ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ
ΘΡΑΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΣΤ.ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΣΟΣ ΚΡΗΤΗ

Θεσσαλία ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΧΑΡΤΗΣ

Ιστορία Θεσσαλίας Η Θεσσαλία, χώρα μυθική και ιστορική, έπαιξε και παίζει σπουδαίο ρόλο στη Η Θεσσαλία, χώρα μυθική και ιστορική, έπαιξε και παίζει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση των ρυθμών της εθνικής ζωής στο πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πνευματικό επίπεδο. Γεωγραφικά ορίζεται από βορρά με τη Μακεδονία, νότο με την Ευρυτανία και τη Φθιώτιδα, δυτικά με την Ήπειρο και ανατολικά με το Αιγαίο πέλαγος. Έχει 4 νομούς: Λάρισας, Μαγνησίας, Καρδίτσας και Τρικάλων. Η συνολική έκταση είναι περίπου τ.χλμ. και την κατοικούν άνθρωποι. Με την απογραφή του 1991 ο πληθυσμός ήταν 43% αστικός, 17% ημιαστικός, 40% αγροτικός. Είναι από τα πεδινότερα διαμερίσματα της χώρας μας και η παραγωγικότερη περιφέρεια σε γεωργικά προϊόντα πρώτης ύλης βιομηχανικής παραγωγής: τεύτλα, βαμβάκι, ντομάτα και καπνά. Η προέλευση του ονόματος συνδέεται με το μυθικό ήρωα τον Θετταλό, γιο του Αίμονα, εξ ου και Αιμονία ονομάζεται ολόκληρη η Θεσσαλία. Κατά τους μυθικούς χρόνους άρχοντας της Θεσσαλίας μνημονεύεται ο Άδμητος, βασιλιάς των Φερών. Αυτού του Άδμητου ήταν τα βόδια που έβοσκε ο Απόλλων προς τιμωρία για το φόνο των Κυκλώπων. Ο Πελίας αναφέρεται βασιλιάς στην Ιωλκό και ο ανηψιός του Ιάσων αρχηγός της περιώνυμης Αργοναυτικής εκστρατείας. Η περιοχή της Θεσσαλίας κατοικήθηκε από τις αρχές της Παλαιολιθικής εποχής. Οικισμοί, που ανήκουν στην Νεολιθική Εποχή, έχουν ανασκαφεί όπως στο Σέσκλο και στο Διμήνι. Αργότερα (την εποχή του χαλκού) γίνεται το λίκνο των πρώτων Ελληνικών φύλων με ιδιαίτερη ανάπτυξη κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους. Ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης αναφέρουν την εισβολή των Θεσσαλικών φύλων από την Ήπειρο και την εγκατάσταση τους ανάμεσα στην Όθρυ, Οίτη και Μαλιακό κόλπο. Τη Θεσσαλία κατά τους ιστορικούς χρόνους διοικούσαν ισχυροί οίκοι όπως οι Αλευάδες και Σκοπάδες, οι λεγόμενοι Ταγοί. Αργότερα ιδρύθηκε το κοινόν των Θετταλών. Κατά το χρησμό του Μαντείου των Δελφών "Γαίης μεν πάσης το Πελασγικόν Άργος άμεινον" (=απ' όλο τον κόσμο η καλύτερη γη είναι θεσσαλική). Κατά τα Μηδικά η στάση τους ήταν επαμφοτερίζουσα, ενώ πήραν μέρος στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου κατά των Περσών με το ονομαστό θεσσαλικό ιππικό. Το 197 π.Χ. κατακτήθηκαν από τους Ρωμαίους. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους η Θεσσαλία ανήκε στο θέμα της Ελλάδας με πρωτεύουσα τη Λάρισα και από το 1246 με την ίδρυση της αυτοκρατορίας της Νικαίας ιδρύθηκε το Δεσποτάτο της Θεσσαλίας. Στη δικαιοδοσία των Τούρκων περιήλθε το Πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν καταφύγιο σε ορεινές περιοχές του Πηλίου, των Αγράφων, κ.α. Το 1600 ο μητροπολίτης Λάρισας Διονύσιος (Σκυλόσοφος, όπως επονομάστηκε από τους Τούρκους) επιχείρησε επανάσταση κατά των Τούρκων, αλλά απέτυχε, όπως και τόσα άλλα κινήματα. Οι Θεσσαλοί πήραν μέρος στην επανάσταση του 1821, όμως έμειναν έξω από τα σύνορα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους. Οριστικά προσαρτήθηκε το 1881, εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας. Το έχουμε μεγάλη αγροτική επανάσταση (Κιλελέρ). Σημαντική είναι η προσφορά των Θεσσαλών κατά τη γερμανο - ιταλική κατοχή και την Αντίσταση. 

ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ AΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τυρναβίτικο Καρναβάλι - Μπουρανί (χορτόσουπα χωρίς λάδι) Ένα από αυτά τα έθιμα που έκανα τον Τύρναβο ξακουστό είναι το έθιμο του «Μπουρανί» την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας. Η χρησιμοποίηση σεξουαλικών και ερωτικών συμβόλων συνδυάζεται απόλυτα με τις παραδοσιακές λαϊκές εκδηλώσεις των Τυρναβιτών. «Το μπουρανί» είναι στην κυριολεξία ένα λαϊκό πανηγύρι αλλά στην ουσία είναι η γιορτή του φαλλού και συμβολίζει την αναπαραγωγή και την ευτεκνία. Για την προέλευση του, υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει ότι οι ρίζες του βρίσκονται στις πανάρχαιες εορτές των Ελλήνων: τα Διονύσια, τα Θεσμοφόρια, τα Αφροδίσια, τα Θαργήλια και κυρίως οι αλωαί που ήταν γεωργική εορτή πανάρχαια λατρεία και προθρησκευτική. Και η δεύτερη ότι προέρχεται από Αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν στον Τύρναβο γύρω στο 1770, λίγο πριν τα Ορφωλικά. Η δεύτερη εκδοχή μάλλον είναι και η επικρατέστερη, καθώς τεκμηριώνεται από ιστορικά στοιχεία. Καθώς λέγεται εκείνη την εποχή, έπεσε στον Τύρναβο επιδημία χολέρας και οι περισσότεροι κάτοικοι του βρήκαν θάνατο. Η πόλη ερημώθηκε και ο σουλτάνος της περιοχής, έφερε ένα τμήμα Αρβανιτών, για να κτίσει την καινούργια πόλη, δίπλα στην παλιά (η περιοχή αυτή ονομάζεται «Κόκκαλα» επειδή στην περιοχή θάφτηκαν όσοι βρήκαν τον θάνατο από την χολέρα). Οι Αρβανίτες αυτοί λοιπόν καθιέρωσαν το έθιμο που σώζεται ως τις μέρες μας. Το έθιμο αυτό λαμβάνει χώρα την Καθαρή Δευτέρα κάθε χρόνο στον Τύρναβο. Οι κάτοικοι της πόλης πηγαίνουν στο εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία στα βόρεια της πόλης σ’ έναν ελεύθερο ευρύ χώρο (ένα μεγάλο αλώνι). Η πορεία γίνεται σε πομπή της οποίας προηγούνται διάφορες ομάδες (θίασοι) μεταμφιεσμένων ή μη (μόνον ανδρών), οι οποίοι κουβαλούσαν όλα τα απαραίτητα για την λειτουργία. Όταν η πόλη έφθανε στο χώρο του Προφήτη Ηλία εκεί κάθε ομάδα έστρωνε στο έδαφος διάφορα φαγητά και μια μεγάλη φιάλη σε σχήμα «φαλλού» γεμάτη με κρασί ή με γαλακτόχρουν κράμα ούζου ή τσίπουρου με νερό. Παράλληλα άναβαν φωτιά πάνω στην οποία παρασκευάζοταν το «Μπουρανί» μια χορτόσουπα από σπανάκι και ξύδι για να νοστιμίζει. Αφού γινόταν το μπουρανί που είχε την μορφή σούπας σερβιριζόταν στους «μυουμένους» ως μέθεξη – συμμετοχή στα δρώμενα – και έτσι άρχιζε ο χορός και τα τραγούδια, οι αστεϊσμοί και τα πειράγματα με άσεμνες βασικά εκφράσεις. Πολλοί από τους άντρες που συμμετείχαν σ’ αυτό το τελετουργικό κρατούσαν στα χέρια τους φαλλούς σαν σκήπτρα και ήταν κατασκευασμένα από ξύλο ή πηλό ή ακόμα και από ψωμί και που αποτελούσαν το κυριότερο τελετουργικό σύμβολο. Στο έθιμο αυτό συμμετείχαν αυστηρά μόνο άντρες ενώ οι γυναίκες απείχαν, ίσως για λόγους σεμνοτυφίας λόγω των φερόμενων φαλλικών συμβόλων. Γυναικόπαιδα όμως παρακολουθούσαν τα δρώμενα καθώς επίσης και πλήθη επισκεπτών από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Σκόπελος - Το έθιμο της φεργάδας ή τράντας Την Κυριακή των Απόκρεω το γλέντι έφτανε στο κατακόρυφο. Το απόγευμα γινόταν το έθιμο της φεργάδας ή τράντας, που τα τελευταία χρόνια ξαναζωντανεύει στη Σκόπελο. Η φεργάδα ήταν ένα καράβι μεγάλων διαστάσεων κατασκευασμένο από ξύλα και καλάμια. Είχε κατάρτια, αμπάρι, φουγάρο και μηχανή μέσα στην οποία έκαιγαν σε τενεκέ καβαλλίνες, που έβγα¬ ζαν μια δυνατή άσχημη μυρωδιά. Μέσα στην τράντα βρισκόταν το πλήρωμα, οι τρανταραίοι, από τον καπετάνιο μέχρι τον τελευταίο μούτσο. Όλοι ήταν μουτζουρωμένοι και είχαν ένα σταυρό από λουλάκι στο μέτωπο και στα μάγουλα. Την τράντα την περνούσαν απ' όλα τα μέρη της πόλης κι όπου υπήρχε ανοιχτό μέρος σταματούσαν και χόρευαν κάνοντας χοντρά αστεία και πειράγματα . Τα άσεμνα τραγούδια ήταν απαραίτητα. Συνήθως ο καπετάνιος της τράντας ήταν ο πιο χωρατατζής. Έδινε διαταγές στο πλήρωμα κι αυτό τις εκτελούσε. Ο κόσμος τους κερνούσε πίττες και κρασί. Όλοι οι τραντα- ραίοι είχαν τα παρατσούκλια τους. Μερικές φορές η φεργάδα σταματούσε και οι τρανταραίοι έριχναν τα δίχτυα για να ψαρέψουν. Συνήθως στα δίχτυα πιανόταν ένας γερός, που τον έλεγαν Θόδωρα. Ο κόσμος φώναζε με τη χαρακτηριστική κραυγή "ουρα-ουρα". Το έθιμο της τράντας φαίνεται ότι έχει πολύ παλιά προέλευση. Λένε ότι οι τρανταραίοι με τα μουτζουρωμένα πρόσωπα απεικονίζουν τους αραπάδες πειρατές του Μεσαίωνα. Υπάρχει όμως και η άποψη, που πιθανότατα είναι πιο σωστή, ότι δηλαδή το μουτζούρωμα του προσώπου είχε απλώς σκοπό να κρύβει τα πρόσωπα αυτών που λάμβαναν μέρος. Παλαιότερα άνθρωποι σοβαροί και με κύρος στο νησί συμμετείχαν στην τράντα και δεν ήθελαν να αναγνωρίζονται. Συνηθίζουν στο τέλος να καίνε την τράντα και να την πετάνε στη θάλασσα. Αποκριές στα Τρίκαλα Τρελό αποκριάτικο ξεφάντωμα με πολλές εκπλήξεις υπόσχονται οι δήμοι Καλαμπάκας και Οιχαλίας για τις Απόκριες σύμφωνα με το πρόγραμμα εκδηλώσεων που ανακοίνωσαν. Στο δήμο Καλαμπάκας οι εκδηλώσεις ξεκινούν από τις 6 Μαρτίου και συνεχίζονται όλη την εβδομάδα. Την Κυριακή 9 Μαρτίου το 2ο κυνήγι θησαυρού για τους μικρούς φίλους ξεκινά, ενώ οι μεγάλοι φίλοι συνεχίζουν να ψάχνουν το θησαυρό φθάνοντας την αγωνία στο κατακόρυφο. Ο Μπάρμπα Γιάννης Κανατάς συναντά τους Ξυλοπόδαρους, ενώ οι νύφες, οι γαμπροί και τα συμπεθέρια ανταμώνουν με τους μάγους και τους ζογκλέρ και όλοι μαζί διασκεδάζουν σε μια μεγάλη παρέα σπάζοντας λαΐνια και πλέκοντας το γαϊτανάκι σε μια ξεκαρδιστική ατμόσφαιρα στην πλατεία Ρήγα Φεραίου. Το μεσημέρι τα παραδοσιακά δρώμενα μεταφέρονται στο δημοτικό διαμέρισμα Διάβας, στον Αγιο Θόδωρο, στον Αγιο Κωνσταντίνο χορεύουν όλοι παραδοσιακά στην Εκκλησία της Παναγίας, πολύχρωμα βεγγαλικά γεμίζουν τον ουρανό. 

ΧΟΡΟΙ Ένας από τους κυριότερους χορούς της Θεσσαλίας, που χορεύεται όμως και σε άλλες περιοχές. Το τραγούδι της καραγκούνας είναι μια αναφορά κι ένας θαυμασμός στην αρχοντική καραγκούνικη γυναικεία φορεσιά, η οποία μαζί μ’ αυτή της σαρακατσάνας, αποτέλεσαν θέματα μελέτης και έρευνας. Χορευτές και χορεύτριες σχηματίζουν κύκλο ανοιχτό με μέτωπο προς το κέντρο. Η λαβή είναι του Καλαματιανού. Ο χορός αποτελείται από τρία χορευτικά μοτίβα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων που εκτελούνται σε ισόχρονο κανονικό ρυθμό. 1Ο ΜΟΤΙΒΟ 1: Το δεξί πόδι δεξιά 2: Το αριστερό πόδι δεξιά 3: Το δεξιό πόδι δεξιά με τα δάκτυλα προς το κέντρο 4: Το αριστερό σε προεκβολή, ελαφρά στα δάκτυλα 5: Το αριστερό πόδι ενώνεται πίσω σε προσοχή με το δεξιό. Μέτωπο προς το κέντρο. 6: Το δεξί σε προεκβολή πίσω, ελαφρά στα δάκτυλα. 7: Το δεξί σε προεκβολή εμπρός ελαφρά στα δάκτυλα. 8: Όπως το 6 Επόμενο -> 

2Ο ΜΟΤΙΒΟ 1: Το δεξί βήμα δεξιά, λίγο πίσω και με τα δάκτυλα προς το κέντρο 2: Το αριστερό μισό βήμα δεξιά, με τη φτέρνα μπροστά από τα δάχτυλα του δεξιού και τα δάχτυλα προς το κέντρο. Τα βήματα αυτά, που είναι τα ίδια με του «Ρόβα», επαναλαμβάνονται συνολικά τέσσερις φορές. 3Ο ΜΟΤΙΒΟ 1: Το δεξί σε προεκβολή εμπρός ελαφρά στα δάκτυλα. 2: Αναπήδηση στο αριστερό και άρση του δεξιού, μπροστά, λυγισμένου. 3: Το δεξί έρχεται και πατά αριστερά, σταυρωτά, μπροστά από το αριστερό. 4: Το αριστερό πόδι κοντά στη φτέρνα του δεξιού, ελαφρά στα δάχτυλα. 5: Το αριστερό σε προεκβολή προς το κέντρο, ελαφρά στα δάχτυλα. 6: Αναπήδηση στο δεξί με άρση του αριστερού, μπροστά λυγισμένου. 7: Το αριστερό πόδι έρχεται και πατά δεξιά, σταυρωτά μπροστά από το δεξί. 8: Το δεξί κοντά στο αριστερό στην προσοχή. Ο Αθ. Μπίκος, απ’ όπου προέρχεται η σχηματική περιγραφή13 σημειώνει ότι στο τρίτο μοτίβο του χορογραφήματος, λόγω τεχνικής δυσχέρειας, η κίνηση του δεξιού ποδιού από το 6 στο 8 σημειώθηκε από το μπροστινό μέρος και όχι από το πίσω, που είναι η κανονική του φορά. Γι’ αυτό και τα βήματα 7 και 8 σημειώθηκαν δεξιότερα της κανονικής τους θέσης. 

ΜΟΥΣΙΚΗ Οι θεσσαλικοί χοροί είναι «αδικημένοι» από τα χορευτικά συγκροτήματα. Σπάνια βλέπουμε ομάδες να παρουσιάζουν χορούς από τη Θεσσαλία (εκτός κάποιων εξεραίσεων) και τα λίγα που έχουμε δει, είναι τα πιο “γνωστά”. Ίσως από αγνοία άλλων, ίσως επειδή η περιοχή έχει αργούς, ως επί το πλείστον, χορούς και δεν προσφέρουν θέαμα, ίσως επειδή το τραγούδι είναι απαραίτητο για να παρουσιαστούν. Κάνουμε μια προσπάθεια να παρουσιάσουμε κάποιους απ αυτούς τους χορούς με την ελπίδα κάποιοι από εσάς να τους γνωρίσουν καλυτέρα. Όπως όλοι οι θεσσαλικοί χοροί έτσι και της επαρχίας Ελασσόνας είναι, οι μεν ορεινοί, σταθεροί, δυναμικοί, επιβλητικοί ενώ οι πεδινοί είναι ήρεμοι, στρωτοί, αργοί. Επηρεασμένοι από βλάχους, Σαρακατσάνους, Ήπειρο, Ρούμελη και δυτική Μακεδονία, ενώ το Πήλιο από την νησιώτικη παράδοση λόγω σποραδων.Υπάρχουν δε ολόκληρα χωριά και περιοχές που κατοικούνται από πρόσφυγες από μικρά Ασία, πόντο, ανατολική Θράκη και κρατούν την δική τους παράδοση.Συνήθως οι χοροί συνοδευόταν από τραγούδι δίχως μάλιστα τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Τα τραγούδια αυτά αναφέρονται σε κλεφταρματολούς , σε γεγονότα της τότε εποχής, τον τρόπο ζωής , την εργασία κ.τ.λ. Τα μουσικά όργανα που υπήρχαν στην Θεσσαλία -όταν αυτά υπήρχαν- ήταν το βιολί και από τις αρχές του αιώνα το κλαρίνο , το λαούτο, το σαντούρι και το ντέφι με τα ζήλια δηλ. ο νταιρές. Βέβαια κατά τόπους υπήρχαν και άλλα όργανα που τα συναντάμε και σε άλλες περιοχές όπως τα χάλκινα που είχε το Λιβάδι (βλάχοι) και η Τσαριτσάνη, ζουρνάδες, νταούλια, γκάιντες, κτλ. εννοείται ότι προϋπηρχε όλων η φλογέρα. Tα ρούχα τώρα, οι φορεσιές, διέφεραν και από τόπο σε τόπο και από βουνό σε κάμπο και από πλούσιο σε φτωχό όπως παντού άλλωστε.Εξαιρώ γενικώς το Πήλιο γιατί σε όλα και μουσική και χορούς και ρούχα διαφέρει από την υπόλοιπη Θεσσαλία.Χαρακτηριστική είναι η φορεσιά που όλοι ξέρουμε η καραγκούνα που όμως αντιπροσωπεύει μονό την εκεί περιοχή δηλ. τα πεδινά των Τρικάλων και της Καρδίτσας οπού υπάρχουν και ζουν καραγκούνηδες. Κάθε τόπος λοιπόν έχει την δική του φορεσιά ίσως και κάθε χωριό. Στην Ελασσόνα έχουμε φορεσιές από το Δρυμό που είναι το πιο κοντινό μέρος που διασωθήκαν ρούχα, την Κρανιά που έχουν το μπουρμπούλι, μια ιδιαιτερότητα στο μαντήλι, το Μικρό Ελευθεροχώρι, η ποταμιά(περιοχή κατά μήκος του Ελασσονίτη ποταμού νότια) έχει διαφορετική ενδυμασία, η Βερδικούσια και τα βλαχοχώρια, το Λιβάδι με την ξεχωριστή κυρατζήδικη στολή για τους άνδρες και το καιρούκι, ειδικό δέσιμο του μαντηλιού με μεγάλες καρφίτσες για τις γυναίκες. τα Καλύβια και ο Κοκκινοπηλός που εκεί οι φορεσιές μοιάζουν με των υπολοίπων βλάχων, με τα κουκάκια κτλ. Παλιά είχαν ξεχωριστά γλέντια οι άνδρες και οι ξεχωριστά οι γυναίκες και μόνο λίγες φορές όπως οι γάμοι και το μεγάλο πανηγύρι του κάθε χωριού ήταν ανάμεικτα. Οι γυναίκες χόρευαν και τραγουδούσαν σε γιορτές όπως π.χ. οι «λαζαρίνες», «της σταυροπροσκύνησης»,τα Χριστούγεννα, της Παναγίας, σε αρραβώνες, γάμους, βαφτίσια και σε κάθε ευκαιρία όπως ας πούμε όταν πήγαιναν τις βελέντζες για πλύσιμο η στον τρύγο η στον θερισμό η όταν μάζευαν τη σοδιά και άπειρες άλλες εκδηλώσεις της ζωής. Οι γυναίκες ποτέ δεν είχαν όργανα στα γλέντια τους γι αυτό και τα πιο πολλά διασωθέντα τραγούδια είναι τα γυναικεία.Οι άνδρες πάλι δεν χρειαζόταν ειδικό λόγο για γλέντι. Το έστηναν ακόμη και δίχως λόγο στο καφενείο η και σε σπίτια μαζί με όργανα όταν υπήρχε η δυνατότητα. 

ΦΟΡΕΣΙΕΣ Επόμενο -> 
Οι παραδοσιακές φορεσιές της Θεσσαλίας, εκτός από αυτές των Βόρειων Σποράδων, είναι στην πλειονότητά τους αγροτικές. Εξετάζοντας αρχικά της γυναικείες φορεσιές, παρατηρούμε ότι σε αντίθεση με τις περισσότερες περιοχές της χώρας, οι θεσσαλικές δεν παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στις βασικές τους μορφές και σχήματα. Φυσικά υπάρχουν οι παραλλαγές της γιορτινής, της νυφικής και της καθημερινής φορεσιάς, της παντρεμένης, της χήρας ή της ανύπαντρης. Οι βασικές όμως αντιπροσωπευτικές γυναικείες φορεσιές της Θεσσαλίας είναι αριθμητικά ιδιαίτερα περιορισμένες. Ακόμη πιο περιορισμένη είναι η ποικιλία των αντρικών αμφιέσεων της Θεσσαλίας, αστικών και αγροτικών, που επιπλέον επαναλαμβάνονται στα περισσότερα διαμερίσματα της χώρας, με κάποιες παραλλαγές κι με χαρακτηριστική λιτότητα. Στο Πήλιο, οι αγρότες και οι πολεμιστές φορούσαν την πανελλήνια φουστανέλα, ενώ βρακιά φορούσαν οι ναυτικοί, οι πραματευτάδες και οι βιοτέχνες. Οι κοτζαμπάσηδες, οι παλαιότεροι αστοί, φορούσαν σαλβάρι ή τζουμπέ και στο κεφάλι σαρίκι. Οι τελευταίοι, με τις μετακινήσεις τους προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, ακολουθώντας την εξέλιξη της αστικής αμφίεσης, καθιέρωσαν τα φράγκικα ήδη από το Ο ενδυματολογικός χάρτης της Θεσσαλίας, σε ομάδες αμφιέσεων, αποτελείται από τις βλάχικες φορεσιές, τις καραγκούνικες, τις σαρακατσάνικες και την ιδιαίτερη περιορισμένη ποικιλία των ενδυμασιών του νομού Μαγνησίας. Οι βλάχικες φορεσιές, αστικές και αγροτικές, είναι διάσπαρτες και στους τέσσερις νομούς της Θεσσαλίας. Στους νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων, είναι επικρατέστερη η καραγκούνικη φορεσιά με ενισχυμένη παρουσία στην περιοχή της Καρδίτσας. Στο νομό Μαγνησίας εκτός από τις βλάχικες και σαρακατσάνικες επικρατούν οι αστικές, αντρικές και γυναικείες, οι πηλιορείτικες, στο Τρίκερι οι νησιωτικού τύπου αντρικές και γυναικείες και στον ανατολικό κάμπο η γυναικεία φορεσιά του Αλμυρού.  Επόμενο ->

Επόμενο ->  Νυφική φορεσιά Επισκοπής
Γιορτινή και νυφική φορεσιά με έντονους χρωματιστούς, πολύπλοκη σύνθεση, πλούσια κεντήματα και πολύμορφα και πολύτιμα υλικά, όπου επιβιώνουν διαχρονικά στοιχεία. Φοριέται με παραλλαγές στα χωριά του κάμπου της Θεσσαλίας. Αποτελείται από το λινό πουκάμισο του αργαλειού με τα μακριά κρόσσια, τον άσπρο πολύπτυχο βαμβακερό σαγιά, που είναι ο ανοιχτός κατακόρυφα βαμβακερός επενδυτής, στολισμένο στα μπροστινά και στον ποδόγυρο, το ολοκέντητο γιλέκο και τη χρυσοκέντητη ποδιά. Το κεφάλι καλύπτει το μαύρο μεταξωτό με τα παρδαλούδια, τα κεντήματα δηλαδή. Εντυπωσιακά είναι τα μαλαμοκαπνισμένα κοσμήματα που στολίζουν το κεφάλι, το λαιμό, το στήθος και την ποδιά. Γιορτινή φορεσιά απο Τρίκερι Μαγνησίας Η ομορφιά της γιορτινής φορεσιάς της Τρικεριώτισσας βρίσκεται στο βαρύτιμο κέντημα του πουκαμίσου, στο χρυσό ποδόγυρο της φούστας, στη χρυσοκέντητη βελούδινη ζώνη με τα μαλακωκαπνισμένα κλειδωτήρια, αλλά και στον όγκο της. Κατάσαρκα φοριέται πουκάμισο απο υφαντό πανί. Απο πάνω δύο ή τρείς μάλλινες ή φουντώματα, μάλλινα φουρό με πιέτες στο ίδιο σχέδιο με την εξωτερική φούστα ή φουστάνα. Κατόπιν φοριέται η ασπρούδα, κάτασπρο φαρδύ πουκάμισο ημίλινο με κέντημα κοφτό στις άκρες των φαρδιών μανικιών. Απο πάνω φοριέται το πάνινο μισοφόρι με μπούστο και πάνω απ’αυτό το καλόπ’κάμ’σο βαρύτιμο μεταξωτό συνήθως βυσσινί και πλούσια χρυσοκεντημένο στον ποδόγυρο και στα μανίκια. Τέλος το πολύπτυχο αμάνικο φουστάνι στολισμένο στον ποδόγυρο απο βαρύτιμο ύφασμα. Το κίτρινο αραχνοϋφαντό μαντήλι με σταμπωτά ανθόκλαρα με πούλιες και χρυσά κρόσσια καλύπτει λαιμό και ώμους. Το στήθος στολίζει χρυσή καρφίτσα. Επόμενο -> 

Αντρική φορεσιά χωριών Θεσσαλίας
Η συγκεκριμένη φορεσιά αποτελείται απο την πουκαμίσα με παπούδικο γυρισμένο γιακά, απο τη φουστανέλα η οποία είναι χωρισμένη σε δύο κομμάτια, το κεντημένο πισλί, τις μάλλινες μπέτσφες στις οποίες υπαρχουν και οι καλτσοδέτες, στo ύψος του γόνατου, και τα τσαρούχια με τις μαύρες φούντες. Στο στήθος δεσπόζει το κιουστέκι σε σχήμα σταυρού. 

Θράκη ΘΡΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΧΑΡΤΗΣ

Ιστορία Αρχαίας Θράκης
Κατά τις κρατούσες ιστορικές αντιλήψεις - τις οποίες δεν συμμερίζομαι - οι Θράκες είναι αρχαίο ινδοευρωπαϊκό φύλο συγγενές προς τους Έλληνες, Φρύγες, Ιλλυριούς. Κατά την προσωπική μου άποψη, όλοι οι πληθυσμοί της χερσονήσου του Αίμου είναι γηγενείς και σε χρόνους πολύ μακρινούς είχαν κοινή ανθρωπολογική βάση. Η οποιαδήποτε πολιτιστική τους ανάπτυξη συντελείται με κέντρο το Αιγαίο. Συνεπώς, οι λεγόμενοι Θράκες, Ιλλυριοί, Μακεδόνες, Τρώες, Κρήτες κ.λπ. είναι περιφερειακοί πληθυσμοί που έχουν σαν κέντρο τον Αιγαιακό πολιτισμό. Οι οποιεσδήποτε διαφοροποιήσεις συντελούνται μετά την καταστροφή -λόγω της εκρήξεως του Ηφαιστείου της Θήρας— του Αιγαιακού πολιτισμού. Μοιραία την πολιτική σκυτάλη παίρνουν πρώτα η Κρήτη και ακολούθως τα οχυρά πολίσματα της Πελοποννήσου και της Βοιωτίας. Η περίοδος που ονομάζεται μυκηναϊκή είναι, όπως αποδεικνύουν τα γλωσσικά ευρήματα, περίοδος ελληνική, άρα και η προγενέστερη πρέπει να ήταν περίοδος Ελλήνων, εφόσον υπάρχει μια αδιάσπαστη πολιτιστική και γλωσσική ενότητα. Εξελληνισμός σημαίνει εκπολιτισμός. Και συνεπώς, ανεξάρτητα από ονομασίες, οι λαοί εξελληνίζονται, δηλαδή εκπολιτίζονται, όχι με τον ερχομό κάποιων δήθεν ελληνικών φύλων από το Βορρά, αλλά με την άνοδο του πολιτισμού από το Νότο προς το Βορρά. Άρα και οι Θράκες, στο μέτρο που μετέχουν μια κοινής πολιτικής παραδόσεως που ονομάστηκε ελληνική και η οποία ανεξάρτητα από επιρροές —κυρίως από Ανατολή και Νότο—, είναι μια ιθαγενής πολιτιστική δημιουργία. Οι Θράκες για πρώτη φορά απαντούν στον Όμηρο, ως συγγενείς και σύμμαχοι των Τρώων. Ονομάζονται δε «Θρήικες ακρόκομοι». Ο Ηρόδοτος θεωρεί τους Θράκες ως τον πολυπληθέστερο μετά τους Ινδούς λαό του αρχαίου κόσμου. Το ίδιο υποστηρίζει και ο περιηγητής Παυσανίας. Ο γεωγράφος Στράβων (2ος μ.Χ. αιώνας) υπολογίζει τους Θράκες σε και τους χωρίζει σε 22 φυλές. Οι θρακικές φυλές δεν είχαν μόνιμη εγκατάσταση, αλλά λόγω ποιμενικού βίου ήσαν μετακινούμενες. Ίσως μάλιστα οι φυλές να δημιουργήθηκαν με βάση κάποιον ισχυρό ποιμένα πατριάρχη, που εξελίχθηκε σε φύλαρχο. Την κινητικότητα των θρακικών φυλών υποδηλώνει το όνομα μιας θρακικής φυλής, των «αλητών». Αλητοί, από το ρήμα αλάομαι, σημαίνει περιπλανώμενοι. Άλλες γνωστές Θρακικές φυλές είναι οι Αψίνθιοι (ανατολικά του Αίμου), οι Βέσσοι ή Βησσοί (μεταξύ Ροδόπης και Αίμου), οι Βισαλτοί (κατά μήκος του Στρυμόνα), οι Βίστονες (στις ακτές του Αιγαίου), οι Βρίαντες (απέναντι από τη Σαμοθράκη), οι Γέτες (μεταξύ Αίμου και Δουνάβεως), οι Δερραίοι (στον κάτω Στρυμόνα), οι Δίοι (στη Ροδόπη), οι Ηδώνες (στην πεδιάδα του κάτω Στρυμόνα), οι Θυνοί (στην ενδοχώρα του Βυζαντίου), οι Κορπίλοι (κοντά στο Διδυμότειχο), οι Μαίδοι, (στις κοιλάδες του άνω Στρυμόνα), οι Οδρύσσαι (στην κοιλάδα του Έβρου), οι Πίερες (στην περιοχή του Παγγαίου), οι Σαπαίοι (μεταξύ Βιστονίδος και Νέστου), οι Σέρδαι (στην περιοχή της Σερδικής νυν Σόφιας), οι Σίθωνες (στη Σιθωνία), οι Σιντοί (μεταξύ Στρυμόνα και Νέστου), οι Τραλείς (στον άνω Νέστο) κ.ά. Από τον Ξενοφώντα μνημονεύεται και μια θρακική φυλή, οι Μελινοφάγοι , επειδή έτρωγαν μελίνη, είδος κέγχρου (Ξεν. Αν. 7, 5, 12). Από τις τοποθεσίες που μνημονεύσαμε φαίνεται σαφώς, ότι το ανατολικό Τμήμα της προ του Φιλίππου Μακεδονίας το κατοικούσαν θρακικά φύλα. Ήταν με άλλα λόγια Θράκη. Άρα, το βασίλειο του Φιλίππου ήταν Μακεδονο-θρακικό. Οι πληροφορίες των αρχαίων για τους Θράκες ποικίλλουν. Στον Όμηρο αναφέρονται ως δίκαιοι, φιλήσυχοι και λιτοδίαιτοι. Άλλοι γράφουν πως ήσαν φιλήδονοι και οινοπότες. Ο Θουκυδίδης, που ήταν Θραξ από τον πατέρα του κι έζησε το 2ο ήμισυ της ζωής του στη Θράκη, τους χαρακτηρίζει λαό μαχητικό. Ο Μένανδρος γράφει ότι μεταξύ των Θρακών ίσχυε η πολυγαμία, πράγμα που δημιουργούσε δημογραφικά προβλήματα με ιδιότυπες κοινωνικές προεκτάσεις (π.χ. πώληση γυναικών και παιδιών, θρήνοι κατά τη γέννηση των παιδιών, χαρές και χοροί όταν πέθαινε κάποιος). Οι νεκροί καιγόταν και οι τάφοι των πλουσίων καλύπτονταν με τύμβους. Για να υποδηλώσουν την ευγενή καταγωγή τους συνήθιζαν να στιγματίζουν το σώμα τους, να κάνουν, δηλαδή, «τατουάζ». Ο οπλισμός τους, όπως μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο, ήταν ελαφρύς μικρές ασπίδες (πέλτες), ακόντια και κοντά εγχειρίδια. Δεν είχαν ανεπτυγμένη οικονομία. Ζούσαν κυρίως από τον πόλεμο. Μόνο όταν δημιουργήθηκαν μεγάλα ελληνικά κέντρα στις παραλιακές περιοχές, αρχίζει ν’ αναπτύσσεται η υλοτομία, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η μεταλλουργία με κέντρο τη Σπαπτή ‘Υλη του Παγγαίου. Επόμενο -> 

Μπορεί οι Θράκες να πήραν πολλά πολιτιστικά στοιχεία από τη Νότια Ελλάδα, έδωσαν όμως σ’ αυτήν κάτι πολύ σημαντικότερο: την Ορφική λατρεία και τη Διονυσιακή λατρεία από την οποία γεννήθηκαν η αρχαία μουσική, τα αρχαία μυστήρια, η αρχαία ποίηση και ειδικά στο Νότο, εκτός από τα μυστήρια, και πολλές άλλες θεότητες, κυρίως χθόνιες. Είναι ενδεικτικό ότι ο Εύμολπος, γιος του Μουσαίου, θεωρείται ιδρυτής των Ελευσινίων Μυστηρίων, και ο Ορφεύς, των ορφικών μυστηρίων. Τα παραπάνω ονόματα (Μουσαίος, Εύμολπος, Ορφεύς) δείχνουν πως οι ποιητικές καταβολές του ελληνικού κόσμου έχουν αφετηρία τις θρακικές τελετές. Είναι ακόμη ενδεικτικό ότι οι Θράκες μετείχαν στις εορτές των Αθηναίων. Στο περίφημο προοίμιο της “Πολιτείας του Πλάτωνα ο Σωκράτης λέγει για μια εορτή του Πειρειά: ‘Καλή μεν συν μοι και η των επιχωρίων πομπή έδοξε είναι, ου μέντοι ήταν εφαίνεται πρέπειν ην οι Θράκες έπιμπον” (Ωραία μου φάνηκε και η πομπή των εντοπίων, αλλά νομίζω ότι, καθόλου δεν υστερούσε και η πομπή που έστειλαν οι Θράκες). Εξάλλου, οι κάτοικοι των νοτίων περιοχών δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στον εαυτό τους και τους Θράκες πάνω στη βάση της φυλετικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί ελληνικοί μύθοι συνδέουν τους Θράκες με τους κατοίκους νοτίων περιοχών. Π.χ. ο «Θρήικιος Βορέας» αρπάζει την Ωρείθνια, ο Ηρακλής αρπάζει τ’ άλογα του Θρακός Διομήδη, ο Φινεύς από τη Θράκη μετέχει στην αργοναυτική εκστρατεία, ο Τηρεύς (Θραξ και αυτός) βοηθά τον Αθηναίο Πανδίωνα και νυμφεύεται τη θυγατέρα του Πρόκνη. Τέλος, ο Ορέστης ιδρύει πόλη στη Θράκη που φέρει τ’ όνομά του, Ορεστιάδα. Εκείνο πάντως που διαφοροποιούσε τους κατοίκους της Θράκης από τους κατοίκους των νοτίων περιοχών είναι η γλώσσα. Δεν ξέρω σε ποια γλωσσικά στοιχεία στηρίζονται διάφοροι ερευνητές, ώστε να θεωρούν την αρχαία θρακική τμήμα της ινδοευρωπαϊκής, γλώσσα συγγενή προς τη φρυγική και αρμενική, με επιδράσεις Ιλλυρικές, Σκυθικές, κ.λπ. Όμως διερωτώμαι: χωρίς γλωσσική συγγένεια προς την ελληνική, πώς επετεύχθη η διείσδυση τόσων λατρευτικών στοιχείων της Θράκης στη Ν. Ελλάδα; Εκείνο πάντως που είναι βέβαιο, μια και οι Θράκες δεν είχαν δική τους γραφή, είναι πως τα πρώτα γραπτά ίχνη της Θράκης είναι ελληνικά. Αυτό που οι ερευνητές —ακόμη και οι δικοί μας— ονομάζουν «εξελληνισμό», ενώ πρόκειται περί εκπολιτισμού, συντελείται εντονότερα μετά τον 7ο π. Χ. αιώνα. Οι διαφορές Βορρά-Νότου δεν ήταν τόσο φυλετικού όσο πολιτιστικού επιπέδου. Με άλλα λόγια κατά τον 6ο και 5ο π. Χ. αιώνα δεν υπάρχουν μεταξύ Αθηναίων και Θρακών φυλετικές προκαταλήψεις. Είναι ενδεικτικό ότι η Αβρότονος, μητέρα του Θεμιστοκλή, και η Ηγησιπύλη μητέρα του Κίμωνα, αλλά και ο Όμηρος πατέρας του Θουκυδίδη, ήσαν από τη Θράκη. (Οι Αθηναίοι είχαν εξ αρχής επισημάνει τη σημασία ειδικά της Καλλιπόλεως. Μετά από πρόσκληση των Δολόγκων, ο Μιλτιάδης ο Πρεσβύτερος, έκτισε εκεί αποικία. Στη διοίκηση τον διαδέχθηκε αργότερα ο Μιλτιάδης ο Νεώτερος, ο νικητής του Μαραθώνα. Ο Μιλτιάδης νυμφεύθηκε την Ηγησιούλη, μητέρα του Κίμωνα. Επίσης στη Θράκη κατέφυγε μετά την τελευταία εξορία του ο Αλκιβιάδης, που είχε στενούς δεσμούς με τοπικούς άρχοντες). Πάντως στους μετά το Φίλιππο χρόνους, το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, κυρίως το νοτίως του Αίμου και των παραλίων του Εύξεινου, της Προποντίδας και του Αιγαίου είχε ως μητρική γλώσσα την ελληνική. Οι Θράκες μετείχαν σ’ όλες τις περιπέτειες του ελληνισμού. Στους Μηδικούς πολέμους, στον Πελοποννησιακό πόλεμο (τότε αναδεικνύεται ο βασιλιάς Σιτάλκης), στους πολέμους Αθηναίων-Φιλίππου (τότε ακούγεται το όνομα του Κερσοβλέπτη), στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου και σ’ όλη πια την ύστερη περίοδο, ελληνιστική, ελληνορωμαϊκή, βυζαντινή, λογίζονται ως τμήμα του ευρύτερου ελληνικού χώρου. Ακμαίες ελληνικές αποικίες θα δώσουν ιδιαίτερη λάμψη στην περιοχή, όπως τα Άβδηρα, η Μεσημβρία, η Μαρώνεια, η Σηστός, η Πέρινθος και τέλος η Αγχίαλος Για τους αρχαίους προγόνους μας η Θράκη πήρε την ονομασία της από την Κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης και ότι για τον Πλάτωνα, τον Πίνδαρο και τον Αισχύλο η ονομασία της είχε συμβολικό χαρακτήρα και υποδήλωνε τον τόπο της αγνής διδασκαλίας και της ιερής ποίησης. Για μας μέχρι πρόσφατα ήταν τόπος τιμωρίας, εξορίας, δυσμενούς μεταθέσεως, έτσι που οι εντόπιοι να αποκαλούν χλευαστικά την ευλογημένη γη τους Θρακιστάν! Πηγή: 

ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ Δημήτρης Βραχιόλογλου, λαογράφος: «Τα ήθη και τα έθιμα πάντα διατηρούσαν το λαό μας σε μια κινητικότητα, ιδιαίτερα σε καιρούς που οι άνθρωποι δεν είχαν χρήματα» 12 Δεκεμβρίου του Αγίου Σπυρίδωνα, η γιαγιά μου έλεγε πως «σπυρί σπυρί μεγαλώνει η μέρα», ήταν η μέρα που στο σπίτι μας ξεκινούσαν οι ετοιμασίες για τα Χριστούγεννα, στολίζαμε το σπίτι, το δέντρο και ξέραμε ότι μπαίνουμε στην τελική ευθεία για τα Χριστούγεννα. Φέτος η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεν μου ενέπνεε πνεύμα εορταστικό, γι’ αυτό και στην εκπομπή «Μεσημεριάτικα» της 12ης Δεκεμβρίου επέλεξα να μιλήσω με έναν άνθρωπο που ξέρει την παράδοση της Θράκης πολύ καλά, και όχι μόνο την γνωρίζει αλλά την έχει κάνει τρόπο ζωής, τόσο μέσα από την συνεχή επαφή του με τους μεγαλύτερους ανθρώπους, τους οποίους επισκέπτεται συχνά στα χωριά της Θράκης και κυρίως του Έβρου, όσο και μέσα από τον ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΟΜΙΛΟ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ, μέσα από τον οποίο κρατά ζωντανή την λαϊκή ιστορία αυτού του τόπου. Ο άνθρωπος αυτός δεν είναι άλλος από τον λαογράφο Δημήτρη Βραχιόλογλου, ο οποίος όχι μόνο αποδέχτηκε το κάλεσμα αλλά κατάφερε μέσα από μια ραδιοφωνική εκπομπή να «ξυπνήσει» μνήμες και μυρωδιές του Δωδεκαημέρου. Εξάλλου όπως χαρακτηριστικά είπε τα ήθη και τα έθιμα πάντα διατηρούσαν τον λαό μας σε μια κινητικότητα, ιδιαίτερα σε καιρούς που οι άνθρωποι δεν είχαν χρήματα. 

ΧΟΡΟΙ Οι χοροί της Θράκης παρουσιάζονται πλούσιοι σε αριθμό και εντυπωσιακοί στο τρίπτυχο κίνηση, λόγος, μελωδία. Η ιδιάζουσα ακόμη συμμετρία κινήσεων του σώματος, σε συνδυασμό με συντονισμένα στην ίδια οξύτητα από τους χορευτές ζωηρά επιφωνήματα, είναι στοιχεία που προσδίδουν ξεχωριστά εντυπωσιακό χαρακτήρα στους θρακικούς χορούς. Οι χοροί είναι κυκλικοί, αντικριστοί και μεικτοί και έχουν διάφορες ονομασίες, κυρίως από τον τρόπο ή από τις περιστάσεις που χορεύονται, από ιδιαίτερα τοπικά γεγονότα, από εναρκτήριους στίχους τραγουδιών που τους συνοδεύουν κλπ. Οι πιο συνηθισμένοι είναι: Ζωναράδικος. Μεικτός χορός, από άντρες και γυναίκες, εντυπωσιακός, με μεγάλη διάδοση σ” όλη τη Θράκη. Οφείλει την ονομασία του στο γεγονός ότι οι χορευτές πιάνονται ο ένας από τον άλλο από τα ζωνάρια. Χορεύεται κυκλικά. Μπροστά μπαίνουν οι άντρες και ακολουθούν οι γυναίκες. Σύμφωνα με τα ήθη παλαιότερα, ο τελευταίος άντρας για να πιαστεί με την πρώτη χορεύτρια του γυναικείου κύκλου και ν” αποτελέσουν από κοινού έναν κύκλο, έπρεπε απαραίτητα να είχαν συγγενική σχέση μεταξύ τους. Η συνήθεια αυτή ίσχυε για το σύνολο των κυκλικών χορών, ιδιαίτερα στην περιφέρεια του Διδυμότειχου. Συγκαθιστός. Ιδιαίτερα σημαντικός χορός, από άντρες και γυναίκες. Χορεύεται στους γάμους, όταν πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη, επίσης σε πανηγύρια και άλλα γλέντια. Την ονομασία του οφείλει στο ότι το βήμα του χορευτή ημικάθεται μια στο δεξιό και μια στο αριστερό πόδι. Οι συγκαθιστοί σκοποί είναι πολλοί σε κλίμακες, τρόπους και αρχιτεκτονική μελωδιών. Χορεύονται κατά ζεύγη αντικριστά με μεγάλη ποικιλία χορευτικών σχημάτων και συνοδεύονται από ενθουσιώδη επιφωνήματα. Χασάπικος Πολιτικός ή Μακελάρης. θεωρείται πολεμικός χορός. Τη σημερινή ονομασία του έλαβε, επειδή ήταν ο χορός που συνηθιζόταν ιδιαίτερα από τη συντεχνία των μακελάρηδων (των χασάπηδων). Ο χορός αποτελείται από δυο μέρη, αργό και γρήγορο, που έχουν διάφορες ονομασίες: βαρύ χασάπικο, χασαπιά κ.ά. Αντικριστός ή Καρσιλαμάς. Χορός με μεγάλη διάδοση (καρσί = αντίκρυ). Συνηθίζεται ιδιαίτερα στις γαμήλιες τελετές και διασκεδάσεις. Στην παραδοσιακή εκτέλεση του χορού, οι γυναίκες κρατούν μαντήλι από δυο διαγώνιες άκρες, με τεντωμένα ή λυγισμένα τα χέρια στους αγκώνες και κινούν τα χέρια δεξιά-αριστερά ή περιστρέφουν το μαντήλι κυκλικά στη μια κατεύθυνση, ώσπου να διπλωθεί» μετά αυτό ξεδιπλώνεται στην αντίθετη κίνηση. Γίκνα. Γαμήλιος χορός της περιοχής Ορεστιάδας. Την ονομασία του οφείλει στο χρώμα (κνα) που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες .για το βάψιμο των νυχιών τους. Ζεϊμπέκικος. Αργός χορός, παρόμοιος με αντικριστό καρσιλαμά, θεωρείται χορός πολεμικής καταγωγής και χορεύεται από δύο άτομα. Οι κινήσεις γίνονται σε νοερό κύκλο. Έχει αργό και γρήγορο μέρος, χωρίς τυποποιημένα βήματα, τα οποία κατά περίσταση δίνουν στο χορευτή τη δυνατότητα να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του. Μαντηλάτος. Χορός αντικριστός, συνήθως από έναν άντρα και μια γυναίκα. Οφείλει την ονομασία του στο μαντήλι που κρατούν οι χορευτές. Συνηθιζόταν ιδιαίτερα στους γάμους, στο δρόμο, όταν πήγαιναν να πάρουν τη νύφη ή τον κουμπάρο για την εκκλησία. Ταπεινός. Χορός γαμήλιος, γυναικείος, απλός και αργός, με μικρά βήματα, ο πρώτος μετά τη στέψη, με τη νύφη στην κορυφή του χορού. 

ΜΟΥΣΙΚΗ  Επόμενο ->
Το όνομα των Θρακών είναι συνδεμένο από τα πανάρχαια χρόνια με την τέχνη της μουσικής. Ο Όμηρος αναφέρει ότι η λατρεία των Μουσών ξεκίνησε από τη Θράκη και σύμφωνα με τον Στράβωνα οι Θράκες μετέφεραν τη μουσική παντού : «Μέχρι της Ινδικής εκείθεν και την πολλήν μουσικήν μεταφέρουσιν». Και στους νεότερους χρόνους όμως οι Θράκες, διακρινόμενοι για την αγάπη, την έφεση αλλά και την ικανότητά τους στη μουσική, έπλασαν ιδιαίτερους μουσικούς δρόμους, χρησιμοποιώντας, ειδικά από τους βυζαντινούς χρόνους και έπειτα, τα ηχοχρώματα των βυζαντινών μελών, όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί μέχρι τότε. Χαρακτηριστικά ο μεγάλος Θρακιώτης καλλιτέχνης τραγουδιστής, Χρόνης Αηδονίδης αναφέρει ότι : «…Η μουσική της Θράκης, ειδικά της ανατολικής, είναι συνυφασμένη με το βυζαντινό τραγούδι…». Ειδικότερα η μουσική της Ανατολικής Θράκης είναι πρόσχαρη με έντονη μελωδικότητα, και μοιάζει με τη Μικρασιατική μουσική και ιδιαίτερα της Πόλης που και αυτή είναι έντονα επηρεασμένη από τη βυζαντινή μουσική παράδοση. Και η Δυτική Θράκη έχει βυζαντινά στοιχεία στη μουσική της, αλλά λιγότερα γιατί είναι επηρεασμένη από τα Βαλκάνια.. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος για τον οποίο η μουσική αυτή είναι έντονα διαφοροποιημένη από την παραδοσιακή μουσική του υπόλοιπου Ελλαδικού χώρου. Το χαρακτηριστικό δυτικοθρακιώτικο μουσικό ύφος εκδηλώνεται με ζωηρούς, γρήγορους χορούς χωρίς να απουσιάζουν βέβαια και οι αργοί σκοποί οι οποίοι συνδέουν πολιτιστικά τη δυτική με την υπόλοιπη Θράκη. Η μουσική της Βόρειας Θράκης έχει πιο πολύ βαλκανικό χρώμα αλλά και πάλι υπάρχουν πολλά στοιχεία της βυζαντινής μουσικής. Απ’ όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η βυζαντινή μουσική παράδοση είχε ευθύς εξ αρχής επικρατήσει στο Θρακιώτικο χώρο περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή. Τα είδη της μουσικής, που κυριαρχούν σήμερα στη περιοχή αυτή , είναι πολλά και ποικίλα. Σε όλα τα τοπικά παραδοσιακά τους τραγούδια, διακρίνεται εναργώς το χαρακτηριστικό της ιδιαιτερότητας των ήχων, όχι μόνο σε σχέση με τη μουσική των υπόλοιπων περιοχών της Ελλάδας, αλλά και μεταξύ των τριών διαμερισμάτων. Όσον αφορά τους ρυθμούς υπάρχει πλούτος και μεγάλη ποικιλία. Απλοί και σύνθετοι δίσημοι μέχρι και δωδεκάσημοι, πλέκουν ένα θαυμαστό ιστό ρυθμικών σχηματισμών, τον πιο πλούσιο απ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Αυτοί οι ρυθμοί εκφράζονται σε μια μεγάλη ποικιλία χορών όπως ο Ζωναράδικος, ο Μαντιλάτος, ο Συγκαθιστός, ο Χασάπικος, ο Καρτσιλαμάς κ. ά. Εμφανής είναι επίσης η διαφοροποίηση, όχι μόνο των ήχων και των ρυθμών, αλλά και των μουσικών οργάνων, που χρησιμοποιούνται σε κάθε διαμέρισμα. Η Ανατολική Θράκη χρησιμοποιεί, κατά βάση, βυζαντινά όργανα, όπως: Κανονάκι. Χορδόφωνο όργανο της ελληνικής βυζαντινής παραδοσιακής μουσικής, Ούτι. Χορδόφωνο όργανο δημοφιλές στους ανατολικούς λαούς. Η ονομασία του προέρχεται από το αραβικό al oud = ξύλο. Στο ΄΄μπράτσο’’ του δεν έχει τάστα. Πολίτικη λύρα. Χορδόφωνο όργανο σε σχήμα αχλαδιού. Παίζεται με δοξάρι, Κρουστά ( Μάσα ή Μάσια, Νταούλι, Τουμπελέκι, Τζαμάρα ( κρόταλο)) Η Βόρεια Θράκη χρησιμοποιεί: Θρακιώτικη λύρα. Γκάιντα. Αερόφωνο πνευστό όργανο. Αποτελείται από έναν ασκό και έναν ή περισσότερους αυλούς. Φλογέρα και Καβάλ (καβάλι). Ξύλινη φλογέρα με μεγάλο μήκος. Η Δυτική Θράκη χρησιμοποιεί κυρίως: Κλαρίνο, Ούτι και συνοδευτικά επιλεκτικά όργανα και των δύο άλλων διαμερισμάτων.  Επόμενο ->

Ούτι Ζουρνάς Λαούτο ή Λαγούτο Κανονάκι. 
Εκτός από τα βασικά αυτά όργανα χρησιμοποιούνται σε ορισμένες περιπτώσεις και: Ζουρνάς, ( πνευστό όργανο που μοιάζει με το κλαρίνο ή τον αυλό). Λαούτο ή Λαγούτο, από τα παλαιότερα έγχορδα μουσικά όργανα που μοιάζει με το Ούτι αλλά έχει τάστα, και Βιολί. Αυτή η μεγάλη ποικιλία των ήχων, ο πλούτος των μελισμάτων, των ρυθμών και των μουσικών οργάνων, μαρτυρεί ότι η Θρακιώτικη μουσική έλκει και αυτή την καταγωγή της, όπως και η όλη εν γένει ελληνική παραδοσιακή μουσική, βυζαντινή και λαϊκή - δημοτική, από την αρχαία ελληνική μουσική. Αυτή ακριβώς η εντυπωσιακή μελωδική, ηχητική, οργανική και ρυθμική ποικιλία, αποτελεί για τους σημερινούς μελετητές της ελληνικής μουσικής ένα απέραντο πεδίο εξερεύνησης. Η εμφάνιση δε σπουδαίων ερμηνευτών που την πρόβαλαν στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, την έκαναν ιδιαίτερα ελκυστική. Ταυτόχρονα νέοι μουσικοί και ερμηνευτές, αλλά και πολλοί σύλλογοι και σωματεία έγιναν εστίες διάδοσης της Θρακιώτικης μουσικής με αποτέλεσμα σήμερα σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας να ακούγονται τα ωραιότατα Θρακιώτικα τραγούδια. Ούτι Ζουρνάς Λαούτο ή Λαγούτο Κανονάκι. 

ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ Επόμενο -> 
Παραδοσιακές ονομάζονται οι ενδυμασίες που φορέθηκαν στην προβιομηχανική εποχή. Η εποχή αυτή διήρκησε στη Μακεδονία και τη Θράκη ως τη δεκαετία του 1950. Ο τρόπος διαμόρφωσης των ενδυμασιών αυτών διέπεται από τους νόμους της παράδοσης, είναι προφορικός και άγραφος: Η μια γενιά παραδίδει στην άλλη, η μάνα στη κόρη, ο τεχνίτης στο μαθητευόμενο. Οι παραδοσιακές ενδυμασίες δεν ακολουθούσαν τη μόδα της κάθε εποχής αλλά επηρεάζονταν από τη μόδα. Οι αλλαγές ήταν μικρές, ο ρυθμός αργός, γιατί στην παραδοσιακή κοινωνία οποιαδήποτε αλλαγή έπρεπε να έχει τη γενική αποδοχή των μελών της κοινότητας. Η παραδοσιακή ενδυμασία έντυνε και στόλιζε το κορμί, το προστάτευε από κινδύνους ορατούς (κρύο, ζέστη, τραυματισμό) και αόρατους (κακό μάτι, κακιά ώρα, δαιμονικά κ.α.) και αποτελούσε ένα είδος ταυτότητας που δήλωνε το φύλο, την ηλικία, το επάγγελμα, την εθνικότητα, το θρήσκευμα, την περιοχή καταγωγής ή και το συγκεκριμένο τόπο, την κοινωνική θέση, την οικογενειακή (παντρεμένη, χήρα, ανύπαντρη) και τη συναισθηματική κατάσταση (πένθος, χαρά). ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ Επόμενο -> 

Η ενδυμασία δεν ήταν μόνο χρηστικό αντικείμενο αλλά σε πολλές περιπτώσεις ήταν σπάνια καλλιτεχνικά δημιουργήματα υψηλής τέχνης και αισθητικής. Έργα ανθρώπων θαυμαστά όπου δείχνεται η επιθυμία για στολισμό, προβολή, καθιέρωση. Έργα που έδειχναν την ταυτότητα του τόπου και των κατοίκων της. Ανδρική παραδοσιακή γαμπριάτικη στολή, φορεσιά που αποτελείται από: γιλέκο τσόχινο, πουκάμισο βαμβακερό, ποτούρι ή βράκα , ζωνάρι υφαντό Γυναικεία παραδοσιακή στολή, φορεσιά που αποτελείται από: φόρεμα εσωτερικό, αμάνικο φόρεμα, ζώνη,ποδιά και μαντήλα. 

Μακεδονία ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΧΑΡΤΗΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΧΑΡΤΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ Επόμενο -> 
Η ιστορία της Μακεδονίας έχει τις ρίζες της στους πολύ παλιούς χρόνους. Αρχίζει απ' την αρχαιότητα και φτάνει, μέσα απ' τους αιώνες, γεμάτη λαμπρές ενδιαφέρουσες σελίδες αγώνων, ηρωισμού, πολιτισμού, δράσης, καταστροφών, νικών και δόξας, στις δικές μας μέρες. Τα ονόματα Μακεδονία και Μακεδόνας προέρχονται απ' τη δωρική λέξη μάκος (που σημαίνει μήκος) και δήλωνε ότι η Μακεδονία είναι η χώρα με τους ψηλούς, μακριούς, ανθρώπους. Άλλη τους ονομασία ήταν Μακέτες και η χώρα Μακετία. Η μυθολογία όμως λέει ότι η Μακεδονία πήρε τ' όνομά της απ' το Μακεδόνα ή Μάκεδνο, που ήταν γενάρχης του λαού των Μακεδόνων, που, κατά μια άποψη, ήταν γιος του Δία και της Θυίας, ενώ κατ' άλλη ήταν γιος του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Ο Ηρόδοτος λέει ότι οι Μακεδόνες είναι απόγονοι των Τημενιδών - Ηρακλειδών απ' το Άργος που έφυγαν μ' επικεφαλής τα βασιλόπουλα Γαυάνη, Αέροπο και Περδίκκα κι εγκαταστάθηκαν στη βορινή αυτή περιοχή της Ελλάδας. Αυτό όμως δεν μπορεί νάναι σίγουρο, ότι δηλαδή έγινε μετακίνηση απ' το νότο στο βορρά, μια και ξέρουμε ότι οι Έλληνες κατέβηκαν απ' τα βόρεια της Ευρώπης προς το νότο γύρω στο 12ο π.Χ. αιώνα. Ένα μέρος των Δωριέων έμεινε στη Μακεδονία και κράτησε για αρκετό διάστημα την ελληνικότητα της φυλής, αφού και οι Έλληνες που κατέβηκαν στο νότο και στα αστικά παράλια δημιούργησαν έναν άλλο πολιτισμό. Ωστόσο, η ομοιότητα που υπήρχε στη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα με τους Έλληνες του νότου, είναι αυτή που μάλλον συντέλεσε και στη δημιουργία του μύθου για την άνοδο των Τημενιδών. Με τον όρο Μακεδονία εννοείται το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας των Δωριέων Ελλήνων. Eνώ η έννοια Μακεδονία, σαν γεωγραφική και πολιτική οντότητα, ολοκληρώθηκε κατά τους κλασικούς χρόνους. Η Μακεδονία μπαίνει στην ιστορία της Ελλάδας με το γιο του Αμύντα, τον Αλέξανδρο τον Α' ( ), το γνωστό ως Φιλέλληνα (= πατριώτη), που ήταν αρκετά δραστήριος, έξυπνος και δυναμικός κι έβαλε τις στρατιωτικές και πολιτικές βάσεις του μακεδονικού κράτους. Στους μηδικούς πολέμους συνεργάστηκε με τους Αθηναίους, που βοήθησε αρκετά κι αυτοί, για να τον τιμήσουν, του έδωσαν τον τίτλο του φιλέλληνα (= πατριώτη) και του 'στησαν χρυσό ανδριάντα στους Δελφούς. Όλοι οι επόμενοι βασιλιάδες της Μακεδονίας συντέλεσαν στο να βαδίσει η χώρα τους σταθερά προς την πρόοδο. Η μετέπειτα ακμή της με το Μέγα Αλέξανδρο δεν ήταν τυχαία και ξαφνική. Όλοι οι βασιλιάδες πριν τον Αλέξανδρο έβαζαν ο καθένας τη δική του πέτρα στο χτίσιμο της μεγάλης Μακεδονίας και Ελλάδας. Οι Βασιλιάδες αυτοί ήταν: Περδίκκας Β' π.Χ. Αρχέλαος Α' π.Χ. Κρατερός 399 π.Χ. Ορέστης της Μακεδονίας π.Χ. Αρχέλαος Β' π.Χ. Αμύντας Β΄ 393 π.Χ. Παυσανίας της Μακεδονίας 393 π.Χ. Αμύντας Γ΄ 393 π.Χ. Αργαίος Β΄ π.Χ. Αμύντας Γ΄ (αποκατάσταση) BC Αλέξανδρος Β' π.Χ. Πτολεμαίος Α΄ π.Χ. Περδίκκας Γ΄ π.Χ. Αμύντας Δ΄ π.Χ. Επόμενο -> 

Εκείνος όμως που οργάνωσε τη Μακεδονία ως κράτος σύγχρονο της εποχής κι έβαλε τις βάσεις της Μεγάλης Ελλάδας ήταν ο Φίλιππος ο Β' ( π.Χ.). Η Μακεδονία πρόβαλε κυριαρχικά στον ελλαδικό χώρο, κατόρθωσε να ενώσει υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά πόλεις-κράτη και όλους τους Έλληνες κι έσμιξε τις τύχες του λαού της γωνιάς αυτής της Ευρώπης. προετοίμασε στην ουσία την πρώτη Ελληνική Ομόσπονδία. Προετοίμασε την κατάσταση κι έδωσε μια δυνατή σφριγηλή Μακεδονία στο γιο του, τον Αλέξανδρο το Μεγάλο ή Μέγα, ( π.Χ.) που, επικεφαλής μιας πειθαρχημένης στρατιάς και χάρη στις αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή αυτή και τις υποκειμενικές δυνατότητες που δημιούργησαν οι εξαιρετικές ικανότητές του, στρατιωτικές και πολιτικές, κατάφερε να κατακτήσει την σημαντική Περσική αυτοκρατορία και το μισό του γνωστού τότε κόσμου. Η Μακεδονία έγινε η καρδιά κι ο νους των ελληνιστικών χρόνων. Το βασίλειο της Μακεδονίας σύντομα έχασε τον έλεγχο των αχανών ασιατικών εκτάσεων, αλλά διατήρησε την ηγεμονία του στην Ελλάδα έως ότου ηττήθηκε από τους Ρωμαίους στους Μακεδονικούς Πολέμους ( π.Χ.). Μετά έρχεται η ρωμαϊκή κατοχή και η Μακεδονία περνάει την περίοδο της πτώσης της. Στα επόμενα χρόνια, η τύχη της συνδέεται με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το πρώτο βήμα προς το Βυζάντιο γίνεται με τη μεταφορά, απ' το Γαλέριο, της έδρας του στη Θεσσαλονίκη, το 306 μ.Χ. , που γίνεται η δεύτερη, μετά την Κωνσταντινούπολη (πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κράτους απ' το 324 μ.Χ.), πόλη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας. Γίνεται τόπος επίσκεψης πολλών αυτοκρατόρων, που συχνά πηγαίνουν εκεί για να ξεκουραστούν ή για να διεκπεραιώσουν στρατιωτικές ή πολιτικές δουλειές. Ταυτόχρονα γίνεται ένα απ' τα σημαντικότερα πνευματικά και πολιτιστικά κέντρα των Βαλκανίων. Την εποχή αυτή, απ' τον 4ο μ.Χ. αι. και μετά, η Μακεδονία δέχεται τις αλλεπάλληλες επιθέσεις κι επιδρομές διάφορων πολεμικών λαών. Τον 4ο αι. εισβάλλουν στη Μακεδονία οι Βησιγότθοι, ενώ τον 6ο και 7ο αι. οι Άβαροι, οι Ούννοι κι οι Σλάβοι προκαλούν φοβερές καταστροφές. Οι Σλάβοι μάλιστα εγκαταστάθηκαν και σ' ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας. Οι επόμενοι δύο αιώνες περνούν σχετικά ειρηνικά. Η χώρα συνεχίζει την ανάπτυξή της και δυναμώνει την πολιτική της ισχύ. Το 963 ιδρύονται τα μοναστήρια του Άγιου Όρους. Πριν λίγα χρόνια, οι Έλληνες μοναχοί Κύριλλος και Μεθόδιος απ' τη Θεσσαλονίκη, είχαν αρχίσει τη διάδοση του χριστιανισμού στους Σλάβους. Διαμέσου του Βυζαντίου, ο χριστιανισμός περνά στη Ρωσία. Ο 11ος όμως αιώνας μπήκε πολύ άσχημα για τη Μακεδονία. Οι Νορμανδοί το 1082 καταλαμβάνουν, μετά από αλλεπάλληλες επιθέσεις, το Δυρράχιο, φτάνουν μέχρι την Καστοριά και το 12ο αι. κατορθώνουν να μπουν νικητές στη Θεσσαλονίκη αλλά σύντομα την εγκαταλείπουν. Το 13ο αιώνα στη Μακεδονία μπαίνουν οι Φράγκοι. Ο αγώνας που οργανώνεται εναντίον τους είναι σκληρός αλλά αποφασιστικός και γι' αυτό νικηφόρος. Η Μακεδονία δίνει τους πρώτους αυτοκράτορές της στο Βυζάντιο. Ο 13ος όμως αιώνας δεν είναι καθόλου ήρεμος. Ξεσπούν η μια διαμάχη μετά την άλλη κι ο ένας πόλεμος δίπλα στον άλλο και μόνο το 14ο πια αιώνα αρχίζει η καινούρια ειρηνική περίοδος στην ιστορία της Μακεδονίας, που φτάνει στον κολοφώνα της ακμής της το χρυσό αιώνα της Θεσσαλονίκης. Το Βυζαντινή Αυτοκρατορία περνά τις τελευταίες του στιγμές κι η Θεσσαλονίκη γίνεται πόλος εθνικής συσπείρωσης. Μετά από μια μικρή περίοδο κατοχής των Μακεδονικών εδαφών απ' τους Σέρβους, έρχεται ή τουρκική κατοχή, βαρύ χτύπημα, όχι μόνο για τη Μακεδονία και το Βυζάντιο, αλλά και για ολόκληρο τον ελληνισμό καθώς και για τα Βαλκάνια γενικά. Καταλήφτηκε μάλιστα η Μακεδονία, όχι το 15ο αιώνα, όπως η Κωνσταντινούπολη, αλλά ήδη απ' το 14ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε σ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ως πέρασμα προς την Ευρώπη, που ένα μέρος της επίσης γνώρισε την τουρκική σκλαβιά. Απ' τον πρώτο καιρό της τουρκικής εισβολής, ο ελληνo-μακεδονικός λαός αρχίζει τις προσπάθειες αντιμετώπισης των καταχτητών, που προσωρινά στέφτηκαν μ' επιτυχίες. Οι Τούρκοι νικήθηκαν μερικές φορές, όπως το 1371(όπου έγινε ανακατάληψη των Σερρών), στη Θεσσαλονίκη το 1403(που την πήραν για λίγο πάλι οι Έλληνες και που 1430 έγινε απ' τους Τούρκους η άλωσή της). Μα παρόλες τις προσπάθειες, ήταν δύσκολο ν' αναχαιτιστούν οι Τούρκοι αυτήν την εποχή. Μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης σταθεροποιείται η κατοχή στη Μακεδονία ολόκληρη. Επόμενο ->

Όπως σ' όλη την Ελλάδα έτσι και στη Μακεδονία αρχίζει να οργανώνεται ο λαός ενάντια στους Τούρκους.
Το 16ο και 17ο αιώνα πραγματοποιούνται εδώ αρκετές εξεγέρσεις και διάφορα επαναστατικά ξεσηκώματα. Κι εδώ δρουν οι αρματωλοί κι οι κλέφτες, που γίνονται υπερβολικά επικίνδυνοι και πραγματικός μπελάς για τις τούρκικες αρχές. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ένα αξιόλογο φαινόμενο. Όπως τα νησιά της Ελλάδας έτσι και η Μακεδονία, εξαιτίας της σημαντικής γεωγραφικής της θέσης (πέρασμα προς την αναπτυγμένη Ευρώπη), γίνεται εξαιρετικό εμπορικό και συνεπώς και πολιτιστικό κέντρο. Μα παράλληλα συμβαίνει κι ένα άλλο λυπηρό για τον ελληνισμό γεγονός: Η δύσκολη θέση που βρέθηκε η Μακεδονία μετά το ρωσοτουρκικό πόλεμο κι η σκληρή καταπίεση απ' τους Αρβανίτες, οδήγησαν ένα μεγάλο ποσοστό του μακεδονικού ελληνισμού στον εξισλαμισμό. Επίσης πολύς κόσμος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έδαφος της Μακεδονίας και να φύγει στην Ευρώπη. Η σημαία των επαναστατών της Κεντρικής Μακεδονίας (του Νικόλαου Τσάμη) κατά το 1807 και το 1821 Στα τέλη του 18ου αιώνα διοικητής της Μακεδονίας γίνεται ο Αλή πασάς και λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η επανάσταση του 1821, η Μακεδονία έχει ριχτεί ήδη με ηρωισμό στον αγώνα ενάντια στους Οθωμανούς. Η κλεφτουριά ξαναζωντανεύει και μ' ενθουσιασμό δέχεται τα πρώτα επαναστατικά μηνύματα απ' τη νότια Ελλάδα, το Μάρτη του Αρχίζει ο αγώνας, στον οποίο οι Μακεδόνες δίνουν άπειρα παραδείγματα ηρωισμού κι αυτοθυσίας. Χτυπιούνται άγρια αλλά δεν υποχωρούν περιμένοντας την ελευθερία του ελληνικού έθνους. Όμως η ελευθερία αυτή δεν ήρθε για τους Μακεδόνες τον ίδιο καιρό που αποχτήθηκε απ' τους υπόλοιπους Έλληνες. Το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος που δημιουργήθηκε το 1826, άφησε έξω τη Μακεδονία, που έμεινε στην κυριαρχία των Τούρκων για αρκετά ακόμα χρόνια. Μα ο αγώνας τους δε σταμάτησε. Συνεχίζεται μέχρι το Μακεδονικό αγώνα και τους βαλκανικούς πολέμους (που ως κύριο στόχο είχαν τη Μακεδονία) και το 1913 πια (Ειρήνη Βουκουρεστίου), η νότια Μακεδονία ενσωματώνεται στην υπόλοιπη Ελλάδα. 

ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ Μπάμπω Γιορτή γονιμική, ευετηριακή και αμιγώς γυναικεία, όπου τιμάται η Μπάμπω, η μαμή του χωριού. Τελείται στην αρχή του νέου χρόνου στις 8 Γενάρη και συμπίπτει με την περίοδο του μετα-δωδεκαήμερου, που είναι και περίοδος καρναβαλική στη Β.Ελλάδα καθώς οδηγεί σε μεταμφιέσεις και ελευθεριότητες που γίνονται αποδεκτές απ΄όλη την τοπική κοινωνία με την προσδοκία μιας ευτυχισμένης και τυχερής χρονιάς. Τελείται με μικρές παραλλαγές στη Ροδόπη στα χωριά: Ξυλαγανή, Προσκυνητές, Στρύμη, Διώνη, Κρωβύλη, Σάππες, Ίμερος, Φανάρι, Ροδίτης. Νομός Ξάνθης: Νέα Κεσσάνη, Μάγγανα, στον Ν.Δράμας στην Καλή Βρύση και στον Βώλακα. Καλόγερος Έθιμο θρακιώτικης καταγωγής τελείται τη Δευτέρα ,μετά την Κυριακή της Απόκρεω στα χωριά της Μακεδονίας. Μαυρολεύκη και Μελίκη όπου έχουν εγκατασταθεί πρόσφυγες από το Κωστί και τη γύρω περιοχή της Αν.Ρωμυλίας. Παλαιότερα τελείτο και στο Μεσοχώρι Ροδόπης. Πρόκειται για έναν κεφάτο θίασο μεταμφιεσμένων τελεστών που δίνει το μήνυμα της καλοχρονιάς, της υγείας, της καλής σοδειάς,της γονιμότητας της φύσης μέσα από ένα σύνθετο, πολύπλευρο και εξαιρετικά δραματοποιημένο τελετουργικό. Το δρώμενο περιλαμβάνει εικονική σπορά και αροτρίωση, όπως εικονικό θάνατο και ανάσταση του καλόγερου. Το έθιμο κλείνει με οινοποσία, γλέντι και χορό με τη συνοδεία οργάνων και τη συμμετοχή όλων των παρευρισκόμενων ως αργά το βράδυ. Μπαμπούγερα Μια παρέα ζωόμορφων κουδουνοφόρων μεταμφιεσμένων είναι οι πρωταγωνιστές του δρωμένου που τελείται στις 6 Γενάρη στην Καλή Βρύση Δράμας .Οι ομάδες των Μπαμπούγερων γυρίζουν στα δρομάκια του χωριού και πειράζουν κυνηγώντας τους περαστικούς και τους χωριανούς τους. Τα μπαμπούγερα στην κορύφωση του εθίμου όπου τελείται εικονικός σκωπτικός γάμος « κλέβουν » τη νύφη . Μωμόγεροι ή Μωμογέρια Λαϊκό σατυρικό ευετηριακό δρώμενο με προθεατρική μορφή. Τελείται από τους Πόντιους με παραλλαγές στους νομούς Δράμας ( Πλατανιά και Σιταγρούς )και στο Θρυλόριο Ν. Ροδόπης. Αναπαρίσταται στις αυλές των σπιτιών και στις πλατείες τις ημέρες του Δωδεκαημέρου ( μεταξύ 17 Δεκεμβρίου και 1ης Ιανουαρίου ) .Κύριο πρόσωπο ο Μωμόγερος η Κιτί Γοτσάς με θίασο συντελεστών όπως η νύφη και ο γαμπρός ,ο Αλής ( έφιππος ) , ο πατέρας ,ο γιατρός, Ο οργανοπαίχτης, ο κουμπάρος, ο χωροφύλακας, δυο μικροί διάβολοι , η έγκυος γυναίκα και η συνοδεία . 

ΧΟΡΟΙ Ράικο Χορεύεται στις περισσότερες περιοχές της Μακεδονίας από άνδρες και γυναίκες με λαβή των χεριών από τις παλάμες, με τα χέρια τεντωμένα κάτω. Ο χορός αποτελείται από 12 βήματα που εκτελούνται στην αρχή στρωτά και στη συνέχεια πηδηχτά και με περισσότερες κινήσεις σε κάθε βήμα. Τα 8 βήματα του χορού γίνονται προς τη φορά και τα υπόλοιπα 4, αντίθετα από τη φορά αστοριανός Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες στη Μακεδονία, και κυρίως στην περιοχή της Καστοριάς από όπου και το όνομά του, με λαβή των χεριών από τις παλάμες και με το τραγούδι «Πηνελόπη Καρανά ποια θα κάνεις πεθερά;». Αρχική θέση είναι η προσοχή και μουσικό μέτρο τα 2/4. Ο χορός αποτελείται από 3 μέρη. Γερακίνα Γυναικείος χορός που χορεύεται στη Νιγρίτα Σερρών. Την ονομασία του οφείλει στα λόγια του τραγουδιού που αναφέρονται σε μια όμορφη νέα, τη Γερακίνα. Σύμφωνα με την παράδοση η Γερακίνα, προσπαθώντας να αντλήσει νερό από ένα πηγάδι, έπεσε μέσα και δεν κατάφερε να σωθεί παρά τις προσπάθειες του αγαπημένου της. Η ιστορία έγινε θρύλος και με τον καιρό εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους χορούς. Μακεδονία ξακουστή Ονομάζεται και «Μακεδονικός χορός», και είναι ο χορός που τα παλιότερα χρόνια, για λόγους «εθνικούς» χορεύονταν υποχρεωτικά απ όλους τους μαθητές των δημοτικών σχολείων. Είναι μικτός κυκλικός χορός. Ακριτικός ή Μπουφιώτικος Γρήγορος χορός της Δ. Μακεδονίας που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Η ονομασία του προέρχεται από το χωριό Ακρίτα ή Μπούφι του Ν. Φλώρινας απ όπου προέρχεται. Η Σταμούλω ή Στάνκαινα Μικτός, γυναικείος και αντρικός χορός, που χορεύεται στην περιοχή της Αριδαίας. Κυρίως γαμήλιος χορός που χορεύεται από τους νιόπαντρους και τους συμπεθέρους. Μπροστά χορεύουν οι άνδρες και ακολουθούν οι γυναίκες. Όπως πάρα πολλοί μακεδονικοί χοροί είναι διμερής χορός που αποτελείται από ένα αργό και ένα γρήγορο μέρος. Το αργό αποτελείται από 9 βήματα και η λαβή είναι από τους ώμους. Στο γρήγορο μέρος η λαβή αλλάζει και οι χορευτές πιάνονται από τις παλάμες με τους 

ΜΟΥΣΙΚΗ Τα παραδοσιακά Μακεδονικά τραγούδια υπάγονται στα μουσικά ιδιώματα της Ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά χαρακτηρίζονται από μεγάλη ανομοιογένεια, λόγω των διαφόρων επιρροών που δέχτηκαν τόσο από τους γειτονικούς λαούς όσο και από τους πρόσφυγες -τους οποίους δέχτηκε η περιοχή- και της μορφολογίας του χώρου.Σε γενικές γραμμές, οι Μακεδονικοί μουσικοί ρυθμοί και οι Μακεδονικές στιχουργικές θεματολογίες είναι ο απαραίτητος ενδιάμεσος συνδετικός κρίκος μεταξύ της μουσικής παράδοσης της Ηπείρου και Θεσσαλίας (και δευτερευόντος της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου) με τη μουσική παράδοση της Θράκης και της Κωνσταντινούπολης (και δευτερευόντος της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας), χωρίς τη μελέτη του οποίου, η ανάλυση και διερέυνηση της εξέλιξης του παραδοσιακού Ελληνικού τραγουδιού στους αιώνες, καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής. Έτσι στα ορεινά και στα νότια διαπιστώνουμε συγγενικές σχέσεις –αναλόγως των συνόρων- με τα Ηπειρώτικα ή τα Θεσσαλικά τραγούδια, ενώ μεγάλη είναι και παράδοση των ιστορικών και κλέφτικων τραγουδιών. Οι αστικές περιοχές (Πιερία, Βέροια, Κοζάνη, Σιάτιστα, Φλώρινα, Καστοριά κτλ) παρουσιάζουν ισχυρά τοπικά χαρακτηριστικά. Η Νάουσα είναι εξάλλου γνωστή για τα αποκριάτικα δρώμενά της (Μπούλες). Η Χαλκιδική, η οποία αποτελούσε λιμάνι επικοινωνίας με την Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη, όπως και οι περισσότερες παράλιες περιοχές, έχουν δεχτεί επιρροές από την Ανατολή διατηρώντας όμως στοιχεία στεριανής μουσικής. Η θεματολογία τους είναι πλατιά και καλύπτει όλα τα γεγονότα του ανθρώπινου βίου. Μεγάλη ποικιλία υπάρχει επίσης και στη χρήση μουσικών οργάνων. Ξεχωριστό πλούσιο κεφάλαιο στην ιστορία της μουσικής κατέχει η Θεσσαλονίκη, που, ως ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου, έχει αγκαλιάσει πολλές παραδόσεις με αποτέλεσμα να δημιουργήσει μία ξεχωριστή μουσική ιστορία. της αγάπης Λυτός (Φλώρινα) Ασπρα μου περιστέρια Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η Χώρα (Διασκευή του Μακεδονικού χορού σε στρατιωτικό εμβατήριο που γράφτηκε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους) Ας χαμήλωναν τα βουνά (Μακεδονία) Ζάραμο (Φλώρινα) "H Μακεδονία μας" - Δεν θα την πάρουνε ποτέ την γη των Μακεδόνων (πατριωτικό άσμα που γράφτηκε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και τραγουδιέται σε εθνικές επετείους) Με μήνυσε μια αρχόντισσα (Κεφάτο τραγούδι σε ρυθμό τετράσημο) "Μακεδονικός Χορός" 

ΦΟΡΕΣΙΕΣ Νυφική φορεσιά Επισκοπής Νυφική φορεσιά Αλεξανδρείας 
Αρχοντική φορεσιά που διακρίνεται για τα πολύτιμα υλικά κατασκευής σε βαθύχρωμους τόνους. Αποτελείται από το λινοβάμβακο πουκάμισο με χρυσοκέντημα στο γιακά και την τραχηλιά,το πολύπτυχο φουστάνι από μαύρο μεταξωτό ύφασμα με εν υφασμένα μαβιά λουλούδια,καθώς και το λιπαντέ,μπλε βελούδινο γιλέκο με όρθιο γιακά,μακριά μανίκια και πλούσιο χρυσοκέντημα σε όλα τα ανοίγματα. Στη μέση δένεται η πτυχωτή ποδιά από το ίδιο ύφασμα του φορέματος και τα μαλακοκαπνισμένα συρματερά θηλυκωτάρια. Ιδιόμορφο είναι το στόλισμα του κεφαλιού που δημιουργείται από το φέσι με χρυσοκέντητο τεπέ,χρυσές φράντζες και μακρυά χρυσή φούντα και το βαμβακερό με πολύχρωμα κεντήματα μαντήλι που τυλίγεται ολόγυρα. Νυφική φορεσιά Αλεξανδρείας Εντυπωσιακή γιορτινή φορεσιά,που συνδυάζει αρμονικά την αρχαία ελληνική παράδοση και ιδαίτερα τους θρύλους του Μεγαλέξανδρου με βυζαντινές και νεοελληνικές εμπνέυσεις.Αποτελείται απο το πουκάμισο απο λεπτό βαμβακερό ριγωτό ύφασμα του αργαλειού και το κυανόχρωμο βαμβακερό υφαντό σαγιά με τα κοντά μανίκια και τις βελούδινες ποδιές στολισμένες με ασημένια γαϊτάνια.Οι δυο άκρες του σαγιά, οι ποδιές ,γυρίζουν προς τα πίσω και στολίζουν την πλάτη.Πάνω απο το σαγιά φοριέται μάυρο μάλλινο κοντόσι,στολισμένο με ασημογαϊτάνια και ασημοκεντήματα.Στη μέση δένεται η μάλλινη ποδιά υφασμένη και κεντημένη στον αργαλειό.Μοναδικό είναι το στόλισμα του κεφαλιού,το δέσιμο του οποίου θυμίζει έντονα αρχαίο πρότυπο.Τη μεγαλοπρέπεια της φορεσιάς τονίζουν το σμαλτωμένο γιορντάνι του λαιμού,η ζώστρα με τις διπλές αλυσίδες και τους παράδες,ο ασημοσουγιάς,τα μαλακοκαπνισμένα κοσμήματα στους κροτάφους και το ασημοκαπνισμένο καπιτσέλ  Επόμενο ->

Γιορτινή απο το Μπούφι Φλώρινας
Έχουν λευκό βαμβακερό παντελόνι,κάλτσες,δηλαδή γκέτες ψηλές από λευκό σαγιάκι,φανέλα με πλεχτά διακοσμητικά μανίκια και λευκό πουκάμισο. Η κιουρντία,το μάλλινο αμάνικο κοντό παλτό με διακοσμητικά μεταξωτά κουμπιά μοιάζει με τους ντουλαμάδες άλλων περιοχών. Τη φορεσιά συμπληρώνει η γαλαζόασπρη καλή ζώνη. Στο κεφάλι φορούν ένα είδος καπέλου από ύφασμα αστραχάν που αντικαθιστά το παλαιότερο φέσι. Ο τύπος αυτός της φορεσιάς έχει εμπνεύσει την στολή των μακεδονομάχων. Πόντιος Η ποντιακή φορεσιά αποτελείται απο τον κετσέ που είναι η κουκούλα η οποία κατασκευάζεται απο μάλλινο ύφασμα. Το πουκάμισο, το καπακλίν το οποίο είναι μαύρο σταυρωτό ένδυμα με μανίκια και φθάνει μέχρι τη μέση, η ζίπκα είναι το παντελόνι και κατασκευάζεται από μαύρο μάλλινο ύφασμα, έχει πίσω και εμπρός πολλές κάθετες πτυχές και στενεύει από τα γόνατα και κάτω, το ζωνάρι απο πάνω απο μάλλινο ή μεταξωτό ύφασμα σε 3-4 μέτρα μήκος. Τσάπουλας είναι το υπόδημα του πόντιου. Τσολιάς Μακεδονίας Ο τσολιάς της Μακεδονίας είναι κατα τις περισσότερες περιοχές αυτή η συγκεκριμένη φορεσιά. Βέβαια σε πολλά χωριά της Μακεδονίας υπάρχουν και διάφορες παραλλαγές. Πρωταρχικό κομμάτι της ενδυμασίας είναι η φουστανέλα η οποία αποτελείται απο λαγκιόλια (είναι η Μακεδονίτικη φουστανέλα πάνω απο το γόνατο). Το πουκάμισο είναι φτιαγμένο απο λευκό χασέ και στις άκρες του έχει κέντημα με κόκκινη κλωστή. Στα πόδια είναι οι μάλλινες μπέτσφες με τις βουδέτες στο γόνατο, και στα πέλματα καφε τσαρούχια με μαύρες φούντες. Στη μέση δεσπόζει το ζωνάρι με γαλανόλευκο χρώμα σε ρίγες. 

Ήπειρος ΗΠΕΙΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΧΑΡΤΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ Πρώτοι Οικισμοί Αρχαιότητα  Επόμενο ->
Η Ήπειρος κατοικήθηκε από τους παλαιολιθικούς χρόνους. Οι κάτοικοι εκείνης της εποχής ήταν κυνηγοί και ποιμένες και κατασκεύασαν μεγάλoυς τύμβους για να θάψουν τους ηγέτες τους. Οι τύμβοι αυτοί είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά με εκείνους που κατασκευάστηκαν αργότερα από τους Μυκηναίους. Το στοιχείο αυτό έχει υποστηριχθεί από την αρχαιολογική κοινότητα ότι αποτελεί απόδειξη της συγγένειας μεταξύ Ηπειρωτών της παλαιολιθικής και νεολιθικής εποχής και Μυκηναίων της μετέπειτα εποχής του Χαλκού. Στην Ήπειρο βρέθηκαν και πολλοί οικισμοί και ευρήματα της καθεαυτού Μυκηναϊκής εποχής. Τα πιο σημαντικά από αυτά βρέθηκαν στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα ποταμού και στο Μαντείο της Δωδώνης (του Δωδωναίου Δία). Οι Δωριείς εισέβαλαν στην Πελοπόννησο διάμεσο της Ηπείρου και της Μακεδονίας στο τέλος της 2ης χιλιετίας π.Χ. (περίπου 1100 με 1000 π.Χ.), όμως οι λόγοι αυτής της μετακίνησης δεν έχουν διασαφηνιστεί. Ενώ πολλοί κάτοικοι της περιοχής μετανάστευσαν προς νότο, εκείνη την εποχή εμφανιστήκαν στην Ήπειρο οι τρεις βασικές φυλές της (σύμφωνα και με τους ιδρυτικούς μύθους των φυλών αυτών). Τα φύλλα αυτά ήταν οι Χάονες στα βορειοδυτικά, οι Μολοσσοί στο κέντρο και οι Θεσπρωτοί στο νότο. Αρχαιότητα Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα που διαμορφώθηκαν στα πρότυπα της πόλης-κράτους, όπως η Αθήνα, η Σπάρτη και η Κόρινθος, οι Ηπειρώτες ζούσαν σε μικρά χωριά. Η περιοχή βρισκόταν στο άκρο του ελληνικού κόσμου και συχνά οι ηπειρώτικες φυλές είχαν να αντιμετωπίσουν εισβολείς από τον βορά. Η περιοχή πάντως ήταν ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, λόγω της παρουσίας του Μαντείου της Δωδώνης, του 2ου σημαντικότερου μετά από αυτό των Δελφών. Οι Ηπειρώτες, μολονότι αποδεδειγμένα Έλληνες, ορισμένες φορές οι Αθηναίοι τους έβλεπαν με περιφρόνηση. Τον 5ο αι. π.Χ. ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης τους χαρακτηρίζει βαρβάρους, ομοίως και ο Στράβων. Όμως οι Απολλόδωρος, Διονύσιος ο Αλικαρνασσού, Φροντίνος, Παυσανίας, Κλαύδιος Πτολεμαίος, Ευτρόπιος τους χαρακτηρίζουν ως Έλληνες. Ο Πλούταρχος σημειώνει το εξής ενδιαφέρον στοιχείο: Στην βιογραφία του Βασιλιά Πύρρου, υποστηρίζει ότι ο Αχιλλέας λατρευόταν ως θεός στην Ήπειρο και στην τοπική διάλεκτο ονομαζόταν ‘’Ασπετός’’ (δηλαδή αμίλητος, μη προσεγγίσιμος στην Ομηρική γλώσσα). Οι Αιακίδες εγκαθίδρυσαν δυναστεία Μολοσσών στην Ήπειρο και την ένωσαν σε ενιαία πολιτική οντότητα από το 370 π.Χ.. Οι Μολοσσοί συμμάχησαν με το ισχυρό, εκείνη την εποχή μακεδονικό βασίλειο, και το 359 π.Χ. η Μολοσσίδα πριγκίπισσα Ολυμπιάδα, ανηψιά του βασιλιά Αρύββα της Ηπείρου, παντρεύτηκε τον βασιλιά Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας. Θα έφερνε στον κόσμο τον Μέγα Αλέξανδρο. Με τον θάνατο του Αρύββα, τον διαδέχτηκε ο Αλέξανδρος της Ηπείρου στον θρόνο. Ο Αιακίδης της Ηπείρου, διαδέχτηκε τον Αλέξανδρο, όμως εκθρονίστηκε από τον Κάσσανδρο της Μακεδονίας το 313 π.Χ.. Ο γιος του Αιακίδη Πύρρος ανέβηκε στον θρόνο το 295 π.Χ. και για έξι έτη πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων στην Νότια Ιταλία και την Σικελία. Η εκστρατεία του έκανε την Ήπειρο, προσωρινά, ισχυρή δύναμη στον τότε γνωστό κόσμο και από τότε υπάρχει ο όρος Πύρρειος νίκη, που αναφέρεται στις νίκες που όμως προκαλούν δυσαναπλήρωτες απώλειες στον νικητή. Τον 3ο αι. π.Χ. η Ήπειρος παρέμεινε υπολογίσιμη, ενωμένη υπό του Κοινού των Ηπειρωτών ως ομόσπονδο κράτος με το δικό της κοινό αντιπροσώπων (ή συνέδριο όπως αναφέρονταν). Όμως βρέθηκε στο επίκεντρο των πολέμων μεταξύ Μακεδονίας και της ανερχόμενης δύναμης: της Ρώμης. Το κοινό των Ηπειρωτών παρέμεινε ουδέτερο στην διαμάχη αυτή, όμως στον Γ’ Μακεδονικό Πόλεμο ( π.Χ.) οι Μολοσσοί πήραν το μέρος των Μακεδόνων, ενώ οι Χάονες και οι Θεσπρωτοί το μέρος των Ρωμαίων. Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές για την Ήπειρο, οι Μολοσσοί υποτάχθηκαν το 167 π.Χ. και κάτοικοι έγιναν σκλάβοι. Η περιοχή λεηλατήθηκε τόσο έντονα, από τους Ρωμαίους που έπρεπε να περάσουν 500 χρόνια για να επανακάμψει και πάλι η ζωή στην Ήπειρο.  Επόμενο ->

Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή
Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση έπαψε και η ανεξαρτησία της Ηπείρου. Το 146 π.Χ. έγινε ρωμαϊκή επαρχία με το όνομα ‘’Παλαιά Ήπειρος’’. Η παράκτια περιοχή γνώρισε σχετική εμπορική άνθιση, ενώ η κατασκευή της εγνατίας οδού, έδωσε περαιτέρω ώθηση στην εμπορική και οικονομική δραστηριότητα της περιοχής. Η Ήπειρος περιήλθε στην ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζάντιο), όταν διαιρέθηκε η αυτοκρατορία το 395 μ.Χ.. Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη από τους σταυροφόρους το 1204, ο Μιχαήλ Α' Κομνηνός Δούκας κατέλαβε την Ήπειρο και ίδρυσε το ανεξάρτητο Δεσποτάτο της Ηπείρου, με πρωτεύουσα την Άρτα. Γεωγραφικά, το Δεσποτάτο περιλάμβανε εκτός από την Ήπειρο (από τον ποταμό Γενουσό στα βόρεια ως τον Αμβρακικό), την Αιτωλία, την Ακαρνανία και περιοχές της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Το 1318 την περιοχή κατέλαβαν προσωρινά Σέρβοι και αργότερα για ένα διάστημα κατέλαβαν κάποιες πόλεις Αλβανοί. Το 1359 το Δεσποτάτο πέρασε στην επικράτεια του Βυζαντίου, αλλά όχι για πολύ. Λίγο πριν την Οθωμανική κατάκτηση, η Ήπειρος ελεγχόταν από την Ιταλική οικογένεια των Τόκκων. Τουρκοκρατία Η Οθωμανική περίοδος ήταν εξαιρετικά επώδυνη για την Ήπειρο, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δόθηκαν στους μουσουλμάνους και πολλοί Ηπειρώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, για μια καλύτερη ζωή. Υπήρχαν όμως μεμονωμένες περιοχές στα παράλια που βρίσκονταν υπό βενετική κυριαρχία μέχρι τα τέλη του 15ου αι. όπου ολοκληρώθηκε η οθωμανική κατάκτηση στην Ήπειρο (Πρέβεζα, Πάργα κ.α.). Η περιοχή υπήρξε εστία εξεγέρσεων με κυριότερη αυτή του Διονυσίου του Φιλοσόφου, που καταπνίγηκε στο αίμα το Στην Ήπειρο επίσης δημιουργήθηκε το πρώτο Αρματολίκι, αυτό των Αγράφων, πριν ακόμα από την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η ονομασία του αρματολικιού προέρχεται από το γεγονός πως οι κάτοικοί του δε γράφτηκαν ποτέ στα φορολογικά μητρώα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό συνέβη διότι λόγω της γεωμορφολογικής διαμόρφωσης του εδάφους (απόκρημνες κορφές, βουνά) υπήρχε δυσκολία στην καθιέρωση ενός status quo από την οθωμανική αυλή. Ο συμβιβασμός ερχόταν μαζί με κάποια προνόμια προς οικογένειες οι οποίες ορίζονταν ως τοποτηρητές της συγκεκριμένης περιοχής. Τέτοιες οικογένειες ήταν στο Αρματολίκι των Αγράφων οι Κοντογιανναίοι, οι Μπουκουβαλαίοι και η οικογένεια του Ιωάννη Ράγκου. Ο μοναδικός ηγέτης του Αρματολικιού των Αγράφων που δεν υπήρξε ορισμένος από την Υψηλή Πύλη ήταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ο οποίος συγκρούστηκε με τον Ιωάννη Ράγκο και εκμεταλλεύτηκε τη συγκυρία της πτώσης της οικογένειας των Μπουκουβαλαίων για να αποκτήσει την ηγεσία του αρματολικιού. Από τον 17ο αιώνα πολλοί έμποροι από τα Ιωάννινα, το Μέτσοβο, το Ζαγόρι και άλλες περιοχές, συνέβαλαν με τα ευεργετήματά τους στην πνευματική ανάκαμψη του τόπου, με την ανέγερση σχολείων και βιβλιοθηκών. Ορισμένοι από αυτούς ήταν ο Απόστολος Αρσάκης, οι αδελφοί Μάνθος και Γεώργιος Ριζάρης, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, ο Σίμων Σίνας, οι αδελφοί Ζωσιμάδες, οι αδελφοί Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας, ο Χρηστάκης Ζωγράφος και πολλοί άλλοι. Αξιομνημόνευτη είναι και η συμβολή πολλών Ηπειρωτών διδασκάλων της εποχής (Μπαλάνος Βασιλόπουλος, Νεόφυτος Δούκας, Αθανάσιος Ψαλίδας κ.α.). Η Ήπειρος υπήρξε από τις περιοχές που καλλιέργησαν έντονα τις ιδέες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Δεν είναι υπερβολική η έκφραση που αναφέρεται στα Γιάννενα (Ιωάννινα) εκείνη την εποχή, ότι είναι «πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα». Τον 18ο αιώνα, με την σταδιακή παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανέλαβε πασάς στα Ιωάννινα ο μουσουλμάνος-αλβανός (Τουρκαλβανός) Αλή πασάς από το Τεπελένι (1788). Για ένα διάστημα ήλεγχε μια εκτεταμένη περιοχή (Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος), όμως έμειναν ξακουστές οι πολύχρονες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού του και των Σουλιωτών, τους οποίους εξουθένωσε και τους ανάγκασε να αποχωριστούν τις πατρογονικές εστίες ύστερα από δολοπλοκίες (1803). Ο Αλή πασάς υπήρξε έξυπνος διπλωμάτης, αλλά με τις ραδιουργίες του για να αποκτήσει όλο και πιο πολλή επιρροή, προκάλεσε την οργή του Σουλτάνου, ο οποίος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. 

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ  Επόμενο ->
Tα καρύδια. Παραδοσιακό ομαδικό παιγνίδι που παίζουν τα παιδιά. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια. ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ Ο γάμος είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Ηπειρώτες. Η ηλικία των γυναικών που ήταν κατάλληλη για παντρειά ήταν συνήθως μετά το 15ο έτος της ηλικίας τους, αφού έχει ετοιμάσει την προίκα της, ενώ των αγοριών μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεών τους. Τα περισσότερα συνοικέσια τελούνταν τις μέρες των πανηγυριών. Τα πολλά πανηγύρια που γίνονταν εξυπηρετούσαν και τη σκοπιμότητα αυτή, δηλαδή να δουν και να σχεδιάσουν τα πιθανά προξενιά. Η επιδίωξη όλων ήταν οι μελλόνυμφοι να προέρχονται από το ίδιο χωριό. Κάποιος συγγενής της κοπέλας αναλάμβανε, εν αγνοία της, να μεταφέρει το μήνυμα σε κάποιον αντίστοιχο του γαμπρού. Αν απορρίπτονταν κρατιόνταν μυστικό για να μην εκτεθούν οι συγγενείς και η κοπέλα. Αν συμφωνούσαν το ανακοίνωναν στον άλλο υπεύθυνο του προξενιού και μετά το πληροφορούνταν οι μελλόνυμφοι και έπειτα το μάθαιναν και οι υπόλοιποι. Στη συνέχεια συναντούνται οι γονείς και στενοί φίλοι των δύο μερών συνήθως στο σπίτι του γαμπρού για να συζητήσουν και να συμφωνήσουν το μέγεθος της προίκας. Πολύ παλιότερα, συνέτασσαν και το προικοσύμφωνο. Μετά τον αρραβώνα και αφού τα είχαν συζητήσει στο προξενιό, συγγενείς του γαμπρού, πήγαιναν στης νύφης για να τα καταγράψουν τα συμφωνηθέντα σε χαρτί.  Επόμενο ->

ΑΠΟΚΡΙΕΣ Οι Aποκριές είναι από καταβολής τους εύθυμες γιορτές. Έτσι και στην Ήπειρο γιορτάζονται πάντα με πολύ κέφι. Ένα από τα παιχνίδια της Αποκριάς που συναντούσε παλαιότερα κάποιος στην Ήπειρο ήταν ο «Βαλμάς». Έθιμο κατά το οποίο, δέκα - δεκαπέντε άτομα έκαναν κύκλο γύρω από μία φωτιά και προσπαθούσαν να ρίξουν κάποιο χορευτή μέσα. Η γιορτή άρχιζε από το Σάββατο της πρώτης αποκριάς και τελείωνε την Καθαρά Δευτέρα. Το βράδυ της δεύτερης Αποκριάς άναβαν μεγάλες φωτιές (τζαμάλες) και αποκρεύανε συνήθως με κρεατόπιτες και τυρόπιτες. Το μεγάλο πανηγύρι βέβαια γινόταν τη δεύτερη αποκριά την Κυριακή της Τυροφάγου. Μετά τη θεία λειτουργία της Κυριακής, γινόταν το μασκάρεμα με απόλυτη μυστικότητα και σιγή. Κατόπιν έβγαιναν στους δρόμους πήγαιναν στα μαγαζιά του χωριού και από σπίτι σε σπίτι. Το ντύσιμο τους αποτελούνταν από μάσκες (προσωπίδες), ρούχα γερόντων, σιγκούνια, βράκες, ρόκες, κουδούνια, άμφια τουφέκια, τσαρούχια, προβιές, κέρατα, και τόσα άλλα που προξενούσαν το γέλιο. Οι νοικοκυραίοι τους έδιναν αυγά πρόσφεραν γλυκό και ποτό. Το απόγευμα οι γυναίκες του χωριού, οι πιο νέες κυρίως και τα κορίτσια, κουβαλούσαν από τους λόγγους ξύλα, χλωρά και στεγνά. Γύριζαν από τα δάση ζαλικωμένες με ξύλα τα οποία χρησιμοποιούνταν για τη μεγάλη φωτιά που άναβε το βράδυ σε κεντρικό σημείο του χωριού. Στα Κουρεντοχώρια οι νέοι γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και ζητούσαν ξύλα για τη μεγάλη βραδινή φωτιά. Οι νοικοκυραίοι τους έδιναν απλόχερα ξύλα. Αν κάποιος όμως, αρνιόταν να δώσει, τότε οι νέοι πήγαιναν αργά το βράδυ- κατά την διάρκεια του γλεντιού- και «έκλεβαν» τα ξύλα από τις θημωνιές. Με το πρώτο σκοτάδι οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν στην πλατεία του χωριού ή σε κάποιο άλλο σημείο κι άναβαν τη μεγάλη φωτιά που την λένε ‘αλαγούζια’ ή ‘τζαμάλα’. Γύρω από τη φωτιά στήνονταν ομαδικοί χοροί από άνδρες και γυναίκες. Οι χοροί γίνονταν συνήθως χωρίς όργανα (βιολιά και κλαρίνα). Οι χορευτές τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια, εθνικά, ερωτικά και αποκριάτικα. Μεταξύ των γυναικών παιζόταν το «χάψα», όπου μια γυναίκα έδενε ένα βρασμένο αυγό και το κουνούσε με το σχοινί στον αέρα μπροστά από το στόμα κάθε γυναίκας. Οι άλλες προσπαθούσαν να το πιάσουν με το στόμα τους. Όποια το έπιανε το δικαιούταν και το έτρωγε. Αυτό το παιχνίδι παιζόταν και από άνδρες. Η τζαμάλα και το γλέντι κρατούσε ως το πρωί της Καθαράς Δευτέρας. Η θρακιά της φωτιάς καιγόταν όλη νύχτα και πολλές φορές συνεχίζονταν και την Τρίτη. Την Καθαρά Δευτέρα δεν έτρωγαν καθόλου, ενώ κάποιοι –σύμφωνα με την παράδοση- πήγαιναν στα βουνά για να βρουν το αυγό της πέρδικας, που ήταν το μόνο που μπορούσαν να φάνε την Καθαρά Δευτέρα. Το γλέντι έκλεινε με το χορό του τραγουδιού «Πως στουμπίζουν το πιπέρι». Με το «στούμπισμα του πιπεριού» διαλύονταν και το γλέντι με ευχές για ‘καλή Σαρακοστή’. 

ΧΟΡΟΙ Παλαμάκια Κυκλικός χορός που χορευόταν στα Ζαγοροχώρια και τα Τζουμέρκα από άνδρες και γυναίκες. Ο χορός είναι πολύ εύθυμος, και χορευόταν κυρίως στις περιστασιακές εκδηλώσεις (γάμοι, βαφτίσεις, φιλικά γλέντια). Συρτός στα τρία Είναι ο χορός που πρωτομάθαιναν όλοι σε μικρή ηλικία γιατί έχει αργό τέμπο και απλά βήματα. Χορευόταν, όπως και σήμερα και σ? άλλες περιοχές της Ελλάδας, τη Θεσσαλία, τη Δυτ. Μακεδονία τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Μπορεί να χορευτεί και μόνο με τραγούδι, χωρίς την συνοδεία μουσικών οργάνων. Τα πιο συνηθισμένα τραγούδια που χρησιμοποιούσαν ήταν τα «Παιδιά της Σαμαρίνας», το «Γιάννη μου το μαντήλι σου» κλπ. Η λαβή των χεριών γίνεται από τις παλάμες και με λυγισμένους τους αγκώνες για τους δύο πρώτους χορευτές και κάτω χαμηλά για τους υπόλοιπους. Σήμερα ο χορός εξακολουθεί να χορεύεται, με πιο γρήγορο όμως ρυθμό και με περισσότερο απελευθερωμένες κινήσεις τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, όπως άλλωστε συμβαίνει και με όσους άλλους παραδοσιακούς χορούς εξακολουθούν να επιβιώνουν. Φυσούνι Κυκλικός χορός της Πρέβεζας που χορεύονταν κυρίως από γυναίκες. Το όνομά του το πήρε από κάποιον αέρα που φυσούσε στην περιοχή. Η μουσική του είναι πολύ χαρακτηριστική και θεωρείται από τις πιο ωραίες μελωδίες των Ελληνικών Παραδοσιακών χορών Κοφτός Ο χορός χορευόταν σε ανοιχτό κύκλο από γυναίκες και άντρες, κυρίως στα Ζαγοροχώρια αλλά και στην υπόλοιπη Ήπειρο. Πήρε το όνομά του από το απότομο σταμάτημα της μουσικής, σε κάθε φράση που επαναλαμβάνεται δύο φορές. Το χαρακτηριστικό κοινό στοιχείο αυτών των δύο φράσεων (μουσικών στροφών) είναι ότι και οι δύο καταλήγουν απότομα - κοφτά, απ όπου και το όνομα του χορού. 

ΜΟΥΣΙΚΗ ΟΡΓΑΝΑ Επόμενο -> 
Η μουσική παράδοση της Ηπείρου αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς θησαυρούς της Ελλάδας. Διακρίνεται από το μελωδικό και αρμονικό χρώμα που την περιβάλλει. Οι μελωδικές γραμμές είναι σύντομες, ο ήχος είναι λυπητερός, ακόμα και τα τραγούδια με εύθυμο σκοπό ή με σατυρικό περιεχόμενο ηχούν “βαριά”. Η άγρια λιτότητα του ορεινού τοπίου δεν μπορούσε παρά ν' αντανακλάται μέσα στη μουσική, ακόμα κι όταν ο καλλιτέχνης δημιουργούσε τα χαρακτηριστικά στολίδια και τσακίσματα. ΟΡΓΑΝΑ ΦΛΟΓΕΡΑ Ένα από τα κύρια ηπειρώτικα όργανα, που είναι πανελληνίως διαδεδομένο, είναι η φλογέρα. Το συνηθέστερο υλικό είναι το καλάμι, στο οποίο ανοίγονται 5 – 7 τρύπες. Επειδή κατασκευάζεται από τον ίδιο τον οργανοπαίχτη οι αποστάσεις των οπών γίνεται σύμφωνα με τα δάχτυλα του. Άρα, το όργανο δεν ανταποκρίνεται πλήρως στο σύστημα που ορίζει τόνους και ημιτόνια. ΚΛΑΡΙΝΟ Ο διάδοχος της φλογέρας είναι το κλαρίνο το οποίο είναι πιο απλό απ' αυτό που χρησιμοποιείται στην συμφωνική ορχήστρα γιατί έχει λιγότερα κλειδιά και αρκετές τρύπες τελείως ακάλυπτες. ΒΙΟΛΙ Ο ρόλος του βιολιού στην κομπανία είναι να συμπληρώσει το κλαρίνο και να “γεμίζει” τα κενά. Στην Ήπειρο παίζονται επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα, δημιουργώντας έτσι ένα αρμονικό φάσμα στο οποίο κινείται το κλαρίνο. ΛΑΟΥΤΟ Το λαούτο είναι το πολυφωνικό όργανο της κομπανίας. Ο ρόλος του είναι συνοδευτικός. Συχνά όμως ξεχωρίζει και στις οργανικές εισαγωγές, κι ακόμα συχνότερα στον αυτοσχεδιασμό. Το ηπειρώτικο λαούτο αποτελείται από τέσσερις διπλές χορδές κουρδισμένες ανά δύο και παίζεται με πένα ή φτερό. ΝΤΕΦΙ Το ντέφι, έχει ρυθμικό ρόλο σε πλαίσια πάντα λιτά και συντηρητικά. Δεν αυτοσχεδιάζει ποτέ, περιορίζεται δηλαδή ώστε να υπογραμμίζει τα χορευτικά βήματα εναλλάσσοντας ένα βαρύ (θέση) κι ένα οξύ (άρση) ήχο. Με αυτό τον τρόπο χαρακτηρίζει τυπικά, το γνωστό αργόσυρτο ηπειρώτικο ύφος. Επόμενο -> 

Ο ρυθμός της οργανικής μουσικής στην Ήπειρο είναι πιο αργή απ' ό,τι στην υπόλοιπη Ελλάδα, είτε πρόκειται για μοιρολόι, είτε για τραγούδι της τάβλας, είτε πάλι για χορευτικούς σκοπούς, που αποδίδονται βαριά και μακρόσυρτα. Όλα τα παραπάνω αναφέρονται στην μονοφωνική μουσική. Όταν η μουσική είναι οργανική, η εκτέλεσή της αφήνεται σε ένα μόνο όργανο, ενώ τα υπόλοιπα έχουν απλώς συνοδευτικό ρόλο. Όμως στην Ήπειρο συναντάμε και ένα ακόμα είδος μουσικής, την πολυφωνική. Το είδος αυτό απαντάται στα βόρεια του νομού της Ηπείρου καθώς και στην Βόρειο Ήπειρο. Σπάνια υπάρχει η συνοδεία οργάνων. Υπάρχουν τρεις μελωδικές γραμμές οι οποίες αντιστοιχούν σε τραγουδιστικούς ρόλους: O παρτής: είναι αυτός που αρχίζει το τραγούδι, εκτελεί την πρώτη και κύρια μελωδική γραμμή. Είναι ο μόνος που τραγουδά καθαρά τους στίχους, σε σχέση με τους υπόλοιπους που χρησιμοποιούν μερικές μόνο συλλαβές του κειμένου. Ο γυριστής, που γυρίζει ή τσακίζει την μελωδική του γραμμή. Ο κλώστης, που κλώθει την μελωδική του γραμμή. Ο ισοκράτης, που αποδίδεται από δύο ως τέσσερα άτομα (κάποιες φορές και περισσότερα), που κρατούν το ρυθμό του παρτή. Στον εικοστό αιώνα εμφανίζεται και μια τέταρτη φωνή, τραγουδισμένη από έναν ισοκράτη που αποκαλείται ρίχτης. Αυτός δίνει στον παρτή το χρόνος να ξεκουραστεί και να προετοιμαστεί για τη συνέχεια του τραγουδιού. Χαρακτηριστικό πάντως όλων των φωνών είναι η απότομη και τονισμένη διακοπή της μελωδικής τους γραμμής. Επίσης, ανάλογα με το περιεχόμενο τους τα τραγούδια χωρίζονται σε: Ακριτικά Δημοτικά τραγούδια. Αναφέρονται στους ακρίτες, δηλαδή τους φύλακες των συνόρων της βυζαντινής αυτοκρατορίας (8ος- 12ος αιώνας). Παραλλαγές. Είναι μεσαιωνικά τραγούδια, τα οποία έχουν κυρίως δραματικό περιεχόμενο και που διακρίνονται για το έντονο στοιχείο παραμυθιού. Αυτά συγγενεύουν αρκετά με τα ακριτικά τραγούδια και είναι πολύστιχα, όπως και τα ακριτικά. Ιστορικά Τραγούδια. Τα Ιστορικά Τραγούδια αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα της μακραίωνης Ελληνικής ιστορίας. Κλέφτικα. Είναι τα τραγούδια που αναφέρονται στους κλέφτες και αρματολούς την περίοδο της Τουρκοκρατίας και εξυμνούν τα ηρωικά κατορθώματά τους. 

ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΗΠΕΙΡΩΤΗΣ ΜΑΥΡΟ ΓΙΛ. ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΑ - ΒΛΑΧΟΠ. 
Παραδοσιακή στολή, φορεσιά που αποτελείται από : γιλέκο τσόχινο, μάλλινη μπουραζάνα, πουκάμισο, ζωνάρι και καλπάκι. Τα τσαρούχια και το κόσμημα πωλούνται χωριστά. ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΑ - ΒΛΑΧΟΠ. Παραδοσιακή στολή, φορεσιά που αποτελείται από: σεγκούνι, φόρεμα, ποδιά και μαντήλι. 

Στ.Ελλάδα ΧΑΡΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ
ΣΤ.ΕΛΛΑΔΑ ΧΑΡΤΗΣ

Ιστορία Μεγάλο μέρος της ελληνικής ιστορίας έχει εξελιχθεί στη Στερεά Ελλάδα. Αρχαία τείχη, ακροπόλεις, ναοί, πύργοι, κάστρα, αποσ-τραγγιστικά έργα, υδρα-γωγεία, θέατρα, τάφοι, μνη-μεία, οικισμοί και πόλεις είναι παντoύ διάσπαρτα από-δεικνύοντας στις νεότερες γενιές τον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση στον τόπο αυτό. Η Στερεά κατοικείται από την εποχή του λίθου, όπως δείχνουν τα ευρήματα στην Αλίαρτο, στη Χαλκίδα, στα Ψαχνά κ.α. Πρωτοελλαδικές πόλεις φαίνεται πως υπήρχαν στο Λευκαντί και το Μάνικα όπως και στην πελασγική Αμάρυνθο κ.α. Στην εποχή την παράλληλη του Μυκηναϊκού πολιτισμού εμφανίζονται οικισμοί σε μεγάλη έκταση με πιο γνωστό βέβαια τον πολιτισμό των Μινύων στον Ορχομενό που άφησε πίσω του τα θαυμαστά έργα όπως το αποστραγγιστικό έργο της Κωπαϊδας και το θολωτό τάφο του Μινύα. Από την Αυλίδα ξεκίνησε η εκστρατεία για την πολιορκία της Τροίας και πολλές πόλεις της Στερεάς συνεισέφεραν σε πλοία και ανθρώπινο δυναμικό. Στην προκλασσική αρχαιότητα έχουμε τη δημιουργία του μαντείου του Τροφωνίου, την Ομοσπονδία των Βοιωτών και το δεύτερο ελληνικό εποικισμό όπου πρωτοστατούν οι Χαλκιδείς και οι Ερετριείς. Η κλασσική εποχή βρήκε τη Στερεά να έχει δεκάδες πόλεις σε ακμή αλλά κυρίως να είναι το επίκεντρο του ελλαδικού χώρου λόγω του Μαντείου των Δελφών και τις Δελφικής αμφικτιονίας. Η ροή της ιστορίας συνεχίστηκε στη Στερεά με τον ερχομό της Ρωμαϊκής και στη συνέχεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μνημεία αυτών των εποχών υπάρχουν πολλά και προσελκύουν ακόμη σήμερα χιλιάδες πιστούς και τουρίστες. α περισσότερα κάστρα που διαθέτουν σχεδόν όλες οι πόλεις της Στερεάς προέρχονται από την εποχή της Φραγκοκρατίας. Καθώς επικράτησε η Οθωμανική αυτοκρατορία, η Στερεά πρωτοστατούσης της Ευρυτανίας, αποτέλεσε ορμητήριο των κλεφταρματολών και κατά την ελληνική επανάσταση έγινε συχνά θέατρο μαχών. Επανάληψη των ηρωικών στιγμών της ελληνικής επανάστασης είχαμε και κατά τη γερμανική κατοχή και την εθνική αντίσταση. Στη Ρούμελη ήταν η ελεύθερη Ελλάδα και η κυβέρνηση του βουνού. Ιστορικές μάχες και πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στη Στερεοελλαδίτικη γη έχουν καταγραφεί σαν ορόσημα στην Ελληνική Ιστορία. Μάχες μεταξύ ελληνικών πόλεων όπως στα Λεύκτρα και τη Χαιρώνεια, μάχες εναντίον ξένων εισβολέων όπως των Πλαταιών και των Θερμοπυλών, μάχες για την απελευθέρωση όπως των Βασιλικών, της Πέτρας, της Γραβιάς, της Αλαμάνας, επιχειρήσεις σαν του Γοργοποτάμου, ναυμαχίες όπως αυτή του Αρτεμισίου και του Καφηρέα και σφαγές όπως του μαρτυρικού Δίστομου πότισαν με αίμα τη Στερεοελλαδίτικη γη. Ονόματα στερεοελαδιτών πρωτοστατούν στην αρχαία και νεώτερη ελληνική ιστορία όπως ο Ησίοδος, ο Πλούταρχος, οι Ηρακλείδες, οι Αθαμαντίδες, ο Κάδμος, ο Πελο-πίδας, ο Επαμεινώνδας, ο Αθ. Διάκος, ο Καραϊσκάκης, ο Αν-δρούτσος, ο Κατσώνης, ο Πα-νουργιάς, ο Δυοβουνιώτης και ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας, ο Άρης Βελουχιώτης. 

Ήθη και Έθιμα  Επόμενο ->
ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ γέρος και η κοπέλα στην Σκύρο Με την αρχή του Τριωδίου και κάθε Σαββατοκύριακο των ημερών της Αποκριάς, το έθιμο του νησιού θέλει το "γέρο" και την "κοπέλα" να βγαίνουν στους δρόμους και να δίνουν μία ξεχωριστή εικόνα των ημερών. Ο "γέρος" φοράει μία χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και έχει στη μέση του 2-3 σειρές κουδούνια, το βάρος των οποίων μπορεί να φτάσει και τα 50 κιλά. Το πρόσωπο του καλύπτεται από προβιά μικρού κατσικιού και περπατώντας με χορευτικό ρυθμό, καταφέρνει να ηχούν μελωδικά τα κουδούνια που φοράει. Η "κοπέλα" η ντάμα του γέρου είναι ντυμένη με παραδοσιακά σκυριανά ρούχα με κυρίαρχο χρώμα το άσπρο σε πλήρη αντίθεση με το μαύρο χρώμα του "γέρου" έχοντας και αυτή καλυμμένο το πρόσωπό της. Χορεύει γύρω από τον γέρο καθώς αυτός βαδίζει ανοίγοντας του δρόμο ή προσπαθώντας να τον βοηθήσει και να τον ξεκουράσει. Οι ικανότεροι από τους γέρους μάλιστα, αφήνουν για λίγο τους δρόμους της αγοράς, όπου συγκεντρώνεται ο κόσμος και ανεβαίνουν στο Κάστρο του νησιού. Εκεί θα χτυπήσουν τις καμπάνες στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Τότε η "κοπέλα" την ώρα που ο "γέρος" θα σταματήσει να πάρει μίαν ανάσα, θα του τραγουδήσει σκυριανό τραγούδι, παινεύοντας τον για τις αξίες και τις χαρές του. Το δίδυμο αυτής της σκυριανής αποκριάς συνοδεύει πολλές φορές και ο "φράγκος". Αυτός ο μασκαράς, ντυμένος με παραδοσιακά ρούχα του νησιού αλλά και παντελόνι, σατιρίζει τους σκυριανούς εκείνους που έβγαλαν τις βράκες και φόρεσαν παντελόνια (φράγκικα). Η προέλευση του εθίμου αυτού χάνεται στα χρόνια και πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν στοιχεία και ρίζες διονυσιακών τελετών και θεωρούν τις εκδηλώσεις αυτές κατάλοιπα τέτοιων εορτών. Οι γεροντότεροι στο νησί αναφέρουν ότι ο "γέρος" και η "κοπέλα", έρχονται κάθε χρόνο να θυμίσουν στους σκυριανούς κάποια θεομηνία που κατέστρεψε όλα τα ζώα του νησιού και για το λόγο αυτό ο τσοπάνης ζώστηκε τα κουδούνια των ζώων και ήρθε στο χωριό να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους. Μία άλλη εκδήλωση της σκυριανής αποκριάς είναι η "τράτα" που είναι αναπαράσταση ναυτικής ζωής, όπου ψαράδες στην πλειοψηφία τους, σατιρίζουν έμμετρα καταστάσεις και γεγονότα που αφορούν τη κοινωνική ζωή στην Ελλάδα γενικότερα. Με τα σατυρικά αυτά ποιήματα, αλλά και με την αμφίεσή τους, καταφέρνουν να προκαλούν την ευθυμία των θεατών της παράστασης αυτής που κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Την Καθαρή Δευτέρα σχεδόν όλοι οι Σκυριανοί με παραδοσιακές τοπικές στολές, κατεβαίνουν στην πλατεία του χωριού και χορεύουν και τραγουδούν σκυριανά τραγούδια. Το "Γαϊτανάκι" του Δήμου Λειβαδιάς Την τελευταία Κυριακή των Απόκρεω, η ομάδα πολιτών "Φίλοι του Καρναβαλιού της Λειβαδιάς" οργανώνει κάθε χρόνο το "Γαϊτανάκι" με την υποστήριξη του Δήμου Λειβαδιάς. Πρόκειται για παράδοση που τηρούνταν μέχρι και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Λειβαδιά και που η οποία αναβιώνει τα τελευταία χρόνια. Η αναβίωση ακολουθεί πιστά την παράδοση: Οι γείτονες στις συνοικίες της πόλης προετοιμάζουν το Γαϊτανάκι τους μαζί με άρματα και μασκαράτες και παρελαύνουν προς την κεντρική πλατεία όπου πλέκονται τα Γαϊτανάκια. Κάθε χρόνο οργανώνονται και κάποια "γεγονότα" όπως διαγωνισμός για τη βράβευση της καλύτερης ομάδας, αναπαράσταση ποδοσφαιρικού αγώνα από ηλικιωμένες γυναίκες, παρουσίαση αποκριάτικων σκηνών, τραγούδια (αποκριάτικα της περιοχής με πειρακτικό περιεχόμενο) και παντομίμες από τους μασκαράδες, γλέντι με λαϊκούς οργανοπαίχτες κ.λ.π.  Επόμενο ->

Χριστουγεννιάτικα έθιμα Στερεάς Ελλάδας Γεμάτα με έθιμα είναι τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στην Ρούμελη. Ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίον θα σφάξουν τα γουρούνια και φτάνουν μέχρι το πάντρεμα της φωτιάς. Ξεκινούν από τα κάλαντα και φτάνουν μέχρι το βασιλόψωμο. Όμως οι ευχές για μια καλύτερη χρονιά, καλύτερη σοδειά και καλύτερη προκοπή είναι αυτές που κυριαρχούν σε κάθε έκφραση της παράδοσης. Εκτός από τα κάλαντα που ακούγονται σε κάθε γωνιά της Ρούμελης διατηρούνται ακόμη ορισμένα από τα έθιμα που παραδοσιακά μεταφέρονται από γενεά σε γενεά και δίνουν ένα διαφορετικό χρώμα στις Άγιες τούτες μέρες. ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΗ: Στα ορεινά χωριά της δυτικής Φθιώτιδας είναι απίθανο να μη συναντήσουμε τουλάχιστον ένα χοίρο σε κάθε σπίτι. Ήταν πάντα θέμα αρχοντιάς, κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας. Η προετοιμασία για τη σφαγή τους ξεκινά πολύ νωρίς αφού οι νοικοκυρές είναι υποχρεωμένες να βρουν πλέον γανωματή για να γανώσουν (να κασιτερώσουν) τα οικιακά σκεύη που είναι αναγκαία για την χοιροσφαγή. Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι παρέες έγιναν μικρότερες και τα πράγματα έχουν περισσότερο απλοποιηθεί. Η χοιροσφαγή όμως παραμένει ολόκληρη τελετουργία αφού είναι απαραίτητο να υπάρχει φωτιά, κάρβουνο και λιβάνι και την ώρα της σφαγής η νοικοκυρά θα πρέπει να τα ρίξει πάνω στη σφαγή ενώ στο στόμα του χοίρου βάζουν ένα λεμόνι για να μένει ανοιχτό και να αερίζεται. Όταν τελικά τελειώσουν τους χοίρους, ολόκληρη η γειτονιά ξεκινά ένα γλέντι ενώ την ίδια ώρα οι νοικοκυρές ξεκινούν να φτιάξουν τα λουκάνικα και τις "τσιγαρίθρες". ΤΟ ΑΡΡΑΒΩΝΙΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ: Το αρραβώνιασμα της φωτιάς: γίνεται ξημερώματα των Χριστουγέννων την ώρα που ο λαός την αποκαλεί "ανοιχτή ώρα". Η νοικοκυρά βάζει ένα μεγάλο ξύλο στο τζάκι και σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα ό,τι ζητήσεις - βεβαίως θα πρέπει να αφορά τα παιδιά και όχι τους παντρεμένους - μπορεί να γίνει. Αντίθετα το πάντρεμα της φωτιάς γίνεται τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς. Στο τζάκι μπαίνουν δύο μεγάλα ξύλα που φροντίζει ο νοικοκύρης να είναι ισομερή για να καίγονται το ίδιο. Σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα που δεν αλλάζει μόνο ημέρα, αλλά αλλάζει και χρόνος όποια ευχή η όποια κατάρα και αν κάνει ο άνθρωπος αυτή θα πιάσει τόπο λέει ο λαός. Τα συγκεκριμένα έθιμα τα συναντάμε σε πάρα πολλά σημεία της Ρούμελης ιδιαίτερα όμως στη δυτική Φθιώτιδα και στην ορεινή Δωρίδα. ΤΟ ΒΑΣΙΛΟΨΩΜΟ: Το όνομα του προσδιορίστηκε από την ημερομηνία κατανάλωσης. Τρώγεται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε και το όνομα του. Εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, βασιλικό και νερό και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και παραστάσεις είτε αυτές αφορούν την παραγωγή είτε την υγεία είτε την οικογένεια. Μετά το ψήσιμό του είναι έτοιμο να κοπεί, την ώρα του φαγητού, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Παράλληλα με το βασιλόψωμο οι νοικοκυρές κάνουν και της Βασιλοκουλούρες. Ο ΤΑΪΣΜΑ ΤΗΣ ΒΡΥΣΗΣ: Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας, γίνεται το λεγόμενο "τάισμα" της βρύσης. Οι κοπέλες του χωριού, λίγες ώρες πριν ξημερώσει Χριστούγεννα, πηγαίνουν στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Μ' αυτή την κίνηση παίρνουν από τη βρύση το "αμίλητο" νερό. Για να έχουν καλή σοδειά έφερναν στη βρύση βούτυρο, τυρί, ή ψημένο σιτάρι ή κλαδί ελιάς, ή όσπρια και φρόντιζαν να φτάσουν εκεί όσο το δυνατόν νωρίτερα, γιατί, όπως έλεγαν, όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Επιστρέφοντας στο σπίτι, οι γυναίκες, έφερναν το καινούργιο νερό, αφού πρώτα είχαν αδειάσει από τα βαρέλια τους το παλιό. Η διαδικασία αυτή της μετάβασης και της επιστροφής στη βρύση, γίνεται σιωπηλά- για αυτό και ονομάστηκε αμίλητο νερό. Με το 'αμίλητο' νερό οι γυναίκες ραντίζουν τα σπίτια τους, για ευρωστία και καλή τύχη. 

Χοροί Ο χορός αυτός που χορεύεται κυρίως στην περιοχή των Μεγάρων σε ρυθμό 2/4, έχει πάρει τις κινήσεις του από τη ζωή των ψαράδων. Ανάλογα με την εθιμική περίσταση, παρουσιάζει διάφορες παραλλαγές που αποδίδονται με διαφορετικό ρυθμό και χορευτικό μοτίβο, προσαρμοσμένο προς την ανάλογη εορτάσιμη ημέρα του χρόνου. Έτσι για παράδειγμα έχουμε τη λαμπρή καμάρα, που χορεύεται αποκλειστικά και μόνο τη μέρα του Πάσχα, τα «Μόινα-νενά» και το «Συρτό της Τράτας» που χορεύονται σε όλες τις χορευτικές πειριστάσεις. Ο χορός αποτελείται από έξι βήματα, που χορεύονται με ισόχρονο ρυθμό ως εξής: 1: Το δεξί πόδι, βήμα δεξιά. 2: Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά. 3: Το δεξί πόδι, βήμα δεξιά. 4: Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά στα δάκτυλά του ,ελαφρώς τεντωμένο. Συγχρόνως όμως το δεξί γόνατο λυγίζει και το σώμα κλίνει αριστερά, ώστε το κεφάλι, ο κορμός και το αριστερό πόδι να ευθυγραμμιστούν. 5: Το αριστερό πόδι, εν συνεχεία, αφού τεντωθεί το δεξί, εκτελεί βήμα αριστερά. 6: Το δεξί πόδι βήμα αριστερά, στα δάκτυλα ελαφρώς τεντωμένο. Συγχρόνως όμως το αριστερό γόνατο λυγίζει και το σώμα κλίνει δεξιά, ώστε το κεφάλι, ο κορμός και το αριστερό πόδι να ευθυγραμμιστούν. Ποικιλία Πρώτη 1-3: Χορεύονται κανονικά, αλλά στο 3 το δεξί στρέφει προς το κέντρο. 4: Το αριστερό πόδι μισό βήμα δεξιά και πίσω του δεξιού, με ελαφριά στήριξη στα δάχτυλα, στρέφοντας αριστερά. Συγχρόνως τα γόνατα και των δύο ποδών λυγίζουν ελαφριά και τεντώνουν. 5: Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά, με τα δάκτυλα στραμμένα στο κέντρο. 6: Το δεξί πόδι μισό βήμα αριστερά και πίσω από το αριστερό, με ελαφριά στήριξη στα δάχτυλα, στρέφοντας δεξιά. Συγχρόνως τα γόνατα και των δύο ποδών λυγίζουν ελαφριά και τεντώνουν. Ποικιλία Δεύτερη 1 : Το δεξί πόδι βήμα δεξιά και πίσω. (με την πλάτη προς τη φορά) 2: Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά και πίσω από το δεξί. ( Η πλάτη επίσης στραμμένη προς τη φορά). Τα υπόλοιπα βήματα χορεύονται κανονικά. 

Μουσική Παρακάτω βλέπουμε κάποιους στίχους από διάφορα τραγούδια της Στ. Ελλάδας Απρίλη, Απρίλη 'μ δροσερέ Γιώργη μου και γραμματικέ Μάη μου λελουδιασμένε Γιώργη μου γραμματισμένε Όλο τον κόσμο γιόμισες μωρέ Γιωργούλα 'μ δυό φορές γιέ 'μ λελούδια και καλούδια γειά σου αγάπη μου καινούργια Και μένα με περέπλεξες μωρέ Γιωργούλα 'μ δυο βολές βγες ενός λεβέντ' αγκάλη Γιώργη μου και παληκάρι Σ'ενός λεβέντη γερμενή Γιώργη μου και γραμματιστή γέμισέ μας δω την αγκάλη Γιώργη μου και παληκάρι Αγρινιώτισσα Αγκινάρα με τα αγκάθια Αγκινάρα με τ' αγκάθια και με τα λουλούδια τ' άσπρα και με τα λουλούδια τ' άσπρα αγκινάρα με τ' αγκάθια Μην παραμυρίζεις τόσο και με κάνεις και νυχτώσω και με κάνεις και νυχτώσω μην παραμυρίζεις τόσο Κι αν νυχτώσεις παλικάρι κάτσε να βγει το φεγγάρι κάτσε να βγει το φεγγάρι κι αν νυχτώσεις παλικάρι Να σε δω να σε γνωρίσω και να σε γλυκορωτήσω και να σε γλυκορωτήσω να σε δω να σε γνωρίσω Απρίλη, Απρίλη 'μ δροσερέ Απ' τη Ναύπακτο στην Αλυσία Ρώτησα κι απάντηση δε βρήκα Με μια βάρκα στην Αμφιλοχία κι εκεί δε βρήκα ησυχία Απ' τ' Αγρίνιο στον Αστακό Μεσολόγγι και Αιτωλικό Δε σε είδα να με περιμένεις μα κανείς δεν ήξερε που μένεις. Αγρινιώτισσα Είσαι μιαν αρχόντισσα όνειρα τρελά κάνω στη ζωή πολλά 

Φορεσιές ΤΣΟΛΙΑΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΚΛΕΦΤΟΠΟΥΛΟ  Επόμενο ->
• φορεσιά που αποτελείται από • γιλέκο χωρίς φτερά • κοντή (35 εκ) φουστανέλα • πουκάμισο • ζωνάρι • φέσι • γονατούρες • καλτσοδέτες και περισκελίδα • Τα τσαρούχια πωλούνται χωριστά ΚΛΕΦΤΟΠΟΥΛΟ Παραδοσιακή στολή • φορεσιά που αποτελείται από • γιλέκο • πουκάμισο • φουστανέλα • μαντήλι και ζώνη • Τα τσαρούχια πωλούνται χωριστά  Επόμενο ->

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΡΟΥΜΕΛΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ 
Παραδοσιακή στολή • φορεσιά που αποτελείται από • σεγκούνι και ποδιά από τσόχα • φόρεμα (ποκαμίσα) και μαντήλα κεφαλής • Τα φλουριά πωλούνται χωριστά ΡΟΥΜΕΛΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ Παραδοσιακή στολή • φορεσιά που αποτελείται από • σεγκούνι και ποδια από τσόχα • φόρεμα (ποκαμίσα) και μαντήλα κεφαλής • Τα φλουριά πωλούνται χωριστά 

Πελοπόνησσος ΧΑΡΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ
ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΣΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Ιστορία Η Πελοπόννησος (γνωστή και ως Μωρέας ή Μωριάς) είναι η μεγαλύτερη χερσόνησος της Ελλάδας και ένα από τα εννέα γεωγραφικά της διαμερίσματα. Βρίσκεται στα νότια του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας και συνδέεται με τη Στερεά Ελλάδα μέσω μιας στενής λωρίδας γης, του Ισθμού της Κορίνθου, στον οποίο το 1893 κατασκευάστηκε η ομώνυμη διώρυγα, μετατρέποντάς την ουσιαστικά σε νησί. Επιπλέον, από το 2004 η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου συνδέει την Πελοπόννησο με την στερεά Ελλάδα και την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα. Η Πελοπόννησος διαιρείται διοικητικά σε επτά νομούς (Αχαΐα, Ηλεία, Μεσσηνία, Αρκαδία, Λακωνία, Αργολίδα και Κορινθία, με ένα μικρό τμήμα της να υπάγεται στο νομό Αττικής) και από το 1986 σε δύο περιφέρειες, τη Δυτικής Ελλάδας και την περιφέρεια Πελοποννήσου (και ένα μικρό τμήμα αντίστοιχα, στην Περιφέρεια Αττικής). Έχει έκταση τετρ. χλμ. και πληθυσμό κατοίκους. Αποτελεί ιστορική κοιτίδα του ελληνισμού και κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια. Σε αυτήν αναπτύχθηκε ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός και κατοίκησαν και τα τρία κυριότερα ελληνικά φύλα (Αχαιοί, Ίωνες και Δωριείς), ενώ στην Πελοπόννησο βρίσκονταν ορισμένες από τις σπουδαιότερες ελληνικές πόλεις-κράτη, όπως η Σπάρτη, η Κόρινθος και το Άργος. Αποτέλεσε θέατρο των περισσότερων πολεμικών συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στον ελληνικό χώρο με κορυφαία παραδείγματα τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και την Ελληνική Επανάσταση, ενώ γνώρισε διάφορους κατακτητές όπως Ρωμαίους, Φράγκους, Οθωμανούς κ.ά. Μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου είναι η Πάτρα με δεύτερη κατά σειρά πόλη την Καλαμάτα. Κατά την αρχαιότητα έχουμε την ηγεμονία των Μυκηνών, του Άργους, της Κορίνθου. Αργότερα αναπτύσσεται, κατά τους κλασικούς χρόνους, η Σπάρτη, μεγάλη δύναμη, που ανταγωνίστηκε την Αθήνα για την ηγεμονία στην Ελλάδα. Στα ελληνιστικά χρόνια, η σημαντικότερη δύναμη της Πελοποννήσου είναι η Αχαϊκή Συμπολιτεία, η οποία καταλύεται το 146 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Τότε καταστρέφεται και η Κόρινθος, αλλά θα ξανακτιστεί αργότερα, για να αποτελέσει πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαΐας, που εκτεινόταν από τις Θερμοπύλες ως το Ταίναρο. Στην Πελοπόννησο επίσης παίχτηκε σημαντικά η τελική επικράτηση του Χριστιανισμού. Σημαντικές πόλεις ήταν η Κόρινθος και η Πάτρα, στην οποία και μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας. Η περιοχή θα γνωρίσει επιδρομές των Έρουλων, τον 3ο αι. μ.Χ., των Βησιγότθων του Αλάριχου, το 395 μ.Χ., των Αβάρων και των Σλάβων, στα τέλη του 6ου αιώνα. Μια απο τις σημαντικότερες μάχες του Ελληνισμού δόθηκε κατα τον 6ο αιώνα στην Πάτρα, της οποίας οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στους Αβάρους, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταστροφή αυτής της μεγάλης απειλής για το Ρωμαικό Κράτος και τους Έλληνες. Περί τα τέλη του 6ου αιώνα κάποιες περιοχές έγιναν αντικείμενο αποικισμού απο τους Αβαροσλάβους. Η εγκατάσταση αυτή σε ορισμένες περιοχές (όπως στην Αργολιδοκορινθία) δεν κράτησε περισσότερο από 2-3 γενεές, ενώ στην υπόλοιπη Πελοπόννησο η κυριαρχία τους διακόπηκε τον 8ο αι. από τον Σταυράκιο.[1] Μετά από νίκη του βυζαντινού στρατού επί των Σλάβων της Πελοποννήσου το 783 και αποτυχημένες επαναστάσεις αυτών το 805 και 841, η περιοχή σταδιακά επανήλθε υπό βυζαντινή εξουσία, πράγμα που αποδεικνύεται με την ίδρυση του θέματος Πελοποννήσου. Μετά την κατάλυση του βυζαντινού κράτους το 1204 από από τους Σταυροφόρους, στην Πελοπόννησο ιδρύεται το Πριγκηπάτο της Αχαΐας, το οποίο από το 1261 και εξής θα αντικατασταθεί σταδιακά από το ελληνικό Δεσποτάτο του Μωρέως των Παλαιολόγων, με έδρα τον Μυστρά. Την περίοδο της Φραγκοκρατίας η εξουσία περνά στα χέρια των ντόπιων προεστών παλαιοβυζαντινής καταγωγής, των γνωστών από τις πηγές κεφαλάδων που κατέχουν μεγάλες εκτάσεις γης με δουλοπάροικους, και αναγορεύονται σε ιππότες. Το Δεσποτάτο καταλύθηκε το 1460 από τους Οθωμανούς. Μετά από βραχύβια κατοχή από τους Βενετούς (περίπου ), η περιοχή ξαναπέρασε στα χέρια των Τούρκων. Διοικητικά ήταν οργανωμένη σε σαντζάκι, και είχε διοικητή πασά που έφερε τον τίτλο "Μοραβαλεσή" (διοικητής του Μωριά). Τέλος, η Πελοπόννησος έγινε το λίκνο της Επανάστασης του Οι σημαντικότερες μάχες της επανάστασης έγιναν εκεί και, μετά την απελευθέρωση, για πολύ καιρό το ελληνικό κράτος περιοριζόταν στην Πελοπόννησο, σε μικρό μέρος της Στερεάς Ελλάδας και στις Κυκλάδες. Πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους αναδείχθηκε το Ναύπλιο. 

Ήθη και Έθιμα Κατά την αρχαιότητα έχουμε την ηγεμονία των Μυκηνών, του Άργους, της Κορίνθου. Αργότερα αναπτύσσεται, κατά τους κλασικούς χρόνους, η Σπάρτη, μεγάλη δύναμη, που ανταγωνίστηκε την Αθήνα για την ηγεμονία στην Ελλάδα. Στα ελληνιστικά χρόνια, η σημαντικότερη δύναμη της Πελοποννήσου είναι η Αχαϊκή Συμπολιτεία, η οποία καταλύεται το 146 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Τότε καταστρέφεται και η Κόρινθος, αλλά θα ξανακτιστεί αργότερα, για να αποτελέσει πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαΐας, που εκτεινόταν από τις Θερμοπύλες ως το Ταίναρο. Στην Πελοπόννησο επίσης παίχτηκε σημαντικά η τελική επικράτηση του Χριστιανισμού. Σημαντικές πόλεις ήταν η Κόρινθος και η Πάτρα, στην οποία και μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας. Η περιοχή θα γνωρίσει επιδρομές των Έρουλων, τον 3ο αι. μ.Χ., των Βησιγότθων του Αλάριχου, το 395 μ.Χ., των Αβάρων και των Σλάβων, στα τέλη του 6ου αιώνα. Μια απο τις σημαντικότερες μάχες του Ελληνισμού δόθηκε κατα τον 6ο αιώνα στην Πάτρα, της οποίας οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στους Αβάρους, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταστροφή αυτής της μεγάλης απειλής για το Ρωμαικό Κράτος και τους Έλληνες. Περί τα τέλη του 6ου αιώνα κάποιες περιοχές έγιναν αντικείμενο αποικισμού απο τους Αβαροσλάβους. Η εγκατάσταση αυτή σε ορισμένες περιοχές (όπως στην Αργολιδοκορινθία) δεν κράτησε περισσότερο από 2-3 γενεές, ενώ στην υπόλοιπη Πελοπόννησο η κυριαρχία τους διακόπηκε τον 8ο αι. από τον Σταυράκιο.[1] Μετά από νίκη του βυζαντινού στρατού επί των Σλάβων της Πελοποννήσου το 783 και αποτυχημένες επαναστάσεις αυτών το 805 και 841, η περιοχή σταδιακά επανήλθε υπό βυζαντινή εξουσία, πράγμα που αποδεικνύεται με την ίδρυση του θέματος Πελοποννήσου. Μετά την κατάλυση του βυζαντινού κράτους το 1204 από από τους Σταυροφόρους, στην Πελοπόννησο ιδρύεται το Πριγκηπάτο της Αχαΐας, το οποίο από το 1261 και εξής θα αντικατασταθεί σταδιακά από το ελληνικό Δεσποτάτο του Μωρέως των Παλαιολόγων, με έδρα τον Μυστρά. Την περίοδο της Φραγκοκρατίας η εξουσία περνά στα χέρια των ντόπιων προεστών παλαιοβυζαντινής καταγωγής, των γνωστών από τις πηγές κεφαλάδων που κατέχουν μεγάλες εκτάσεις γης με δουλοπάροικους, και αναγορεύονται σε ιππότες. Το Δεσποτάτο καταλύθηκε το 1460 από τους Οθωμανούς. Μετά από βραχύβια κατοχή από τους Βενετούς (περίπου ), η περιοχή ξαναπέρασε στα χέρια των Τούρκων. Διοικητικά ήταν οργανωμένη σε σαντζάκι, και είχε διοικητή πασά που έφερε τον τίτλο "Μοραβαλεσή" (διοικητής του Μωριά). Τέλος, η Πελοπόννησος έγινε το λίκνο της Επανάστασης του Οι σημαντικότερες μάχες της επανάστασης έγιναν εκεί και, μετά την απελευθέρωση, για πολύ καιρό το ελληνικό κράτος περιοριζόταν στην Πελοπόννησο, σε μικρό μέρος της Στερεάς Ελλάδας και στις Κυκλάδες. Πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους αναδείχθηκε το Ναύπλιο. 

Χοροί Τσακώνικος Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες στην Τσακωνιά της επαρχίας Κυνουρίας, του Νομού Αρκαδίας από την οποία πήρε και το όνομά του, με λαβή των χεριών από τους αγκώνες (αγκαζέ). Ο χορός αναπαριστάνει την είσοδο και έξοδο του Θησέα από το λαβύρινθο. Γι΄αυτό, όταν χορεύεται, κουλουριάζει όπως το φίδι. Είναι ο χορός που χόρεψε ο Θησέας με τους συντρόφους του, όπως έμεινε να λέγεται παραδοσιακά. Όταν όμως θέλει να ξεκουλουριάσει, ο πρωτοχορευτής γυρίζει αμέσως δεξιά, και με την πλάτη προς τους υπόλοιπους. Όταν ξεκουλουριάσουν, οι δύο πρώτοι χορευτές, κάνουν καμάρα για να περάσουν οι άλλοι από κάτω. Το ότι ο χορός χορεύεται στην Τσακωνιά, δεν πρέπει να μας φαίνεται καθόλου παράξενο, από το γεγονός ότι πολλές φορές έγιναν μετακινήσεις από την Κρήτη στη Πελοπόννησο και από την Πελοπόννησο στην Κρήτη, ανάλογα βέβαια με τις συνθήκες που δημιουργούσαν οι πόλεμοι και οι καταστροφές. Μανιάτικος Χορεύεται κυρίως στην περιοχή της Μάνης, σε ρυθμός 2/4. Ο χορευτές σχηματίζουν κύκλο ανοιχτό με μέτωπο προς το κέντρο. Τα πόδια σε στάση προσοχής. Τα χέρια συνδέονται με τη λαβή της Τράτας (σταυρωτά). Ο χορός αποτελείται από δύο στροφές, κάθε μια από τις οποίες έχει ξεχωριστό αριθμό βημάτων. Αραχωβίτικος (Χορός των Καρυάτιδων) Χορεύεται από γυναίκες, στην Αράχωβα Πελοποννήσου. (Παλιότερα η Αράχωβα λεγόταν Καρυαί). Αρχική θέση είναι η προσοχή, και το μουσικό μέτρο τα 2/4 και τα 7/8. Ο χορός στηρίζεται στην «προμενάντ βαλς». Οι χορεύτριες σχηματίζουν δύο χωριστούς ομόκεντρους ανοιχτούς κύκλους, με λαβή των χεριών από τις παλάμες. Στον εσωτερικό μπαίνουν οι χαμηλότερες. Ο έξω κύκλος βρίσκεται κοντά στον εσωτερικό και στα διάκενά του. Οι χορεύτριές του, με συγχρονισμένη, γρήγορη κίνηση, πάνω από τα κεφάλια των χορευτριών του μέσα κύκλου, τα κατεβάζουν συνδεμένα μπροστά από τη μέση τους και έτσι μετασχηματίζονται σε ένα κύκλο. Οι πρώτες και οι τελευταίες χορεύτριες των δύο κύκλων συνδέουν τα χέρια τους. Τα βήματα της πρώτης στροφής επαναλαμβάνονται συνολικά 4 φορές. Ταυτόχρονα με το τελευταίο βήμα, οι χορεύτριες του έξω κύκλου υψώνουν γρήγορα και συγχρόνως τα χέρια τους πάνω από τα κεφάλια των χορευτριών του μέσα κύκλου, τα κατεβάζουν συνδεμένα επίσης, στο ύψος της δικής τους μέσης και έτσι επανέρχονται στους δύο αρχικούς ομόκεντρους κύκλους. Από το σχηματισμό αυτό χορεύουν τα βήματα της δεύτερης στροφής, η οποία αποτελείται από τα δώδεκα βήματα του Καλαματιανού, τα οποία επαναλαμβάνονται συνολικά 2 φορές. Ταυτόχρονα με το 24ο βήμα, οι χορεύτριες μετασχηματίζονται πάλι σε ένα κύκλο όπως στην αρχή για την επανάληψη του χορού.Οι χορεύτριες του εξωτερικού κύκλου, που βρίσκονται στα κενά του εσωτερικού, σηκώνουν τα χέρια τους ψηλά και τα περνούν πάνω από τα κεφάλια των χορευτριών του εσωτερικού κύκλου. Έτσι σχηματίζουν ένα κύκλο και αρχίζουν το Αο μέρος του χορού. Ο χορός αποτελείται από δύο μέρη. Το Αο μέρος έχει έξι βήματα. Το Βο μέρος αποτελείται από δύο δωδεκάρια Καλαματιανό. 

Μουσική Παρακάτω βλέπουμε κάποιους στίχους από διάφορα τραγούδια της Πελοπονήσσου
Αλωνίσταινα Βουνά της Αλωνίσταινας γιατί βουρκώσατε πολύ γιατί είστε δακρυσμένα Μην ο Βοριάς σας φύσηξε μην ο βαρύς Χειμώνας; Μήτε ο βοριάς μας φύσηξε μήτε ο βαρύς Χειμώνας. Μπραήμ πασάς εφάνηκε με δεκα οχτώ χιλιάδες. Κρύβουν οι μάνες τα παιδιά ψηλά στον ΑηΝτίνη. Ελάτε να σκορπίσουμε μπουλούκια να γινούμε... Ας παν να ιδούν τα μάτια μου Ας παν να ιδούν τα μάτια μου πώς τα περνάει η αγάπη μου μην ήβρε αλλού κι αγάπησε κι εμένα μ' απαράτησε. Ποιος στο 'πε δεντρουλάκι μου δεν σ' αγαπώ πουλί-πουλάκι μου, αν στο 'πε ο ήλιος βρε, βρε να μη βγει τ' άστρι να μη ξημερωθεί. 

Φορεσιές  Επόμενο -> Γιορτινή φορεσιά του 19ου αιώνα.
Χαρακτηριστικά της το πουκάμισο και η μπόλια με πλούσια μεταξωτά κεντίδια και τα μακριά κρόσσια με φούντες στις άκρες. Αυτός ο τύπος ενδυμασίας προέκυψε από τον συνδυασμό στοιχείων τοπικών ελληνικών ενδυμασιών και ευρωπαϊκών. Καθιερώθηκε από τη βασίλισσα Αμαλία. Φορέθηκε αρχικά από τις Κυρίες της Αυλής και στη συνέχεια διαδόθηκε σε όλα τα αστικά κέντρα της Ελλάδας Η συγκεκριμένη ανήκε στη Θεοφάνη Χατζοπούλου, το γένος Στάικου.  Επόμενο ->

Η φορεσιά της φουστανέλας όπως εξελίχθηκε μετά την Επανάσταση του 1821
Η φορεσιά της φουστανέλας όπως εξελίχθηκε μετά την Επανάσταση του Τη φορούσαν οι καπεταναίοι και οι αξιωματούχοι, επηρεασμένοι από τον βασιλιά Όθωνα. Η συγκεκριμένη ανήκε στο Γενναίο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Η φορεσιά της φουστανέλας όπως εξελίχθηκε μετά την Επανάσταση του Τη φορούσαν οι καπεταναίοι και οι αξιωματούχοι, επηρεασμένοι από τον βασιλιά Όθωνα. Η συγκεκριμένη ανήκε στο Γενναίο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. 

Κρήτη ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΧΟΡΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΚΡΗΤΗ ΧΑΡΤΗΣ

Ιστορία  Επόμενο ->
Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το 5ο μεγαλύτερο στη Μεσόγειο. Πρωτεύουσα καθώς και μεγαλύτερη πόλη της είναι το Ηράκλειο. Η Κρήτη εδράζει περίπου 160 χλμ νότια της ελληνικής ηπειρωτικής χώρας εκτεινόμενη κατά διεύθυνση Ανατολή - Δύση, νότια του Αιγαίου πελάγους, του οποίου και αποτελεί το νότιο φυσικό όριο και βόρεια του Λιβυκού. Αποτελεί τμήμα της περιφερειακής διοίκησης της Ελλάδας και χωρίζεται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες: Ηρακλείου, Χανίων, Λασιθίου και Ρεθύμνης. Η έδρα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης είναι στο Ηράκλειο, όπως επίσης στο Ηράκλειο είναι και η έδρα της Περιφέρειας Κρήτης. Ως πρός την εκκλησία στην Κρήτη υπάρχει η ημιαυτόνομος Εκκλησία της Κρήτης, εξαρτώμενη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εδρα της Εκκλησίας της Κρήτης είναι το Ηράκλειο, ο Αρχιεπίσκοπος του οποίου είναι ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Στην Κρήτη άκμασε, περίπου από το 3000 π.Χ π.Χ., ένας από τους πρώτους πολιτισμούς της Ευρώπης, ο Μινωικός με κυριότερα κέντρα του την Κνωσό, την Κυδωνία και τη Φαιστό. Η οικονομία της Κρήτης, η οποία βασιζόταν κυρίως στη γεωργία, άρχισε να αλλάζει ορατά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του Ενώ διατηρείται η παραδοσιακή έμφαση στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, λόγω του κλίματος και της έκτασης του νησιού, παρουσιάζεται μια πτώση στις κατασκευές, καθώς και μια μεγάλη αύξηση στην παροχή υπηρεσιών (κυρίως σχετικών με τον τουρισμό). Και οι τρεις αυτοί τομείς της κρητικής οικονομίας, η (γεωργία, η επεξεργασία-συσκευασία, και οι υπηρεσίες), συνδέονται άμεσα και αλληλοεξαρτώνται. Η Κρήτη εμφανίζει μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα που αγγίζει το 100% εκείνου της υπόλοιπης χώρας και η ανεργία κυμαίνεται περίπου στο 4%. Το νησί διαθέτει τρεις σημαντικούς αερολιμένες: τον αερολιμένα Νίκος Καζαντζάκης στο Ηράκλειο που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ελλάδα σε κίνηση Επιβατών και εμπορευμάτων, τον αερολιμένα Δασκαλογιάννης στα Χανιά και το νέο, μικρότερης έκτασης αερολιμένα στη Σητεία. Για τις πολιτικές και ποινικές υποθέσεις στην Κρήτη λειτουργούν τέσσερα Πρωτοδικεία (Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου), 22 Ειρηνοδικεία [6] και 3 Πταισματοδικεία (Ηρακλείου, Χανίων και Ρεθύμνου). Για τις διοικητικές υποθέσεις λειτουργούν τα δύο Διοικητικά Πρωτοδικεία, Χανίων και Ηρακλείου, αντίστοιχα. Δευτεροβάθμια δικαστήρια λειτουργούν στο Ηράκλειο και στα Χανιά. Συγκεκριμένα, για τις πολιτικές και ποινικές υποθέσεις λειτουργούν δύο Εφετεία (Ανατολικής Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο και Δυτικής Κρήτης με έδρα τα Χανιά), ενώ για τις διοικητικές διαφορές λειτουργεί μόνο ένα Διοικητικό Εφετείο, με έδρα τα Χανιά.  Επόμενο ->

Η προέλευση της λέξης Κρήτη δεν έχει καθορισθεί με βεβαιότητα
Η προέλευση της λέξης Κρήτη δεν έχει καθορισθεί με βεβαιότητα. Υπάρχουν διάφορες αντικρουόμενες ετυμολογίες, κατά τις οποίες μία από τις Εσπερίδες ονομαζόταν Κρήτη, όπως Κρήτη ονομαζόταν και η σύζυγος του βασιλιά Μίνωα, καθώς και μία από τις νύμφες που παντρεύτηκε ο Δίας Άμμων. Επίσης, ο Κρης, γιος του Δία και της νύμφης Ίδας θεωρείται να έχει δώσει το όνομα του στην Κρήτη, ειδικά αφού το υψηλότερο βουνό του νησιού φέρει το όνομα της μητέρας του. Η Κρήτη, σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα, κατοικείται ήδη από την Παλαιολιθική εποχή, ενώ παρουσιάζει συνεχή ανθρώπινη παρουσία τα τελευταία 10 χιλιάδες χρόνια. Αν και ο Μινωικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κυρίως στο Κρητικό και Αιγαιοπελαγίτικο έδαφος, η Κρήτη εμφανίζει ξεχωριστή θέση στην ελληνική μυθολογία και πρωταγωνιστεί στον ελληνικό πολιτισμό από τις απαρχές του. Ο Δίας, ο πατέρας Θεών και ανθρώπων, κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία, γεννήθηκε στο Δικταίο Άντρο. Αφού απήγαγε την Ευρώπη από τις ακτές της Φοινίκης, στο σημερινό Λίβανο, κατέφυγαν στην Κρήτη, όπου και συνευρέθησαν. Ο μύθος τοποθετεί την πράξη κάτω από τον αειθαλή πλάτανο της Γόρτυνος, αρχαίας πρωτεύουσας του νησιού, αλλά και ολόκληρης της Κυρηναϊκής κατά το απόγειο της ακμής της επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το δένδρο της Γόρτυνος διατηρείται ως τις μέρες μας ως ένας από τους ελάχιστους διασωθέντες αειθαλείς πλατάνους. Η Ευρώπη γέννησε τρεις γιους, τους Μίνωα, Ραδάμανθυ και Σαρπηδόνα. Ο βασιλιάς Μίνωας, αφού υπέταξε το νησί, παντρεύτηκε τη μάγισσα Πασιφάη, αδελφή της Καλυψώς και της Κίρκης, ομηρικών ηρωίδων της Οδύσσειας. Αφιέρωσε ναό στον Ποσειδώνα, θεό της θάλασσας, θυσιάζοντας προς τιμήν του έναν πελώριο λευκό ταύρο. Το ζώο, προσφορά στο Μίνωα από τον Ποσειδώνα, ήταν τόσο όμορφο που εκείνος αποφάσισε να το αντικαταστήσει και να θυσιάσει έναν υποδεέστερο ταύρο στην θέση του. Το μένος του Ποσειδώνα για την ιερόσυλη απόφαση του Μίνωα τον οδήγησε στο να καταραστεί την Πασιφάη να ερωτευθεί σφοδρά τον ταύρο. Εκείνη για να ικανοποιήσει τον πόθο της κρύφθηκε μέσα στο ξύλινο ειδώλιο αγελάδας, που κατασκεύασε ο αρχιτέκτονας Δαίδαλος και συνευρέθηκε με το ζώο. Ο καρπός της πράξης, μισός άνθρωπος και μισός ταύρος, ήταν το μυθικό τέρας Μινώταυρος, το οποίο αμέσως μετά τη γέννησή του φυλακίσθηκε στον Λαβύρινθο, που κατασκεύασε ο Δαίδαλος. Η πόλη της Αθήνας υποχρεώθηκε θεσμικά να στέλνει κάθε χρόνο 10 νέους και 10 νέες για να τρέφεται ο Μινώταυρος. Αργότερα, εξολοθρεύτηκε από τον Αθηναίο πρίγκηπα Θησέα, απαλλάσσοντας την Αθήνα από το βάρβαρο θεσμό. 

‘Ηθη και Έθιμα Η κουρά των προβάτων στην Κρήτη Η κουρά των προβάτων είναι μια μεγάλη γιορτή άρρηκτα δεμένη με τον κτηνοτροφικό τρόπο ζωής. Είναι, όπως λέγεται, η «γιορτή των προβάτων». Η ελιά και το λάδι της Κρήτης Οπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά δεδομένα αλλά και οι ιστορικές πηγές, η ιστορία της Κρήτης είναι στενά συνδεδεμένη με το δέντρο της ελιάς και με το βασικό προϊόν της Κρήτη: Ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός Οι πρώτοι άνθρωποι έφθασαν στην Κρήτη τη Νεολιθική εποχή, γύρω στο 6000 π.Χ. και εγκαταστάθηκαν στην Κνωσό. Εφεραν οψιανό από τις Κυκλάδες και κατοικίδια ζώα - αιγοπρόβατα, Ο Τρύγος στην Κρήτη Οι γνήσιοι Κρητικοί συγκαταλέγονται στους ψηλότερου ς κατοίκους της Ευρώπης, πράγμα που μπορεί κανείς να διαπιστώσει στις απομονωμένες περιοχές των βουνών, όπου ο πληθυσμός έχει παραμείνει αμιγής. Οι Κρητικοί είναι περήφανοι και ανεξάρτητοι άνθρωποι ενώ η μακρά ιστορία και οι αγώνες τους εναντίον των κατακτητών καθρεφτίζονται στη συμπεριφορά τους σήμερα. Ο Κρητικός Γάμος Ο Κρητικός γάμος και η Κρητική βάφτιση, πρόκειται για ξεχωριστές εκδηλώσεις που μπορεί να διαρκέσουν αρκετές μέρες, ώστε να εκδηλωθεί πλήρως η χαρά των φίλων και των συγγενών. Κρατώντας πολύ στενούς τους οικογενειακούς δεσμούς δίνουν κατ?αρχήν μεγάλη έμφαση στην έγκριση και συμμετοχή της οικογένειας. 

Χοροί  Επόμενο -> Κατσαμπαδιανός
«Τον Κατσαμπαδιανό χορό όποιος τονε κατέχει να ρθει να τονε πιάσομε μαζί να μ’ αρμηνέψει» «Χόρευγε Κατσαμπαδιανό, χόρευγε και Κουγίτη (*) απ’ ομορφύτερος χορός δεν βρίχνεται στην Κρήτη» Λέγεται και Κουτσαμπαδιανός, Κατσιμπαδιανός, Κουτσιστός χορός ή χορός του Σηφοδασκαλάκη. Χορεύεται κυρίως στο νομό Ρεθύμνου, στην επαρχία Αμαρίου και ειδι-κότερα στην περιοχή της Αμπαδιάς ή Κατσιμπαδιάς και σε περιοχές γύρω από αυτήν. Σύμφωνα με την παράδοση ο χορός πρωτοχορεύτηκε ως εξής : Ένας από τους οπλαρχηγούς του Δασκαλογιάννη ο Σηφοδασκαλάκης που επέζησε κατά την επανάσταση του 1769 χάνοντας όμως το αριστερό του πόδι, βρέθηκε γύρω στο 1780 στο χωριό Λοχριά της επαρχίας Αμαρίου και θέλησε να χορέψει Πεντοζάλη. Αυτό φυσικά λόγω της αναπηρίας του ήταν αδύνατο. Οι μουσικοί και οι χορευτές όμως θέλοντας να τον τιμήσουν προσάρμοσαν το ρυθμό αλλά και τα βήματα του Πεντοζάλι στα βήματα ενός κουτσού άντρα. Ο ίδιος έσερνε το αριστερό του πόδι και το δεξί στήρι-ζε στο έδαφος. Στα βήματά του λοιπόν προσαρμόστηκε ο χορός αυτός ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα. Τα ζάλα του χορού είναι έντεκα και αρχίζει και τελειώνει ακριβώς όπως το Πεντο-ζάλι. Χορεύεται μόνο από άντρες πιασμένους από τους ώμους. Στον Κατσαμπαδιανό χορό δεν πραγματοποιούνται φιγούρες και αυτοσχεδιασμοί ούτε ατομικοί ούτε ομαδικοί κάτι το οποίο γίνεται για να τιμηθεί ο γενναίος αυτός πολεμιστής που δεν μπορούσε να κινηθεί ελεύθερα εξαιτίας της αναπηρίας του.  Επόμενο ->

 Επόμενο -> Σιγανός
Λέγεται και Χορός του Θησέα ή Χορός της Νύφης. Πιστεύεται ότι αποτελεί αναπαράσταση της πορείας του Θησέα μέσα στο Λαβύρινθο. Οι χορευτές είναι σφιχταγκαλιασμένοι και βαδίζουν με μικρά σιγανά βήματα, με τον πρωτοχορευτή να φαίνεται ότι σέρνει την ανθρώπινη αυτή αλυσίδα προσπαθώντας να την οδηγήσει έξω από το Λαβύρινθο στη σωτηρία. Σιγά σιγά μετατρέπεται σε γρήγορο πεντοζάλι ίσως για να μας δείξει τη χαρά τους για τη σωτηρία τους χωρίς αυτό να έχει διευκρινιστεί. Χορός της Νύφης γιατί χορεύεται στους γάμους με το γαμπρό μπροστά και τη νύφη δίπλα του. Σήμερα όμως ως Χορός της Νύφης θεωρείται περισσότερο ο Συρτός. Ο Σιγανός χορευόταν παλιά με τα χέρια σταυρωτά. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε γίνει ο χορός της φιλίας, της ενότητας , της ανθρώπινης αλυσίδας που θα τους οδηγούσε στην ελευθερία. Κατά την παράδοση την εποχή της Τουρκοκρατίας οι αγάδες καλούσαν σε γλέντια τους χριστιανούς και έβαζαν τις γυναίκες να χορεύουν στους οντάδες. Έριχναν όμως στο πάτωμα ρόβι με αποτέλεσμα οι γυναίκες να γλιστρούν και να πέφτουν και έτσι να τις κοροϊδεύουν και να τις «κάνουν χάζι» όπως έλεγαν τότε. Οι άντρες τότε έλεγαν στους οργανοπαίχτες που στην πλειοψηφία τους ήταν χριστιανοί να παίζουν το «Σιγανό» χωρίς να ξέρουμε αν προϋπήρχε ή δημιουργήθηκε τότε για το σκοπό αυτό. Οι γυναίκες πιάνονταν τότε με τα χέρια χιαστί και χόρευαν αργά έτσι ώστε να μην πέσουν. Άλλη εκδοχή θέλει τους Τούρκους στην Τουρκοκρατούμενη Κρήτη να έχουν απαγορέψει στους Κρητικούς να χορεύουν επαναστατικούς χορούς. Έτσι οι Κρητικοί εφεύραν το Σιγανό που μοιάζει πολύ στα βήματα με το Πεντοζάλι για να μην ξεχάσουν το σπουδαίο αυτό χορό. Στη σημερινή του μορφή οι χορευτές πιάνονται πλέον από τους ώμους. Ο Σιγανός αποτελεί την εισαγωγή στο Πεντοζάλι. Υπάρχουν πλήθος μελωδίες οι γνωστές μας «κοντυλιές» που αποδίδουν το χορό οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από το Λασίθι και τις ανατολικές επαρχίες του Ηρακλείου γι’αυτό και ο Σιγανός θεωρείται χορός της ανατολικής Κρήτης και ειδικότερα του νομού Λασιθίου.  Επόμενο ->

Απανωμερίτης Απανωμερίτης, ή προβατινίστικος χορός, ή προβατίνα, ή νταγκουνάκι. Άλλος ένας από τους πολλούς τοπικούς Κρητικούς χορούς που έχουν σχεδόν ξεχαστεί και είναι ελάχιστα τα συγκροτήματα που τον αποδίδουν. Απανωμερίτης λέγεται γιατί χορευόταν στις ορεινές (στα πάνω μέρη) περιοχές του Ρεθύμνου, ειδικά στην περιοχή του Αμαρίου και προς τη μεριά του Ηρακλείου. Προβατινίστικος ή προβατίνα εξαιτίας του ότι οι χορεύτριες στις κινήσεις τους κάποια στιγμή χτυπάνε με το πόδι τους στο έδαφος όπως όταν κάνουν τα πρόβατα όταν νευριάσουν. Νταγκουνάκι επίσης για τον παραπάνω λόγο επειδή οι χορεύτριες χτυπάνε με το πόδι τους (τακούνι) το έδαφος. Οι χορεύτριες είναι πιασμένες από τις παλάμες με τα χέρια κάτω.Ο χορός έχει τελετουργικό χαραχτήρα κάτι που δείχνει τις θρησκευτικές του καταβολές και έχει στενή σχέση με τους τελετουργικούς χορούς των αρχαίων Μινωιτών . Χορεύεται μόνο από γυναίκες. Τριζάλης "Τριζάλης ο Κουρουθιανός ρίζα του Ψηλορείτη πολύ πανέμορφος χορός και άγνωστος στην Κρήτη." Είναι ο γυναικείος πολεμικός χορός της Κρήτης αντίστοιχος του Πεντοζάλι. Το νόημα του χορού είναι η συμπαράσταση της γυναίκας στον άντρα πολεμιστή. Οι χορεύτριες είναι πιασμένες με λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων και λυγισμένους τους αγκώνες. Τα βήματα του χορού είναι τρία που επαναλαμβανόμενα γίνονται έξι. Χορευόταν στο νομό Ρεθύμνης και ειδικότερα στην περιοχή της Αμπαδιάς της επαρχίας Αμαρίου. Συχνά χαραχτηρίζεται " Κουρουθιανός" όπως λέει και η μαντινάδα που σημαίνει ότι συνηθιζόταν ιδιαίτερα στο χωριό Κουρούτες της επαρχίας Αμαρίου. 

Μουσική Τα είδη των κρητικών τραγουδιών είναι: οι Μαντινάδες, τα Ριζίτικα, ταΠολύστιχα Ιστορικά Αφηγηματικά, τα Μοιρολόγια και ταΤαμπαχανιώτικα. Οι μαντινάδες είναι η πιο συνηθισμένη μορφή λαϊκού τραγουδιού και αποτελούν ποιητικό είδος το οποίο απαντάται σε ολόκληρη την Κρήτη. Είναι δίστιχα τραγούδια, που αποτελούνται από δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους. Ο όρος μαντινάδα προέρχεται από τη βενετσιάνικη λέξη matinada, που μεταφράζεται ως «πρωινή καντάδα» και σημαίνει το ερωτικό τραγούδι που τραγουδιόταν τις πρωινές ώρες κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης. Η σύνθεση των μαντινάδων είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη, αφού μέσα σε ένα αυτοσχέδιο δίστιχο περικλείεται ένα πλήρες νόημα. Οι περισσότερες μαντινάδες αναφέρονται στον έρωτα και την αγάπη. Υπάρχουν, όμως, και πολλές γνωμικές, διδακτικές, φιλοσοφικές, πειραχτικές, σκωπτικές, τολμηρές κ.λπ. Έχουμε ακόμα δίστιχα της βάπτισης, του αρραβώνα, του γάμου, του Κλήδονα, της κλεψιάς, της βεντέτας, της φυλακής κ.λπ. Τραγουδιόνται με ή χωρίς συνοδεία μουσικών οργάνων, πάνω στις μελωδίες των παραδοσιακών κρητικών χορών - χανιώτικου (συρτού), σιγανού, σούστας (Ρεθύμνου), μαλεβιζώτη, αγκαλιαστού κ.λπ. - των σκοπών της ρίμας, του Ερωτόκριτου και άλλων, όμως η πιο συνηθισμένη μελωδία πάνω στην οποία τραγουδιόνται οι κοντυλιές. Το πρώτο με δεκαπεντασύλλαβο ανομοιοκατάληκτο στίχο είναι αφιερωμένο στη μεγάλη συμφορά της Κανάκαινας, απ’ τ’ Ασκύφου Σφακίων, που σκότωσαν τους τρεις της γιους. «Χριστέ και να κατέβαινε βρύση απ’ τη Μαδάρα να πορπατεί κλιτά, κλιτά, να ‘ρχεται αγάλι, αγάλι, να βρει τσι γούρνες εύκαιρες να μπει να τσι γεμίσει να πλύνουν οι ανύπλητες, να πλύνουν κι οι πλυμένες, να πλύνει κι η Κανάκαινα τα ματωμένα ρούχα.» Το δεύτερο με δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο είναι το μοιρολόι που τραγούδησε η Βίγλαινα από τα Σφακιά για το γιο της, που ήταν βοσκός και καθώς κυνηγούσε, γκρεμίστηκε στα πλευρά του φαραγγιού της Σαμαριάς. Όπως, όμως, έπεφτε σκοτωμένος στο χάος, πιάστηκε από κάποια κλαδιά και έμεινε μετέωρος. «Έθαψα ‘γω κι απ’ αρρωσιά, έθαψα κι από μπάλα πέντε ‘σαν κι αποθάνασι ούλα μιτσά, μεγάλα. Σα το δικό σου τον καημό, άλλο καημό δεν είχα να σε θωρώ να κρέμεσαι τη μέρα και τη νύχτα. Πνιγμός, γκρεμνός του τσιφτελή, του τυχερού είν΄ η σφαίρα, μα ‘σένα σου ‘τανε γραφτό να λιώσεις στον αέρα.» Το τρίτο με ενδεκασύλλαβο και δωδεκασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο είναι τηςΖαμπέταινας από την Ανώπολη Σφακίων, η οποία το τραγούδησε για το γιο της, που σκοτώθηκε στις πρώτες μάχες της Επανάστασης του Δασκαλογιάννη το 1770. «Μαρμαρωμένο σε θωρώ, Πωλιό μου, αγρίμι τω Μαδάρω και δικό μου. Μιλώ σου και δε μου μιλείς, κλωνάρι μου, πιάνω σε και μου φεύγεις, παλικάρι μου. Που πάεις με τέτοιαν Άνοιξη, καλέ μου, που πάεις με τέτοιον ήλιο, σύντροφέ μου;» Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι τα κρητικά μοιρολόγια απλώνουν τις ρίζες τους στο πολύ μακρινό παρελθόν και ότι πρόκειται για τη συνέχεια των ομηρικών θρηνωδών ασμάτων, τα οποία επιβίωσαν στο πέρασμα των αιώνων και έφτασαν μέχρι την εποχή μας. 

Φορεσιές  Επόμενο -> ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ.
Οι Κρήτες για δύο αιώνες μετά την βενετσιάνικη κατάκτηση (1204) συνέχισαν να κρατούν το βυζαντινό ένδυμα που φόρεσαν μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Σαρακηνούς (961). Κατόπιν αρχίζουν να ντύνονται με τη βενετσιάνικη μόδα. Η ανδρική παραδοσιακή φορεσιά με τη βράκα, το γελέκι, το «μεϊτάνι» και τα «στιβάνια» κάνει την εμφάνισή της στις αρχές του 16ου αιώνα. Η προέλευση της βράκας απασχόλησε πολλούς. Η άποψη ότι η βράκα ήταν άγνωστη στην Κρήτη πριν από την τουρκική κατάκτησή της δεν είναι εξακριβωμένη. Το πιο πιθανό είναι να παρέλαβαν οι Κρητικοί μια μορφή βράκας από τους πειρατές της Αλγερίας ή της Τύνιδας, καθώς είχαν έλθει σε κάποια σχέση. Και αυτοί όμως την είχαν πάρει από τους Καβίλους της ορεινής περιοχής Τζουρτζούρα της Αλγερίας, και συγκεκριμένα από την φυλή των Ζουάβα, η οποία αποτελεί κλάδο της μεγάλης Βερβερικής φυλής, η οποία παραδοσιακά προμήθευε πολεμιστές στο Αλγέρι και στην Τύνιδα. Αξιοπρόσεκτη είναι η καταπληκτική ομοιότητα της παραδοσιακής ανδρικής κρητικής φορεσιάς με την παραδοσιακή φορεσιά των ανδρών της φυλής των Ζουάβα, (βλ. φωτ. αριστερά). Την ανδρική παραδοσιακή γιορτινή ενδυμασία της Κρήτης ράβουν και κεντούν ειδικοί ραφτάδες, που ονομάζονται «τερζήδες». Το διακοσμητικό κέντημα γίνεται με βαθυκύανα ή μαύρα μεταξωτά στριφτά κορδονέτα (ποτέ με χρυσά), που λέγονται «χάρτζα». Τα «χάρτζα φτιάχνονταν και πουλιόνταν από ειδικούς τεχνίτες, τους «καζάζηδες» ή τα έφερναν έμποροι και «τερζήδες» από την Αίγυπτο. Η σκολινή ανδρική φορεσιά περιλαμβάνει τα εξής τεμάχια: βράκα, κάλτσες, γελέκι (κλειστό ή ανοιχτό - βλ. φωτ. αριστερά), «μεϊτάνι», «καπότο», πουκάμισο, ζώνη, σπαστό φεσάκι, ή «σαρίκι», ασημομάχαιρο, «καδένα» και «στιβάνια». Το χαρακτηριστικό στοιχείο της φορεσιάς είναι η βράκα. Στη Δυτική Κρήτη την ονομάζουν «κάρτσα», ενώ στην ανατολική «σ(χ)ιαλβάρι». Επικράτησε, όμως, σε ολόκληρη την Κρήτη να λέγεται, χρησιμοποιώντας τον πληθυντικό των όρων, βράκες ή «σαλβάρια» και να εννοείται με αυτό, το σύνολο της φορεσιάς. Το παραδοσιακό γιορτινό πουκάμισο του Κρητικού, υφαντό, μεταξωτό ή βαμβακερό, έχει χρώμα κυρίως άσπρο. Βέβαια, φορέθηκαν πουκάμισα και σε άλλους χρωματισμούς, όπως φορέθηκαν και πουκάμισα ριγέ ή καρό. Ποτέ, όμως, δεν φορούσαν οι Κρητικοί μαύρο πουκάμισο στους γάμους, στους αρραβώνες, στα βαπτίσια, στις χαρές, στις γιορτές και στα πανηγύρια, γιατί ήταν δείγμα πένθους, «θλιπτικό». Να σημειωθεί ότι, η σύγχρονη συνήθεια να φορούν οι Κρητικοί αδιακρίτως μαύρο πουκάμισο επικρατεί εδώ και μερικές μόλις δεκαετίες.  Επόμενο ->

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ. Παρ΄ ότι από το 1204 η Κρήτη ενετοκρατείται, η Κρητικιά αρχόντισσα διατηρεί το βυζαντινό φόρεμα για δυόμισι αιώνες μετά, έως τη πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453), και μάλιστα ένα φόρεμα παλαιό, όπως αυτό του 10ου αιώνα. Από την κατάλυση, όμως, της βυζαντινής αυτοκρατορίας και έπειτα, η κρητική γυναικεία φορεσιά αλλάζει, καθώς εξελίσσεται σύμφωνα με τις βενετσιάνικες επιδράσεις. Οι Κρητικές ντύνονται, λοιπόν, ποικιλόμορφα και δεν τηρούν συγκεκριμένη μόδα και έτσι βλέπουμε στην Κρήτη, την ίδια περίοδο, να φοριούνται ποικίλα ενδύματα. Η είσοδος της βράκας στην Κρήτη έφερε μια αλλαγή στο φόρεμα της Κρητικοπούλας, το τελευταίο τέταρτο του 16ου αιώνα, προς το ανδρικότερο. Έτσι, οι νέες κοπέλες πήραν από τα ρούχα των ανδρών το «μεϊτάνι», που τότε το έλεγαν «ζιπόνι». Παράλληλα , αυτήν την εποχή παρουσιάζεται και το αχειρίδωτο (χωρίς μανίκια) περιστήθιο, που ονομάζεται «κορπέτο». Λίγο μετά, στα τέλη του 16ου αιώνα, στις ανατολικές επαρχίες εμφανίζεται η «σαλταμάργκα», μια ευρύχωρη αχειρίδωτη ζακέτα, τελείως ανοιχτή μπροστά, μακριά , που φθάνει μέχρι τους γοφούς. Όταν αργότερα η «σαλταμάργκα» έκλεισε πάνω στο στομάχι με πόρπη , που την έκανε να μοιάζει με ένα μακρύ «κορπέτο», ονομάστηκε «φέρμελη». Να σημειωθεί ότι, το «ζιπόνι» με τα χρόνια το είπαν και «κοντόχι». Στα Ανώγεια το λένε και «μπόλκα», ενώ στη κεντρική και ανατολική Κρήτη ονομάζεται αλλού «μπαχριέ», αλλού «σάκο». Από τη στιγμή που το «ζιπόνι» άρχισε να κεντιέται με χρυσοκλωστές και να γεμίζει από χρυσά κεντήματα το είπαν «χρυσοζίπονο». Αναπόσπαστο στοιχείο της φορεσιάς για την αρραβωνιασμένη κόρη ή την παντρεμένη γυναίκα της δυτικής και κεντρικής Κρήτης είναι το «μπασαλάκι» ή «πασαλάκι». Λέγεται και «αργυρομπουνιαλάκι». Είναι αργυροποίκιλτο μαχαιράκι με ασημένιο «φουκάρι» (θήκη), μικρογραφία του ανδρικού μαχαιριού. Αποτελεί παραδοσιακό δώρο του μνηστήρα στην αρραβωνιασμένη, με πολλούς συμβολισμούς, η οποία έκτοτε το φορεί στη ζώνη της. Κεφαλοκάλυμμα της Κρητικιάς, σε όλη την Κρήτη, ήταν το μεταξοΰφαντο μαντήλι. Όταν αυτό ήταν ένας διάφανος χρυσοστόλιστος λευκός πέπλος, με πάνω του επιρραμένα διάσπαρτα χρυσά νομίσματα, το έλεγαν «χρυσόπλεκτο». Σε όλη τη δυτική Κρήτη, εκτός από το μεταξοΰφαντο μαντήλι, φορούσαν και ένα κόκκινο φεσάκι με μικρή φούντα σκεπασμένο με μαύρο τούλι, που το έλεγαν «παπάζι». Κατά το δεύτερο τέταρτο του 19ου αιώνα στις δυτικές επαρχίες έκανε την εμφάνισή του και το «βελιό», που το έλεγαν και «φακιόλι» ή «φατσόλι». Είναι μια βελούδινη μικρή σκούφια σε βυσσινί χρώμα με μαύρη δαντέλα στις παρυφές. Το «βελιό» ήταν δείγμα οικονομικής άνεσης του γαμπρού, ο οποίος το πρόσφερε στη νύφη μαζί με άλλα γαμήλια δώρα. Στην ανατολική Κρήτη στο κεφάλι φοριέται η «σάλπα», που είναι ένα μακρόστενο λευκό βαμβακερό μαντήλι. Θυμίζει την «πέτσα» των ανδρών. Στην Κριτσά η «σάλπα» ονομάζεται «βέλο», λεγόταν, όμως, και «φατσολέτο» ή «φατσόλι», το οποίο δεν πρέπει να συγχέεται με το «φατσόλι» της δυτικής Κρήτης. 

ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια