ΠΡΟΓΡΑΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΡΟΓΡΑΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΡΟΓΡΑΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΠΑΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ «Διερευνηση της εμφυλης διαστασης σε επαγγελματα αυξημενου κοινωνικου κυρους στον ελληνικο χωρο στους εκπαιδευτικους της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαιδευσης του νομου Φθιωτιδας» ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Βαϊα Μωρη - Τσαμαδια Ροδος , 2011

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι διαφοροποιήσεις στην αγορά εργασίας ανάμεσα στα δύο φύλα εντάσσονται στο καθεστώς των κοινωνικών διακρίσεων που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες. Παρατηρείται η συγκέντρωση των γυναικών σε ορισμένους κλάδους απασχόλησης όπου και αποτελούν την πλειονότητα. Καταλαμβάνουν χαμηλές θέσεις στην επαγγελματική ιεραρχία. Αμείβονται συνήθως λιγότερο από τους άνδρες συναδέρφους. Δημιουργούνται «ανδρικά» και «γυναικεία» επαγγέλματα που αντιστοιχούν στις φυσικές ικανότητες ανδρών και γυναικών αντίστοιχα. Το φαινόμενο αυτής της διαφοροποίησης διαχρονικά συνδέεται με την διάρθρωση της αγοράς εργασίας αλλά και με την εκπαιδευτική διαδικασία. Η διάκριση των επαγγελμάτων στην αγορά εργασίας σε γυναικεία και ανδρικά αντανακλά στερεοτυπικές αντιλήψεις για το φύλο οι οποίες αναπαράγονται και στο χώρο του σχολείου. Έτσι παρατηρείται : Συγκέντρωση των κοριτσιών σε μαθήματα θεωρητικής κατεύθυνσης ενώ τα αγόρια επιλέγουν μαθήματα θετικής κατεύθυνσης. Διαχωρισμός των κλάδων σπουδών, κάτι που στοιχειοθετεί και προκαταλαμβάνει και την επαγγελματική ενασχόληση στο μέλλον.

3 Το Θεωρητικό πλαίσιο Στον ελληνικό χώρο ανέκαθεν υπήρχαν και υπάρχουν επαγγέλματα αυξημένου κοινωνικού κύρους με χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν από άλλα όπως το κοινωνικό κύρος, το εισόδημα, η πρόσβαση σε κέντρα εξουσίας, το μορφωτικό επίπεδο, η χρησιμότητα για την κοινωνία. Σημαντικό είναι να διερευνηθεί στην σύγχρονη εποχή η ιεράρχηση των πιο πάνω χαρακτηριστικών στο κοινωνικό σύνολο καθώς επίσης και την έμφυλη διάσταση που υπάρχει στα επαγγέλματα αυτά. Οι έμφυλες ανισότητες και οι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στην αγορά εργασίας συνδέονται αναμφίβολα και με τις τάσεις στην εκπαίδευση. Η εισαγωγή αγοριών και κοριτσιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση περνάει μέσα από το χώρο του σχολείου. Η συγκέντρωση των αγοριών σε μαθήματα θετικής κατεύθυνσης και των κοριτσιών σε μαθήματα θεωρητικής εντάσσεται στο πλαίσιο των ανισοτήτων που εμφανίζονται στην εκπαίδευση, και είναι σημαντική γιατί υπάρχει αντίστοιχος προσανατολισμός σε σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατά συνέπεια και επαγγελματικός προσανατολισμός αργότερα.

4 Το φύλο αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες εκπαιδευτικών διακρίσεων και ανισοτήτων (Arnot, Γεώργα, Γιδαράκου, Δημοπούλου, Καζακόπουλος και Σκορδίλη, Καντζάρα, Μαραγκουδάκη, Μαράτου –Αλιμπράντη, 2002 & 2008). Εμφανίζεται λοιπόν ένας επαγγελματικός διαχωρισμός ανδρικών και γυναικείων επαγγελμάτων μιας και παρατηρείται μια συσσώρευση των γυναικών σε επαγγελματικές κατευθύνσεις που έχουν σχέση με την φροντίδα και τη διαπαιδαγώγηση (υγεία, πρόνοια, εκπαίδευση), την οικιακή δραστηριότητα (μαγειρική, ένδυση, αισθητική) και την παροχή υπηρεσιών (τουρισμός, γραμματειακή υποστήριξη, κλπ), ενώ οι άνδρες συγκεντρώνονται σε επαγγελματικές κατευθύνσεις που έχουν σχέση με την παραγωγική διαδικασία. Η διάκριση των επαγγελμάτων σε γυναικεία και ανδρικά αντανακλά στερεοτυπικές αντιλήψεις για το φύλο οι οποίες αναπαράγονται και στο χώρο του σχολείου.

5 Στόχος της παρούσας έρευνας Επιμέρους στόχοι και ερευνητικά ερωτήματα
Η έρευνα έχει σαν στόχο τη διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης του νομού Φθιώτιδας ως προς το κοινωνικό κύρος ορισμένων επαγγελμάτων στον ελληνικό χώρο, τη διερεύνηση περαιτέρω της έμφυλης διάστασης των επαγγελμάτων αυτών. Καθώς επίσης και η διερεύνηση στάσεων και αντιλήψεων των εκπαιδευτικών αυτών περί στερεοτυπικών αντιλήψεων για το φύλο οι οποίες οδηγούν αγόρια και κορίτσια σε διαφορετικό κατά φύλο προσανατολισμό σπουδών και επαγγελματική σταδιοδρομία στο μέλλον. Επιμέρους στόχοι και ερευνητικά ερωτήματα Διερεύνηση των αντιλήψεων για τα επαγγέλματα αυξημένου κύρους στον χώρο των εκπαιδευτικών. Διερεύνηση της έμφυλης διάστασης των επαγγελμάτων αυτών. Διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών για διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε γυναικεία και ανδρικά. Διερεύνηση των στάσεων των γυναικών εκπαιδευτικών σε σχέση με των ανδρών ως προς το διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε γυναικεία και ανδρικά. Διερεύνηση αντιλήψεων και στάσεων που μπορεί να οδηγούν σε διαχωρισμό με βάση το φύλο ως προς την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος των μαθητών. Αναζήτηση πρακτικών που ακολουθούνται και που μπορεί να οδηγούν σε διαχωρισμό με βάση το φύλο ως προς την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος των μαθητών. Αναζήτηση ανισοτήτων - έμφυλων στερεοτύπων που αναπαράγονται στο εκπαιδευτικό περιβάλλον.

6 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Προκειμένου να δοθούν απαντήσεις στα προαναφερθέντα ερωτήματα ακολουθήθηκε έρευνα πεδίου. Έγινε επιλογή τυχαίου δείγματος στο 30% του συνόλου των εκπαιδευτικών και των δύο βαθμίδων του νομού Φθιώτιδας. Α. Ποσοτική διερεύνηση. Μέσω κλειστού δομημένου ερωτηματολογίου στους καθηγητές της α/θμιας και β/θμιας εκπαίδευσης του νομού Φθιώτιδας. Συνολικά στάλθηκαν 330 ερωτηματολόγια σε αντίστοιχους εκπαιδευτικούς, και επεστράφησαν συνολικά 228 απαντημένα ερωτηματολόγια, ποσοστό 70% στο σύνολο του τυχαίου δείγματος. Β. ποιοτική διερεύνηση. Για επιπλέον έρευνα σε βάθος χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο της ημι-δομημένης συνέντευξης. Πραγματοποιήθηκαν ελήφθησαν έξι προσωπικές συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς. Οι συνεντεύξεις αυτές ελήφθησαν συμπληρωματικά και χρησιμοποιήθηκαν επικουρικά της ποσοτικής κύριας ανάλυσης. Κρίθηκε ότι θα απέδιδαν πληροφορίες και αποτελέσματα απαραίτητα για την αξιολόγηση των προσωπικών απόψεων και την επαλήθευση ή μη των αποτελεσμάτων.

7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Α. ΔΗΜΟΓΡΑΡΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Το μεγαλύτερο ποσοστών των εκπαιδευτικών του δείγματος είναι γυναίκες εκπαιδευτικοί (σε σύνολο Ν=228 συναντούμε 32,5% άνδρες και 67,5% γυναίκες εκπαιδευτικούς). Παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση γυναικών εκπαιδευτικών στην Α βαθμίδα της εκπαίδευσης (72,65%) σε σχέση με την Β βαθμίδα εκπαίδευσης (62,70%). Όσον αφορά το φύλο, την ηλικία και τη βαθμίδα εκπαίδευσης. Στην νέα ηλικιακά ομάδα, έως 30 ετών συναντάμε 1 άνδρα προς 20 γυναίκες εκπαιδευτικούς στην Α/θμια εκπαίδευση και 1 άνδρα προς 4 γυναίκες εκπαιδευτικούς στην Β/θμια εκπαίδευση. Η κυριαρχία αυτή των γυναικών στο χώρο της εκπαίδευσης και κυρίως της Πρωτοβάθμιας είναι κάτι που το συναντάμε σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες και σύμφωνα με τους Καμπούρμαλη, Μίλεση, Παπαγεωργίου και Πασχαλιώρη, (2010). Το γεγονός της μεγάλης συγκέντρωσης των γυναικών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση αποδεικνύει ότι το επάγγελμα αυτό ακόμη θεωρείται ότι ανήκει στη γυναίκα και ταιριάζει με το ρόλο της να φροντίζει τους άλλους. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια να θεωρείται το επάγγελμα «γυναικείο», καθώς ταυτίζεται περισσότερο με κοινωνικά στερεότυπα για τις γυναίκες και τους ρόλους τους. Το επάγγελμα της εκπαιδευτικού θεωρείται επάγγελμα που συνάδει με το ρόλο της γυναίκας ως μητέρας και ως υπεύθυνης για τη φροντίδα και την ανατροφή των παιδιών (Αναγνωστοπούλου, Αρβανίτη και Κανταρτζή, 2004).

8 Όσον αφορά τη συμμετοχή των δύο φύλων στις διάφορες ειδικότητες της εκπαίδευσης, παρατηρούμε ότι κλάδοι όπως η φιλολογία, η θεολογία, οι ξένες γλώσσες, η κοινωνιολογία συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών σε σχέση με αυτό των ανδρών. Αντίστοιχα παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση των ανδρών εκπαιδευτικών σε μαθήματα που έχουν να κάνουν με πληροφορική, τεχνολογία, φυσική αγωγή, μαθηματικά και φυσική. Η κατανομή των εκπαιδευτικών στις διάφορες ειδικότητες στην εκπαίδευση είναι ένα ακόμη πεδίο που το φύλο προσδιορίζει κατ’ αποκλειστικότητα τις επιλογές επιβεβαιώνοντας παραδοσιακά σχήματα και ιεραρχικές σχέσεις. Η άνιση κατανομή στις ειδικότητες δημιουργεί ιεραρχική σχέση μεταξύ των εκπαιδευτικών των δύο φύλων και συμβάλλει στην παγίωση αντιλήψεων που θέλουν τα φύλα να «επιτυγχάνουν» σε διαφορετικά γνωστικά πεδία.

9 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Β. ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΥΡΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ Όσον αφορά το κοινωνικό κύρος των επαγγελμάτων οι εκπαιδευτικοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία θεωρούν ότι υπάρχουν σήμερα επαγγέλματα αυξημένου κοινωνικού κύρους. Η ανάλυση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των επαγγελμάτων αυξημένου κοινωνικού κύρους δείχνει άνδρες και γυναίκες να κατατάσσουν στην πρώτη θέση το χαρακτηριστικό «εισόδημα» για τα επαγγέλματα αυξημένου κύρους. Ακολουθεί στη δεύτερη θέση το «μορφωτικό επίπεδο», ενώ στην τέταρτη θέση βρίσκονται μαζί σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων «οι συνθήκες εργασίας» και «η χρησιμότητα στην κοινωνία» που τα επαγγέλματα αυτά εξασφαλίζουν. Το χαρακτηριστικό «κοινωνικό κύρος» τοποθετείται στην πέμπτη θέση, ενώ στην έκτη βρίσκεται «η πρόσβαση σε κέντρα εξουσίας». Η κοινή θέση που τα δύο φύλα προσδίδουν στο τελευταίο χαρακτηριστικό αποδίδεται στην απαξίωση της πολιτικής σκηνής και των πολιτικών που όλο και πιο έντονα εμφανίζεται στις μέρες μας. Διαφέρει ωστόσο η αξιολόγηση με βάση το φύλο του χαρακτηριστικού του μορφωτικού επιπέδου που χαρακτηρίζει τα επαγγέλματα αυξημένου κύρους. Φαίνεται ότι στη συνείδηση των γυναικών το μορφωτικό επίπεδο ακόμη και σήμερα συνδέεται με την κοινωνική αποδοχή και καταξίωση γενικά στην κοινωνία και όχι αποκλειστικά για τα επαγγέλματα αυξημένου κύρους. Η ιστορία της εκπαίδευσης των γυναικών, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, δείχνει ότι η εκπαίδευση έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην αλλαγή της κοινωνικής μοίρας των γυναικών (Μαραγκουδάκη, 2003), ήταν για τις γυναίκες το εφαλτήριο απεγκλωβισμού από τον παραδοσιακό ρόλο τους στο χώρο του σπιτιού και από τον κοινωνικό τους αποκλεισμό στο καταμερισμό εργασίας. Η παιδεία τεκμαίρεται ότι ήταν θεσμικά το λειτουργικό εργαλείο για την έμφυλη ισότητα, (ΚΕΘΙ, 2008).

10 Η αξιολόγηση σαράντα επαγγελμάτων ως προς το κοινωνικό κύρος ανάδειξε ως :
Επαγγέλματα αυξημένου κοινωνικού κύρους στην υψηλότερη θέση 8: Γιατρού, Ανώτερου κρατικού στελέχους, Δικαστή, Καθηγητή/ας πανεπιστημίου. στη θέση 7 : Δικηγόρου, Διευθυντή/ας μεγάλης επιχείρησης. στη θέση 6 : Αξιωματικός ενόπλων δυνάμεων, Δημοσιογράφου, Ζωγράφου, Καθηγητή/ας Γυμνασίου – Λυκείου, Μηχανικού αεροσκαφών, Προγραμματιστή/ας ηλεκτρονικών υπολογιστών, Ψυχολόγου. Επαγγέλματα μεσαίου κοινωνικού κύρους στη θέση 5: Δασκάλου, Διαφημιστή/ας, Ιδιοκτήτη/ας μικρομεσαίας επιχείρησης, Νηπιαγωγού, Νοσοκόμου/ας, Σχεδιαστή/ας μόδας, τεχνίτη κοσμημάτων.  στην τέταρτη θέση :Γραμματέα, Κληρικού, Κτηματομεσίτη/ας, Λογιστή/λογίστριας, Υδραυλικού . στην τρίτη θέση :Αγρότη/ας, Αρτοποιού/ζαχαροπλάστη, Αστυνομικού, Επαγγελματία οδηγού, Ειδικευμένο/ης χειριστή μηχανών στη βιομηχανία, Ηλεκτρολόγου, Κομμωτή/ας, Μηχανικού αυτοκινήτων, Οικοδόμου, Ράφτη/μοδίστρας, Σιδερά-αλουμινά, Υπαλλήλου εξυπηρέτησης πολιτών. Επαγγέλματα χαμηλού κοινωνικού κύρους στη θέση 2 της κλίμακας αξιολόγησης : Εργάτη/ιας σε εργοστάσιο, Πωλητή/τριας στην τελευταία θέση της κλίμακας αξιολόγησης :Συλλέκτης απορριμμάτων

11 Η μεταβλητή φύλο ως προς την αξιολόγηση αξιολόγηση επαγγελμάτων ως προς το κοινωνικό κύρος έδειξε ότι : για τα επαγγέλματα αυξημένου κοινωνικού κύρους Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αξιολόγηση του επαγγέλματος του Γιατρού, του Δικαστή και του επαγγέλματος του Καθηγητή/ας Πανεπιστημίου στην κλίμακα για το κοινωνικό κύρος. Φαίνεται μάλιστα ότι οι γυναίκες του δείγματος εκτιμούν πολύ περισσότερο από τους άνδρες και ιεραρχούν τα επαγγέλματα αυτά στη θέση 8 στην οκτάβαθμη κλίμακα ιεράρχησης του κοινωνικού κύρους. Επιπρόσθετα από τη σύγκριση των μέσων όρων μεταξύ των δύο φύλων δείχνει ότι οι γυναίκες εκτιμούν πολύ περισσότερο από τους άνδρες ότι το επάγγελμα του Διευθυντή/ ας μεγάλης επιχείρησης ταιριάζει στη θέση 7, ενώ τα επαγγέλματα του Προγραμματιστή/ας ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Αξιωματικού των ενόπλων δυνάμεων ταιριάζουν στη θέση 6 στην οκτάβαθμη κλίμακα ιεράρχησης του κοινωνικού κύρους. για τα επαγγέλματα μεσαίου κοινωνικού κύρους Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αξιολόγηση του επαγγέλματος του Δασκάλου και του Αστυνομικού. Φαίνεται μάλιστα ότι οι γυναίκες του δείγματος εκτιμούν πολύ περισσότερο από τους άνδρες και ιεραρχούν το επαγγέλματα του Δασκάλου στη θέση 5, ενώ το επάγγελμα του Αστυνομικού στη θέση 3 στην οκτάβαθμη κλίμακα ιεράρχησης του κοινωνικού κύρους.

12 Παρότι οι γυναίκες εκπαιδευτικοί φαίνεται να αξιολογούν τα πιο πάνω επαγγέλματα υψηλά στην κλίμακα αξιολόγησης του κοινωνικού κύρους παρατηρείται μία υποεκπροσώπιση των γυναικών στην πλειονότητα των πιο πάνω επαγγελμάτων. Στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 27% στις θέσεις των μελών Δ.Ε.Π. ενώ παράλληλα παρατηρείται μία σταθερή μείωση του αριθμού των γυναικών σε κάθε βαθμίδα της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, όπου όσο υψηλότερη είναι η βαθμίδα τόσο μικρότερη είναι η παρουσία των γυναικών (Μοσχοβάκου, 2008). Στο δικαστικό σώμα παρατηρείται μια υπερεκπροσώπιση των γυναικών στους διάφορους δικηγορικούς συλλόγους ( Παρατηρείται όμως μια δυσαναλογία ανδρών και γυναικών καθώς ανεβαίνουμε στην ιεραρχία του δικαστικού σώματος,(Βασιλείου, 2010). Στην ιατρική περισσότερες από τις μισές γυναίκες ιατρούς εξασκούν μόνο τρεις ειδικότητες­ βιοπαθολογία (26%), παιδιατρική (16,5%) και αναισθησιολογία (10%), ενώ στατιστικά αμελητέα είναι η συμμετοχή των γυναικών στη γενική χειρουργική (1%),(Εφημερίδα Το Βήμα, 04/06/2011). Όσον αφορά τις ανώτατες και διευθυντικές θέσεις η υπο-εκπροσώπηση των γίνεται περισσότερο αισθητή στις μεγάλες επιχειρήσεις, οι άνδρες αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% των μελών των διοικητικών συμβουλίων των μεγαλύτερων επιχειρήσεων (Ε.Ε., 2009).

13 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Γ. ΕΜΦΥΛΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ Το μεγαλύτερο ποσοστών των εκπαιδευτικών του δείγματος (88,6%) απάντησαν πως πιστεύουν στην ισότητα των δύο φύλων. Γυναίκες και άνδρες εκπαιδευτικοί πιστεύουν σχεδόν το ίδιο πως δεν υπάρχουν γυναικεία και ανδρικά επαγγέλματα σήμερα. Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών του δείγματος (78,5%) πιστεύει ότι κάποια επαγγέλματα ταιριάζουν στη γυναικεία φύση και κάποια στην ανδρική. Οι εκπαιδευτικοί του δείγματος δηλώνουν σαφώς υπέρ της ισότητας των δύο φύλων, εκτιμούν όμως πως κάποια επαγγέλματα ταιριάζουν στη φύση του άνδρα και κάποια στη φύση της γυναίκας. Επιβεβαιώνοντας παρά το μικρό μέγεθος του δείγματος και τις έρευνες των Δεληγιάννη-Κουϊμτζή κ.α., (2000) πως οι εκπαιδευτικοί σε μεγάλο ποσοστό εμφορούνται από στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα δύο φύλα και τους κοινωνικούς ρόλους.

14 Η ανάλυση του έμφυλου διαχωρισμού των επαγγελμάτων έδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι η πλειοψηφία των επαγγελμάτων ταιριάζει και στα δύο φύλα. Θεωρούν όμως ότι κάποια επαγγέλματα ταιριάζουν μόνο σε άνδρα όπως αυτά του: Αξιωματικού ενόπλων δυνάμεων, του Ειδικευμένου/ ης χειριστή μηχανών στη βιομηχανία, του Επαγγελματία οδηγού, του Ηλεκτρολόγου και του Κληρικού, του Μηχανικού αεροσκαφών και του Μηχανικός αυτοκινήτων αλλά και του οικοδόμου. Από την άλλη θεωρούν στην πλειοψηφία τους ότι το επάγγελμα του νηπιαγωγού ταιριάζει περισσότερο σε γυναίκα. Από τα πιο πάνω επαγγέλματα αυτό του Αξιωματικού ενόπλων δυνάμεων ανήκει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών στα υψηλού κύρους, ενώ όλα τα υπόλοιπα στα μεσαίου κοινωνικού κύρους. Παρατηρούμε ότι οι αναφορές είναι στην πλειοψηφία τους σε παραδοσιακά ανδρικά επαγγέλματα όπου κατά την εκτίμηση τους απαιτείται μυϊκή δύναμη και αντοχή κάτι που διαφαίνεται από τις συνεντεύξεις τους ότι δεν διαθέτουν οι γυναίκες. Απεναντίας οι γυναίκες θεωρούνται ευαίσθητες, ντελικάτες και μυϊκά ευάλωτες. Τα στερεοτυπικά αυτά πρότυπα θέλουν το επάγγελμα του νηπιαγωγού να θεωρείται καθαρά γυναικείο ως απόρροια του ρόλου της μητέρας.

15 Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες πιστεύουν ότι οι γυναίκες ωθούνται στην επιλογή σπουδών και επαγγελμάτων περισσότερο από κίνητρα που σχετίζονται με την κοινωνική προσφορά και την πνευματική καλλιέργεια Άνδρες και γυναίκες εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι οι άνδρες ωθούνται στην επιλογή σπουδών και επαγγελμάτων περισσότερο από ωφελιμιστικά κίνητρα μιας και ο ρόλος τους είναι αυτός του προστάτη της οικογένειας. Τα πιο πάνω αποτελέσματα ενισχύεται και από τις απαντήσεις ανδρών και γυναικών εκπαιδευτικών στο πλαίσιο των προσωπικών συνεντεύξεων. Στις συνεντεύξεις των γυναικών εκπαιδευτικών γυναικών φαίνεται πως δεν αποτελεί αυτοσκοπό η επιλογή επαγγέλματος, αλλά είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας και όχι φύλου. Αναφέρεται στις προσωπικές τους συνεντεύξεις πως οι γυναίκες, όταν καλούνται να επιλέξουν επάγγελμα, θέτουν τα δικά τους κριτήρια βάση της ψυχοσύνθεσής τους και του χαρακτήρα τους. Και εκτιμούν ότι η σημερινή οικονομική κρίση δείχνει στις μέρες μας να επιβάλει επιλογές επαγγελμάτων για βιοποριστικούς λόγους. Στις προσωπικές τους συνεντεύξεις άντρες και γυναίκες εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι τα στερεότυπα για το ρόλο του άνδρα στην ελληνική κοινωνία είναι ακόμη έντονα.

16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Δ. ΟΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Οι εκπαιδευτικοί στην πλειονότητά τους (ποσοστό 93%) δηλώνουν ότι συζητούν με τους μαθητές τους για θέματα που αφορούν το επαγγελματικό τους μέλλον. Στις προσωπικές τους συνεντεύξεις θεωρούν ότι μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις των μαθητών τους ως προς αυτό. Εκτιμούν ότι η τάξη είναι χώρος ανταλλαγής απόψεων και ότι οι ίδιοι απασχολούν τα παιδιά ένα μεγάλο διάστημα της ημέρας. Αναφέρουν ότι η συζήτηση βγάζει στην επιφάνεια το χαρακτήρα του κάθε παιδιού και κατά συνέπεια ο σχολικός χώρος είναι πρόσφορο έδαφος για τέτοια θέματα. Θεωρούν βέβαια βασική προϋπόθεση το να υπάρχει επαφή του εκπαιδευτικού με τα παιδιά. Από τις προσωπικές τους συνεντεύξεις φαίνεται ότι στις συζητήσεις τους οι εκπαιδευτικοί παροτρύνουν τους μαθητές να αποφασίσουν για το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν με βάση την ψυχοσύνθεση, την ιδιοσυγκρασία αλλά και την επίδοση στο σχολείο και όχι βάση του φύλου.

17 Γυναίκες και άνδρες εκπαιδευτικοί δε θα παρότρυναν έναν μαθητή σε ένα «ανδρικό» επάγγελμα και μία μαθήτρια σε ένα «γυναικείο» επάγγελμα. το μεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών εκπαιδευτικών (60,8%) ήταν αρνητικό στο να παροτρύνει ένα μαθητή σε ένα «γυναικείο» επάγγελμα και μία μαθήτρια σε ένα «ανδρικό» επάγγελμα ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών (52,35%) θα παρότρυναν έναν μαθητή σε ένα «γυναικείο» επάγγελμα και μία μαθήτρια σε ένα «ανδρικό» επάγγελμα. Οι εκπαιδευτικοί του δείγματος δε θα παρότρυναν μια μαθήτρια ή ένα μαθητή να ακολουθήσει ένα επάγγελμα καριέρας αλλά περισσότερο να ακολουθήσει ένα επάγγελμα όπου θα μπορέσει να συνδυάσει εργασία και οικογένεια. Οι άνδρες εκπαιδευτικοί δείχνουν να είναι περισσότερο προσκολλημένοι σε παραδοσιακά στερεότυπα για το ρόλο του άνδρα καθώς επίσης και για την παρουσία της γυναίκας συντρόφου και της γυναίκας μέσα στην οικογένεια. Στη συνείδηση των ανδρών εκπαιδευτικών ο άνδρας μπορεί να επαγγέλλεται ένα δυναμικό επάγγελμα καριέρας, με μεγαλύτερη ευχέρεια σε σχέση με μια γυναίκα. Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί από την άλλη αναγνωρίζοντας το δυναμισμό που κατέχει τα κορίτσια κατά τη διάρκεια της εφηβείας δείχνουν να έχουν αποδεχτεί την ισότητα των δύο φύλων και να παροτρύνουν με μεγαλύτερη ευχέρεια τα κορίτσια στην επιλογή επαγγέλματος καριέρας ή τουλάχιστο να λειτουργούν με βάση την ψυχοσύνθεση του κάθε παιδιού.

18 Άνδρες και γυναίκες εκπαιδευτικοί (ποσοστό 92,5%) δεν αναφέρουν ή δεν έχουν αναφέρει ποτέ σε μαθητές/τριες ότι ο ρόλος της γυναίκας είναι η οικογένεια και το σπίτι. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών αναφέρει ότι τους είναι αδιάφορο το φύλο του προσωπικού τους ιατρού καθώς και η προτίμηση για το φύλο του διευθυντή του σχολείου τους. Στο πλαίσιο των προσωπικών συνεντεύξεων δηλώνουν πως οι όποιες αναφορές για τα δύο φύλα είναι στην κατεύθυνση των ίσων δικαιωμάτων και των ισότιμων ρόλων των δύο φύλων τόσο στην οικογένεια όσο και στην εργασία. Κάτι που δηλώνει την ευαισθησία της συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας στα θέματα ισότητας των δύο φίλων και των ίσων δικαιωμάτων.

19 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι στάσεις οι αντιλήψεις και οι προσδοκίες των εκπαιδευτικών διαμορφώνουν την οπτική τους σε σχέση με το φύλο. Στην ουσία εκπαιδευτικοί από τη μία προβάλλουν στους μαθητές και στις μαθήτριες το περιεχόμενο των προσωπικών τους εσωτερικεύσεων ως προς το φύλο. Από την άλλη ενσωματώνουν το περιεχόμενο προσωπικών τους εωτερικεύσεων (που διαμορφώθηκαν και για τους ίδιους/ες, όπως και για όλους τους υπόλοιπους/ες, στο πλαίσιο της οικογένειας, της κοινωνικοποίησης και του σχολείου) στην εκπαιδευτική τους πρακτική. Οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται ότι η εποχή μας έχει υπόλοιπα από κοινωνικά στερεότυπα ως προς το φύλο τα οποία δεν έχει ακόμη αποβάλλει. Φαίνεται ωστόσο ότι είναι και φορείς προσωπικών καταβολών και εμπειριών καθώς ο καθένας από αυτούς κουβαλάει εμπειρίες διαφορετικές αλλά και στερεοτυπικές αντιλήψεις ως προς το φύλο. Και ενώ οι ίδιοι πιστεύουν στην ισότητα οι περισσότεροι έχουν μεγαλώσει σε παραδοσιακές οικογένειες και κατά συνέπεια κουβαλούν αντιλήψεις στερεοτυπικές, τις οποίες ασυναίσθητα αναπαράγουν. Ζώντας σε ένα κοινωνικό σύστημα με όποιες αντιλήψεις για το ρόλο των δύο φύλων και για τις φυσικές ανισότητες περί ανδρών και γυναικών τίθεται το ερώτημα αν ασυνείδητα αναπαράγουν τις ανισότητες αυτές.

20 Οι στάσεις και οι αντιλήψεις αυτές των εκπαιδευτικών διαμορφώνουν αφενός την ιδεολογία των εκπαιδευτικών αλλά αφετέρου και τις πρακτικές αυτών, που μέσα σε ένα πλέγμα αλληλεπιδράσεων συμβάλλουν στην ανισότητα των φύλων στην εκπαίδευση. Καθώς οι εκπαιδευτικοί είναι φορείς μηνυμάτων και προάγουν συγκεκριμένη ιδεολογία που συμπλέει με το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα ή το υπερβαίνει ή και το υπονομεύει. Το φύλο λειτουργεί καθοριστικά σε προσδιορισμένα για αυτό γνωστικά πεδία. Και ο φυλετικός αυτός διαχωρισμός των γνωστικών πεδίων είναι καθοριστικός γιατί ουσιαστικά αντανακλά ανάλογες σπουδές και επαγγελματικές επιλογές. Ως επέκταση, μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι ο κατά φύλο διαχωρισμός των εκπαιδευτικών και των επαγγελματικών επιλογών θέτει την τελική πινελιά της κοινωνικής ανισότητας.