ΙΣΤΟΡΙΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΙΣΤΟΡΙΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΙΣΤΟΡΙΑ

2 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Οι έννοιες είναι το μέσο που χρησιμοποιεί ο ιστορικός για να περιγράψει την πραγματικότητα και στη συνέχεια να την ερμηνεύσει. Οι έννοιες δημιουργούν ένα πλαίσιο σκέψης βάση του οποίου οργανώνονται οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις του ιστορικού. Οι έννοιες προέρχονται από την καθημερινή εμπειρία, από την πολιτική, κοινωνική και φιλοσοφική σκέψη, από τις κοινωνικές επιστήμες. Οι έννοιες περιγράφουν ένα νοηματικό σύνολο ομοειδών γεγονότων (π.χ. μεγάλες ανακαλύψεις) ή αναπαριστούν μία ιστορική πραγματικότητα περιγράφοντας τα επιμέρους στοιχεία της και τις μεταξύ των γεγονότων σχέσεις (π.χ. επέμβαση Μεγάλων δυνάμεων). Υπάρχουν όμως και έννοιες που δημιουργούνται από τους ιστορικούς ή που προκύπτουν από την επεξεργασία υπαρχουσών εννοιών (π.χ. κλασσικισμός, μεγάλες ανακαλύψεις, ουμανισμός, πόλη-κράτος κ.λπ)

3 κατηγορίες εννοιών Γενικές έννοιες : περιγράφουν τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (οικονομία, πολιτική, τέχνες κλ.π) Οι τομείς αυτοί συνθέτουν το πεδίο της ιστορίας. Οι τομείς του πεδίου αυτού εξελίσσονται ή και διαφοροποιούνται στο χρόνο και στο χώρο. Δομικές έννοιες : ο χώρος, ο χρόνος, η αλλαγή, η εξέλιξη και η αιτιότητα αποτελούν τα αντικείμενα μελέτης, ερμηνείας και έρευνας της ιστορικής επιστήμης. Οργανωτικές έννοιες: είναι κοινές σε όλες τις ιστορικές περιόδους και με αυτές οργανώνεται η μελέτη του ιστορικού γίγνεσθαι. Ως οργανωτικές έννοιες θεωρούνται οι έννοιες που εκφράζουν μία ιστορική πραγματικότητα και πίσω από τις οποίες υπάρχουν γεγονότα και πληροφορίες που βοηθούν στην ανασύνθεση και κατανόησή της και είναι κοινές σε διαφορετικές περιόδους, όπως για παράδειγμα εθνικισμός, δικαιώματα, προνόμια, βασιλεία… Ιστορικές έννοιες: εννοούνται οι όροι που συνδέονται άμεσα με το νοηματικό πλαίσιο μίας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, όπως για παράδειγμα κοτσαμπάσηδες. Ιππείς..

4 Γνωστικές κατηγορίες για τη μελέτη της ιστορίας
Η ανασύνθεση του παρελθόντος μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός συστήματος «γνωστικών κατηγοριών» ή «διαδικαστικών εννοιών», οι οποίες έχουν μία διπλή λειτουργία: ευρετική, με την οποία αντιλαμβανόμαστε στοιχεία του παρελθόντος και τα παρατηρούμε, και δομική, με την οποία οικοδομούμε σχέσεις μεταξύ των στοιχείων και των φαινομένων του παρελθόντος.

5 θέμα: ορίζεται ένα ζήτημα σε σχέση με το χώρο και το χρόνο, το οποίο χρησιμοποιείται ως άξονας αναφοράς για ν’ αναδειχτεί μία ομοιογενής σειρά γεγονότων ή φαινομένων. χρονολογία: εντοπίζεται ένα γεγονός στο χρόνο. περίοδος: τεμαχίζεται ο χρονικός άξονας σε μικρότερα μέρη. πηγή: στοιχεία του παρελθόντος από τα οποία ο μελετητής μπορεί ν’ αντλήσει πληροφορίες. μεταβολή: δηλώνεται η μετάβαση από μία κατάσταση σε μία άλλη. αδράνεια: δηλώνεται ο σημαντικός περιορισμός της μεταβολής. προβληματισμός: τίθενται ερωτήματα όσον αφορά στις σχέσεις ανάμεσα στην παρατηρούμενη μεταβολή και σε άλλα φαινόμενα ήδη γνωστά ή προς ανακάλυψη. Γεγονός: δηλώνει τι συνέβη μία χρονική στιγμή σ’ έναν τόπο. Διαδοχή: γεγονότα τοποθετούνται σε σειρά διαδοχικά. Συγχρονικότητα: παρατηρούνται γεγονότα που συμβαίνουν ή εξελίσσονται παράλληλα την ίδια χρονική στιγμή. Μακρά διάρκεια: αναφέρεται σε φαινόμενα που παραμένουν αμετάβλητα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συγκυρία: εντοπίζονται φαινόμενα που εκδηλώνονται παράλληλα και επηρεάζουν το προς μελέτη γεγονός Κύκλος: εκτιμάται μία σειρά γεγονότων ή φαινομένων με κριτήρια την μεταβολή και την αδράνεια

6 Συνδέω/ Επιχειρηματολογώ/ Πείθω/ Παράγω/ Αναλύω/ Ανακεφαλαιώνω/ Συσχετίζω/ Συνθέτω Ανακαλώ/ Συνδέω/ Ταξινομώ/ Φαντάζομαι/ Συγκρίνω/ Διαισθάνομαι/ Αντιπαραβάλλω/ Προβάλλω/ Ερωτώ/ Συνδιαλλάσσω/ Αναρτώ/ Απορώ/ Απορρίπτω/ Διακινδυνεύω/ Τροποποιώ/ Περιλαμβάνω/ Αντιστρέφω/ Επεκτείνω/ Συμβιβάζω/ προσαρμόζω/ Αποδεικνύω/ Υποθέτω/ Προβλέπω/ Δοκιμάζω/ Αποσαφηνίζω/ Συλλογίζομαι/ Στοχάζομαι/ Κρίνω/ Συνεργάζομαι/ Εναρμονίζω/ Διαλογίζομαι/ Αντιλέγω/ Αφομοιώνω/ Βιώνω/ Συμβιβάζω/ Ανασκευάζω/ Εσωτερικεύω/ Βελτιώνω/ Συμπεραίνω/ Προσεγγίζω/ Επιλέγω/ Γενικεύω/ Αναφέρω/ Επιλύω/ Συνδυάζω-αντιπαραβάλλω/ Εξετάζω/ Εξάγω/ Ζητώ/ Ανακαλώ/ Υπολογίζω/ Διατυπώνω/ Αξιολογώ/ Αφαιρώ/

7 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ στο μάθημα της ιστορίας με τη χρήση ΝΤ
1. Έρευνα (Αναζήτηση με χρήση λέξεων- κλειδιών: τόπος, χρόνος, θέμα, ιστορικά πρόσωπα κλπ) ιστορικών πηγών αρχειακού υλικού γενικών ιστορικών πληροφοριών εικαστικών πηγών χαρτών ερωτημάτων σε ειδικούς

8 2. Συλλογή και ταξινόμηση δεδομένων (καταγραφή –κατηγοριοποίηση αιτίων, καταγραφή -σύγκριση -συσχετισμός θέσεων, σύνδεση αιτίων-θέσεων ιστορικών, διάκριση αιτίων μικρής-μεσαίας-μακράς διάρκειας, σύνδεση χρόνου-χώρου-ιστορικών γεγονότων, καταγραφή και επεξεργασία δημογραφικών στοιχείων).

9 3. Προσομοίωση ιστορικής έρευνας (αρχαιολογική ανασκαφή, επεξεργασία ιστορικών πηγών).
4. Σύνθεση ιστορικού κειμένου (γραπτού, πολυτροπικού),(σύνθεση ιστορικής αφήγησης από ιστορικές πηγές).

10 5. Αναπαράσταση της δομής ιστορικού κειμένου (ανάλυση ιστορικής γραπτής πηγής, σχεδιασμός νοητικού χάρτη). 6. Παρατήρηση υλικών πηγών, χαρτών, διαγραμμάτων. Εξαγωγή συμπερασμάτων.

11 7. Δημιουργία διαδραστικού χάρτη (προσθήκη πληροφοριών σε χάρτη πχ www
7. Δημιουργία διαδραστικού χάρτη (προσθήκη πληροφοριών σε χάρτη πχ ) 8. Ανταλλαγή απόψεων μεταξύ ομάδων.

12 Αναζήτηση εκπαιδευτικού υλικού.

13 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ. ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

14 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Η χρήση των ιστορικών πηγών στην τάξη αποσκοπεί να κατανοήσουν οι μαθητές: το εύρος των πηγών που χρησιμοποιεί ο ιστορικός, γραπτές, προφορικές, υλικές, οπτικές χάρτες, φωτογραφίες τη μέθοδο της ιστορικής εργασίας και τέλος να λειτουργήσουν ως πρωτο-ιστορικοί, που συγγράφουν τη δική τους ανεξάρτητη ιστορική εργασία ως ιστορικοί.

15 Κατά την επεξεργασία μίας ιστορικής πηγής οι μαθητές εξοικειώνονται :
Να διακρίνουν μία πρωτογενή πηγή από μία δευτερογενή, γεγονός που δεν είναι πάντα άμεσα ορατό και κατανοητό από τους μαθητές. Ν’ αντλούν πληροφορίες από διαφορετικά είδη πηγών. Να διατυπώσουν κρίσεις για την αξιοπιστία και την αξία των πηγών. Να σχολιάζουν την αξία και καταλληλότητα μίας ιστορικής πηγής για τη μελέτη ενός θέματος αναφορικά με το περιεχόμενό της. Να εξετάζουν την αξία διαφορετικών ιστορικών πηγών για τη μελέτη ενός θέματος.

16 Να διατυπώνουν κρίσεις για την αξιοπιστία και αξία της πηγής λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες παραγωγής της. Να διαπιστώνουν πόσο χρήσιμη μπορεί να είναι μια πηγή αξιοποιώντας τις ανακρίβειες, τις παραλείψεις και τις διαστροφές των γεγονότων. Να κατανοήσουν ότι μία πηγή μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμη ανάλογα με τις ερωτήσεις που θα θέσει ο μελετητής της.

17 Η διδακτική αξιοποίηση των πηγών ακολουθεί τα εξής στάδια:
επιλογή προσαρμογή παρουσίαση σύνταξη ερωτημάτων.

18 προϋποθέσεις επιλογής της πηγής
να είναι σχετική με την εξεταζόμενη ιστορική περίοδο, το περιεχόμενο να είναι αρκετά ουσιώδες και να εγείρει ερωτήματα που να οδηγούν σε λεπτομερή μελέτη.

19 Η παρουσίαση των πηγών υπόκειται σε επεξεργασία, έτσι ώστε να προσαρμοστεί στους διδακτικούς στόχους του μαθήματος και στο γνωστικό και ηλικιακό επίπεδο των μαθητών, γεγονός που απαιτεί Περιορισμό του υλικού προς επεξεργασία και χωρισμό του σε ενότητες Παρουσίαση των μακροσκελών πηγών σε διάγραμμα Διασύνδεση των πηγών, έτσι ώστε να δίνεται δυνατότητα σύγκρισής τους Ανάπτυξη ερωτημάτων που βαθμιαία εξελίσσονται σε ευρύτερα ή βαθύτερα.

20 Τα ερωτήματα που διατυπώνονται κατά την επεξεργασία μία πηγής αποσκοπούν στην κατανόηση και ερμηνεία της και αφορούν στις συνθήκες παραγωγής της και το περιεχόμενό της. Ειδικότερα, κατά την ανάγνωση και ανάλυση μίας ιστορικής πηγής επιχειρούνται τα εξής: Έλεγχος του συντάκτη: προσωπικές εμπειρίες γράφοντος, επίδραση πολιτισμικού περιβάλλοντος Αναζήτηση του αποδέκτη του ιστορικού έργου: κοινωνική ομάδα, εξουσία.

21 Κατανόηση παρουσίασης του γεγονότος : αναζήτηση, εντοπισμός και ερμηνεία ιστορικών όρων, λεξιλογίου, συμβόλων. Εντοπισμός του στόχου της πηγής: κολακεία, προβολή τρίτων ή αυτοπροβολή, καταγγελία, δικαιολόγηση. Ιστορική ερμηνεία: ιδεολογικό κέντρο, υποβάθμιση /υπεροχή παρόντος/ παρελθόντος, εξιδανίκευση μέλλοντος, αποσιωπήσεις.

22 Εμπλοκή σε αυθεντικές διαδικασίες έρευνας και σύνθετες ερωτήσεις
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ . Η χρησιμοποίηση του διαδικτύου μπορεί ν’ αξιοποιηθεί διδακτικά στα εξής: Άμεση πρόσβαση στην αυξανόμενη διανομή πολιτιστικής γνώσης μέσω διαφορετικών πηγών Εμπλοκή σε αυθεντικές διαδικασίες έρευνας και σύνθετες ερωτήσεις Μελέτη ευρύτητας θεμάτων

23 Ιστορική γνώση Δηλωτικές γνώσεις Διαδικαστικές γνώσεις
Δηλωτικές γνώσεις Διαδικαστικές γνώσεις (πληροφορίες) (δεξιότητες) δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός όφελος: δια βίου διάρκεια να εξυπηρετούν τις δεξιότητες

24 Αφετηρία για την ιστορία για τα μικρά παιδιά μπορεί να είναι:
Η ιστορία της οικογένειας Η τοπική ιστορία (πχ. πλατεία Καραϊσκάκη) – ευαίσθητο να βλέπει γύρω του Άρα : Αφετηρία = το παρόν (αξιοποιούμε προσωπική μνήμη, οικογένεια, τοπική Αξιοποίηση του χώρου και του χρόνου ως παράγοντα ιστορίας

25 Το ξεκίνημα από το παρόν εξοικειώνει (δεξιότητα) να κάνουν αναδρομική διαδικασία – διαδικασία αφήγησης με πράγματα που έχουν γίνει στο παρελθόν (οικοδόμηση με δική τους εμπειρία (γενέθλια, φωτογραφίες κτλ)

26 Αξιοποίηση άλλων αισθήσεων
Ανάπτυξη δεξιοτήτων παρατήρησης Πχ. Το παρόν τους – το παρελθόν (φωτογραφίες από άλλες εποχές – όλα αυτά είναι ιστορία) Τεχνολογία = ωραίος τρόπος για πέρασμα στο παρελθόν Τοπική -> εθνική -> παγκόσμια

27 Αναζήτηση σε διαδίκτυο για πληροφορίες – καλή αφετηρία http://www
Αναζήτηση σε διαδίκτυο για πληροφορίες – καλή αφετηρία Πλατιά αντίληψη – αμφισβήτηση δεδομένων – κριτική σκέψη – δυνατότητες για ευκαιρίες να το αναζητήσουν μόνα τους

28 Αναζήτηση σε ιστοσελίδες μουσείων
Το πλαίσιο –σενάριο το δίνουμε όμως εμείς. Να μπαίνουν όλα σε ένα είδος σεναρίου μελετημένου από πριν με δραστηριότητες που να προωθούν την κριτική σκέψη. (με κριτήρια επιλογής – συγκεκριμένος στόχος) Κάθε φορά αξιολογούν την πληροφορία - σε σχέση με το στόχο που ζητείται – σε σχέση με άλλες -> διαφορετικές πηγές -> κριτήρια αξιοπιστίας

29 Ιστορικό πλαίσιο : πότε, πού να εργαστούν να το φτιάξουν
Τη δηλωτική γνώση θα την πούνε ως πληροφορία, αλλά να εργαστούν πάνω στις δεξιότητες

30 Να μην περιοριζόμαστε στην εκμάθηση εργαλείων
Να μην περιοριζόμαστε στην εκμάθηση εργαλείων. Τα εργαλεία είναι υποστηρικτικά – γνωστικό εργαλείο (λάθος να ζωγραφίζουν μια ατμομηχανή για να καταλάβουν τη βιομηχανική επανάσταση)

31 πχ: εννοιολογικοί χάρτες που βοηθούν στην έκφραση
δίνεις ένα μικρό κείμενο και ζητάς να μεταφέρουν τα δεδομένα στο χάρτη ή το αντίθετο Μπορεί αυτά που λέμε να τα συμπληρώνουν στο χάρτη Ως αξιολογητικό εργαλείο: Διόρθωσε ένα λανθασμένο χάρτη

32 Κίνδυνοι από ιστορικές γραμμές
Εγκυμονούν κινδύνους παραποίησης της ιστορικής γνώσης, όσον αφορά τις σχέσεις. Από έρευνες φαίνεται ότι διαμορφώνουν ένα σχήμα γραμμικότητας, συνέχειας, τελεολογίας, μονοαιτιακών σχέσεων Δημιουργούνται γνωστικές πλάνες. Οι συγκυρίες δεν αναπαρίστανται με ιστορική γραμμή. Καλύτερα σε πλέγμα (εννοιολογικός χάρτης με δομή άστρου) να δουν αιτιότητες