Πήλιο-Βόλος Διαδρομές στη φύση και την παράδοση

Παρουσίαση με θέμα: "Πήλιο-Βόλος Διαδρομές στη φύση και την παράδοση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πήλιο-Βόλος Διαδρομές στη φύση και την παράδοση
Η εργασία έγινε στα πλαίσια τoυ εκπαιδευτικoύ προγράμματος που πραγματοποιήθηκε με εκδρομή στο Βόλο και το Πήλιο τον Απρίλιο του 2013.

2 Στόχος της εκδρομής μας ήταν να γίνει κατανοητό ότι ο τουρισμός δεν είναι μόνο καφές ή φαγητό αλλά και περπάτημα σε παραδοσιακούς οικισμούς, επαφή με το φυσικό περιβάλλον, τους ανθρώπους και τις παραδόσεις του καθώς και γνωριμία με τα αξιοθέατά του. Με τον τρόπο αυτό έγιναν αντιληπτές οι διαφορές του οικοτουρισμού από τον μαζικό τουρισμό, που τόσα δεινά έχει προκαλέσει, καθώς και η ύπαρξη της διαλεκτικής σχέσης του ανθρώπου αρχικά με το φυσικό και στη συνέχεια με το δομημένο περιβάλλον.

3 Στην εκδρομή επισκεφτήκαμε τους παρακάτω χώρους:
Το μουσείο Κεραμοποιίας Τσαλαπάτα (Βόλος) Το χωριό Μηλιές Πηλίου Το αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου Τη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου

4 Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα

5 Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ
Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, που ανήκει στο Δίκτυο Θεματικών - Τεχνολογικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), στεγάζεται σε κτίριο του 1926, σπάνιο δείγμα σωζόμενου βιομηχανικού συγκροτήματος στη χώρα μας. Στο εργοστάσιο πλινθοκεραμοποιίας των αδελφών Τσαλαπάτα, που λειτούργησε στην πόλη του Βόλου από το 1926 έως το 1978, κατασκευάζονταν ποικίλοι τύποι πλίνθων και κεράμων. Το μουσείο αποσκοπεί στην ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας του Βόλου, τη διάσωση και την προβολή της βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης, την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού στη Μαγνησία.

6 Τα τριβεία, οι πρέσες, οι κοφτήρες, οι δεξαμενές αργίλου, τα βαγονέτα και η κάμινος ανασυνθέτουν την παραγωγική διαδικασία για τις ανάγκες της περιήγησης του επισκέπτη και της γνωριμίας του με το παραδοσιακό επάγγελμα του πλινθοκεραμοποιού. Στους χώρους του μουσείου αναδεικνύεται ολόκληρη η αλυσίδα παραγωγής στο πλινθοκεραμοποιείο, από τη μεταφορά και την επεξεργασία του χώματος έως τη μορφοποίηση, την ξήρανση και το ψήσιμο των πλίνθων και των κεράμων. Ταυτόχρονα, σκιαγραφούνται η καθημερινή ζωή των εργαζομένων στο εργοστάσιο και η γενικότερη εξέλιξη της κεραμοποιίας στον ελληνικό και το διεθνή χώρο.

7 Μερικές φωτογραφίες από το μουσείο

8 Μηλιές Πηλίου Οι Μηλιές είναι ορεινό χωριό του Πηλίου, χτισμένο σε 400 μέτρα υψόμετρο και σε απόσταση 28 χιλιομέτρων ανατολικά του Βόλου. Είναι έδρα του Δήμου Μηλεών. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το δημοτικό διαμέρισμα των Μηλεών έχει 636 κατοίκους.

9 Ιστορία του χωριού Η ιστορία του χωριού έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Η Μυθολογία αναφέρει ότι στο Πήλιο ζούσαν οι κένταυροι και δίδασκε ο σοφός Χείρωνας. Με ξυλεία του βουνού χτίστηκε η Αργώ, το πλοίο του Ιάσωνα και εδώ έγιναν οι γάμοι του Πηλέα και της Θέτιδας. Στην παραθαλάσσια περιοχή της Κοροπής λειτουργούσε τον 5ο αιώνα π.Χ. μαντείο αφιερωμένο στον Απόλλωνα και ανασκαφές έφεραν στο φως ερείπια μιας ακρόπολης, τμήμα του ιερού χώρου και ρωμαϊκούς τάφους. Το χωριό χτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από κατοίκους του χωριού Μηλιές της Εύβοιας, που εγκατέλειψαν το νησί τους για να αποφύγουν την Τουρκική καταπίεση και τις επιδρομές των Βενετσιάνων. Για αυτό το λόγο και η θέση του χωριού είναι τέτοια ώστε να μη βλέπει τη θάλασσα, αλλά και να μη φαίνεται το χωριό από τη θάλασσα.

10 Φωτογραφίες στη πλατεία του χωριού

11 Οι Τούρκοι είχαν παραχωρήσει ορισμένα προνόμια στα χωριά του Πηλίου και τον 18ο αιώνα οι Μηλιές ήταν ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα της περιοχής. Στον πολιτιστικό τομέα πρωτοστατούσαν στα γράμματα με την περίφημη Μηλιώτικη Σχολή που ίδρυσαν οι Μηλιώτες λόγιοι, Γαζής, Κωνσταντάς και Φιλιππίδης. Η βιβλιοθήκη της σχολής είχε περίπου τόμους βιβλίων και η διδασκαλία ακολουθούσε τις νέες τάσεις της εποχής του διαφωτισμού. Ο Άνθιμος Γαζής- μέλος της Φιλικής Εταιρείας- οργάνωσε την εξέγερση του Πηλίου και στις 7 Μαΐου ύψωσε στις Μηλιές τη σημαία της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, το χωριό λόγω της παλιάς του αίγλης έγινε δήμος με δικαιοδοσία στα γειτονικά χωριά. Το 1903 οι Μηλιές συνδέθηκαν σιδηροδρομικώς με το Βόλο και έγιναν σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής. Το 1943 ο Γερμανικός στρατός βάζει φωτιά στο χωριό και το 1955 οι τρομεροί σεισμοί που συγκλονίζουν τη μαγνησία ολοκληρώνουν την καταστροφή. Παρ ΄ όλες τις καταστροφές, το χωριό σήμερα σφύζει από ζωή. Με τη λαμπρή ιστορία του, την πολιτιστική του παράδοση και το πανέμορφο τοπίο του, παρουσιάζει ενδιαφέρον για κάθε επισκέπτη.

12 Η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Βασικά αξιοθέατα Η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αποτελεί το παλαιότερο και σημαντικότερο κτίσμα του χωριού και έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία. Η ακριβής χρονολογία κατασκευής της είναι άγνωστη όπως και άγνωστος είναι ο σχεδιαστής που την κατασκεύασε και όσο ο αγιογράφος που έκανε τις αγιογραφίες και φιλοτέχνησε το ιερό τέμπλο της. Ωστόσο, επιγραφή πάνω από την πλαϊνή της πύλη μας πληροφορεί ότι ανακαινίστηκε το 1741. Ο αρχιτεκτονικός της ρυθμός είναι τρίκλητη βασιλική με 12 εσωτερικούς τρούλους, και έχει διττή υπόσταση , καθώς είναι αφιερωμένη στους Παμέγιστους ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ καθώς επίσης και στους Αγίους Πάντες.

13 Η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών

14 Εξωτερικά, το κτίριο του ναού δεν θυμίζει εκκλησία προφανώς επειδή κατασκευάστηκε/ ανακαινίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ο άγνωστος σχεδιαστής θέλησε η εξωτερική του όψη να μην προδίδει την ύπαρξη εκκλησίας. Για τον λόγο αυτό δεν κατασκεύασε παράθυρα- παρά μόνο ελάχιστα τοποθετημένα πολύ ψηλά, σχεδόν κοντά στη στέγη, για να μην φαίνεται το εσωτερικό-, ενώ και η στέγη του ναού εξωτερικά δεν θυμίζει σε τίποτα εκκλησία: δεν φαίνονται εξωτερικά οι 12 τρούλοι, και η στέγη φαίνεται σαν μία απλή στέγη η οποία σκεπάζει ένα ορθογώνιο κτίσμα. Ωστόσο οι παραπάνω περιορισμοί οδήγησαν τον άγνωστο σχεδιαστή σε επαναστατικές τεχνικές λύσεις, οι οποίες είχαν ως συνέπεια την ανάδειξη μέχρι και σήμερα της καταπληκτικής του ακουστικής, η οποία αποτελεί και το πλέον ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού. Έτσι προκειμένου ο σχεδιαστής να εξοικονομήσει βάρος από τη στέγη, σκέφτηκε να ενσωματώσει στην περιφέρεια κάθε εσωτερικού τρούλου 4 αναποδογυρισμένα πιθάρια. Παράλληλα, για να πετύχει καλύτερο ακουστικό αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με τις ακουστικές ιδιότητες που προσέδιδε στο χώρο η ύπαρξη των 48 πιθαριών, κάτω από το δάπεδο του ναού επέλεξε να κατασκευάσει 5 πηγάδια, 4 στις γωνίες και 1 στο κέντρο, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με χιαστούς υπόγειους διαδρόμους.

15 O παλιός σταθμός του τραίνου
Ο ιστορικός σιδηρόδρομος Βόλου – Μηλεών, το τραινάκι του Πηλίου, όπως είναι πιο γνωστό, κατασκευάστηκε σε δύο στάδια. Η κατασκευή της γραμμής άρχισε το 1881, και το πρώτο κομμάτι -μέχρι τα Λεχώνια- παραδόθηκε το Το υπόλοιπο –μέχρι τις Μηλιές- κατασκευάστηκε στη συνέχεια, και παραδόθηκε το 1903. Ο θρυλικός πλέον «Μουτζούρης» συνέδεσε το εμποροβιομηχανικό κέντρο του Βόλου με την εύφορη και πλούσια περιοχή του Δυτικού Πηλίου, στις πλαγιές και στους ελαιώνες του βουνού των Κενταύρων. Μέχρι την κατάργησή του το 1971, το τραινάκι, με τις 5 βελγικές του ατμομηχανές -«Μηλέαι», «Ιάσων», «Πήλιον», «Βόλος» & «Τσαγκαράδα» τα ονόματά τους –τα ξύλινα και χωρίς ιδιαίτερες ανέσεις βαγόνια του- χειμερινά και ειδικού τύπου θερινά, για το καλοκαίρι-, υπήρξε σημείο αναφοράς για την ευρύτερη περιοχή. Η εικόνα του να ανηφορίζει τις πλαγιές του βουνού προς τις Μηλιές, διασχίζοντας πανέμορφα τοπία, σφυρίζοντας με τον χαρακτηριστικό του ήχο της σφυρίχτρας του και ξεφυσώντας καπνό από το φουγάρο της μηχανής του, αποτέλεσε ιδιαίτερα χαρακτηριστική και φιλική εικόνα τόσο για τους κατοίκους της περιοχής –οι οποίοι κυριολεκτικά το λάτρεψαν- όσο και για τους επισκέπτες, για τους οποίους το ταξίδι μαζί του αποτέλεσε ευχάριστη εμπειρία.

16 Μετά την κατάργησή του το 1971 έγιναν προσπάθειες για την επαναλειτουργία του σαν (μουσειακού) τουριστικού σιδηροδρόμου σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς. Μετά από σημαντικά έργα ανακατασκευής μέρους της υποδομής, μπήκε και πάλι σε λειτουργία το 1996, ενώ από το 1985 κηρύχτηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Η γραμμή του, έχει πλάτος 60 εκ., είναι η στενότερη σιδηροδρομική γραμμή στην Ελλάδα και μια από τις στενότερες στον κόσμο. Η διαδρομή Άνω Λεχωνίων – Μηλεών, μέσα σε καταπράσινες πλαγιές και με την πανέμορφη θέα τού Παγασητικού, περνάει μέσα από γραφικές πέτρινες καμάρες πάνω από οκτώ λιθόκτιστες γέφυρες με πελεκητή μαρμαρόπετρα (δίτοξες, τρίτοξες και μια πεντάτοξη) καθώς και από μια μεταλλική γέφυρα όπου η καμπύλη γραμμή γράφεται μέσα σε ευθύγραμμο φορέα, σύμφωνα με τα σχέδια φημισμένων γεφυροποιών της εποχής. Την ευθύνη κατασκευής της γραμμής είχε ο φημισμένος Ιταλός μηχανικός Εβαρίστο ντε Κίρικο. Ήταν ο πατέρας του διάσημου υπερρεαλιστή ζωγράφου Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, που αποτύπωσε τη φιγούρα τού μικρού τραίνου σε μερικούς από τους διάσημους πλέον πίνακές του.

17 O παλιός σταθμός του τραίνου και η γέφυρα του ντε Κίρικο

18 Σχολεία και Σχολές Σε απόσταση λίγων μόνο μέτρων από τον Άγιο Νικόλαο βρίσκεται σήμερα το κτίριο που στεγάζει το Γυμνάσιο Μηλεών, ενώ λίγο παραπάνω βρίσκεται το Δημοτικό Σχολείο του χωριού. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το κτίριο του Γυμνασίου έχει κτιστεί ακριβώς εκεί που παλαιότερα υπήρχε το κτίρο της φημισμένης Μηλιώτικης Σχολής, το οποίο σωζόταν μέχρι το 1943, οπότε και καταστράφηκε κατά το κάψιμο του χωριού από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. (Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Σχολή λειτούργησε μέχρι το 1844, σε αυτήν δίδαξαν ο Κωνσταντάς και ο Γαζής, και αποτέλεσε από τις πλέον φημισμένες σχολές του ελλαδικού χώρου).

19 Πηλιορείτικα αρχοντικά
Οι Μηλιές είχαν αναπτυχθεί σε σημαντικό κεφαλοχώρι του Πηλίου. Με εισοδήματα από τα ελαιοκτήματα, τη φρουτοκαλλιέργεια και παλιότερα το μετάξι, η ανάπτυξη ήταν σημαντική. Με την εργασία τους στην Αίγυπτο επίσης, που στις αρχές του 20ού αιώνα οι Έλληνες είχαν λαμπρή παρουσία, αρκετοί Μηλιώτες απόκτησαν σημαντικές περιουσίες. Σαν αποτέλεσμα, πολλοί αποφάσισαν να χτίσουν τα σπίτια τους μεγάλα και επιβλητικά, σύμφωνα με το ρυθμό της εποχής. Πολλοί μάστορες από την Ήπειρο και τη Μακεδονία ήρθαν στο χωριό κι έφτιαξαν πολύ όμορφα πέτρινα κτίσματα σε κάθε γειτονιά. Η μ ορφή των κατοικιών ήταν ίδια με τη μορφή των σπιτιών του τόπου καταγωγής των μαστόρων, με ελαφρά παραλλαγή την ιδιομορφία των τοπικών υλικών. Οι ιδιοκτήτες τους έτσι δημιούργησαν πάμπολλα αρχοντικά μεγάλα κι επιβλητικά. Η μορφή τους ήταν σχεδόν πάντα τριώροφο ευρύχωρο κτίσμα με χειμωνιάτικα διαμερίσματα στον μεσαίο ή τον πρώτο όροφο και καλοκαιρινή διαμονή στον ψηλότερο όροφο που είχε πολλά παράθυρα κι εκτεινόταν έξω από το βασικό περίγραμμα της οικοδομής.

20 Πηλιορείτικα αρχοντικά

21 Παραδοσιακές Βρύσες Η οργάνωση διανομής του βασικού αγαθού, του νερού, μέσα στο χωριό, έγινε δυνατή με τη διαμόρφωση των πηγών ή την εκτροπή νερών από πηγές σε κεντρικά σημεία συνοικιών του χωριού. Οι βρύσες, τόπος προμήθειας του αναγκαίου νερού κι ακόμη τόπος συνάντησης των κατοίκων, σημεία ποτίσματος των ζώων και ξεκούρασης των οδοιπόρων, είχαν πάντοτε μεγάλη σημασία για τη ζωή του χωριού. Οι περισσότερες ήταν στεγασμένες για τις βροχερές εποχές, ευρύχωρες και σχεδιασμένες για την εξυπηρέτηση των σχετικών αναγκών με πεζούλια, χώρους προσέγγισης στα στόμια του νερού, μικρές δεξαμενές που συγκέντρωναν το νερό για το πότισμα των ζώων, κόγχες για τοποθέτηση των σκευών για τη μεταφορά νερού κ.ά. Οι βρύσες πρόσφεραν έτσι, πολλαπλές εξυπηρετήσεις για κάθε ανάγκη, ακόμα και κοινωνική συναναστροφή. Συσχετίστηκαν με τελετές και με συνήθειες που έρχονταν από παλιά (π.χ. κλήδονας ή φωτιές του Άη-Γιαννιού), με «φίλεμα της βρύσης», με συναντήσεις και κουβεντολόι ή αναγκαία κρυφά συναπαντήματα που ορισμένα διασώθηκαν στα παλιά τοπικά παραδοσιακά τραγούδια. Σήμερα, μερικές μακρινές βρύσες αφέθηκαν στην εγκατάλειψη, αφού πια τα σύγχρονα δίκτυα διανομής του νερού αφαίρεσαν τη χρησιμότητά τους. Πολλές όμως, οργανικά δεμένες με τους γύρω δρόμους και το οργανωμένο περιβάλλον σπιτιών και κήπων, υπάρχουν απείραχτες σ’ ένα αδιάσπαστο σύνολο, όπως παλιά, κι ας μην είναι πια άμεσα χρήσιμες.

22 Παραδοσιακές Βρύσες

23 Η Βιβλιοθήκη

24 Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Μηλεών Μαγνησίας «Ψυχής Άκος» είναι μία από τις παλαιότερες βιβλιοθήκες στον ελλαδικό χώρο. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί στις Μηλιές Μαγνησίας, επάνω στο Πήλιο, σε απόσταση 26 χλμ. ανατολικά από τον Βόλο. Η Βιβλιοθήκη Μηλεών ιδρύθηκε το 1814 με τη μορφή Σχολής από τρεις μηλιώτες λογίους ιερείς και υπέρμαχους του Διαφωτισμού: τον Άνθιμο Γαζή, τον Γρηγόριο Κωνσταντά και τον Δανιή Φιλιππίδη. Οι ιδρυτές της της έδωσαν το όνομα Ψυχής Άκος, που σημαίνει θεραπεία ψυχής. Αρχικός σκοπός των ιδρυτών της Σχολής ήταν να δημιουργήσουν μία Ακαδημία, κάτι σαν Πανεπιστήμιο, αλλά οι οθωμανικές Αρχές αρνήθηκαν να δώσουν άδεια για κάτι τέτοιο. Το κτίσιμο της Σχολής ολοκληρώθηκε το 1817, με την οικονομική συνδρομή των δύο πρώτων ιδρυτών, οι οποίοι προσέφεραν για τον σκοπό αυτό 500 χρυσά φλουριά ολλανδικά, αλλά και τη συνεισφορά πολλών άλλων πηλιορειτών. Ο Γαζής πρόσφερε στη Σχολή και την προσωπική του βιβλιοθήκη. Η Σχολή εμπλουτίστηκε επίσης με πλούσιο για την εποχή εποπτικό υλικό, όπως επιστημονικά όργανα, χάρτες, κ.ά.

25 Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, η Σχολή διέκοψε τη λειτουργία της, μιας και οι ιδρυτές της ήταν μεταξύ των πρωτεργατών των επαναστατών. Η Σχολή επαναλειτούργησε το 1834 με τη φροντίδα του Γρηγορίου Κωνσταντά. Όταν πέθανε ο Κωνσταντάς το 1844, η Σχολή έκλεισε οριστικά. Το 1828, με δωρεά της μηλιώτισσας Κρυσταλλίας Οικονομάκη, χτίστηκε κοντά στην πλατεία του χωριού η σημερινή Βιβλιοθήκη για να στεγάσει τα διασωθέντα βιβλία και όργανα της Σχολής. Ωστόσο, το 1943, όταν οι Γερμανοί πυρπόλησαν τις Μηλιές, το μεγαλύτερο μέρος από τη συλλογή βιβλίων της Σχολής καταστράφηκε. Έτσι σήμερα στο Ιστορικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης σώζονται περίπου τίτλοι (3.000 τόμοι) διαφόρων ιστορικών εντύπων που έχουν τυπωθεί από το 1497 έως το 1899, καθώς και πολλά χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 10ο έως τον 18ο αι. μ.Χ. Η Βιβλιοθήκη των Μηλεών έγινε δημόσια το 1955 και το 1973 απέκτησε και έναν ακόμη όροφο. Το Δανειστικό Τμήμα της περιλαμβάνει περίπου τίτλους βιβλίων και περιοδικών και εμπλουτίζεται συνεχώς. Στη Βιβλιοθήκη λειτουργεί επίσης Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης με ελεύθερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο.

26 Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου

27 Το αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου κτίσθηκε το 1909 με χρήματα που διέθεσε ο Αλέξης Αθανασάκης από την Πορταριά του Πηλίου. Το κτήριο είναι νεοκλασικού ρυθμού και τα σχέδια εκπονήθηκαν από τους αρχιτέκτονες Ι. Π. Σκούταρη και Α. Αγγελίδη. Παράλληλα με τα πλούσια και ποικίλα εκθέματα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου παρουσιάζει ο τρόπος έκθεσης της αίθουσας των νεολιθικών αντικειμένων και της αίθουσας με τις αναπαραστάσεις των τάφων, που δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έχει πιο άμεση επαφή με τα αρχαία και να κατανοεί με ευκολία τη λειτουργία τους.

28 Το Μουσείο συγκεντρώνει ευρήματα από τις ανασκαφικές έρευνες στη Θεσσαλία που άρχισαν στις αρχές του 20ου αιώνα και εργάστηκαν σ' αυτές οι αρχαιολόγοι Χρ. Τσούντας, Β.Στάης, Κ. Κουρουνιώτης, Α. Αρβανιτόπουλος, Ν. Βερδελής, Δ.Ρ. Θεοχάρης, Γ.Χ. Χουρμουζιάδης.

29 Ακόμα συμμετείχαν και ξένοι ερευνητές όπως ο A. J. B. WAGE, Μ
Ακόμα συμμετείχαν και ξένοι ερευνητές όπως ο A.J.B. WAGE, Μ. THOMSON, V. BEQUIGNON, FR. STAHLlN, νι. MIΙOJCIC.Η οργάνωση της έκθεσης του Μουσείου οφείλεται στους Δ.Ρ. Θεοχάρη, Γ.Χ. Χουρμουζιάδη και στο επιστημονικό προσωπικό της ΙΓ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Βόλου. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου εφαρμόζεται ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές του Δημοτικού σχολείου που έχει σαν θέμα: "Νεολιθικός πολιτισμός: Μια φορά κι έναν καιρό στο Σέσκλο και στο Διμήνι".

30 Στις αίθουσες 3 και 5 στάθηκε καθοριστική η ανάγκη αλλαγής του τρόπου έκθεσης των αρχαίων αντικειμένων, ώστε αυτό να μην απευθύνονται μόνο σε ειδικούς, αλλά σ' ένα πλατύτερο κοινό παιδιών ή ηλικιωμένων. Ο συγκεκριμένος τρόπος παρουσίασης σκοπεύει να ενημερώσει τον επισκέπτη για τις σχέσεις του αρχαίου ευρήματος με τον χώρο του οποίου κάποτε ήταν στοιχείο.

31 Στις αίθουσες αυτές τα εκτεθειμένα αντικείμενα αναβιώνουν, τοποθετημένα μέσα σε ένα πλαίσιο όπου δεν έχουν χάσει την ψυχή τους: το σιτάρι είναι μέσα στο πιθάρι, τα εργαλεία είναι έτοιμα να χρησιμοποιηθούν, τα αφιερώματα είναι δίπλα στον νεκρό, για να τα χρησιμοποιήσει στον Κάτω Κόσμο. Έτσι υλοποιείται η άποψη ότι το Μουσείο δεν πρέπει να είναι μόνο Μουσείο της αρχαίας Τέχνης, αλλά και Μουσείο της Ιστορίας του Πολιτισμού και να συντελείται σ' αυτό μια ολοκληρωμένη σχέση ανάμεσα στον επισκέπτη και το αρχαίο αντικείμενο.

32 Στις αίθουσες του Μουσείου Βόλου εκτίθενται:
Ευρήματα των ανασκαφών της τελευταίας δεκαετίας (αίθουσα 1), που έχουν σκοπό να ενημερώσουν για την πρόσφατη ανασκαφική έρευνα της Εφορείας στο Νομό Μαγνησίας (Ν. ΙωνΙα, Πετρομαγούλα, Βελεστίνο, Αλμυρό) και στο Νομό Καρδίτσας (Πρόδρομο, ΚαλλΙθηρο, Κέδρο) Επιτύμβιες στήλες της αρχαίας Δημητριάδας και αντιπροσωπευτικά ευρήματα της εποχής τουΧαλκού και του Σιδήρου (2η χιλ. -1η χιλ. π.Χ.) (αίθουσα 2). Οι επιτύμβιες στήλες της Δημητριάδας αποτελούν μοναδικά έργα της ζωγραφικής τέχνης των Ελληνιστικών χρόνων (30ς αι π.Χ.) και διακρίνονται για την καλλιτεχνική ποιότητα και την εξαιρετική απόδοση του ζωγραφικού θέματος. Τα ευρήματα της εποχής του Χαλκού ανήκουν στην Μυκηναϊκή περίοδο και είναι τα περισσότερα αγγεία διακοσμημένα με σπείρες, απλές καμπύλες, επάλληλες γωνίες. Τα ευρήματα της εποχής του Σιδήρου είναι επίσης αγγεία όπως κρατήρες, οινοχόες, σκύφοι με αυστηρό σχήμα και διακόσμηση με γραμμές, κύκλους, ημικύκλια, σταυρούς, μαιάνδρους

33 Ευρήματα του Νεολιθικού πολιτισμού (δη χιλ. 3η χιλ. π. Χ
Ευρήματα του Νεολιθικού πολιτισμού (δη χιλ. . 3η χιλ. π.Χ.) (αίθουσα 3), που προέρχονται από ανασκαφές σε προϊστορικές θέσεις της Θεσσαλίας, Διμήνι, Σέσκλο, οτζάκι μαγούλα, Τζάνη μαγούλα, Τσαγγλί, Πρόδρομο, είναι ενταγμένα στους κύριους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως παραγωγή τροφής, υλικά δομής και οργάνωσης του χώρου, εργαλεία, σκεύη, ειδώλια, κοσμήματα. Ενδεικτική παρουσίαση υλικού Παλαιολιθικής και Μεσολιθικής εποχής πριν την 8η χιλ. και αντιπροσωπευτικών δειγμάτων Θεσσαλικής Πλαστικής Αρχαϊκών και Κλασικών χρόνων (6ος - 5ος αι π.Χ.) με τα ιδιότυπα χαρακτηριστικά της γίνεται στον προθάλαμο της αίθουσας 3

34 Επιτύμβιες στήλες της αρχαίας Δημητριάδας (βλ
Επιτύμβιες στήλες της αρχαίας Δημητριάδας (βλ. αίθουσα 2) και αντιπροσωπευτικά ευρήματα και γλυπτά Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων (3ος αιώνας π.Χ. - 4ος αιώνας μ.Χ.) (αίθουσα 4). Τα περισσότερα είναι αγγεία γυάλινα και πήλινα: ληκύθια, φιάλες κύλικες, σκύφοι με ερυθρόμορφες και μελανόμορφες παραστάσεις. Ακόμα τερρακόπες και κοσμήματα από χρυσό με θαυμάσια έμπνευση και εξαιρετική τεχνική. Δύο μικρές συλλογές αρχαίων νομισμάτων από διάφορες πόλεις της Ελλάδας, που βρέθηκαν στην Θεσσαλία, φανερώνουν την επικοινωνία που υπήρχε με τον Θεσσαλικό χώρο Τάφοι και ταφικά ευρήματα (2η χιλ. - 30ς αι. π.Χ.) (αίθουσα 5-6), των οποίων η σχεδιαστική απόδοση και η αναπαρόστασή τους με τα αγγεία, τα κοσμήματα και τα όπλα ενταγμένα στο ταφικό τους περιβόλλον, έχουν σκοπόνα τονίσουν την λειτουργικότητό τους σαν αναθήματα - αφιερώματα και να επισημάνουν την κοινωνική τους σημασία.

35 Σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:
Δείγμα από το μεγάλο σύνολο πήλινων νεολιθικών ειδωλίων ( π.Χ.)που εκτίθεται στο Μουσείο Βόλου. Σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:

36 Φιάλη με γραπτή διακόσμηση της Μέσης Νεολιθικής περιόδου από τη Τζάνη Μαγούλα στην περιοχή της Καρδίτσας (περίπου π.Χ.).

37 Οστρακα μυκηναϊκής περιόδου με παραστάσεις πολύκοπων πλοίων (περίπου 1550 π.Χ.).

38 Πήλινο μυκηναϊκό ομοίωμα άρματος με γραπτή διακόμηση από το Μεγάλο Μοναστήρι της Λάρισας, 13ος αιώνας π.Χ.

39 Αναπαράσταση τάφου της πρωτογεωμετρικής περιόδου (1050-900 π.Χ.).

40 Ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του Κινέα και της Φρασιμήδας από τις Φερές (5ος αιώνας π.Χ.).

41 Αναθηματική ανάγλυφη στήλη της Εστίας και του Συμμάχου από τα Φάρσαλα (4ος αιώνας π.Χ.).

42 Παναθηναϊκός αμφορέας από το Σωρό Βόλου (4ος αιώνας π.Χ.)

43 Χρυσά κοσμήματα από τάφο στο Ομόλιο (3ος αιώνας π.Χ.).

44 Η στήλη των πολεμιστών (Αρ. Μουσείου Λ 235)
Η στήλη των πολεμιστών (Αρ. Μουσείου Λ 235). Δεύτερο μισό του 3ου αιώνα π. Χ. ΄Ενα από τα σπουδαιότερα δείγματα της Συλλογής των γραπτών επιτυμβίων στηλών από τη Δημητριάδα

45 Χρυσό περιδέραιο από το αρχαίο Πελινναίο, στην περιοχή των Τρικάλων (3ος-2ος αιώνας π.Χ.).

46 Μετέωρα Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου
Μετέωρα Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου

47 Ιστορικά στοιχεία. Το μοναστήρι, που είναι σκαρφαλωμένο πάνω σε επιβλητικό βράχο, είναι το παλαιότερο, το μεγαλύτερο και το πιο σπουδαίο από τα σωζόμενα μέχρι σήμερα μοναστήρια των Μετεώρων. Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14ου αι. (γύρω στα 1340) από έναν λόγιο και αγιορείτη μοναχό, τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη. Στην αρχή ο όσιος έκτισε στον βράχο ναό της Θεομήτορος, στην οποία αφιέρωσε και το μοναστήρι (της Παναγίας της Μετεωρίτισσας Πέτρας). Επίσης έκτισε και κελιά για την εξυπηρέτηση των μοναχών που άρχισαν να συρρέουν εκεί. Αργότερα έκτισε άλλον ναό προς τιμήν της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού, ο οποίος αποτέλεσε το καθολικό του μοναστηριού και έδωσε από τότε την οριστική ονομασία σ' αυτό. Σημαντική φυσιογνωμία υπήρξε και ο διάδοχός του και δεύτερος κτίτορας της μονής, ο μοναχός όσιος Ιωάσαφ, πρώην βασιλιάς Ιωάννης Ούρεσης Παλαιολόγος. Στα 40 περίπου χρόνια της μοναχικής του ζωής ο όσιος Ιωάσαφ έφτιαξε κελιά, νοσοκομείο, στέρνα, ανακαίνισε τον ναό της Μεταμορφώσεως (πρόκειται για το σημερινό ναόσχημο ιερό) και ήταν μεταξύ των πρωτεργατών που ίδρυσαν τη μονή της Υψηλοτέρας (των Καλλιγράφων), σε απότομο και απρόσιτο βράχο απέναντι από το Μεγάλο Μετέωρο.

48 Στα μέσα του 16ου αι. το μοναστήρι γνώρισε ιδιαίτερη ακμή και' άνθηση
Στα μέσα του 16ου αι. το μοναστήρι γνώρισε ιδιαίτερη ακμή και' άνθηση. Είχε προικισθεί με αυτοκρατορικές και ηγεμονικές χορηγίες και υπερτερούσε από τα υπόλοιπα μετεωρίτικα μοναστήρια. Στα κτίστηκε ο σημερινός μεγαλοπρεπής κυρίως ναός και ο νάρθηκας του επιβλητικού καθολικού. (Ο παλιός ναός έγινε Άγιο Βήμα). Λίγο αργότερα κτίστηκαν η τράπεζα, το μαγειρείο (εστία), το νοσοκομείο-γηροκομείο, ο πύργος και μικρά παρεκκλήσια και σκάλες ανόδου από τον πύργο και πάνω. Δεν έλειψαν βέβαια οι καταστροφές που έπληξαν το μοναστήρι: επιδρομές, κλοπές, λεηλασίες και πυρκαγιές. Το Μεγάλο Μετέωρο διανύει ήδη την έβδομη εκατονταετία από την ίδρυσή του. Συνέχισε χωρίς διακοπή τη μοναστική του παρουσία και ακτινοβολία. Αποτελεί ζωντανή έπαλξη του ορθόδοξου μοναχισμού και αληθινό προπύργιο της Χριστιανοσύνης.

49 Οι κτίτορες Ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης γεννήθηκε το 1302 στην Υπάτη (τότε Νέα Πάτρα). Από τους ψηλούς και απότομους βράχους διάλεξε ως τόπο ασκήσεως μια έκταση περίπου 50 στρεμμάτων, τον "Πλατύ Λίθο" ή "Πλατύλιθο", που ο ίδιος τον ονόμασε "Μεγάλο Μετέωρο". Από τότε η ονομασία αυτή καθιερώθηκε, διατηρήθηκε, γενικεύτηκε στο σύνολο των μοναστηριών και βράχων και ξεπέρασε πολύ τα όρια της Ελλάδας. Στον ακούραστο αυτό πνευματικό άνδρα οφείλεται επίσης το κοινοβιακό σύστημα, καθώς και ο αρχαιότερος έγγραφος Κανονισμός των μετεωρίτικων μοναστηριών.

50 Η αγιασμένη προσωπικότητα του Αθανασίου διακρινόταν για την ασκητικότητα, την ησυχαστική διάθεση, την οργανοτικότητα, το χάρισμα να θαυματουργεί και να προλέγει τα μέλλοντα και κυρίως για το ταπεινό του φρόνημα. Στην ταπείνωσή του αυτή οφείλεται ίσως και το γεγονός ότι ο ίδιος δεν άφησε γραπτά κείμενα, αν και διέθετε την απαραίτητη παιδεία και τις απαιτούμενες γνώσεις. Παρέμεινε σε όλη του την ζωή απλός μοναχός μέχρι που πέθανε ειρηνικά το 1380, σε ηλικία 78 χρόνων. Ο όσιος Ιωάσαφ γεννήθηκε γύρω στα και ήταν γιος του Ελληνοσέρβου βασιλιά Θεσσαλίας και Ηπείρου, με έδρα τα Τρίκαλα, Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου, ο οποίος πέθανε το Έτσι ο Ιωάννης πήρε την εξουσία. Γρήγορα όμως την απαρνήθηκε και αντάλλαξε την πολυτελή βασιλική πορφύρα με το φτωχό τριβώνιο του μοναχού. Ήρθε στο μοναστήρι στις αρχές του 1373,έγινε μοναχός και μετονομάστηκε σε Ιωάσαφ. Ήταν τότε 22 χρόνων. Η αγιασμένη προσωπικότητα του Ιωάσαφ διακρινόταν για τη γλυκύτητα, τη φιλανθρωπία, την πραότητα, την ησυχαστική διάθεση και για την εξυπνάδα του. Πέθανε πιθανότητα γύρω στα

51

52 Μοναχοί- Ηγούμενοι με ξεχωριστή δράση
Οι δύο κτίτορες του μοναστηριού, Αθανάσιος και Ιωάσαφ, παρέμειναν μέχρι το τέλος της ζωής τους απλοί μοναχοί. Γύρω τους όμως μαζεύτηκαν κι άλλοι. Στα χρόνια της ακμής του (μέσα του 16ου αι.) το μοναστήρι αριθμούσε 300 περίπου μοναχούς και αποτελούσε έτσι μια πνευματική κυψέλη. Αργότερα ο αριθμός των μοναχών ελαττώθηκε και σήμερα, δυστυχώς, υπάρχουν σ' αυτό μόνον 3 μοναχοί. Ηγούμενος είναι ο αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Αναστασίου, που έχει αναπτύξει μεγάλη ανακαινιστική, οικοδομική και φιλανθρωπική δραστηριότητα. Εκτός από τους δύο κτίτορες, στο σπουδαίο έργο των οποίων αναφερθήκαμε προηγουμένως, μεταξύ των άλλων ηγουμένων ξεχωρίζουν για τη δράση τους :

53 Α) Ο ιερομόναχος Συμεών, επί ηγουμενίας του οποίου το 1552 αγιογραφήθηκε ο κυρίως ναός και κτίστηκε η τράπεζα του μοναστηριού. Β) Ο ιερομόναχος Παρθένιος Ορφίδης, (τέλη 18ου- αρχές 19ου αι.). Σε επιγραφές αναφέρεται ως ανακαινιστής και δωρητής εικόνων. Στις ημέρες του αναγέρθηκε (1789) το παρεκκλήσι των Αγίων Κων/νου και Ελένης και κατασκευάστηκε το 1791 το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του κυρίως ναού του καθολικού της μονής. Τέλος ο λόγιος και πολυπράγμονας ιερομόναχος Πολύκαρπος Ραμμίδης (τέλη του 19ου αι.), συγγραφέας (1882) της πρώτης γενικής ιστορίας των μετεωρίτικων μοναστηριών.

54 Το καθολικό και η αγιογράφησή του
Το καθολικό του μοναστηριού είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Κυρίου και έγινε σε 3 φάσεις : Αρχικά το ιερό του σημερινού καθολικού αντιπροσώπευε τον πρώτο ναό της μονής, που έκτισε στα μέσα του 14ου αι. ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης. Αργότερα στα ο δεύτερος κτίτορας της μονής όσιος Ιωάσαφ τον επεξέτεινε και τον ξανάχτισε. Γι αυτό, αφού τότε ήταν καθολικό, έχει την μορφή μικρού ανεξάρτητου ναού, που ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς δικιόνιου εγγεγραμμένου με τρούλο. Αγιογραφήθηκε το 1483 και οι τοιχογραφίες του καλύπτουν θεματικά τον πλήρη σχεδόν αγιογραφικό και δογματικό κύκλο ενός κανονικού ναού. Από τις τοιχογραφίες του ξεχωρίζουν : ο Χριστός ως Παντοκράτορας, οι 3 Ιεράρχες, η Παναγία ένθρονη, στρατιωτικοί Άγιοι, οι κτίτορες του μοναστηριού και σκηνές από το Δωδεκάορτο και τα Πάθη του Χριστού. Όλες μαζί αποτελούν ένα επιβλητικό ζωγραφικό σύνολο, αντιπροσωπευτικό των τάσεων λίγο μετά την άλωση της Κων/πολης. Ανήκουν στη Μακεδονική Σχολή, γιατί έχουν ως πρότυπά τους την αγιογράφηση ναών της Μακεδονίας το 14ο αι.

55 Τέλος στα ανηγέρθησαν ο μεγαλοπρεπής κυρίως ναός και ο νάρθηκας του σημερινού επιβλητικού καθολικού της μονής. Ο ναός ακολουθεί τον γνωστό αρχιτεκτονικό αγιορείτικο τύπο, είναι δηλ. σταυροειδής τετρακιόνιος εγγεγραμμένος με δωδεκάπλευρο τρούλο και με δύο χαρακτηριστικές πλευρικές κόγχες των ψαλτών, αριστερά και δεξιά. Ο νάρθηκας είναι ευρύχωρος με 4 κίονες και 9 σταυροθόλια. Αγιογραφήθηκαν το Οι πιο χαρακτηριστικές τοιχογραφίες του κυρίως ναού είναι : ο Παντοκράτορας, η Μεταμόρφωση, η Ανάσταση του Λαζάρου, η Βαϊοφόρος, ο Μυστικός Δείπνος, η Κάθοδος στον 'Αδη, οι εμφανίσεις του Χριστού μετά την Ανάστασή Του, η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, η Αναστήλωση των Εικόνων και φυσικά οι κτίτορες Αθανάσιος και Ιωάσαφ. Στο νάρθηκα οι τοιχογραφίες που ξεχωρίζουν είναι: τα μαρτύρια αγίων, ολόσωμοι οι 2 κτίτορες του μοναστηριού, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η Βάπτιση του Χριστού, η Α και Ζ Οικουμενικές Σύνοδοι και μεγάλες μορφές του ασκητισμού. Δεν είναι γνωστός ο αγιογράφος όλων αυτών των ανυπέρβλητων τοιχογραφιών, αφού δεν μας παρέδωσε το όνομά του. Πρέπει όμως να ανήκει στην Κρητική Σχολή. Έτσι οι τοιχογραφίες αυτές έχουν αποδοθεί στον μεγάλο Κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη ή σε συνεργείο μαθητών του ή τέλος, στον αγιογράφο της Μονής Δουσίκου (Αγίου Βησσαρίωνος,1557) Τζώρτζη. Εντυπωσιάζουν με την λάμψη, την ποικιλία των χρωμάτων και την τελειότητα της εκτέλεσής τους.

56 Φορητές εικόνες Μεγάλη σπουδαιότητα έχουν και προκαλούν τον θαυμασμό των επισκεπτών και οι φορητές εικόνες του μοναστηριού. Α) Στον ναό στα δύο ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια, που στηρίζονται στους κίονες, υπάρχουν η Παναγία στα δεξιά και ο Άγιος Νικόλαος στα αριστερά (14ος-15ος αι.). Οι εικόνες του τέμπλου είναι λίγο νεότερες και ανήκουν χρονολογικά σε διάφορες εποχές (16ος-19ος αι.). Ξεχωρίζουν για την τέχνη και την παλαιότητά τους οι εικόνες του Χριστού (16ος αι.), της Παναγίας Βρεφοκρατούσας (16ος αι.), του Τιμίου Προδρόμου, της Παναγίας με τον Χριστό (Ρόδον το Αμάραντον, 1790), του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και των Αρχαγγέλων. Ενδιαφέρουσες επίσης είναι οι εικόνες των δύο μπροστινών ξυλόγλυπτων προσκυνηταρίων κοντά στην είσοδο του ναού. Αριστερά είναι οι κτίτορες της μονής και δεξιά η Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

57 Β) Μεγάλης σπουδαιότητας όμως είναι και οι φορητές εικόνες του μουσείου της μονής. Ξεχωρίζουν δύο περίφημες εικόνες που δώρισε στο μοναστήρι η Μαρία Παλαιολογίνα, αδελφή του δεύτερου κτίτορα της μονής Ιωάσαφ. Στη μια εικονίζεται η Παναγία στο κέντρο, που πλαισιώνεται από 14 προτομές αγίων. Η άλλη εικόνα είναι η Ψηλάφιση του Θωμά. Και στις δύο εικόνες εικονίζεται η Μαρία Παλαιολογίνα. Η δωρεά προς το μοναστήρι πρέπει να έγινε ανάμεσα στα χρόνια 1372 και 1384.'Aλλες φορητές εικόνες μεγάλης αξίας είναι : ένα δίπτυχο του 14ου αι. με την Παναγία Θρηνούσα και τον Χριστό ως 'Aκρα Ταπείνωση, μια σειρά 12 εικόνων του 16ου αι. με τους αγίους του μηνολογίου και τέλος οι εικόνες του Δωδεκάορτου (κι αυτές του 16ου αι.). Όλες οι εικόνες δημιουργούν στους Χριστιανούς προσκυνητές συναισθήματα κατανύξεως, ενώ οι αδιάφοροι ή οι αλλόθρησκοι μένουν εκστατικοί μπροστά στην επιβλητικότητά τους.

58 Άλλα κτίσματα Στο κτιριακό συγκρότημα του μοναστηριού, εκτός από το καθολικό, ξεχωρίζουν ακόμα :
Α)Το ασκητήριο του πρώτου ιδρυτή της μονής οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη. Είναι ένα μικρό κτίσμα χωμένο κυριολεκτικά στον βράχο, αριστερά καθώς ανεβαίνουμε τη σκάλα, λίγο πριν από την είσοδο της μονής. Β) Η εστία (μαγειρείο). Πρόκειται για θολωτό κτίσμα με τεράστια πυροστιά πάνω στην οποία, με τη βοήθεια βαρούλκου, τοποθετούσαν το μεγάλο καζάνι για το μαγείρεμα του φαγητού.

59 Δ) Το νοσοκομείο-γηροκομείο (1572), σπουδαίο κι αυτό από αρχιτεκτονική άποψη κτίριο, με την περίφημη πλινθόκτιστη οροφή του ισογείου του, με κεντρικό θόλο που στηρίζεται σε 4 κίονες, και με 8 πλευρικά σταυρολίθια. Γ) Η παλιά τράπεζα (1557), αξιόλογο αρχιτεκτονικό δημιούργημα. Έχει μήκος 35 και πλάτος 12 μέτρων. Πάνω σε 5 κίονες στηρίζεται η οροφή της, που έχει μονούς και διπλούς θόλους. Στην κόγχη δεσπόζει η μορφή της Παναγίας εν μέσω των Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ.

60 Ε) Τρία παλιά παρεκκλήσια :Του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1682)
Ε) Τρία παλιά παρεκκλήσια :Του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1682). Είναι μικρός μονόχωρος ναός, θολοσκέπαστος, με τσιριχτή εξωτερικά στέγη, δίπλα στο ιερό του καθολικού.Την Ισαποστόλων Κων/νου και Ελένης (1789). Και αυτός είναι μικρός μονόχωρος ναός με ωραίο τρούλο, προσαρμοσμένο μορφολογικά στον επιβλητικό τρούλο του καθολικού. Βρίσκεται πολύ κοντά σ' αυτό.Της Κυρίας Θεοτόκου. Βρίσκεται στο σπήλαιο όπου ασκήτευε ο κτίτορας της μονής όσιος Αθανάσιος. ΣΤ)Και τέλος ένα νεότερο παρεκκλήσι: του Αγίου Νεκταρίου, με άριστης τέχνης σύγχρονες τοιχογραφίες. Βρίσκεται στο ισόγειο της ανακαινισμένης βορειοδυτικής πτέρυγας των κελιών.

61 Η βιβλιοθήκη Η βιβλιοθήκη του μοναστηριού είναι από τις πιο πλούσιες και αξιόλογες μοναστηριακές βιβλιοθήκες. Παρά τις αντίξοες ιστορικές συγκυρίες οι μοναχοί διαφύλαξαν με ευλάβεια και διέσωσαν μέχρι σήμερα τους ανεκτίμητους θησαυρούς του μοναστηριού τους : χειρόγραφους κώδικες, έγγραφα και σπάνια έντυπα.. Η συστηματική καταγραφή των χειρογράφων και εγγράφων της μονής από τον Νικόλαο Βέη ( ) σε σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα δείχνει ότι οι απώλειες, ευτυχώς, υπήρξαν πολύ λίγες και ασήμαντες. Α)Χειρόγραφα. Στο μοναστήρι ανήκουν σήμερα 640 χειρόγραφα από 1200 συνολικά των μετεωρίτικων μοναστηριών. Χρονολογικά καλύπτουν 10 περίπου αιώνες πνευματικής παραγωγής (9ος-19ος αι.). Το περιεχόμενό τους είναι ποικίλο. Βασικά είναι θεολογικό και εκκλησιαστικό : λειτουργικά βιβλία, η Αγία Γραφή, πατερικά κείμενα, βίοι και μαρτύρια αγίων, απολογητικά, ασκητικά, παραινετικά κ.α. Υπάρχουν όμως και χειρόγραφα της λεγόμενης "Θύραθεν παιδείας", δηλ. κείμενα αρχαίων συγγραφέων, καθώς και νεότερα κείμενα φιλοσοφικά, γραμματικά, αλχημείας, χρονογραφικά κ.α. Πρέπει εδώ να πούμε ότι η σπουδαιότητα των χειρογράφων είναι ξεχωριστή και για δύο ακόμα λόγους :

62 Έχουν και παλαιογραφική σημασία, αφού μπορεί κανείς να παρακολουθήσει σ' αυτά και να μελετήσει την εξέλιξη της γραφής μέσα στους αιώνες. Φαίνεται ότι κατά τον 16ο και 17ο αι. λειτουργούσε στο μοναστήρι συστηματικό βιβλιογραφικό εργαστήριο με έμπειρους καλλιγράφους και γραφείς κωδίκων. Πολλά χειρόγραφα αποτελούν και αξιόλογα έργα τέχνης. Είναι πλούσια διακοσμημένα με εντυπωσιακές μικρογραφίες, πολύχρωμα επίτιτλα, πρωτογράμματα και άλλα διακοσμητικά μοτίβα.

63 Β) Έγγραφα. Είναι βυζαντινά, μεταβυζαντινά και νεότερα
Β) Έγγραφα. Είναι βυζαντινά, μεταβυζαντινά και νεότερα. Πρόκειται για χρυσόβουλα, μητροπολιτικά έγγραφα, πατριαρχικά σιγίλια κ.α. Αποτελούν σπουδαία κειμήλια και πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα. Αναφέρουμε ενδεικτικά το χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ Παλαιολόγου (1336), το χρυσόβουλο του Στέφανου Δουσάν (1348) και τα δύο χρυσόβουλα του βασιλιά Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου, πατέρα του δεύτερου κτίτορα της μονής Ιωάσαφ (1359 κ' 1366). Γ)Έντυπα. Όπως και με τα χειρόγραφα, έτσι κι εδώ ένα μεγάλο μέρος των εντύπων είναι λειτουργικά βιβλία, αρκετά από τα οποία δυσεύρετες εκδόσεις Βενετίας. Υπάρχουν επίσης και αρκετά αρχέτυπα κλασικών Ελλήνων συγγραφέων (πάλι εκδόσεις Βενετίας), καθώς και γραμματικών έργων. Έχουμε ακόμα και τη σπάνια έκδοση του Λεξικού του Σουΐδα (Σούδα) από το Δημήτριο Χαλκοκονδύλη το 1499 στο Μιλάνο.

64 Έργα ξυλογλυπτικής Αριστουργήματα ξυλογλυπτικής, που προκαλούν τον θαυμασμό του επισκέπτη, αποτελούν : Α)Το ξύλινο τέμπλο του κυρίως ναού του καθολικού (1791) και τα έξι προσκυνητάρια που υπάρχουν σ' αυτόν και στον νάρθηκα. Είναι όλα επιχρυσωμένα και έχουν ποικιλία στη διακόσμησή τους: φύλλα, άνθη, σταφύλια, ρόδακες, Άγγελοι, πτηνά, λιοντάρια, δράκοντες κ.α. Β)Το ξύλινο τέμπλο του παρεκκλησίου των Αγίων Κων/νου και Ελένης και του Τιμίου Προδρόμου. Δεν είναι επιχρυσωμένα αλλά πλούσια διακοσμημένα. Γ)Παλιό ξύλινο προσκυνητάρι και δύο ξύλινα αναλόγια του κυρίως ναού, πλούσια διακοσμημένα με ένθετες παραστάσεις από φίλντισι (ελεφαντόδοντο). Δ)Ο δεσποτικός θρόνος του κυρίως ναού, πλούσια και αυτός διακοσμημένος, όπως το τέμπλο, με ένθετες παραστάσεις από φίλντισι και μάρμαρο. Η οροφή του θόλου μιμείται τον ουρανό και είναι γεμάτη από φιλντισένια αστέρια. Ε)Τέλος, οι τρεις ξύλινοι σταυροί του ιεροδιακόνου Δανιήλ (αρχές του 16ου αι.), θαύμα υπομονής και επιδεξιότητας. Οι δύο σταυροί έχουν το όνομα του Δανιήλ, ενώ ο τρίτος αποδίδεται σ' αυτόν. Και οι τρεις σταυροί έχουν την ίδια λεπτή κατεργασία, τις ίδιες περίπου παραστάσεις και αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα ξυλογλυπτικής και μικροτεχνίας.

65 Χρυσοκέντητα υφάσματα
Πλούσια και πολύ αξιόλογη είναι και η συλλογή χρυσοκέντητων υφασμάτων που φυλάγονται στο μοναστήρι. Ανάμεσα στα άλλα ξεχωρίζουν : Α) Χρυσοκέντητη ποδιά-κάλυμμα αγίας Τραπέζης (14ος αι.), χρυσοκέντητοι αέρες σε πορφυρό χρώμα, χρυσοκέντητοι σταυροί από ωμοφόριο, επιμάνικα, επιτραχήλια (14ος-15ος αι.) και ενεπίγραφη ζώνη του 1794 του επισκόπου Σταγών Παϊσίου του Κλεινοβίτη. Β) Ξεχωριστή σημασία για την ιστορία του μοναστηριού έχει και η χρυσοποίκιλτη και χρυσοκέντητη, πάνω σε βελούδο, μήτρα του ηγουμένου Συμεών (μέσα 16ου αι.). Γ) Ιδιαίτερος λόγος αξίζει να γίνει για τους δύο χρυσοκέντητους επιτάφιους. Ο πρώτος είναι του 14ουαι., κεντημένος σε πορφυρό ύφασμα και έχει διαστάσεις 1,70 m με 1,16 m. Ο δεύτερος επιτάφιος είναι του , κεντημένος σε πράσινο ύφασμα και έχει διαστάσεις 0,98 m με 0,75 m.

66

67 Έργα αργυροχοΐας Είναι αποκλειστικά σχεδόν λειψανοθήκες, αφού το μοναστήρι φυλάγει ως ιερά σεβάσματα τα τίμια λείψανα πολλών και σπουδαίων αγίων της Εκκλησίας μας. Τα έργα αργυροχοΐας χρονολογούνται σε διάφορες εποχές (16ος-19ος αι.) και φέρουν διάφορες παραστάσεις αγίων και άλλα διακοσμητικά θέματα. Ιδιαίτερη σημασία για το μοναστήρι έχουν οι κάρες των οσίων κτιτόρων του, που φυλάγονται μέσα σε αργυρές και πλούσια διακοσμημένες λειψανοθήκες. Βρίσκονται στον νάρθηκα του καθολικού πάνω από τον τάφο τους. Από τις άλλες αργυρές λειψανοθήκες αναφέρουμε αυτή της κάρας του αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος (1614), της κάρας του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος (1617), τη θήκη λειψάνου του αγίου Ανδρέα Κρήτης (1760) και τη θήκη λειψάνου του χεριού του Μεγάλου Βασιλείου

68

69

70

71 Μέσα από τις επισκέψεις μας στους παραδοσιακούς οικισμούς και τα μουσεία της περιοχής που επισκεφτήκαμε αποκτήσαμε πολύτιμες εμπειρίες σχετικά με το φυσικό και παραδοσιακό οικιστικό περιβάλλον, τους ανθρώπους και τα παραδοσιακά επαγγέλματα.

72 Τα ονόματα των μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα είναι:

73 Ανδρίκου –Καλέσογλου Κων/να Γαβρίλα Ανδρομάχη Γκόντα Μαρία
Αυδίκος Γεώργιος Βάσση Κων/να Βίνης Σωτήριος Βλάχος Νικόλαος Βάσιος Θεόδωρος Βλαχούλης Γρηγόρης Γιαννέτας Αγαθοκλής Γκαρτζονίκας Σπυρίδων Γκούτζου Δήμητρα-Λαμπρινή Δρούβης Βασίλης Ανδρίκου –Καλέσογλου Κων/να Γαβρίλα Ανδρομάχη Γκόντα Μαρία Δρίκος Πάρις Κολυβάκη Μαρία Ανδρομάχη Κολιού Ειρήνη Κουτσογιάννη Δανάη Τσίμα Βασιλική Αθανασοπούλου Κων/να Αλεξίου Κων/νος

74 Κωσταδήμας Σταύρος Κολιός Δαμιανός Kομπίλας Κων/νος Κύρκος Κων/νος Κωσταδήμας Βασίλης Καίσαρης-Τσάντας Χρήστος Κώστας Ευθύμιος Λάμπρου Χρήστος Λαδιάς Χρήστος Λέρα Φωτεινή Δήμου Κατερίνα Δήμος Αριστοτέλης Δώνος Νίκος Εξάρχου Δημήτριος-Μάριος Ευσταθοπούλου Μαρία Ζιάβρος Κων/νος Ζωγράφος Παναγιώτης Ιστατιάδης Νικόλαος Καλυβιώτης Σταύρος Κύρκος Ελευθέριος

75 Μπομποτσάρη Αλέξανδρος Μιχάλη Ιωάννα Μπούρη Γεωργία
Λάιου Άννα-Λαμπρινή Λώλη Πολυξένη Λάππα Ελπίδα Μάστορας θοδωρής Μεσχίνη Έλενα Μπομποτσάρη Αλέξανδρος Μιχάλη Ιωάννα Μπούρη Γεωργία Νίνης Δημήτρης-Ελευθέριος Νούση Βασιλική Ντάγκας Φώτης Νταλαούτης Ανδρέας Παπαθανασίου Βύρων Πλιάκου Κων/να Πάνος κων/νος Παππά Ιωάννης Παπαχρήστου Κων/νος Παπαθεοδώρου Ευγενία Παπακώστα Αναστασία Πατακιούτα Αναστασία

76 Παππά Σπυριδούλα Παππά Βασιλική Περβανάς Δημήτρης Ραφαήλ Ράπτη Πολυξένη Ράπτης Γεώργιος Ρεγγίνα Λαμπρινή-Ιωάννα Σαμέλη Αικατερίνη Σάμπρα Μέτα Σιχλιμίρη Μαρίνα Σκανδάλης Χαρίλαος Σπυροπούλου Αναστασία Σουλάι Τζοάνα Στούφης Αλέξανδρος Σιαφάκα Βικτωρία Τσακούμη Αναστασία Τσάντα Ανθή Τασιούλας Κων/νος Τζαχρήστα Περσεφόνη Τσιμαρώνης Λάμπρος Τραχανά Αικατερίνη

77 Σαούγκος Ηλίας Τζίμας Δημήτρης Τζώρτζη Χριστίνα Τραγάνη Ιουλία Χαραλαμπόπουλος Ιωάννης Χρύση Αναστασία Τραγουδάρας Δημήτρης Χρυσάφης Χριστόδουλος Φούκα Αικατερίνη Φίλης Γεώργιος Φιλίππου Ηλιάνα Φωτίου Εβελίνα

78 Οι καθηγητές που συμμετείχαν είναι:
Μπαλαμάτσια Χριστίνα Παππά Αντωνίου Βασιλική Σέλλιος Οδυσσέας Καραμπίνης Γεώργιος Αθανασίου Χρυσάνθη Ντόντορος Ευάγγελος