Κοινωνική εργασία με ανάπηρους και ηλικιωμένους

Παρουσίαση με θέμα: "Κοινωνική εργασία με ανάπηρους και ηλικιωμένους"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κοινωνική εργασία με ανάπηρους και ηλικιωμένους
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Κοινωνική εργασία με ανάπηρους και ηλικιωμένους Ενότητα 1: Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Δέσποινα Κομπότη Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 Ψυχικές διαταραχές 1/2 Υπάρχουν πολλών ειδών ψυχικές διαταραχές με διαφορετική βαρύτητα. Τέτοιες είναι: Οι αγχώδεις διαταραχές, όπως η διαταραχή πανικού, η φοβία, η ψυχαναγκαστική διαταραχή. Οι συναισθηματικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, η δυσθυμία, η διπολική διαταραχή γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη Η σχιζοφρένεια Οι οργανικές διαταραχές, όπως η άνοια Οι διαταραχές από την κατάχρηση του αλκοόλ και των τοξικών ουσιών

3 Ψυχικές διαταραχές 2/2 Οι διαταραχές προσωπικότητας
Οι αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός Οι μαθησιακές διαταραχές Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως η ανορεξία και η βουλιμία Οι ψυχοσωματικές διαταραχές Οι διαταραχές του ύπνου Οι σεξουαλικές διαταραχές

4 Πόσο συχνές είναι; Οι ψυχικές διαταραχές είναι δυνατόν να εμφανισθούν σε κάθε ηλικία (παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ηλικιωμένους). Περίπου 400 εκατομμύρια άτομα εκτιμάται ότι πάσχουν σήμερα από ψυχικές ή νευρολογικές διαταραχές ή από ψυχοκοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται με κατάχρηση αλκοόλ ή τοξικών ουσιών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι: Άγχος 1 στα 10 άτομα Κατάθλιψη 1 στα 5 άτομα Σχιζοφρένεια 1 στα 100 άτομα Άνοια 1 άτομο στα 20 ηλικίας πάνω από 65 και 1 στα 5 πάνω από 80 ετών Εν τούτοις, σε λίγους τίθεται η σωστή διάγνωση και ακόμη λιγότεροι λαμβάνουν θεραπεία.

5 Τι τις προκαλεί; Ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών παραγόντων παίζουν ρόλο στην εμφάνιση μιας ψυχικής διαταραχής – τα γενετικά χαρακτηριστικά, η βιοχημεία του εγκεφάλου, οι συνθήκες και τα γεγονότα της ζωής, οι σχέσεις με την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον. Αλλά όποια και αν είναι η αιτία, τα άτομα με ψυχική διαταραχή υποφέρουν, αισθάνονται αβοήθητα και δυσκολεύονται να ζήσουν τη ζωή τους με τον τρόπο που επιθυμούν.

6 Μπορεί κανείς να τις αντιμετωπίσει;
Σήμερα οι ψυχικές διαταραχές αντιμετωπίζονται, επιτρέποντας στους πάσχοντες να λειτουργούν με επάρκεια στην κοινωνία. Υπάρχουν πλέον, αποτελεσματικοί τρόποι θεραπείας για πολλές ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων της κατάθλιψης, της σχιζοφρένειας και των διαταραχών που σχετίζονται με το αλκοόλ και την χρήση ουσιών. Οι θεραπείες αυτές είναι σύνθετες, ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής και τις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου. Συνήθως περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, θεραπείες μέσω συζήτησης (ψυχοθεραπείες) και υποστήριξη στην καθημερινή ζωή και εργασία.

7 Που μπορεί κανείς να απευθυνθεί;
Μπορεί κανείς να απευθυνθεί στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας της περιοχής του. Τέτοιες είναι: Τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας Τα Ψυχιατρικά Τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων Τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία Οι Εξειδικευμένες δομές ψυχικής υγείας

8 Κοινωνικός αποκλεισμός 1/2
Κατάσταση ταυτόχρονης αποξένωσης ενός ατόμου από: Την αγορά εργασίας Την οικογένεια και τα σχετικά με αυτή κοινωνικά δίκτυα (συγγενείς, φίλοι) για το Κράτος

9 Κοινωνικός αποκλεισμός 2/2
Κοινωνικός αποκλεισμός για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές είναι η κατάσταση κατά την οποία τα άτομα αυτά: Στιγματίζονται με επιθετικούς προσδιορισμούς και περιθωριοποιούνται Δεν έχουν ίσες ευκαιρίες ή ισότιμη πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά, υπηρεσίες και παροχές Δεν απολαμβάνουν τα κοινωνικά τους δικαιώματα, ενώ το επιθυμούν και το έχουν ανάγκη

10 Πεδία προβλημάτων των ψυχοσικών ατόμων
Η ίδια η φύση της ψυχικής ασθένειας (δυσχέρεια στη ψυχοσυναλλαγή, πιθανότητα υποτροπών) Ενδοπροσωπικές και διαπροσωπικές σχέσεις (σχέσεις- επικοινωνία με άλλους ανθρώπους) Στέγαση Μόρφωση Επαγγελματική κατάρτιση και απασχόληση ΜΜΕ και κοινή γνώμη

11 Συμβουλευτικές παρεμβάσεις
Ενίσχυση της αυτοεικόνας και αυτοεκτίμησης Αναγνώριση και ανάπτυξη προσόντων που ήδη έχουν Ενθάρρυνση για απόκτηση προσόντων Διαμεσολάβηση με εργοδότες

12 Οικογένεια 1/2 Ορισμός Η οικογένεια είναι ένας τρόπος οργάνωσης του ιδιωτικού βίου και έχει στόχους και λειτουργίες που προσδιορίζονται και ιεραρχούνται από τα άτομα-πρόσωπα που την προσδιορίζουν

13 Οικογένεια 2/2 Η ρευστότητα που χαρακτηρίζει το φαινόμενο της οικογένειας οφείλεται: Στις ραγδαίες κοινωνικές μεταβολές Στη δυνατότητα επιλογής του σχήματος οικογενειακής οργάνωσης που επιθυμεί το κάθε άτομο Στην ανεκτικότητα κάθε κοινωνίας

14 Πρώιμα προειδοποιητικά σημεία 1/3
1. Κοινά σημεία Κοινωνική απόσυρση, απομόνωση και καχυποψία απέναντι στους άλλους Επιδείνωση και εγκατάλειψη της προσωπικής υγιεινής Επίπεδο, ανέκφραστο βλέμμα Ανικανότητα έκφρασης χαράς Ανικανότητα για κλάμα ή έκφραση με το κλάμα Γέλιο σε ακατάλληλες στιγμές Υπερβολική κόπωση και υπνηλία ή ανικανότητα για βραδινό ύπνο (αϋπνία)

15 Πρώιμα προειδοποιητικά σημεία 2/3
1. Άλλα συμπτώματα Ξαφνική μεταβολή της βασικής προσωπικότητας Κατάθλιψη (έντονη και διαρκής) Επιδείνωση των κοινωνικών σχέσεων Ανικανότητα συγκέντρωσης ή αντιμετώπισης ασήμαντων προβλημάτων Αδιαφορία, ακόμη και σε σημαντικές καταστάσεις Διακοπή δραστηριοτήτων (και της ζωής γενικότερα) Επιδείνωση των ακαδημαϊκών και αθλητικών επιδόσεων Μη αναμενόμενη εχθρότητα

16 Πρώιμα προειδοποιητικά σημεία 3/3
Υπερκινητικότητα ή απουσία κινητικότητας ή εναλλαγή μεταξύ των δυο Ακραία θρησκοληψία ή ενασχόληση με τη θρησκεία Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών Απώλεια μνήμης και απώλεια προσωπικών αντικειμένων Συμμετοχή σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα Ασυνήθιστη ευαισθησία σε ερεθίσματα (θόρυβος, φως, χρώματα) Μεταβολές στην αίσθηση της όσφρησης και της γεύσης Ακραία απογοήτευση από την απόρριψη από τους φίλους ή την οικογένεια

17 Αντιμετωπίζοντας καταστάσεις κρίσης 1/3
Τι να κάνετε: Προσπαθήστε να παραμείνετε όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμοι Μειώστε τους άλλους περισπασμούς. Κλείστε τη τηλεόραση, το ραδιόφωνο, κλπ. Αν υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι, ζητήστε τους να βγουν από το δωμάτιο Μη μιλάτε όλοι μαζί Προσπαθήστε να πείτε «ας καθίσουμε και ας μιλήσουμε» ή «ας καθίσουμε κι ας ηρεμήσουμε». Μιλήστε αργά και καθαρά με φυσιολογική φωνή

18 Αντιμετωπίζοντας καταστάσεις κρίσης 2/3
Εκφράστε με λόγια τη συμπεριφορά που παρατηρείτε: «Είσαι φοβισμένος/θυμωμένος/μπερδεμένος. Πες μου σε παρακαλώ τι σε κάνει να φοβάσαι, κλπ.» Αποφύγετε να πατρονάρετε τον ασθενή, τον αυταρχικό τόνο, πχ. «κάνεις σαν παιδί ή κάνε αυτό που σου λέω, νεαρή μου». Επαναλάβετε τις ερωτήσεις ή τις συμβουλές σας αν χρειασθεί, χρησιμοποιώντας κάθε φορά τις ίδιες λέξεις. Μη διατυπώνετε διαφορετικά τις ερωτήσεις, ελπίζοντας ότι έτσι θα γίνουν πιο κατανοητές. Αφήστε στον άρρωστο τον προσωπικό του χώρο στο δωμάτιο. Μη στέκεστε από πάνω του ή έρχεσθε πολύ κοντά του. Να ξέρετε ότι ο υπερβολικός συναισθηματισμός σας μπορεί να ταράξει ακόμα περισσότερο τον ασθενή.

19 Αντιμετωπίζοντας καταστάσεις κρίσης 3/3
Τι δεν πρέπει να κάνετε: Μη φωνάζετε. Αν ο ασθενής δεν σας ακούει, αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή άλλες φωνές είναι ισχυρότερες Μην ασκείτε κριτική. Σε αυτή τη κατάσταση δεν μπορείτε να τον συνετίσετε Μην προκαλείτε τον ασθενή για να εκτονωθεί Αποφύγετε τη συνεχή επαφή με τα μάτια Μην κλείνετε την είσοδο Μη διαφωνείτε με άλλα άτομα για το τι πρέπει να γίνει

20 Πρόγραμμα εξόδου από το νοσοκομείο 1/4
Επτά βασικοί τομείς του προγράμματος εξόδου: Οι πληροφορίες για τη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να συμπεριληφθούν στο κατάλογο εξόδου, μόλις γίνουν γνωστές. Να σημειωθούν οι οδηγίες σχετικά με τη δοσολογία, τις ώρες και τυχόν ειδικές προϋποθέσεις, όπως το να χορηγούνται τα φάρμακα με τροφή ή γάλα. Αυτές οι πληροφορίες συνήθως προέρχονται από τους θεράποντες γιατρούς, νοσοκόμες ή το φαρμακοποιό του νοσοκομείου.

21 Πρόγραμμα εξόδου από το νοσοκομείο 2/4
Το θέμα της διαμονής πρέπει να ρυθμιστεί εκ των προτέρων. Αν ο ασθενής δεν πρόκειται να ζήσει μαζί με την οικογένεια, πρέπει να αποφασιστεί το είδος του χώρου που θα είναι κατάλληλο γι αυτόν. Ορισμένοι ξενώνες προσφέρουν ιατρική παρακολούθηση, ενώ άλλοι δεν επιβλέπουν τη φαρμακευτική αγωγή των ασθενών. Βεβαιωθείτε ότι ο ασθενής θα εγκατασταθεί σε ένα περιβάλλον, όπου θα λαμβάνει τη κατάλληλη υποστήριξη προκειμένου να μην αποξενωθεί από τη κοινότητα και να αποφύγει τις συνεχείς εισαγωγές στο νοσοκομείο.

22 Πρόγραμμα εξόδου από το νοσοκομείο 3/4
Οι κοινοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης είναι απαραίτητες για όλα τα άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια. Εκτός από τη συνεχή ιατρική φροντίδα, ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται να συμμετέχουν σε καθημερινά προγράμματα, σε ομάδες υποστήριξης, σε προγράμματα αντιμέτωπους της κατάχρησης αλκοόλ και ναρκωτικών με την υποστήριξη επαγγελματιών υγείας, όπως οδοντιάτρων, οφθαλμιάτρων, γυναικολόγων, κλπ. Οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από σχιζοφρένεια πρέπει να ξαναμάθουν κοινωνικές δεξιότητες και άλλες βασικές δεξιότητες ώστε να καταφέρουν να αναρρώσουν σωστά. Όλες οι επιλογές ψυχολογικής επανένταξης πρέπει να σημειωθούν στο έντυπο προγραμματισμού εξόδου.

23 Πρόγραμμα εξόδου από το νοσοκομείο 4/4
Πριν ο ασθενής βγει από το νοσοκομείο, είναι σημαντικό να μάθει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Ίσως είναι καλό να εκπαιδεύσουμε τον ασθενή σε θέματα ελέγχου γεννήσεων και σεξουαλικά μεταδιδομένων ασθενειών Οι ρυθμίσεις για τη μεταφορά του ασθενούς στα ιατρικά ραντεβού και στις διάφορες δραστηριότητες πρέπει να ενταχθούν στο πρόγραμμα εξόδου Αν ο ασθενής χρειάζεται οικονομική βοήθεια, η ομάδα περίθαλψης πρέπει να ενημερωθεί ώστε να αποσταλούν οι κατάλληλες αιτήσεις πριν την έξοδο.

24 Παρενέργειες αντιψυχωτικών φαρμάκων 1/2
Οι βραχυπρόθεσμες παρενέργειες περιλαμβάνουν συνήθως: Μυϊκά προβλήματα: κράμπες, παρατεταμένη ένταση, ακόμη και μυϊκούς σπασμούς Κινητικά προβλήματα: αστάθεια, ακόμη και απότομες κινήσεις Ξηρότητα: ξηρό στόμα, μείωση της όρασης, δυσκοιλιότητα και προβλήματα στην ούρηση Υπνηλία Απώλεια ενέργειας, που μερικές φορές ονομάζεται λήθαργος Ανησυχία, πχ. Νευρικότητα στα πόδια Ζάλη: ειδικότερα όταν ο ασθενής σηκώνεται ή κάθετα απότομα Αυξημένη όρεξη και αύξηση του βάρους

25 Παρενέργειες αντιψυχωτικών φαρμάκων 2/2
Ορμονικές μεταβολές, ιδιαίτερα όσον αφορά τις σεξουαλικές και αναπαραγωγικές ορμόνες Μείωση της ερωτικής διάθεσης Προβλήματα στύσης, εκσπερμάτωσης και οργασμού (αν το πρόβλημα επιμείνει, ο γιατρός σας μπορεί να αντικαταστήσει το φάρμακο) Απουσία εμμήνου ρήσης

26 Τέλος Ενότητας

27 Σημειώματα

28 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Δέσποινα Κομπότη Δέσποινα Κομπότη. «Κοινωνική Εργασία με Ανάπηρους και Ηλικιωμένους. Ενότητα 1: Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

29 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

30 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων
Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

31 Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

32 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.