Διδακτική της Ιστορίας

Παρουσίαση με θέμα: "Διδακτική της Ιστορίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διδακτική της Ιστορίας
Αλβανόπουλος Γιώργος Σχολικός Σύμβουλος Μελισσοκομείο, 11/3/2014

2 Ερωτήματα - Προβληματισμοί
Η Ιστορία χαρακτηρίζεται από στατικότητα; (Λεοντσίνης) «Οι αλήθειες των άλλων»… είναι και δικές μας; (Θέμελης) «… η ομάδα αποτελούνταν από Σέρβους, Βόσνιους και Κροάτες. Την ώρα της Ιστορίας οι μαθητές διαχωρίζονταν για να μάθουν τρεις διαφορετικές εκδοχές της πατρίδας τους.» (Χαμόν, Αλ.) «Τουρκική Ιστορία, συλλογή από ψέματα;» (Μπέλγκε, Μουράτ) «Ελληνική Ιστορία, ο μοναδικός αξιοσήμαντος πολιτισμός του κόσμου;» (Δραγώνα, Φραγκουδάκη) «Με κάθε καθυστέρηση μισθού τα ελληνικά στρατεύματα πλιατσικολογούσαν και οι αρχηγοί τους αρνούνταν να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις.» (Σακελλαρίου, Μ. 1942). Τι μας έμεινε αλήθεια από όση Ιστορία διαβάσαμε και διδάξαμε; Πανελλαδικές εξετάσεις; Σε ποια σημεία χρειάζεται να μείνουμε;

3 Νέα Προγράμματα Σπουδών (ΝΠΣ)
Στοχοκεντρικά Με σαφήνεια Μικρός αριθμός στόχων χωρίς πολλές επικαλύψεις Επιλογή διδακτικού υλικού από εκπ/κό. Σενάρια Δραστηριότητες Διαφοροποιημένη διδασκαλία Αξιοποίηση ΤΠΕ Συνεργατική Μάθηση Σχέδια Εργασίας Ευέλικτη διαχείριση του διδακτικού χρόνου προγραμματισμός

4 Βασικά στοιχεία της ΔΔ

5 Η αξία του Διδακτικού Στόχου
Όταν ετοιμάζεσαι για ένα ταξίδι και δεν έχεις συγκεκριμένο προορισμό τότε όπου και να βρεθείς… θα είσαι στο σωστό μέρος (Dewey).

6

7 Ειδικότεροι στόχοι Σε επίπεδο γνώσεων Σε επίπεδο δεξιοτήτων
Να εντοπίζουν και να καταγράφουν τα βασικά ιστορικά στοιχεία (ποιοι, πότε, πού, αιτία, γεγονότα, αποτέλεσμα), αξιοποιώντας διάφορες πηγές όπως βίντεο, κείμενα και εικόνες. Σε επίπεδο δεξιοτήτων Να συνεργάζονται αποτελεσματικά για την επίτευξη κοινού στόχου. Να διαβάζουν χάρτες, διαγράμματα, στατιστικά δεδομένα και να αντλούν πληροφορίες από αυτά. Να εκφράζονται μέσου της αισθητικής αγωγής (θεατρικό παιχνίδι, ζωγραφική, μουσική, λογοτεχνία) Να κατασκευάζουν ιστορικό χάρτη ή ιστόγραμμα ή διάγραμμα ροής Να βρίσκουν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα σε ιστορικά γεγονότα Σε επίπεδο στάσεων Να στέκονται κριτικά απέναντι στα ιστορικά πρόσωπα. Να προβλέπουν την εξέλιξη των πραγμάτων σε περίπτωση όμοιας ή και διαφορετικής έκβασης των γεγονότων. Να μπαίνουν στη θέση του άλλου.

8 Αντί & παραδείγματα στόχων
Να μπορεί να γράφει μια πρόσκληση Να μπορεί να ράβει ένα στρίφωμα. Να μπορεί να σχεδιάζει γεωμετρικά σχήματα. Να μπορεί να προσθέτει μια σειρά αριθμών Να κατονομάζει τουλάχιστον 3 λειτουργίες που χαρακτηρίζουν τους ζωντανούς οργανισμούς. Να μπορεί να αναπτύσσει κατανόηση για τη μουσική. Να μπορεί να κατανοεί τα Μαθηματικά Να γνωρίσουν τη δημιουργία και την ανάπτυξη του σπαρτιατικού κράτους (ΑΠΣ) Να εξοικειωθεί βιωματικά με τη μορφή και το περιεχόμενο των λογοτεχνικών κειμένων (ΑΠΣ) Να γνωρίζουν τις ιδιότητες των πράξεων (ΑΠΣ). Να ερευνούν ανοιχτές προβληματικές καταστάσεις (ΑΠΣ)

9

10 Γενικοί Σκοποί Ιστορίας
Νόμος του Κράτους: Αναφέρονται σε κάθε μάθημα χωριστά αλλά αφορούν όλες τις τάξεις. Για την Ιστορία προβλέπεται… Η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης Κατανόηση γεγονότων με σύνδεση αιτίων - αποτελεσμάτων Η ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης Κατανόηση συμπεριφοράς, διαμόρφωση αξιών και στάσεων (ΔΕΠΠΣ). Συναίσθηση των αισθημάτων των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Η γνωριμία του παιδιού με το αξιομνημόνευτο παρελθόν (βιβλίο δασκάλου Γ’)

11 Ειδικοί Σκοποί Ιστορίας
Ιστορική γνώση με παγκόσμια απήχηση Σημαντικά γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας Ιστορικές έννοιες - γλωσσάρι (π.χ. αποικισμός, εισβολή, υποδούλωση, εμφύλιος, δικτατορία κ.ά.) Να γνωρίσουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι ιστορικοί. Αξιοποίηση πηγών, συσχέτιση εννοιών, γεγονότων, καταστάσεων και διατύπωση δυνητικών γενικεύσεων

12 Διατύπωση Διδακτικών Στόχων
Λαμβάνεις υπόψη τους Γενικούς και Ειδικούς Σκοπούς οι οποίοι συνδέονται με όλα τα κεφάλαια του βιβλίου. Λαμβάνεις υπόψη τους στόχους του ΑΠΣ και του Βιβλίου του Δασκάλου για το συγκεκριμένο κεφάλαιο Δε μένεις σε αυτούς και τους Διαφοροποιείς ανάλογα… με το μαθησιακό επίπεδο της τάξης με τα ενδιαφέροντα των μαθητών με το μαθησιακό στυλ (οπτικό, ακουστικό, κιναισθητικό) των μαθητών

13 Συναισθηματικοί στόχοι
Προώθηση της υπευθυνότητας των μαθητών Υπευθυνότητα Αγάπη για τη μάθηση Συνεργατικές στάσεις Αλληλοβοήθεια Κοινωνικές σχέσεις & στάσεις

14 ΕΦΑΡΜΟΓΗ (παράδειγμα) της ταξινόμησης του BLOOM για την ενότητα σχετική με τον Καποδίστρια
 1. ΓΝΩΣΗ - Να αναφέρεις τα σύνορα του κράτους, όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση ο Καποδίστριας - Να αναφέρεις τα μέτρα που έλαβε ο Καποδίστριας και σε ποιους τομείς αναφέρονται αυτά  2. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ - Να ερμηνεύσεις τους λόγους που οδήγησαν τον Καποδίστρια να πάρει σχεδόν όλες τις εξουσίες στα χέρια του - Να πεις με δικά σου λόγια σε ποια κατάσταση βρισκόταν η χώρα όταν ήρθε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας  3. ΕΦΑΡΜΟΓΗ Με αφορμή την προσπάθεια του Καποδίστρια για τη μόρφωση του λαού να συζητήσεις για το ‘Ανοιχτό Πανεπιστήμιο’  5. ΣΥΝΘΕΣΗ - Να σχολιάσεις του λόγους για τους οποίους εκδηλώθηκαν αντιδράσεις εναντίον του Καποδίστρια και οδήγησαν στη δολοφονία του - Να σχολιάσεις τους λόγους για τους οποίους ο Καποδίστριας κατέβαλε ξεχωριστή προσπάθεια για την παιδεία  4. ΑΝΑΛΥΣΗ - Να διακρίνεις ομοιότητες και διαφορές στις ενέργειες του Καποδίστρια και στις ενέργειες σύγχρονων κυβερνήσεων για τη διοίκηση του κράτους  6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - Να κρίνεις το έργο του Καποδίστρια και τη συμβολή του στην οργάνωση του νέου ελληνικού κράτους - Να κρίνεις το ρόλο των Μεγάλων δυνάμεων την περίοδο αυτή 14/24

15 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΣ
 Ποια αρνητικά στοιχεία θα μπορούσαμε να επισημάνουμε για τους Διδακτικούς Στόχους (ΔΣ);  Ο εκπαιδευτικός πρέπει να δοκιμάζει και να πειραματίζεται (η διαίσθηση, η φαντασία αποτελούν βασικά στοιχεία) και δεν μπορούν να διατυπωθούν σε αντικειμενικό λόγο καθορισμένων στόχων  Η απόλυτη τήρηση των ΔΣ μπορεί να αποτελέσει στοιχείο ανάσχεσης της μάθησης  ΔΣ αναμορφώνονται και ανασχηματίζονται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας αφού πολλά απροσδόκητα στην τάξη συμβαίνουν  Υπάρχει «εσωτερική αμφισβήτηση» στον καθορισμό των ΔΣ ενός περιεχομένου μάθησης όπως σε ένα έργο τέχνης  Είναι πιο εύκολο να καθορίζονται τετριμμένοι στόχοι με κίνδυνο να παγιωθεί σε χαμηλό επίπεδο ο σχεδιασμός του μαθήματος  Ασυνέπεια μεταξύ του σχεδιασμού της διδασκαλίας και της πραγματικότητας (συνήθως όταν οι μαθητές φτάνουν οι ίδιοι στη μάθηση)

16 Άλλα σημαντικά ζητήματα Ιστορίας
Ο χρόνος «Τοποθετήστε τη χρονική περίοδο επάνω στην ιστορική γραμμή» «τοποθετήστε πάνω της τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα» Αυτά τα σημαντικά μπορούν να αποτελούν αντικείμενο σύντομης επανάληψης σε τακτά χρονικά διαστήματα.

17

18 Ο τόπος «ο ιστορικός τόπος σε σχέση με το δικό μας τόπο»
«ανάγνωση χαρτών» «Πώς επηρεάζει ο τόπος την ανθρώπινη δραστηριότητα;»

19 Ηγετικές φυσιογνωμίες
«πρόσωπα που επηρέασαν τις εξελίξεις»

20 Πηγές Κριτική σκέψη Διατύπωση ερωτημάτων Αξιοποίηση των πηγών
Γενικεύσεις (συχνά, κατά κανόνα, φαίνεται ότι)

21 Η αξιοποίηση πηγών… Συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ανίας και της παθητικότητας των μαθητών, εξαιτίας του μονολόγου των εκπαιδευτικών και την εστίαση των σχολικών βιβλίων στην αφήγηση. Συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό της διδακτικής πράξης και στην ελευθερία της σκέψης, αποφεύγοντας δογματισμούς και ιδεολογικές καταχρήσεις. Συμβάλλει στην ενεργητική ανακαλυπτική μάθηση, δίνοντας νόημα στη γνώση. Συμβάλλει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και τη διαμόρφωση σκεφτόμενων πολιτών.

22

23 Μεθοδολογία Διατύπωση στόχων Σχεδιασμός Εφαρμογή Αξιολόγηση
σύμφωνα με τους Γενικούς και Ειδικούς Σκοπούς Σχεδιασμός Μέθοδος διδασκαλίας, εποπτικά μέσα, φύλα εργασίας, κατανομή χρόνου Εφαρμογή Αξιολόγηση

24 Εφαρμογή Ανάλογα με τους στόχους Ανάλογα με την ηλικία των μαθητών
Αισθητική απόλαυση ενός μύθου; Αφήγηση Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας; Ομάδες Ανάλογα με την ηλικία των μαθητών Ανάλογα με το διδακτικό αντικείμενο

25 Αξιολόγηση Σχετίζεται άμεσα με τους σκοπούς, τους στόχους και τη διδασκαλία. Μέσα από… ομαδικές ή ατομικές εργασίες Βρείτε (σχεδιάστε) τρεις διαφορές ανάμεσα στους κίονες δωρικού και ιωνικού ρυθμού. ημι-δομημένο διάλογο κριτήρια αντικειμενικού τύπου (Σ-Λ, αντιστοίχησης, κλπ) Που θα στοχεύουν… κυρίως στην κινητοποίηση της κριτικής σκέψης και όχι της μνήμης

26 Στρατηγικές Μάθησης Γνωστικές: Βοηθούν στην κωδικοποίηση, τη διατήρηση και την ανάκληση των πληροφοριών. Σύνδεση με την προηγούμενη γνώση. Ρωτώ αν έχουν ακούσει κάτι σχετικό ή χρησιμοποιώ μια αναλογία (π.χ. Τι να ήταν άραγε ο Σατράπης; Τι είναι ο Νομάρχης;). Κίνητρα ή γιατί αξίζει να ασχοληθούμε με αυτό το κεφάλαιο Ιστογράμματα, γνωστικοί χάρτες, αρκτικόλεξα, σχέδια, ιστορικοί χάρτες, μνημονικές τεχνικές, σημειώνω ποιος, πού, τι, πότε, γιατί και πώς κλπ Μεταγνωστικές: Έλεγχος και ρύθμιση της μαθησιακής διαδικασίας. Ανακαλύπτω τρόπους για να φτάνω πιο γρήγορα και αποτελεσματικά στο στόχο. Π.χ. Βλέπω τον τίτλο και κάνω υποθέσεις για το περιεχόμενο. Καθώς διαβάζω ελέγχω την κατανόηση. Αν κάτι δεν καταλαβαίνω, το ξαναδιαβάζω. Αν κάτι είναι αντίθετο με όσα ξέρω, το συζητώ. Μετά από κάθε παράγραφο γράφω τον πλαγιότιτλο. Βοηθιέμαι από τους πλαγιότιτλους και φτιάχνω περίληψη. Απαντώ στην ερώτηση «τι καινούργιο έμαθα σήμερα;» Σημειώνω τι με δυσκόλεψε και γιατί

27 Χάρτης Ιστορίας

28 Διάγραμμα ροής Η επικράτηση του Χριστιανισμού και οι αιρέσεις
Τι συνέβη; Ο Χριστιανισμός επικρατεί Εμφανίζονται αιρέσεις Πολλοί κληρικοί προσπάθησαν να δώσουν ερμηνείες σε θεολογικά ζητήματα Εκτός από θρησκευτικά υπάρχουν κι άλλα κίνητρα Το χριστιανικό δόγμα ήταν αυστηρά καθορισμένο Οι ερμηνείες πολλές φορές δε συμφωνούν με την επίσημη Εκκλησία Εξαπλώνονται στις επαρχίες Μεγαλώνει το χάσμα κεντρικής εξουσίας και περιφέρειας Καταδικάζονται από Συνόδους περιφέρειας Διάσταση κεντρικής εξουσίας Και Σύγκλιση Οικουμενικών Συνόδων και καταδίκη Εμφανίζονται αποσχιστικές τάσεις αιρετικών Διώξεις Ξεσπούν ταραχές Η διαμάχη ήταν πλήγμα για τη συνοχή του Βυζαντίου. Έτσι εύκολα οι Άραβες κατέκτησαν τις μονοφυσιτικές περιοχές 28 28

29 Και άλλα είδη ιστογραμμάτων
EARLI Padova, 2003 Και άλλα είδη ιστογραμμάτων 29 Pam Maras, University of Greenwich 29

30 Για τη διδασκαλία της ιστορίας
Αφήγηση: παραστατική, σύντομη, ακριβής Διάλογος Αξιοποίηση πηγών (αφιερώνουμε τον περισσότερο χρόνο, βλ. Δραστηριότητες 4, 5, 9, 17,18) Δραστηριότητες ομαδικές και ατομικές Βιωματική προσέγγιση (δραματοποίηση, 11,12) Εποπτικά μέσα (όχι το μοναδικό βιβλίο) ΤΠΕ Εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους (με κατάλληλη προετοιμασία). Σύνδεση παρελθόντος-παρόντος (Δ 16) Διάσταση χώρου με συχνή χρήση χαρτών Διάσταση του χρόνου (ιστορική γραμμή) Κριτική σκέψη Διατύπωση ερωτημάτων – Ομοιότητες & διαφορές (Δ 13) Αξιοποίηση των πηγών Γενικεύσεις (συχνά, κατά κανόνα, φαίνεται ότι) Βιβλίο Δασκάλου Ε’

31 Σας ευχαριστώ