ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

2 Όροι Κλειδιά Κίνδυνος Επικινδυνότητα Κρίση Καταστροφή

3 Κίνδυνος «Μια κατάσταση ή περίπτωση η οποία δύναται να προκαλέσει βλάβη στον άνθρωπο, την περιουσία και το περιβάλλον» (IPENZ, 1983)

4 Κίνδυνος Κοινή Συνισταμένη όλων των ορισμών: Δυσμενείς Συνέπειες ενός Γεγονότος Κανένας από τους ορισμούς δεν την περικλείει την αντίληψη ότι Ο κίνδυνος αναφέρεται σε κάθε άτομο ξεχωριστά Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες π.χ. η κουλτούρα κάθε ατόμου

5 Παράδειγμα κινδύνων που αφορούν εφήβους
Επαγγελματικοί κίνδυνοι Έκθεση σε κινδύνους του περιβάλλοντος Διατροφή Τυχαίες οξείες εκθέσεις Εκθέσεις που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής

6 Άλλοι όροι για την επικινδυνότητα: Διακινδύνευση, Ρίσκο
Επικινδυνότητα «Η πιθανότητα ενός δυνητικού κινδύνου να πραγματοποιηθεί και η πιθανότητα της ίδια της βλάβης» (IPENZ, 1983) Άλλοι όροι για την επικινδυνότητα: Διακινδύνευση, Ρίσκο

7 Ποσοτικοποίηση της Επικινδυνότητας
Rt=E*Rs=E*H*V Rt: Ολική επικινδυνότητα Rs: Ειδική επικινδυνότητα E : Στοιχεία που εκτίθενται στον κίνδυνο H: Πιθανότητα να συμβεί ο κίνδυνος V: Τρωτότητα UNDRO

8 Μορφές Επικινδυνότητας
Άμεσα αντιληπτή επικινδυνότητα (ενστικτώδεις αντιδράσεις) Αντιληπτή επικινδυνότητα μέσω της επιστήμης (μη αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις) Εικονική Επικινδυνότητα (ΜΜΕ)

9 Τρόποι να σκεφτεί κανείς την επικινδυνότητα
Ως δραστηριότητα που μπορεί να είναι πηγή επικινδυνότητας Ως κίνδυνος Ως αποτέλεσμα μιας επικίνδυνης δραστηριότητας ή της έκθεσης σε κίνδυνο Ως επιπτώσεις ενός γεγονότος Ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης των πιθανών επιπτώσεων

10 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΠΙΘΑΝΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ Φυσικά φαινόμενα: πλημμύρα, παγωνιά Θάνατος Ατυχήματα: ατύχημα στο δρόμο, διάχυση χημικών Τραυματισμός Ασθένεια ή μόλυνση Αρρώστια Πολιτική αστάθεια: πόλεμος, τρομοκρατία Απώλεια ή καταστροφή περιουσίας Εγκλήματα: βία, κλοπή ή απάτη Οικονομική απώλεια Οικονομικά φαινόμενα: πτώχευση Απώλεια βιοτικού επιπέδου Ρύπανση ή καταστροφή οικοσυστημάτων Αναστάτωση, απώλεια χρόνου Καταστροφή περιβάλλοντος Ψυχολογική κατάπτωση

11 Περιβαλλοντική Επικινδυνότητα
Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά Μικρή πιθανότητα-Ιδιαίτερα Αρνητικές επιπτώσεις Μικρή έκθεση προβλήματα υγείας Αβεβαιότητα στην εκτίμησή της Απαιτείται συνδυασμός γεγονότων με μικρή πιθανότητα Εμπλοκή σε δύσκολές αποφάσεις ή διαπραγματεύσεις

12 Διαδικασίες σύγκρουσης συμφερόντων
Αντιπαράθεση με άλλα είδη ή στοιχεία της φύσης Δεν βιώνεται άμεσα από το κοινό Ποικίλες αιτίες οδηγούν στην εκτίμησή της με βάση τα όρια ανοχής Γίνεται αντικείμενο ακραίων κοινωνικών διαμαχών

13 Disaster ≈ catastrophe
Καταστροφή Disaster ≈ catastrophe Καταστροφή Συμφορά Καταστροφή: Α)Πραγματοποίηση κινδύνου Β)Μία σοβαρή δυσλειτουργία της κοινωνίας που προκαλεί ευρείες ανθρώπινες ή περιβαλλοντικές απώλειες τις οποίες η κοινωνία αδυνατεί να αντιμετωπίσει κάνοντας χρήση των διαθέσιμων πόρων της

14 Καταστροφή Μια δύσκολη κατάσταση, στην οποία οι φυσιολογικές διεργασίες της ζωής ή των οικοσυστημάτων δυσλειτουργουν - και, ως εκ τούτου, απαιτούνται μεγάλες και άμεσες επεμβάσεις για να σωθούν και να διατηρηθούν οι ανθρώπινες ζωές και/ή το περιβάλλον

15 Κρίση Μια ασταθής κατάσταση ακραίου κινδύνου ή δυσκολίας
σημαντικό σημείο καμπής στη διάρκεια μιας διαδικασίας σε εξέλιξη

16 Κρίση Έννοια αμφίσημη ….δεν εκφράζει μόνο τη θετική διαβάθμιση της καταστροφής, αλλά περιλαμβάνει συμπληρωματικά και τις κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις κατά τη διάρκεια της εξέλιξης μιας διαδικασίας

17 Διάκριση εννοιών Σοβαρότητα Κρίση Καταστροφή Επικινδυνότητα Διασπορά
Drotz-Sjoberg, 2003

18 Αντίληψη της Επικινδυνότητας
Παράγοντες που την επηρεάζουν Φύλο Εθνικότητα Ηλικία Κοινωνικό-πολιτισμικό υπόβαθρο Πολιτικές Πεποιθήσεις Σχετικές εμπειρίες κινδύνου Βαθμός ενδιαφέροντος σχετικά με την επικινδυνότητα

19 Παράγοντες που αυξάνουν την ανησυχία για την επικινδυνότητα
Είναι αθέλητη και όχι ηθελημένη Κατανέμεται άνισα Δεν μπορεί να αποφευχθεί Προέρχεται από άγνωστη πηγή Αντιμετωπίζεται με πολύπλοκα και ακριβά μέσα Προκαλεί μη αισθητή ή μη αναστρέψιμη βλάβη ακόμα και το θάνατο

20 Θέτει σε κίνδυνο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού
Στα θύματα περιλαμβάνονται «αναγνωρίσιμα» άτομα Δεν έχει μελετηθεί ενδελεχώς από την επιστήμη Αποτελεί αντικείμενο διαμάχης σε γνωστές και υπεύθυνες πηγές

21 Εκτίμηση του ατόμου για το μέγεθος του κινδύνου
Εκτίμηση του αριθμού των θανάτων Κρίση για το πιθανό καταστροφικό αποτέλεσμα Εκτίμηση της αμεσότητας του γεγονότος Εκτίμηση οικονομικού οφέλους του ρίσκου Εκτίμηση της ευχαρίστησης που πηγάζει από το ρίσκο Εκτίμηση του αντίκτυπου στις επόμενες γενιές

22

23

24

25 Οι μελέτες πάνω στην αντίληψη της επικινδυνότητας έχουν καταγράψει μια τάση, από την πλευρά των ανθρώπων, να υποεκτιμούν το ρίσκο που ενέχει μια διαδικασία, αλλά και να αποτυγχάνουν, παράλληλα, στη λήψη των κατάλληλων προληπτικών μέτρων για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων

26 Θεωρίες για την υποεκτίμηση της επικινδυνότητας
Θεωρία Slovic (1978), για την υποεκτίμηση και την απραξία ως στοιχείων απαραίτητων για τη συνέχιση της ζωής Θεωρία των Taylor & Brown (1988) για τις «ψευδαισθήσεις», τον αντιλαμβανόμενο έλεγχο και την ψυχική υγεία Θεωρία της ψυχολογικής πίεσης, αφορά την άρνηση αντίδρασης σε απειλές που κρίνονται ανεξέλεγκτες

27 Θεωρία Slovic Η προσπάθεια να πεισθεί το κοινό και η αναστάτωση που προκαλείται γύρω από τη χρήση της ζώνης είναι δυσανάλογες προς την ασφάλεια που παρέχει η ζώνη. Αν το άτομο δεν αγνοήσει κάποιους κινδύνους, θα ξοδέψει τη ζωή του σε μια έμμονη ενασχόληση με την επικινδυνότητα, πράγμα που θα σταθεί εμπόδιο στην ανάπτυξη μιας ισορροπημένης και παραγωγικής ύπαρξης. Είναι λοιπόν λογικό να αγνοεί κανείς τους κινδύνους με μικρή πιθανότητα πραγματοποίησης, ακόμα και αν αυτό μπορεί να έ­χει καταστροφικά αποτελέσματα.

28 Εφαρμογή στην περιβαλλοντική επικινδυνότητα
Εξηγεί την αποτυχία των ανθρώπων να λάβουν προληπτικά μέτρα ενάντια στις περιβαλλοντικές απειλές εκτός αν η πιθανότητα να πραγματοποιηθεί υπερβαίνει κάποιο κατώτατο όριο Περιορισμοί Οι περιβαλλοντικές επικινδυνότητες -και ειδικά αυτές που προέρχονται από τις σύγχρονες τεχνολογίες - είναι πιο ευρείες και ποικίλες

29 Θεωρία των Taylor & Brown
Επικεντρώνεται στην ανθρώπινη υγεία Τρεις ψευδαισθήσεις Υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους Υπερεκτιμούν τον βαθμό που μπορούν να ελέγξουν τα γεγονότα Αισθάνονται καθ’ όλα αισιόδοξοι για το μέλλον

30 Απόδειξη της θεωρίας Για την 1η ψευδαίσθηση:Οι άνθρωποι βλέπουν τον εαυτό τους καλύτερο από τους άλλους Για την 2η ψευδαίσθηση:Οι άνθρωποι θεωρούν ότι επηρεάζουν γεγονότα που καθορίζονται από την τύχη Για την 3η ψευδαίσθηση:Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αισιόδοξοι για την κατάσταση της υγείας τους στο μέλλον Ο τρόπος που αυτές οι ψευδαισθήσεις παίζουν ρόλο στην ανθρώπινη υγεία καθορίζουν και τη συμπεριφορά απέναντι στον κίνδυνο.

31 Κριτική στη θεωρία Μπορεί να εξηγήσει την αντίδραση σε άμεσες απειλές αλλά μπορεί να μην έχει εφαρμογή σε μακροπρόθεσμες όπως τα περιβαλλοντικά προβλήματα.

32 Η θεωρία της ψυχολογικής πίεσης
Η άρνηση και η αποτυχία δράσης μπορεί να συμβεί όταν το άτομο αντιλαμβάνεται ότι η απειλή του περιβάλλοντος είναι πέρα από τον έλεγχό του αν και στην πραγματικότητα το άτομο ενδέχεται να ασκεί σε κάποιο βαθμό έλεγχο στην επικινδυνότητα

33 Περιβαλλοντικός στρέσορας
Στοιχείο του περιβάλλοντος του ατόμου που είναι δυσάρεστο και/ή απειλεί την ισορροπημένη ύπαρξή του. Τύποι περιβαλλοντικού στρέσορα: Καταστροφικά φυσικά φαινόμενα Δυσάρεστα γεγονότα στη ζωή Καθημερινές δυσκολίες Στρεσογόνοι παράγοντες του περιβάλλοντος του ατόμου

34 Η αρνητική ψυχολογική επίδραση υφίσταται όταν το άτομο εκτιμά συνειδητά ότι ένα στοιχείο του περιβάλλοντος αποτελεί στρεσογόνο παράγοντα Δύο διαδικασίες αντίληψης: Πρωτογενή αποτίμηση που εκτιμά τη φύση και το μέγεθος του περιβαλλοντικού στοιχείου Δευτερογενή αποτίμηση που αξιολογεί το βαθμό που μπορεί το άτομο να αντιμετωπίσει την πρόκληση και την απειλή του εν δυνάμει στρέσορα ανάλογα με τις δεξιότητές του

35 Όταν το άτομο αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον περιβαλλοντικό κίνδυνο αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς που επικεντρώνονται: Α) στο πρόβλημα οπότε προσπαθεί να ελέγξει το στρέσορα Ή Β) στο συναίσθημα οπότε το άτομο μπορεί: να αποφύγει το στρέσορα να καλλιεργήσει ευσεβείς πόθους να καταφύγει στην πίστη να καταφύγει στη μοιρολατρία

36 Διαφορές στην αντίληψη του κινδύνου μεταξύ κοινού και ειδικών
Γνώσεις το κοινό νιώθει να επηρεάζεται από μία επικίνδυνη κατάσταση θέματα ορολογίας οι ειδικοί εμμένουν στην ποσοτικοποίηση το κοινό έχει προσωπική αίσθηση του κινδύνου και θέλει να έχει επιλογή το κοινό επιθυμεί μηδενικό ρίσκο έλλειψη πειραμάτων

37 Γιατί το κοινό και οι ειδικοί διαφωνούν στην εκτίμηση της επικινδυνότητας
Ρεαλισμός Διαφορετικοί ορισμοί της επικινδυνότητας Προσωπική επιλογή Κοινωνικοποίηση των αξιών και της αντίληψης της επικινδυνότητας στην επαγγελματική εκπαίδευση & την εργασία Αντιλαμβανόμενα επίπεδα ελέγχου και εξοικείωσης Γενική πολιτική ιδεολογία

38 Περιεχόμενα ΜΜΕ Παράγοντες αντίληψης της επικινδυνότητας Εμπιστοσύνη Οι αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις για την επικινδυνότητα μπορεί να οφείλονται: διαφορετικές πληροφορίες αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες αλληλοσυγκρουόμενες εκτιμήσεις πάνω στην ίδια πληροφορία

39 Επικοινωνία της επικινδυνότητας
είναι η επιστημονική προσέγγιση για αποτελεσματική επικοινωνία σε υψηλού ενδιαφέροντος, ευαίσθητες ή διφορούμενες καταστάσεις.

40 Επικοινωνία της επικινδυνότητας
Είναι οι επικοινωνιακές διαδικασίες που γίνονται από ειδικούς προς το κοινό -το οποίο μπορεί να παίρνει διάφορες μορφές – ώστε να αναλύσουν, να περιγράψουν και να πληροφορήσουν γύρω από μια επικινδυνότητα -μια κατάσταση κρίσης, δηλαδή- και, τελικά, να καταλήξουν σε μια απόφαση για την αντιμετώπιση της.

41 Πορεία εξέλιξης της επικοινωνίας της επικινδυνότητας
ασχολήθηκε περισσότερο με την παροχή, τη ροή, την ορθότητα και τη σωστή εκτίμηση πληροφοριών εξέτασε τη σωστή επικοινωνία, την αξιοπιστία των πηγών, τη χρήση ΜΜΕ και τις ανάγκες του κοινού 1995-σήμερα στηρίζεται στην άποψη ότι παρά τις αντιθέσεις υπάρχουν δρόμοι που οδηγούν στην ισορροπία

42 Οι ειδικοί προσπαθούν να προσεγγίσουν μια κατάσταση εξετάζοντας τους λόγους, τις πιθανές συνέπειες, τις ομάδες ενδιαφέροντος, τον τρόπο που μπορεί να βοηθήσει η επικοινωνία. Κάθε ομάδα χρειάζεται διαφορετική μεταχείριση Ο ρόλος των ΜΜΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικός γιατί ανάλογα με τον τρόπο παρουσίασης του θέματος μπορούν να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς

43 Η επικοινωνία της επικινδυνότητας μπορεί να:
βοηθήσει στην αποφυγή κρίσεων οδηγήσει σε καλύτερες αποφάσεις διασφαλίσει την ομαλότερη εφαρμογή πολιτικών αντιμετώπισης της επικινδυνότητας καθησυχάσει και ενδυναμώσει το κοινό δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ των επιστημόνων, των σχεδιαστών πολιτικής και του κοινού

44 Πιθανοί στόχοι της επικοινωνίας της επικινδυνότητας (Rowan)
Ενίσχυση της αξιοπιστίας του επικοινωνιολόγου Αύξηση της συνειδητοποίησης Εκπαίδευση Συμφωνία Στρατηγική κινήτρων

45 Συμβουλές για επιτυχή επικοινωνιακή διαδικασία
Συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων Αναγνώριση των οπτικών εκείνων που επηρεάζονται από την επικινδυνότητα, που διαχειρίζονται την επικινδυνότητα και που επηρεάζουν τις ομάδες πληθυσμού Οι λήπτες αποφάσεων πρέπει να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που αφορούν την οπτική των ενδιαφερομένων

46 Συμβουλές για επιτυχή επικοινωνιακή διαδικασία
Σωστή προσέγγιση των ατόμων Συμμετοχή ατόμων εκπαιδευμένων στην επικοινωνία Χρόνος συνομιλίας και η Συνεργασία με τις ομάδες επιβολής εξουσίας και τάξης Εξεύρεση ανεξάρτητων ομάδων που να εμπιστεύεται το κοινό

47 Προετοιμασία σε περίπτωση επικινδυνότητας πριν εμφανιστεί
Σημεία προσοχής: Πιθανά σενάρια Ομάδες-κλειδιά ενδιαφερομένων Υποδομές, συστήματα και διαδικασίες Τρόπους συλλογής βασικών πληροφοριών Σχέδια για έλεγχο και αξιολόγηση της επικοινωνίας της επικινδυνότητας

48 Εμπιστοσύνη Αποτελεί σημείο κλειδί στην επικοινωνία
Για να κερδηθεί σύμφωνα με τον Αριστοτέλη πρέπει ο ομιλητής να επικεντρώνεται: Το πάθος του κοινού Το ήθος του ομιλητή Το λόγο του ομιλητή

49 Φράσεις κλειδιά που σκιαγραφούν τα 7 στάδια της επικοινωνίας της επικινδυνότητας
Το μόνο που χρειάζεται είναι να: Βγάλουμε τα νούμερα σωστά Τους πούμε τα νούμερα Τους εξηγήσουμε τι εννοούν τα νούμερα Τους δείξουμε ότι έχουν δεχθεί παρόμοια ρίσκα στο παρελθόν Τους δείξουμε ότι είναι καλή ευκαιρία γι’ αυτούς Τους συμπεριφερθούμε καλά Τους κάνουμε συνεταίρους

50 7 σύντομοι κανόνες για την επικοινωνία του κινδύνου
Δέξου το κοινό και βοήθησέ το να εμπλακεί ως νόμιμος συνεργάτης Σχεδίασε προσεκτικά και αξιολόγησε την απόδοση Άκου το κοινό σου Να είσαι ειλικρινής, ορθός και ανοικτός Συνεργάσου και συνομίλησε με όλες τις έγκυρες πηγές Εξυπηρέτησε τις ανάγκες των ΜΜΕ Μίλησε καθαρά και κατανοητά

51 Κατηγορίες προβλημάτων
Εμπιστοσύνη Γλώσσα επικοινωνίας Παρερμηνεία πληροφοριών ειδικών Διακινδύνευση και αβεβαιότητα

52 Προβλήματα στην διαδικασία επικοινωνίας της επικινδυνότητας με το κοινό
Επίπεδο επιστημονικής παιδείας Οι σπουδές πάνω στην επιστήμη είναι πολύπλοκες, με εξειδικευμένη ορολογία και αβεβαιότητα Διαφωνίες ειδικών Οι πληροφορίες για την επικινδυνότητα μεταδίδονται από άτομα που δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη Τα ΜΜΕ ενδιαφέρονται περισσότερο για τις διαμάχες Η υιοθέτηση αμυντικών τεχνικών Το κοινό νιώθει ανίσχυρο, φοβισμένο και εξοργισμένο απέναντι σε νέες μορφές επικινδυνότητας