομαι, π.χ.τι κάνω; Γράφω ,τι παθαίνω; Κουρεύομαι. Σε ποια κατάσταση βρίσκομαι; Κοιμάμαι. Φωνές ρημάτων: α. ενεργητική ρήματα που τελειώνουν σε (-ω)π.χ. τρέχω, γελώ, πλένω β.παθητική ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε (-μαι), π.χ.πλένομαι,λούζομαι Τα ρήματα έχουν δυο αριθμούς και τρία πρόσωπα εγώ –εμείς ,εσύ-εσείς ,αυτός,αυτή,αυτό –αυτοί,αυτές,αυτά.

26 Χρόνοι των ρημάτων Ενεστώτας Κάνω κάτι τώρα π.χ. γράφω
Ενεστώτας Κάνω κάτι τώρα π.χ. γράφω Παρατατικός Έκανα κάτι χτες συνέχεια, π.χ. έγραφα Αόριστος Έκανα κάτι χτες για μια στιγμή Π.χ. έγραψα Εξακολουθητικός Μέλλοντας Θα κάνω κάτι αύριο συνέχεια π.χ. θα γράφω Στιγμιαίος Μέλλοντας Θα κάνω κάτι αύριο για μια στιγμή. Π.χ. θα γράψω Παρακείμενος Έχω κάνει κάτι ως τώρα. Π.χ. έχω Γράψει Υπερσυντέλικος Είχα κάνει κάτι ως τώρα. Π.χ. είχα γράψει Συντελεσμένος Μέλλοντας Θα έχω κάνει κάτι ως τώρα π.χ.θα έχω γράψει. Οι χρόνοι χωρίζονται σε παροντικούς Ενεστώτας , Παρακείμενος, παρελθοντικούς Παρατατικός ,Αόριστος,Υπερσυντέλικος,μελλοντικούς εξακ. Μέλλοντα,στιγμαίος Μέλλοντας,συντελεσμένος Μέλλοντας .

27 Σχηματισμός χρόνων ενεργητικής και παθητικής φωνής
Σχηματισμός χρόνων ενεργητικής και παθητικής φωνής Ενεργητική φωνή Ενεστώτας: δέν-ω-εις-ει-ουμε-ετε-ουν Παρατατικός: έδενα Αόριστος: έδεσα Εξ. Μέλλοντας: θα δένω Στιγμ.Μέλ.: Θα δεσω Παρακείμενος έχω δέσει Υπερσυντέλικος: είχα δέσει Συντελ.Μέλ.: Θα έχω δέσει Παθητική φωνή Ενεστώτας: δένομαι-εσαι-εται-ομαστε-εστε-ονται Παρατατικός: δενόμουν Αόριστος: δέθηκα Εξ. Μέλλοντας: θα δένομαι Στιγμ. Μέλ.: Θα δεθώ Παρακείμενος: έχω δεθεί Υπερσυντέλικος: είχα δεθεί Συντελ. Μέλ.: Θα έχω δεθεί

28 Τα βοηθητικά ρήματα έχω και είμαι
Ενεστώτας Παρατατικός έχω είχα έχεις είχες έχει είχε έχουμε είχαμε έχετε είχατε έχουν είχαν Ενεστώτας Παρατατικός είμαι ήμουν είσαι ήσουν είναι ήταν είμαστε ήμαστε είστε ήσαστε είναι ήταν

29 Καταλήξεις ρημάτων Ρήματα σε-ώνω: Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ώνω γράφονται με ωμέγα π.χ.απλώνω, μεγαλώνω Ρήματα σε –αίνω:Τα ρήματα που τελειώνουν σε –αίνω γράφονται με (αι) π.χ. μπαίνω,ανεβαίνω εξαιρούνται: μένω ,δένω, πλένω και γράφονται με (ε). Ρήματα σε –ίζω: Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ίζω γράφονται με γιώτα(ι), π.χ. ποτίζω, σκαλίζω εξαιρούνται: δανείζω, κελαρύζω, πήζω, πρήζω,αθροίζω Ρήματα σε –εύω :Τα ρήματα που τελειώνουν σε –εύω γράφονται με (ευ) π.χ. μαγεύω,χορεύω εξαιρείται: κλέβω γράφεται με (β)

30 Αόριστος σε –ησα ή -ισα Τα ρήματα στον αόριστο έχουν κατάληξη –ησα με ήτα (η), όταν το ρήμα τονίζεται στη λήγουσα, π.χ. αγαπώ –αγάπησα Τα ρήματα στον αόριστο έχουν κατάληξη –ισα με γιώτα(ι), όταν τα ρήμα τελειώνει σε –ίζω. π.χ. ποτίζω -πότισα

31 Ρηματικοί τύποι Όσα ρήματα αρχίζουν από σύμφωνο παίρνουν εμπρός από το θέμα, στο παρατατικό και στον αόριστο της οριστικής, ένα ε-. Αυτό το ε- λέγεται αύξηση, και διατηρείται όταν τονίζεται, ενώ χάνεται όταν δεν τονίζεται: έλυνα, έλυνες – λύναμε, λύνατε Τα ρήματα θέλω, ξέρω, πίνω, παίρνουν αύξηση η αντί για ε: ήθελα, ήξερα, ήπια. Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν ή δίψηφο δεν παίρνουν αύξηση αλλά κρατούν το φωνήεν ή το δίψηφο σε όλους τους χρόνους: ανάβω, άναβε Εξαιρούνται τα ρήματα: έχω- είχα, έρχομαι- ήρθα, είμαι- ήμουν Μερικά σύνθετα ρήματα με πρώτο συνθετικό επίρρημα {πολύ, πάρα, καλά, κακά κτλ.}, παίρνουν τονισμένη αύξηση στην αρχή του δεύτερου συνθετικού {εσωτερική αύξηση}: πολυέβλεπα, πολυήξερε, παραήθελε κτλ. Εσωτερική αύξηση παίρνουν και μερικοί τύποι σύνθετων ρημάτων με πρόθεση: εκφράζω-εξέφραζα,εγκρίνω-ενέκρινα,ενδιαφέρω-ενδιέφερα,εμπνέω-ενέπνεα κλπ Ή εσωτερική αύξηση διατηρείται και αυτή μόνο τονισμένη. Στα ρήματα που αρχίζουν από ρ, οι αυξημένοι τύποι δε διπλασιάζουν το ρ: ρίχνω- έριξα, ράβω-έραψα, ρεύω-έρεψα

32 Οι καταλήξεις της υποτακτικής, ενεργητικής και παθητικής φωνής γράφονται με ει και ο, καθώς και της προστακτικής με ει, όπως στην οριστική: να γράφει, θα δεθεί,δεθείτε,αγαπηθείτε,να γράφομαι,όταν έρχομαι κλπ Το ίδιο γράφονται και οι τύποι: έχω δεθεί, είχε αγαπηθεί, θα έχει φανεί κτλ. Με ει γράφεται και το : ζεις, ζει, ζείτε, αλλά ζήτω

33 Μετοχή Η μετοχή είναι ένας τύπος του ρήματος.
Έχουμε δύο μετοχές : την ενεργητική μετοχή και την παθητική μετοχή . Α. Η ενεργητική μετοχή τελειώνει σε –οντας ή –ώντας και είναι άκλιτη π.χ. παίζοντας , γελώντας. Γράφουμε –οντας με όμικρον (ο), όταν δεν τονίζεται το –οντας. Π.χ.θέλοντας Γράφουμε-ώντας με ωμέγα(ω), όταν ο τονίζεται στο (ώ). Π.χ. μιλώντας, ρωτώντας. Β. Η μετοχή της παθητικής φωνής τελειώνει σε –μένος,-μένη, -μένο και κλίνεται όπως τα επίθετα. π.χ. λουσμένος , λουσμένη, λουσμένο. Η μετοχή της παθητικής γράφεται με δύο (μμ) ,όταν το ρήμα έχει χαρακτήρα,π,β,φ,πτ. π.χ.κρύβω –κρυμμένος

34 Επιρρήματα Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που πηγαίνουν κοντά στα ρήματα και φανερώνουν τόπο, χρόνο,τρόπο,ποσό, βεβαίωση,άρνηση,δισταγμό . Τοπικά φανερώνουν τόπο (πού;) εδώ,εκεί,πάνω,κάτω,μέσα,έξω κ.α. Χρονικά φανερώνουν χρόνο(πότε;)τώρα,χτες,αύριο,πέρσι κ.α. Τροπικά φανερώνουν τρόπο(πώς;)έτσι,αλλιώς,καλά,ωραία κ.α. Ποσοτικά (πόσο;)λίγο,πολύ,καθόλου,αρκετά κ.α. Βεβαιωτικά π.χ.ναι,μάλιστα,βέβαια,σίγουρα κ.α. Αρνητικά π.χ.όχι,δεν,μην,όχι βέβαια κ.α. Διστακτικά π.χ. ίσως,πιθανόν,άραγε κ.α.

35 Προθέσεις Προθέσεις είναι οι άκλιτες λέξεις , που μπαίνουν μπροστά από άλλες για να δείξουν τρόπο,χρόνο,τόπο,αιτία ή κάτι άλλο. Οι προθέσεις είναι: Α) Πέντε (5) μονοσύλλαβες:με,σε,για,ως,προς Β) Οχτώ (8) δισύλλαβες:από,μετά,παρά,κατά,αντί,δίχως ,χωρίς,μέχρι Γ) Μία (1) τρισύλλαβη:ίσαμε Η πρόθεση (σε) ενώνεται με τα άρθρα που αρχίζουν από τα. Π.χ. σε+τον –στον σε+την – στην ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Βάδιζε προς το σταθμό .Μάλωσαν χωρίς λόγο. Μετά το διάβασμα, έπαιξα. Κατά τη γνώμη μου είναι λάθος.Από το πρωί έφυγε με τη μητέρα του .

36 Επιφωνήματα Επιφωνήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χαρά, λύπη,θαυμασμό,απορία,έκπληξη,ευχή,πόνο,έπαινο, παρακίνηση, Π.χ.Ποπό!τι ωραίο παιχνίδι! Τα επιφωνήματα συνοδεύονται πάντα από θαυμαστικό και είναι τα εξής: Μπράβο! Ου! Οχ! Αλτ! Εύγε! Ω! Όχου! Στοπ! Ποπό! Ο! Μπα! Μαρς! Μακάρι! Ε! Ουφ! Ζήτω! Είθε! Α! Χμ! Αλίμονο! Αχ! Χα,χα! ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Μπράβο!Η πράξη σου είναι σπουδαία. Οχ! Με πονάει το δόντι. Ζήτω η πατρίδα μας! Α! τι όμορφη κοπέλα.

37 Σύνδεσμοι Σύνδεσμοι είναι οι άκλιτες λέξεις που μπαίνουν ανάμεσα στις λέξεις και τις προτάσεις και τις ενώνουν. Οι πιο συνηθισμένοι είναι: Και , ούτε, ή, είτε, αλλά, όμως, αν και, άρα, ώστε, λοιπόν, ότι, που, πως, μη, μήπως, γιατί, επειδή, αφού, αν, άμα, σαν, να, για να, ενώ, αφού, δηλαδή, όταν, πριν ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Ο Κώστας και ο Γιάννης άργησαν . Θα σου εξηγήσω άμα γυρίσω. Δεν πήγε σχολείο γιατί ήταν άρρωστος. Θα πάμε στο βουνό ή στη θάλασσα; Θα διαβάσω από νωρίς , ώστε να μείνει χρόνος για παιχνίδι. Δε μοιάζουν ούτε στο πρόσωπο ούτε στο χαρακτήρα.