Σταύρος Γρόσδος Παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητα Τι θέλουν να κάνουν ή τι μπορούν να κάνουν;

Παρουσίαση με θέμα: "Σταύρος Γρόσδος Παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητα Τι θέλουν να κάνουν ή τι μπορούν να κάνουν;"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Σταύρος Γρόσδος Παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητα Τι θέλουν να κάνουν ή τι μπορούν να κάνουν;

2 ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)
Παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Ένα παιδί με ADHD λέγεται ότι είναι "TOAD". Δηλαδή: T Talking - Φλύαρος O Out of his seat - Περιφέρεται εκτός της θέσης του A Attention-seeking - Έντονη διάσπαση προσοχής D Disruptive - Αποδιοργανωτικός

3 Μύθος ή Πραγματικότητα
1 Μύθος ή Πραγματικότητα Το ποσοστό των παιδιών που εμφανίζουν ΔΕΠ/Υ διαφέρει από τόπο σε τόπο γιατί έχει μεγάλη σημασία ο τόπος καταγωγής και το πολιτισμικό περιβάλλον. Τα διαγνωστικά κριτήρια τα οποία χρησιμοποιούνται σε κάθε χώρα είναι διαφορετικά.

4 Μύθος ή Πραγματικότητα
2 Μύθος ή Πραγματικότητα Το ποσοστό με ΔΕΠ/Υ είναι μεγαλύτερο στα αγόρια. Αναλογία 3 προς 1 (ή κατ’ άλλους 4 προς 1)

5 Μύθος ή Πραγματικότητα
3 Μύθος ή Πραγματικότητα Σχεδόν πάντοτε τα παιδιά με ελλειμματική προσοχή εμφανίζουν και υπερκινητικότητα Υπάρχουν τρεις τύποι παιδιών:  ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον Απρόσεκτο τύπο  ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον Υπερκινητικό/ Παρορμητικό  ΔΕΠ-Υ Συνδυασμένος τύπος Ορίζονται δύο ομάδες κριτηρίων:  Απροσεξίας  Υπερκινητικότητας/Παρορμητικότητας.

6 Μύθος ή Πραγματικότητα
4 Μύθος ή Πραγματικότητα Τα πρώτα χρόνια της φοίτησης στο δημοτικό σχολείο είναι η καταλληλότερη εποχή για οποιαδήποτε παρέμβαση Η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία αποδυναμώνει τα συμπτώματα, αλλά και μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης συνοσηρότητας.

7 Μύθος ή Πραγματικότητα
5 Μύθος ή Πραγματικότητα Με το πέρασμα των χρόνων, καθώς το παιδί μεγαλώνει και «ωριμάζει», τα συμπτώματα μειώνονται θεαματικά. Δεν μειώνονται απαραίτητα ή ούτε μειώνονται στο τέλος δημοτικού. Εκτείνονται και στην ενήλικη ζωή. Είναι διαχειρίσιμη, όχι θεραπεύσιμη.

8 Μύθος ή Πραγματικότητα
6 Μύθος ή Πραγματικότητα Με το πέρασμα των χρόνων, καθώς το παιδί μεγαλώνει και «ωριμάζει», τα συμπτώματα μειώνονται θεαματικά. Συνοσηρότητα Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά: Αυξημένος κίνδυνος για προβλήματα μάθησης – σχολική αποτυχία  Αυξημένος κίνδυνος για κοινωνικές δυσκολίες και διαταρακτική συμπεριφορά.

9 Μύθος ή Πραγματικότητα
7 Μύθος ή Πραγματικότητα Η παρακολούθηση του παιδιού από αναπτυξιολόγο, η λογοθεραπεία και η εργοθεραπεία αρκούν για μια πολύ καλή αντιμετώπιση. Η παραπάνω αντιμετώπιση είναι αποσπασματική. Απαιτείται μακροχρόνια συνδιασμένη παρέμβαση με τη συνεργασία: γονέων, εκπαιδευτικών (της τάξης και του σχολείου), Σχολικών Συμβούλων, Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου, συμμαθητών και του ίδιου του παιδιού)

10 Μύθος ή Πραγματικότητα
8 Μύθος ή Πραγματικότητα Η αντιμετώπιση των παιδιών με ΔΕΠ/Υ είναι ευκολότερη σε μία τάξη:  όπου εφαρμόζονται πολύ αυστηροί κανόνες πειθαρχίας  ο εκπαιδευτικός υιοθετεί αυταρχικό στυλ  εφαρμόζονται δασκαλοκεντρικές μέθοδοι διδασκαλίας  οι μαθητές εργάζονται συνήθως ατομικά και όχι ομαδικά, ενθαρρύνεται ο ανταγωνισμός

11 Μύθος ή Πραγματικότητα
9 Μύθος ή Πραγματικότητα Ο/Η εκπαιδευτικός, αν και είναι ο καθημερινός αποδέκτης των συμπτωμάτων παιδιών με ΔΕΠ/Υ, συμμετέχει λιγότερο στην αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων.

12 Εντοπισμός - αναγνώριση
Γονείς Εκπαιδευτικοί Παραπομπή Σχολικός Σύμβουλος Διάγνωση Παιδί Θεραπεία Σχολικός Ψυχολόγος Εκπαιδευτικός/οί Συμμαθητές/τριες Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο

13 Εργαστήρι Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, γράψτε πέντε προτερήματα και πέντε (5) αδύνατα σημεία τους

14 Εργαστήρι Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, γράψτε πέντε προτερήματα και πέντε (5) αδύνατα σημεία τους

15 Εργαστήρι Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, έχοντας στου νου σας ένα από τα παιδιά, συμπληρώστε την παρακάτω φράση: Μου αρέσει…

16 Δεν καταλαβαίνω γιατί το έκανε…
Εργαστήρι Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, έχοντας στου νου σας ένα από τα παιδιά, συμπληρώστε την παρακάτω φράση: Δεν καταλαβαίνω γιατί το έκανε…

17 Εργαστήρι Με κουράζει…
Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, έχοντας στου νου σας ένα από τα παιδιά, συμπληρώστε την παρακάτω φράση: Με κουράζει…

18 Εργαστήρι Κάνει κάτι όμορφο…
Αν έχετε εργασθεί με παιδιά με ΔΕΠ-Υ, έχοντας στου νου σας ένα από τα παιδιά, συμπληρώστε την παρακάτω φράση: Κάνει κάτι όμορφο…

19 Η επίδραση των συμπεριφορικών συμπτωμάτων ΔΕΠΥ στην τάξη
 Δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις συζητήσεις στην τάξη Απροσεξία  Οι σημειώσεις του είναι ακατάστατες και ελλιπείς Απροσεξία  Αγνοεί σημαντικές λεπτομέρειες στις εργασίες Απροσεξία  Σπάνια ολοκληρώνει τις εργασίες του Απροσεξία

20 Η επίδραση των συμπεριφορικών συμπτωμάτων ΔΕΠΥ στην τάξη
 Χάνει αντικείμενα, βιβλία, τετράδια –στην τσάντα του επικρατεί χάος Απροσεξία  Διακόπτει το δάσκαλο ή τους συμμαθητές του Παρορμητικότητα  Παίζει με αντικείμενα, κουνάει τα πόδια, στριφογυρίζει Υπερκινητικότητα  Δυσκολεύεται να παραμείνει καθιστός Υπερκινητι-κότητα

21 Εντοπισμός - αναγνώριση
Γονείς Εκπαιδευτικοί Παραπομπή Σχολικός Σύμβουλος Διάγνωση Παιδί Θεραπεία Εκπαιδευτικός Συμμαθητές/τριες Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο

22 Συμπτωματολογία – Κριτήρια (Cooper & O’ Regan, 2001)
Απροσεξία/Ελλειματική προσοχή  δεν προσέχει λεπτομέρειες ή κάνει λάθη από απροσεξία  δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή (μαθήματα, παιχνίδι)  αποσπάται εύκολα η προσοχή του (μαθήματα, παιχνίδι)  δείχνει να μη προσέχει, όταν του μιλάνε  δεν ακολουθεί τις οδηγίες και δεν ολοκληρώνει εργασίες (όχι λόγω ελλιπούς κατανόησης)  δυσκολεύεται να οργανώσει τη μελέτη ή τις εργασίες  αποφεύγει να συμμετέχει σε δραστηριότητες που απαιτούν εντατική πνευματική εργασία

23 Συμπτωματολογία – Κριτήρια (Cooper & O’ Regan, 2001)
Υπερκινητικότητα/Παρορμητικότητα  παίζει νευρικά τα χέρια/πόδια ή κουνιέται στην καρέκλα  σηκώνεται από τη θέση του σε στιγμές που θα έπρεπε να παραμείνει καθισμένο  τρέχει ή σκαρφαλώνει σε ακατάλληλο τόπο και χρόνο  δυσκολεύεται να παίξει/ να κάνει δραστηριότητα ήσυχα  βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση, σα να έχει μηχανή μέσα του  μιλάει υπερβολικά  πετιέται και δίνει απαντήσεις πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση  διακόπτει τους άλλους όταν παίζουν ή μιλούν

24 Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση:
 πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον έξι κριτήρια,  τα συμπτώματα πρέπει να έχουν κάνει την πρώτη εμφάνισή τους πριν το 7ο έτος της ηλικίας,  τα συμπτώματα να έχουν διάρκεια τουλάχιστον έξι μήνες  τα συμπτώματα να εμφανίζονται σε δύο ή περισσότερα περιβάλλοντα

25 Προσοχή! Υποψιαζόμαστε σοβαρά την ύπαρξη ΔΕΠΥ, όταν…
 …πολλές από τις παραπάνω συμπεριφορές είναι συχνές και επίμονες και εμποδίζουν σοβαρά τη συμμετοχή του παιδιού ή των συμμαθητών/τριών στις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα μέσα στην τάξη.  …υπάρχει εμφάνιση ανάλογων συμπτωμάτων και σε άλλα περιβάλλοντα. Αποφεύγουμε την κλινική ορολογία  Το ζωηρό, εύθυμο, άτακτο, απρόσεκτο, αφηρημένο ή επιθετικό παιδί δεν είναι «υπερκινητικό» αν δεν διαγνωστεί ως τέτοιο από τους ειδικούς. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχουν υπερκινητικά παιδιά αλλά ΠΑΙΔΙΑ με υπερκινητικότητα.  Λαμβάνουμε υπόψη τα μειονεκτήματα του σχ. συστήματος

26 Εντοπισμός - αναγνώριση
Γονείς Εκπαιδευτικοί Παραπομπή Σχολικός Σύμβουλος Διάγνωση Παιδί Θεραπεία Εκπαιδευτικός Συμμαθητές/τριες Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο

27 "τι δεν θέλει να κάνει το παιδί" ή "τι δεν μπορεί να κάνει το παιδί"

28 Εργαστήρι

29 Εργαστήρι Αν ο Γιώργος ήταν μαθητής σας πώς θα μπορούσατε να τον βοηθήσετε να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του.

30 Παρέμβαση στα πλαίσια του σχολείου
Αλλάξτε την οργάνωση της τάξης Αλλάξτε την συμπεριφορά σας Διαχείριση της συμπεριφοράς από το παιδί Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί στο σχολείο; Αλλάξτε τον τρόπο διδασκαλίας

31 Παρέμβαση στα πλαίσια του σχολείου Αλλάξτε την οργάνωση της τάξης
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί στο σχολείο;

32 Η οργάνωση της τάξης  Αλλάξτε όλη την τάξη. Δημιουργία καλού ψυχολογικού κλίματος, διάθεση για συνεργασία, ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες, έμφαση στις κοινωνικές σχέσεις. Συμβόλαιο συμπεριφοράς.  Το περιβάλλον της τάξης θα πρέπει να είναι άνετο, ευρύχωρο, ασφαλές με καλή οπτική θέση για το παιδί.  Το παιδί κάθεται σε μπροστινή θέση, μεταξύ δύο "ήσυχων" μαθητών, ποτέ μόνος ή απομονωμένος.  Το παιδί θα πρέπει να βρίσκεται σε κοντινή από τον δάσκαλο θέση, ώστε ο δάσκαλος να το πλησιάζει γρήγορα ή να ανταλλάσσουν βλέμματα. Μακριά από παράθυρα, πόρτες και οτιδήποτε αποσπά την προσοχή του. Δημιουργία ήσυχης γωνιάς στην τάξη, π.χ. η γωνιά της βιβλιοθήκης, η οποία εξοπλίζεται με παιχνίδια για διαλλείματα απελευθέρωσης της ενεργητικότητας.

33 Παρέμβαση στα πλαίσια του σχολείου
Αλλάξτε την οργάνωση της τάξης Αλλάξτε την συμπεριφορά σας Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί στο σχολείο;

34 Αναπλαισίωση

35 Αλλάξτε την συμπεριφορά σας
 Αναπλαισίωση με έμφαση στη θετική ερμηνεία της συμπεριφοράς  Δεν ευθύνεται το παιδί για το πρόβλημά του, άρα δεν ωφελεί να θυμώνουμε, να επαναλαμβάνουμε οδηγίες με ύφος απόγνωσης, να τιμωρούμε κ.λπ. Ο δάσκαλος δεν χρησιμοποιεί οποιασδήποτε μορφής κοροϊδία, κριτική και αρνητική συμπεριφορά απέναντι στο παιδί.  Θέτει μια σειρά από προτεραιότητες στα πλαίσια της διαφοροποιημένης διδασκαλίας, π.χ. Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει το παιδί.  Αναθέτει διάφορες αρμοδιότητες ενεργοποιώντας τα κίνητρα του, π.χ. "Μοίρασε αυτά τα φυλλάδια". Κατόπιν επιβραβεύει την προσπάθεια του παιδιού, προκειμένου να αναπτερωθεί το ηθικό του, για να έχει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του.  Επαινέστε, επιδοκιμάστε, ενθαρρύνετε.  Να υπάρχει οπωσδήποτε συνεργασία και τακτικές συναντήσεις ανάμεσα στους δασκάλους και στους γονείς του παιδιού.

36 Ελέγχουμε τα δικά μας επίπεδα αυτογνωσίας, ώστε να συνειδητοποιούμε και να ελέγχουμε συναισθήματα και αντιδράσεις απέναντι στο παιδί

37 Αλλάξτε την συμπεριφορά σας
 Αναπλαισίωση με έμφαση στη θετική ερμηνεία της συμπεριφοράς  Δεν ευθύνεται το παιδί για το πρόβλημά του, άρα δεν ωφελεί να θυμώνουμε, να επαναλαμβάνουμε οδηγίες με ύφος απόγνωσης, να τιμωρούμε κ.λπ. Ο δάσκαλος δεν χρησιμοποιεί οποιασδήποτε μορφής κοροϊδία, κριτική και αρνητική συμπεριφορά απέναντι στο παιδί.  Θέτει μια σειρά από προτεραιότητες στα πλαίσια της διαφοροποιημένης διδασκαλίας, π.χ. Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει το παιδί.  Αναθέτει διάφορες αρμοδιότητες ενεργοποιώντας τα κίνητρα του, π.χ. "Μοίρασε αυτά τα φυλλάδια". Κατόπιν επιβραβεύει την προσπάθεια του παιδιού, προκειμένου να αναπτερωθεί το ηθικό του, για να έχει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του.  Επαινέστε, επιδοκιμάστε, ενθαρρύνετε.  Να υπάρχει οπωσδήποτε συνεργασία και τακτικές συναντήσεις ανάμεσα στους δασκάλους και στους γονείς του παιδιού.

38 Παρέμβαση στα πλαίσια του σχολείου
Αλλάξτε την οργάνωση της τάξης Αλλάξτε την συμπεριφορά σας Διαχείριση της συμπεριφοράς από το παιδί Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί στο σχολείο;

39 Κατάλληλη διαχείριση συμπεριφοράς (τεχνικές)
 Του επιτρέπουμε να κινείται στην τάξη με κάποιο αποδεκτό τρόπο (π.χ. μάζεμα τετραδίων) ή να κάθεται στην ήσυχη γωνιά.  Οργάνωση παιχνιδιών ρόλων και δραστηριοτήτων κίνησης.  Του διδάσκουμε πώς να προσελκύει την προσοχή των άλλων με θετικούς τρόπους, αντί να ενοχλεί (π.χ. προστασία πιο αδύναμων, αρχηγός ομάδας στα αθλήματα)  Του διδάσκουμε κοινωνικές δεξιότητες και δεξιότητες αυτορρύθμισης (μία δεξιότητα κάθε φορά).  Επιβραβεύουμε κάθε θετική προσπάθεια (όχι μόνο το αποτέλεσμα).

40 Παρέμβαση στα πλαίσια του σχολείου
Αλλάξτε την οργάνωση της τάξης Αλλάξτε την συμπεριφορά σας Διαχείριση της συμπεριφοράς από το παιδί Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί στο σχολείο; Αλλάξτε τον τρόπο διδασκαλίας

41

42 Αλλάξτε τον τρόπο διδασκαλίας
Το μάθημα  Ακριβής διδασκαλία. Ένας στόχος κάθε φορά. Δεν προχωράμε στον επόμενο, αν δεν επιτύχουμε τον προηγούμενο.  Επιβράβευση κάθε φορά που πετυχαίνουμε τον στόχο.  Μάθηση με επανάληψη.  Σπάστε τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες.  Χρησιμοποιήστε σχεδιαγράμματα.  Απλοποιήστε τις οδηγίες με εύκολο λεξιλόγιο.

43 Διευκόλυνση της μάθησης: Στρατηγικές- πρακτικές
 Ενημέρωση εκ των προτέρων του περιεχομένου και των στόχων του μαθήματος (προοργανωτές)  Σαφείς και συγκεκριμένες οδηγίες Φύλλο εργασίας με διαδοχικά βήματα  Βλεμματική επαφή όταν δίνουμε οδηγίες  Χρήση/αξιοποίηση οπτικοακουστικών ερεθισμάτων  Χρήση/αξιοποίηση Η/Υ Αποφυγή ανάθεσης μεγάλων εργασιών (κατατμήσεις)  Έλεγχος της προόδου σε κάθε βήμα εργασίας  Έπαινος κάθε επιτυχημένης προσπάθειας

44 Βοήθεια στην τήρηση ημερολογίου εργασιών και επίβλεψη
Υπενθύμιση της ώρας και των χρονικών περιθωρίων Ανάθεση εργασιών σε ζεύγη μαθητών/τριών  Ανάθεση υπευθυνοτήτων (μάζεμα τετραδίων, σβήσιμο πίνακα, ευθύνη για ανακύκλωση, κ.λπ.)  Επιμονή στην ολοκλήρωση μιας εργασίας πριν ξεκινήσει μια άλλη  Συχνός έλεγχος των τετραδίων για να τα διατηρεί σε καλή κατάσταση  Βοήθεια να φτιάχνει κατάλογο με τα πράγματα που χρειάζεται  Πριν φύγει από την τάξη, βεβαιωνόμαστε ότι έχει καταγράψει στο ημερολόγιο όλα τα βήματα μελέτης στο σπίτι

45 Συμβουλές τροποποίησης της διδακτικής γλώσσας
• Δίνετε μία οδηγία τη φορά • Η οδηγία είναι σαφής, σύντομη και συγκεκριμένη • Χωρίστε σε μικρότερα κομμάτια και επαναλαμβάνετε τα σημαντικά σημεία • Περιγράψτε την εργασία και κατευθύνετε τον μαθητή βήμα-βήμα • Παρέχετε οπτικά βοηθήματα για τις οδηγίες • Ελέγχετε την κατανόηση (ο μαθητής επαναλαμβάνει την οδηγία) • Ανατροφοδοτείτε συχνά το μαθητή κατά την ολοκλήρωση του κάθε βήματος της εργασίας

46 Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί από τους γονείς του;
 Η αυτοεκτίμηση του γονιού – Θετική στάση Ο γονιός είναι πιθανό να αισθάνεται αδυναμία, ανασφάλεια, απογοήτευση ή θυμό. Σ' αυτή την περίπτωση οι γονείς θα πρέπει να είναι γεμάτοι με κατανόηση, υποστήριξη, αυτοπεποίθηση και θετική στάση απέναντι στο παιδί τους. Θα πρέπει να είναι ήρεμοι και χωρίς στρες, να ξεπεράσουν τις ενοχές και τον φόβο τους. Η βοήθεια από ειδικούς είναι απαραίτητη.  Όχι τιμωρίες  Ενθάρρυνση – ανταμοιβή – Το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης του παιδιού Οι γονείς θα πρέπει να το στηρίζουν και να ανταμείβουν την προσπάθειά του παιδιού. Να μην αντιμετωπίζουν θετικά μόνο την πολύ μεγάλη προσπάθεια του παιδιού. Να είναι θετικοί απέναντί του ανεξάρτητα από το βαθμό προσπάθειας του παιδιού. Οι τρόποι ανταμοιβής είναι πολλοί. Για παράδειγμα: να επικροτούν την προσπάθειά του, μιλώντας του θετικά, να το φιλούν, να του ρίχνουν βλέμματα επιδοκιμασίας, να το αγκαλιάζουν.

47 Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα παιδί από τους γονείς του;
 Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες Προωθούμε ένα πρόγραμμα στο παιδί εφαρμόζοντάς το κάθε μέρα, π.χ. σταθερές ώρες ανάγνωσης  Ξεκάθαρες εντολές Επίσης οι γονείς θα πρέπει να δίνουν ξεκάθαρες εντολές στο παιδί. Για παράδειγμα: "Βάλε τα πόδια σου στο πάτωμα", ή "Μην ακουμπάς τα πόδια σου πάνω στο τραπέζι" (όχι με σαρκασμό για να μην τις εκλαμβάνει ως ένα είδος τιμωρίας.  Ρεαλιστικές προσδοκίες Ένα όριο, μία αλλαγή συμπεριφοράς κάθε φορά.  "Δώστε χρόνο στο παιδί σας" "time out« ή μέτρα μέχρι το δέκα Π.χ. σε περίπτωση επιθετικής συμπεριφοράς

48 Εργαστήρι Έχοντας παρακολουθήσει το σημερινό εργαστήρι, τι είναι αυτό που δεν γνωρίζατε πριν, το μάθατε σήμερα και θέλετε πολύ να το εφαρμόσετε;

49 Δραστηριότητες ενίσχυσης της μνήμης εργασίας;

50 Βιβλιογραφία Answers to Distraction, Edward M. Hallowell, M.D. και John J. Ratey, M.D., Pantheon, Ν. Υork, Διεπιστημονική ομάδα ελληνικής επιστημονικής εταιρείας ειδικής αγωγής- προσέγγιση, Καλαντζή-Αζίζι, Α. – Ζαφειροπούλου, Μ. (επ.) (2004). Προσαρμογή στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνική Γράμματα. Κέντρο πληροφόρησης για την ψυχική υγεία του Παιδιού και του Εφήβου, Κέντρο Ψυχολογικών Μελετών,

51 Σταύρος Γρόσδος Παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητα "Τι θέλουν να κάνουν;" ή «Τι μπορούν να κάνουν;"