Στοιχειώδεις δεξιότητες για την άσκηση της Ιατρικής Σταύρος Α. Δημητράκος Καθηγητής Διευθυντής Β΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΙΣΑΠΘ Εκπαίδευση Εκπαιδευτών,

Παρουσίαση με θέμα: "Στοιχειώδεις δεξιότητες για την άσκηση της Ιατρικής Σταύρος Α. Δημητράκος Καθηγητής Διευθυντής Β΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΙΣΑΠΘ Εκπαίδευση Εκπαιδευτών,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στοιχειώδεις δεξιότητες για την άσκηση της Ιατρικής Σταύρος Α. Δημητράκος Καθηγητής Διευθυντής Β΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΙΣΑΠΘ Εκπαίδευση Εκπαιδευτών, 12.1.2011

2 Η Ιατρική που διδαχθήκαμε σε ριζική μεταμόρφωση

3 Ιατρική τέχνη και επιστήμη: τότε (1968) και σήμερα Από τα χρόνια που διδαχθήκαμε την Ιατρική οι ανάγκες της αναπτυσσόμενης κοινωνίας, οι απαιτήσεις των «ευημερούντων» ασθενών οι δυνατότητες της Ιατρικής επιστήμης έχουν αυξηθεί εκθετικά.

4 Ιατρική τέχνη και επιστήμη: τότε (1968) και σήμερα Η αδυναμία αφομοίωσης της Ιατρικής οδήγησε στην κατάτμησή της, πλέον, σε υπο-ειδικότητες Γεννήθηκε ο ειδικός ……, πέθανε ο Ιατρός Πού είναι οι Παθολόγοι, οι Γενικοί Χειρουργοί; Μήπως είναι άχρηστοι σήμερα; Ποιο το υποκατάστατό τους; Ποιος Οφθαλμίατρος ξέρει να δώσει, απλώς, γυαλιά; Όλοι «προσποιούνται» πως χειρουργούν καταρράκτη

5 Ιατρική τέχνη και επιστήμη: τότε (1968) και σήμερα Το φάσμα των παθολογικών καταστάσεων, που μπορεί να αντιμετωπίσει ο απόφοιτος Ιατρικής, έχει: 1. περιοριστεί 2. απαγορευτεί Ακόμη και η άσκηση πρωτοβάθμιας περίθαλψης, προσβλέπει στη συνδρομή των ειδικευμένων ιατρών στη Γενική Ιατρική, έτσι ώστε ο απόφοιτος Ιατρικής, Ιατρός άνευ ειδικότητος, να μην έχει πρακτικά πεδίο επαγγελματικής δράσης.

6 Αλλαγή σκηνικού Η Ιατρική Τέχνη και Επιστήμη δεν διδάσκεται πλέον σε 6 έτη, αλλά σε τουλάχιστον 10 1968: Ιατρός = 6 έτη 2010: Γενικός Ιατρός = 6 + 4 = 10 έτη 1968: Οφθαλμίατρος = 6 + 2 έτη 2010: Οφθαλμίατρος = 6 + 4 έτη (+2 χειρουργική)

7 Αλλαγή σκηνικού = αλλαγή στόχων Για την άσκηση της σύγχρονης Ιατρικής, ένα ελάχιστο ποσοστό θεωρητικών γνώσεων, διαγνωστικών και θεραπευτικών δεξιοτήτων προέρχεται από την προπτυχιακή εκπαίδευση. Το συντριπτικά μεγαλύτερο προέρχεται από την ειδίκευση και την δια βίου εκπαίδευση.

8 Αλλαγή σκηνικού, απουσία στόχων Το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα της Ιατρικής Εκπαίδευσης (Ειδίκευση – Δια βίου) βασίζεται: στην τύχη ( ή στη μετανάστευση, με τύχη) στον πατριωτισμό ορισμένων χαρισματικών Διευθυντών στις Επιστημονικές Εταιρείες, με αιρετό προεδρείο στα ενδια-(συμ-)φέροντα φαρμακευτικών εταιρειών Δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται να εκπονηθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα

9 Επαναπροσδιορισμός στόχων Τι Ιατρούς χρειαζόμαστε σήμερα ; Κλινικο-εργαστηριακούς ψηλών προδιαγραφών Ερευνητές διεθνούς εμβέλειας Διδασκάλους των Ιατρών Διδασκάλους των Φοιτητών, μέλη ΔΕΠ Τι αποφοίτους να ετοιμάσουμε ;

10 Κακώς κείμενα προς αναθεώρηση

11 Προπτυχιακή Εκπαίδευση: από τότε (ν. 1268/82) μέχρι σήμερα ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: 1. Πολλαπλασιασμός μελών ΔΕΠ και διδακτέας ύλης με νέα μαθήματα, υποχρεωτικά και επιλογής για …τις ανάγκες των διδασκόντων 2. «Αυτόνομο», διδακτικό έργο, ως πάρεργο, παραμελημένο, απαρχαιωμένο, χωρίς κεντρικό σχεδιασμό και τελική αξιολόγηση 3. Συγγράμματα, για τις φιλοδοξίες των συγγραφέων, ακατάλληλα για φοιτητές

12 Προπτυχιακή Εκπαίδευση: από τότε (ν. 1268/82) μέχρι σήμερα ΦΟΙΤΗΤΕΣ: 1.Εισακτέοι: Σημαιοφόροι, οι περισσότεροι χωρίς κριτική σκέψη ή ανθρωπιστική παιδεία 2. Διασπορά των τόπων, μέσων και μεθόδων εκπαίδευσης και αξιολόγησης των φοιτητών 3. Συνδικαλισμός (ψήφοι ναι, αξιολογήσεις όχι) Ασφυξία - Κόπωση - Μαρασμός

13 Αναθεώρηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ

14 Επαναπροσδιορισμός στόχων: Ο χρόνος των φοιτητών μας που, πρέπει να διδαχθούν όγκο ύλης 364 (ΔΜ), ή 364 ΔΜ x 13 ώρες/ΔΜ = 4.732 ωρών, δηλαδή 788 ωρών/ έτος, ή, επί 13 εβδομάδες του κάθε εξαμήνου, 30 ωρών εβδομάδα, ή 6 ωρών κάθε μέρα. Και, που για να τον αφομοιώσουν χρειάζονται άλλες 6x2= 12 έως 6x3= 18 ώρες κάθε μέρα

15 Επαναπροσδιορισμός στόχων: Ελάττωση πλάτους = αύξηση βάθους Η φόρτιση των φοιτητών μας με τον μεγαλύτερο δυνατό όγκο αναφομοίωτης γνώσης σε όλο το πλάτος της Ιατρικής, όχι μόνον αποβαίνει άκαρπη στην δυνατότητα επιτυχούς άσκησής της, αλλά και περιορίζει την εις βάθος προσέγγιση και κριτική αφομοίωση ακόμη και στοιχειωδών γνώσεων και δεξιοτήτων που έχουν στη διάθεσή τους οι παλαιότεροι συνάδελφοί.

16 Επαναπροσδιορισμός στόχων: Οι φοιτητές μας: Άνθη σε μαρασμό Θα ήταν λοιπόν ευκταίο στο χρόνο που προβλέπεται από το πρόγραμμα σπουδών (6 ώρες), οι φοιτητές μας να αφομοιώνουν, αν όχι το σύνολο, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του προς αφομοίωση υλικού, ώστε κατά τον ελεύθερο τους χρόνο να καλλιεργούν: την κριτική σκέψη, την έρευνα, τη μόρφωση και την αγάπη στην επιστήμη τους, το πνεύμα, το σώμα και την ψυχή τους.

17 Το ελάχιστα απαιτούμενο Το χρονικά μέγιστα δυνατό Στόχος της προπτυχιακής εκπαίδευσης πρέπει να είναι η μετάδοση των ξεχασμένων και νεότερων πρακτικών δεξιοτήτων της τέχνης, καθώς και των σύγχρονων θεωρητικών δεξιοτήτων της επιστήμης που είναι απαραίτητες σε κάθε γιατρό, οποιασδήποτε ειδικότητας.

18 Τι αποφοίτους θέλουμε ; Στοιχειωδώς προϊδεασμένους σε όλο το φάσμα της Επιστήμης και, κατά το δυνατόν, σε βάθος καταρτισμένους, μεθοδολογικά εξοπλισμένους και παραδοσιακά μυημένους στα απαραίτητα μυστικά της Τέχνης της Ιατρικής, δυνάμει Κλινικο-εργαστηριακούς Ιατρούς, Ερευνητές και Διδασκάλους.

19 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας της Οφθαλμολογίας στη Β’ Οφθαλμολογική Κλινική της ΙΣΑΠΘ 2004-2011

20 Σκοπός της διδασκαλίας στη Β’ Οφθαλμολογική Κλινική Η συμπαγής, μικρού πλάτους, εξοικείωση με τα συνήθη οφθαλμολογικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο μη ειδικός Ιατρός Η αφ’ υψηλού γνωριμία με τα καθημερινά προβλήματα του ειδικού Οφθαλμιάτρου και τα μέσα που διαθέτει για την αντιμετώπισή τους.

21 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην Οφθαλμολογία: 2004-2011 Κατάρτιση καταλόγου 90 θεωρητικών, καθώς και 30 διαγνωστικών και 5 θεραπευτικών πρακτικών δεξιοτήτων για τα φροντιστήρια και την άσκηση

22 Ένταξη της διδασκαλίας στο διαθέσιμο χρόνο: 52 ώρες Μετάδοση σε 52 ώρες εργασίας (4 ΔΜ): 6 x 2ωρη άσκηση (4-8 ατόμων) και 1 x 4ωρη αντιμετώπιση επειγόντων (ΤΕΠ) 6 x 2ωρα φροντιστήρια 50-70 ατόμων, 6 x 4ωρη κατ’ οίκον μελέτη

23 Κατάλογος Δεξιοτήτων Α. Κριτήριο για το «ελάχιστα απαιτούμενο»: Οι ανάγκες του Γενικού Ιατρού Οι δεξιότητες, έχουν επιλεγεί για να διευκολύνουν: Την άμεση απόφαση του Ιατρού για εμπλοκή του ή παραπομπή του ασθενούς Την παροχή ικανοποιητικής εξήγησης στα ερωτήματα του ασθενούς Την παροχή πρώτων βοηθειών

24 Κατάλογος Δεξιοτήτων Β. Προσδιορισμός επιπέδου αποδεκτών: Οι φοιτητές Ιατρικής θ΄ εξαμήνου Ο κατάλογος προϋποθέτει: Τις απαραίτητες γνώσεις φυσιολογίας, μορφολογίας και παθοφυσιολογίας του οργάνου της όρασης και των εξαρτημάτων του, που είναι απαραίτητες στον μη ειδικό Ιατρό για την επαγωγική διαδικασία διάγνωσης και θεραπείας. Σύγγραμμα Οφθαλμολογίας για παραπομπή

25 Κατάλογος Δεξιοτήτων Γ. Διατύπωση των απαιτουμένων δεξιοτήτων: Αυτοέλεγχος διδασκόντων και διδασκομένων Ποιοτικός έλεγχος της παρεχόμενης εκπαίδευσης Ταυτόχρονα ο κατάλογος επιτρέπει στο φοιτητή: να προσδιορίσει το ελάχιστα απαιτούμενο επίπεδο στην Οφθαλμολογία, από το οποίο θα μπορέσει να ξεκινήσει την άσκηση της Γενικής Ιατρικής.

26 90 Θεωρητικές Δεξιότητες 90 ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ & ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ & ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

27 Προσαρμογή της διάθλασης 3.Κατανοεί: α.το μηχανισμό και τα αποτελέσματα της προσαρμογής στην κοντινή όραση, β.πώς ο υπερμέτρωπας μπορεί να βλέπει ευκρινώς στο άπειρο χωρίς διόρθωση και με ποιο κόστος, γ.πως προκύπτει και σε τι συνίσταται το σύμπτωμα της ασθενωπίας και κοπιωπίας,

28 Προσαρμογή της διάθλασης Εμμετρωπία: αυτόματη (αβίαστη) εστίαση από το άπειρο στην ωχρά …και από πιο κοντά…; Πρέπει να αυξηθεί η διάθλαση: Πώς; Σύσπαση ακτινωτού μυός (Παρασυμπαθητικό, ΙΙΙ) → χάλαση της ζώνης του Zinn → κύρτωση (αύξηση της διάθλασης) του φακού +1D=1m, +2D=0,5m, +3D=0,33m, +10D=0,10m

29 Προσαρμογή σε μύωπες/υπερμέτρωπες Οι εμμέτρωπες βλέπουν αβίαστα, ευκρινώς στο άπειρο Οι μύωπες δώθε, οι υπερμέτρωπες πέρα (!) από το άπειρο Οι μύωπες δεν βλέπουν μακριά: φορούν γυαλιά Οι υπερμέτρωπες γιατί δε φορούν γυαλιά; Διότι προσαρμόζουν τη διάθλασή τους: (όσο μπορούν) Δηλ. κυρτώνουν το φακό τους για να δουν πιο κοντά: ήδη: από πέρα από το άπειρο, στο άπειρο και πιο πολύ: για να δουν πιο κοντά από το άπειρο

30 Προσαρμογή σε μύωπες/υπερμέτρωπες Πόσο προσαρμόζει για να δει στα 0,33 m; Εμμέτρωπας;+3 D (1/0,33m = 3D) Μύωπας -1 D;+3 D -1 D = 2 D -3 D;+3 D -3 D = 0 D -5 D; Βλέπει χειρότερα Υπερμέτρωπας + 1 D;+3 D +1 D = 4 D +3 D;+3 D +3 D = 6 D +5 D;+3 D +5 D = 8 D μπορεί;- Ασθενωπία

31 Κωδικοποίηση της αξιολόγησης στην Οφθαλμολογία Πρακτικές & προφορικές εξετάσεις (0-3) Γραπτές εξετάσεις MCQ (0-7), εντός 15’, με αρνητική βαθμολογία Αποτελέσματα εντός 30’ Κατ’ έτος αξιολόγηση από φοιτητές και αναπροσαρμογή του μαθήματος

32 Προτάσεις για Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ

33 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ: Χρόνος Επιμήκυνση εξαμήνου, συγχώνευση εξετάσεων με ενδιάμεσες δοκιμασίες Κατανομή διαθέσιμου χρόνου: 5-6 ώρες/d ¼ Μετάδοση πρακτικών δεξιοτήτων ¼ Μετάδοση θεωρητικών δεξιοτήτων ½ Αφομοίωση δεξιοτήτων

34 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ: Ύλη Κατάρτιση καταλόγου 12.000 δεξιοτήτων ή 30 δεξ. /ΔΜ ή 9.000 θεωρητικών 5/ώρα (2,5/ώρα μελέτης) 3.000 πρακτικών 2,5/ώρα

35 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ: Μέθοδος Ανακατανομή διδακτέας ύλης και Δ.Μ. Ενοποίηση διδασκόμενης ύλης δεξιοτήτων Αξιοποίηση ΔΕΠ, παραγωγή υλικού Επεξεργασία και προκαταβολική διανομή Φροντιστήριο – Άσκηση Τυποποίηση ISO, Δημοσιότητα

36 Κωδικοποίηση της διδασκαλίας στην ΙΣΑΠΘ: Εμβάθυνση Αξιοποίηση του ανακτηθέντος χρόνου Αξιοποίηση της εμπειρίας του ΠΜΣΙ Έμφαση στην ερευνητική μεθοδολογία ΔΕΠ οδηγός, Μάστορας, Μέντορας, Μύστης Εμβάθυνση σε Έρευνα, Βασικές Επιστήμες, Εργαστήριο, Κλινική, Χειρουργείο Διασύνδεση – Ετοιμασία για την πτήση

37 Εργασία κατ’ οίκον έως 6/4/ 2011 Επεξεργασία Πρότασης Χρόνος: / ΔΜ / Πρόγραμμα Ύλη: 12000 Δεξιότητες Μέθοδος μετάδοσης - αφομοίωσης Εμβαθύνσεις στην Ιατρικη