Ερευνητική εργασία project 5

Παρουσίαση με θέμα: "Ερευνητική εργασία project 5"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ερευνητική εργασία project 5
Με την καθοδήγηση κα. Καστανιά Με την τεχνική υποστήριξη κα. Καραβαράκη

2 ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

3 Γιώργος Αποστολόπουλος
Αρχαιοελληνικός πολεμικός εξοπλισμός Πολεμικές τακτικές αρχαίων Ελλήνων Νίκος Αγγελίνας Γιώργος Αποστολόπουλος Γεράσιμος Αρδαβάνης Μαρία Γιαλούρη Ανδριάνα Γιαχαλή Ελ Μπασάντι Άχμεντ Ιωάννα Θανάση Ιφιγένεια Νικολαϊδη

4 Περιεχόμενα Πολεμικός εξοπλισμός Πολεμικές τακτικές
Έργα με αντιπολεμικό χαρακτήρα

5 Πολεμικός εξοπλισμός Πανοπλία Όπλα και Οπλικά Συστήματα Ασπίδες
Κορινθιακή Περικεφαλαία Βαλλίστρες Ακόντιο

6 1.Πανοπλία Στολή μετάλλινη ή δερμάτινη.
Σύνολο επιθετικών και αμυντικών όπλων ενός πολεμιστή. Απαρτιζόταν από ξεχωριστά προστατευτικά όπλα, όπως το θώρακα, τις κνημίδες, την περικεφαλαία, την ασπίδα, το δόρυ και το ξίφος.

7 Πολεμικός εξοπλισμός Αθήνας
Ο υπερυψωμένος λοφιοστάτης του κράνους προσδίδει μεγαλύτερο ανάστημα στον αξιωματικό, η μεταλλική οθόνη της ασπίδας διακοσμημένη με σκορπιό. Περικεφαλαία δίχρωμη με το θόλο της στο χρώμα του ορείχαλκου και μαύρη προσωπίδα. Οι σύνθετοι θώρακες ήταν επενδεδυμένοι με ορειχάλκινες φολίδες ποικίλων μεγεθών ,οι παρυφές των διαφόρων τμημάτων διακοσμούντο με ζωηρόχρωμα μοτίβα.

8 Πολεμικός εξοπλισμός Σπάρτης
Ο Λακεδαιμόνιος πολέμαρχος φέρει κράνος με αντεστραμμένο δωρικό λοφίο, ασπίδα με κεφαλή ταύρου , μυώδη θώρακα και ορειχάλκινες περικνημίδες.

9 Αθηναίος Οπλίτης Ο Αθηναίος οπλίτης φέρει λοφιοφόρο κράνος αττικού τύπου ,ελαφρύ λινοθώρακα με δερμάτινες πτέρυγες και ασπίδα τύπου ‘’όπλον’’, στην οθόνη της οποίας έχει προσαρμοστεί μάλλινο παραπέτασμα για την προστασία των κάτω άκρων από εχθρικά βέλη.

10 Πολεμικός εξοπλισμός Πλαταιών
Οι περισσότεροι Πλαταιείς πολεμιστές ήταν ηλικίας ετών και φορούσαν μακριές χλαμύδες , έφεραν κορινθιακά κράνη χωρίς διακοσμητικά στοιχεία. Έφεραν επίσης και ψηλές περικνημίδες και βοιωτικούς θυρεούς.

11 Πολεμικός εξοπλισμός Ηλείας
Ο προστάτης θεός των Ηλείων, ο Δίας το σύμβολό του ο αετός, απεικονίζονταν στις ασπίδες. Οι επίλεκτοι οπλίτες της Ηλείας έφεραν λοφιοφόρες περικεφαλαίες με διακοσμημένο ”αέτωμα” επάνω από το γείσο. Η πανοπλία συμπληρώνεται από χαρακτηριστικό μυώδη θώρακα και δερμάτινη σπολάδα με πτέρυγες.

12 Πολεμικός εξοπλισμός Μακεδονίας
Η ραχοκοκαλιά μακεδονικού στρατού ήταν οι ακοντιστές της μακεδονικής φάλαγγας. Έφεραν ασπίδες μικρότερες από τους νότιους Έλληνες οπλίτες τύπου ”όπλον”, 60 εκατοστά, την οποία αναρτούσαν στον ώμο αφήνοντας ελεύθερα τα δύο χέρια να χειριστούν τη σάρισα . O φαλαγγίτης (πεζεταίρος) ήταν εξοπλισμένος με χάλκινη περικεφαλαία, χάλκινο μυώδη θώρακα, χάλκινες περικνημίδες.

13 Έλληνες οπλίτες εικονίζονται σε μελανόμορφο αμφορέα του 6ου αιώνα πχ.
Βαρύς αμυντικός οπλισμός καθιστούσε τους μισθοφόρους οπλίτες περιζήτητους στις αυλές των ανατολικών ηγεμόνων.

14 2.Όπλα και Εξοπλισμός στην Αρχαία Ελλάδα
Διακρίνονται σε δυο γενικές κατηγορίες: τα αγχέμαχα που ενεργούσαν σε μικρή απόσταση και διακρίνονται σε αμυντήρια και επιθετικά. Τα εκηβόλα που ενεργούσαν σε μεγάλη απόσταση και ήταν μόνο επιθετικά. Επωμίδες :Λωρίδες δέρματος ή μεταλλικά ελάσματα, συνδεδεμένα μεταξύ τους σε μία ή δύο σειρές, προέκταση του θώρακα και κάλυπταν το ανώτερο τμήμα των βραχιόνων. Πτέρυγες :Λωρίδες δέρματος ή μεταλλικά ελάσματα, συνδεδεμένα σε μία ή δύο σειρές, προέκταση του θώρακα, τελείωνε λεκάνη και είχε ένα κενό στο δεξί ώμο. Συνδέονταν με τον θώρακα και κάλυπταν υπογάστριο, γεννητικά όργανα και ώμους. Θώραξ ιππικός :Eπέτρεπε το κάθισμα και το σκύψιμο ενώ παρείχε προστασία και στον αυχένα, όπως φαίνεται κι απ’τον λινοθώρακα του Φιλίππου Β’.

15 Ασπίδα Ασπίδες Ασπίδα του Αχιλλέα.

16 Η ασπίδα ήταν το αρχαιότερο αμυντικό όπλο.
Ξύλινες, σιδερένιες, δερμάτινες, ορειχάλκινες και ακόμη ορθογώνιες, στρογγυλές, τριγωνικές κ.ά.

17 Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να τις διακοσμούν με σύμβολα και παραστάσεις.
Τις θεωρούσαν δείγματα τιμητικών διακρίσεων.  Στους ομηρικούς χρόνους οι ασπίδες κάλυπταν όλο το σώμα και ήταν φτιαγμένες από ξύλο και βοδινά δέρματα.

18 Ασπίδα του Αχιλλέα Φτιάχνει πρώτα μια τρανή και στιβαρή ασπίδα παντού στολίζοντάς τη. Και βάζει γύρω της λαμπρό τρίφυλλο μεταλλικό στεφάνι, όπου δένει το λουρί το ασημένιο. Στη μια μέρα φτιάχνει τη γη, τον ουρανό στην άλλη, αλλού τη θάλασσα και τον ακούραστο ήλιο και τη σελήνη ολόγεμη. Σ’ άλλη μεριά τα ζώδια όλα φτιάχνει, τα άστρα που στεφανώνουν τον ουρανό. Πρόκειται για έναν ύμνο στην τεχνολογία.

19 Κορινθιακή Περικεφαλαία
Προερχόταν από επεξεργασία ενός μοναδικού φύλου χαλκού και πρόσφερε την υψηλότερη προστασία κεφαλής. Βαριά. Άβολη. Άκομψη με αυγοειδή ανοίγματα για τα μάτια, με κάθετη σχισμή για μύτη και στόμα. Υφασμάτινη επένδυση ώστε να μην έρχεται το κεφάλι και το πρόσωπο σε επαφή με το μέταλλο. Υφασμάτινος σκούφος για ακόμα καλύτερη εφαρμογή της περικεφαλαίας. www. ArtGreka.com

20 Βαλλίστρες Παρόμοια κατασκευή με τους καταπέλτες, αλλά χρησιμοποιείτο για να πετυχαίνουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον στόχο με ένα ή και περισσότερα ακόντια. Κατασκευαζόταν και σε φορητή μορφή σαν τόξα μεγαλύτερης ακρίβειας. Σοβαρή εξέλιξη στους καταπέλτες και στις βαλλίστρες προσέφερε και ο Αρχιμήδης. el.wikidictionary.org/wiki/βαλλίστρα

21 Ακόντιο Ετυμολογικά προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ''άκων''.
Αποτελούσε το βασικό επιθετικό όπλο και, εκτός πολέμου και αγωνισμάτων, χρησίμευε στο κυνήγι. Οι δυνάμεις που ασκούνται στον ώμο και τον αγκώνα του ακοντιστή είναι μεγάλες. Το χέρι του ακοντιστή τεντώνεται και γυρίζει εμπρός και επάνω. Με το γύρισμα της μέσης για την εκτόξευση παίρνει κλίση επιβαρυντική για τους μυς

22 Πολεμικές τακτικές Στρατηγική ξηράς :Φάλαγγα και τα είδη της
Οχυρωτική – Πολιορκητική τακτική

23 1.Φάλαγγα Παραλληλόγραμμη διάταξη μάχης οργανωμένη από οπλίτες που πολεμούσαν σε πυκνή παράταξη με τα δόρατα προτεταμένα. Οι οπλίτες διέθεταν βαρύ οπλισμό και μεγάλες ασπίδες. Κινούμενη μάζα ανθρώπων και μετάλλου (φάλαγγα) αφού ο οπλισμός τους ξεπερνούσε τα 25 κιλά. Κύρια τακτική της φάλαγγας ήταν η άσκηση πίεσης στην αντίπαλη παράταξη.

24 Σπαρτιατική Φάλαγγα Ανάλογα με τη θέση και το σχηματισμό της ονομαζόταν πλαγία, λοξή ή ορθή. Εμπνευστής της λοξής φάλαγγας, ο Επαμεινώνδας. Αποτελούσε την καλύτερη της εποχής της, λόγω της καλής φυσικής κατάστασης των Σπαρτιατών. Αργότερα έχασε τη φήμη της.

25 Μακεδονική Φάλαγγα Δημιούργημα του Φιλίππου Β’. Παραλλαγή της οπλιτικής φάλαγγας. Κύριο πλεονέκτημα: τρομερή δύναμη κρούσης που παρέτασσε στο εμπρόσθιο τόξο. Κύριο μειονέκτημα: εκτεθειμένα πλευρά και αδυναμία άμυνας σε περίπτωση διάσπασης.

26 2.Οχυρωτική τακτική Αμυντική τακτική οργάνωσης μιας τοποθεσίας με σκοπό την προστασία από τους εχθρούς. Διάκριση ανάλογα με την έκταση και τον τύπο της σε: Μόνιμη οχυρωτική π.χ. τα λεγόμενα οχυρά. Οχυρωτική εκστρατείας π.χ. τα οχυρώματα. Ημι-μόνιμη οχυρωτική π.χ. τάφροι και φυλάκια.

27 Πολιορκητική τακτική Αποκλεισμός εχθρικής πόλης μέσω ξηράς ή θάλασσας.
Έναρξη αρχαίας πολιορκίας με εγκατάσταση οχυρών στρατοπέδων δίπλα στα τείχη της αμυνόμενης πόλης. Σκοπός τους η απομόνωση της πόλης από τον ‘’έξω’’ κόσμο. Υλικά κατασκευής των τειχών, ο πηλός, τα ξύλα και οι πέτρες.

28 Έργα με αντιπολεμικό χαρακτήρα
«Ειρήνη»: Κωμωδία του Αριστοφάνη. Παίχτηκε πρώτη φορά το 421 π.Χ, στα Μεγάλα Διονύσια και κέρδισε το δεύτερο βραβείο. Θέμα: Ενάντια στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

29 «Λυσιστράτη»: Κωμωδία του Αριστοφάνη.
Γράφτηκε και διδάχθηκε το 411π.Χ Θεωρείται ένα από τα παλιότερα και χαρακτηριστικότερα αντιπολεμικά έργα. Θέμα: Τη σεξουαλική απεργία που κηρύσσουν οι γυναίκες της Αθήνας και της Σπάρτης, προσπαθώντας έτσι να πείσουν τους άντρες τους να σταματήσουν τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

30 ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
ΒΡΕΤΤΟΥ ΕΛΕΝΗ ΚΑΛΑΒΑΝΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΛΑΙΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΙΑΒΙΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑ

31 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Ναυτικό λεξιλόγιο Αρχαία ναυτική τεχνολογία
Ναυσιπλοΐα – Πλοήγηση Ναυτικές καινοτομίες Πλοία μέσα από την τέχνη

32 ΝΑΥΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Νεώριο: πολεμικός λιμένας, ναύσταθμος
Ψύκτρες: χώροι στεγνώματος πανιών και σχοινιών Τρόπιδα: κατώτερο τμήμα πλοίου. Έμβολο: ισχυρή, ξύλινη κατασκευή. Ρεμέτζα(Πείσμα): σχοινί εμπιστοσύνης. Κρατούσε το σκάφος από δυνάμεις που τείνουν να το μετακινούν «έχει και λιμάνι και καλό αραξοβόλι, που δεν χρειάζεται ρεμέτζα, ούτε να ρίχνουν άγκυρες, ούτε να δένουν πρυμάτσες» (Όμηρος Οδύσσεια Ι 136) Έλικα: πρόωση πλοίου. Βαρούλκο: κύριος μηχανισμός.

33 Έμβολα Γ. Σταϊνχάουερ, Ο Πόλεμος στην Αρχαία Ελλάδα, 267,Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 2005 Το έμβολο του Μουσείου Πειραιώς Το έμβολο του Μουσείου Πειραιώς

34 Αρχαία ναυτική τεχνολογία
Ηλιακό ρολόι Φιλίππων Παρμενίων, Αλεξάνδρεια, 2ος π.Χ αι Πολύπλοκο όργανο αστρονομίας Μέτρηση γεωγραφικού πλάτους και απόστασης των αστεριών

35 Το κύριο θραύσμα του μηχανισμού. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Υπολογιστής Αντικυθήρων Ρόδος 80 π.Χ Πρώτος υπολογιστής στην παγκόσμια ιστορία Αλλιώς χαρακτηρίζεται προσομοιωτής ουράνιας σφαίρας Αστρονομικό μηχάνημα ακριβείας Εκπληκτική μηχανική τελειότητα Εκτελούσε μαθηματικές πράξεις με μηχανικό τρόπο Το κύριο θραύσμα του μηχανισμού. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

36 Ναυσιπλοΐα – Πλοήγηση Ιστιοφόρα 14ος – 15ος αιώνας π.Χ.
Επινοήθηκαν επί Μίνωα από τον Αθηναίο μηχανικό Δαίδαλο Δαίδαλος, Ίκαρος πρόσθεσαν πανιά για ανάπτυξη ταχύτητας. Ιστιοφόρα πλοία στη Σαντορίνη. Χαλκογραφία 1780

37 Πολεμικά 12ος με αρχές 13ου αιώνα π.Χ.
Δεν έφεραν πανιά για αποφυγή βάρους κονταριών και για να είναι πιο ευέλικτα. Είχαν έμβολο για εμβολισμό των εχθρικών πλοίων και μακρόστενο σχήμα, για να διασχίζουν με ευκολία την θάλασσα

38 Εμπορικά 17ος αιώνας π.Χ. Πιο μεγάλα από πολεμικά ώστε να χωρούν πολύ εμπόρευμα. Είχαν πλώρη και πρύμνη ψηλές και στρογγυλεμένες και αμπάρι ευρύχωρο. Τον 7ο αιώνα π.Χ. απέκτησαν μεγάλα ιστία και βοηθητικά κουπιά, εφοδιάστηκαν με άγκυρα. Ολκάδες: κατεξοχήν εμπορικά πλοία.

39 Λέμβοι: Τριημιολία: Μέσα 3ου αιώνα π.Χ. Κατάφρακτη τριήρης
Τύπος ταχύπλοου ΧΡΗΣΗ: Κατασκόπευση Διάσπαση εχθρικών αποκλεισμών Επικοινωνία στόλου Τριημιολία: Κατάφρακτη τριήρης Δυο πάνω σειρές τοποθετημένες εναλλάξ Από την πλώρη φυτεύτηκε ένα άγαλμα του στρατηγού Το πλοίο φέρει ίχνη χρώματος

40 Διήρης Δύο σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά Αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο εξέλιξης από την πεντηκόνταρο προς τα μεταγενέστερα πλοία Οι διαστάσεις κυμαίνονται στα 18 μέτρα μήκος. 3-3,6 μέτρα πλάτος, εκτόπισμα 22 τόνοι και μήκος κουπιών 4-6 μέτρα 2η χιλιετία π.X.

41 Τριήρης: Ταχύτατο αρχαίο πολεμικό πλοίο
Μεσογειακή τεχνολογία εξαιτίας της γενικής χρήσης της Στην επάνω σειρά κάθονταν οι θρανίτες, στη μεσαία ο ζυγίτης και στην κάτω οι θαλαμίτες. Κύριο μέσον πρόωσης τα κουπιά και βοηθητικά τα ιστία. Πανιά: χρήση τους με ευνοϊκό άνεμο Πηδάλιο: τα μεγαλύτερα διπλά κουπιά στην πρύμνη Ανάγλυφο με αναπαράσταση τριήρους, περίπου  π.Χ., που ανευρέθη το 1852 από τον Λε Νορμάν και εκτίθεται στο Μουσείο της Ακρόπολης

42

43 Αργώ Πλοίο των Αργοναυτών με προορισμό την Καλχηδόνα με σκοπό να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας. Κυβερνήτης ο Τίφυς Ναυπήγηση: μετά από αίτημα του αρχηγού της εκστρατείας Ιάσονα. Χώρος ναυπήγησης: οι Παγάσες, Θεσαλλικό λιμάνι που απείχε από την Ιωλκό. Γρηγορότερο και πιο στέρεο σκάφος. Εξαιρετικά ελαφρύ. Παροχή δυνατότητας μεταφοράς στη στεριά από το πλήρωμα. Μήκος: 50 έως 60 μέτρα (μακρά ναυς) Χωρητικότητα: Πηγές αναφέρουν εξήντα κωπηλάτες, άλλες πενήντα.

44 Η Αργώ, πίνακας του Λορέντζο Κόστα

45 Ναυτικές καινοτομίες Αρχαία Λιμάνια
Κόθωνες: τεχνητές εσωτερικές λεκάνες. Συνδέονταν με τη θάλασσα δια μέσου καναλιών. Εμπορικά και στρατιωτικά Οχυρωμένα και προσβάσιμα Απαραίτητες υποδομές με οργανωμένους ναύσταθμους "στη χώρα ως να ζυγώσουμε, που έχει τειχιά πυργάτα τριγύρω της, και δύο καλά λιμάνια από τα πλάγια, και που έχει τη μπασιά στενή, κι από τις δύο προβάλλουν τα πλοία, που καθένα τους έχει σκεπή δική του" Οδύσσεια, Ζ,

46 Ρόδος. Σχέδιο στρατιωτικού λιμανιού.
Baika K., "Military Harbourworks in ancient Mediterranean: Technological aspects of their development and function", 590, Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία , 2ο Διεθνές Συνέδριο, Πρακτικά, Αθήνα 2006

47 Υποθετική αναπαράσταση του λιμανιού στον Πειραιά.
Ἐπεὶ μέντοι οὗτοι ᾤχοντο εἰς Λακεδαίμονα, ἔπεμπον δὴ καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ κοινοῦ ἐκ τοῦ ἄστεως λέγοντας ὅτι αὐτοὶ μὲν παραδιδόασι καὶ τὰ τείχη ἃ ἔχουσι καὶ σφᾶς αὐτοὺς Λακεδαιμονίοις χρῆσθαι ὅ τι βούλονται· ἀξιοῦν δ’ ἔφασαν καὶ τοὺς ἐν Πειραιεῖ, εἰ φίλοι φασὶν εἶναι Λακεδαιμονίοις, παραδιδόναι τόν τε Πειραιᾶ. (Ξενοφών Κεφ. 4, 37-43)

48 ΠΥΞΙΔΑ Ξύλινη εξαγωνική Χρυσά ελάσματα στα τοιχώματα
Επαναλαμβανόμενα θέματα: α) κυνήγι ελαφιών ή ζαρκαδιών από λιοντάρι β) κεφαλή ταύρων με μεγάλα μάτια Μοναδικό εύρημα τόσο για τη φύση του (ξύλο) όσο και για τον εμβληματικό του χαρακτήρα. Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών

49 Τηγανόσχημο πήλινο σκεύος
Πρωτοκυκλαδική II περίοδος (φάση Kέρου-Σύρου, π.X.) Χαρακτηριστικό κυκλαδικό έργο τέχνης. Χαραχτή παράσταση πλοίου ανάμεσα σε σπειροειδή κύματα Υψηλή πλώρη, πρύμνη, κουπιά, αλλά όχι ιστία Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών

50 Άγκυρες: Εύνη(ευνάω= αποκοιμίζω): χρησιμοποιείται στη θέση της άγκυρας από τον Όμηρο. «εκ δ’ ευνάς έβαλον» «έριξαν δε άγκυρα» (Όμηρος, Ιλιάδα, Α 436) Είδη: σιδερένιες, ξύλινες Ιερά άγκυρα ή ιερό σκεύος: ισχυρότερη άγκυρα. Φυλασσόταν σε περίπτωση έσχατης ανάγκης Περιαγωγείς: εργάτες άγκυρας, μποζεργάτες που βοηθούσαν στο βιράρισμα της άγκυρας «οι άγκυρες μπροστά, τα βαρούκλα, οι μποζεργάτες… όλα μου φάνηκαν θαυμάσια» ( Λουκιανού, Πλοίον ή Ευχαί 6)