Το Μέλλον της Βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη

Παρουσίαση με θέμα: "Το Μέλλον της Βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Το Μέλλον της Βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη
Νίκος Κομνηνός Ερευνητική Μονάδα URENIO, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΟΡΘΕ, Θεσσαλονίκη 21 Οκτωβρίου 2009

2 Στην έρευνα αυτή δεν αντιμετωπίσαμε το μέλλον της βιομηχανίας (μεταποίησης) ως πρόβλημα εκτίμησης τάσεων (foresight / forecasting), αλλά ως διαδρομή που προσδιορίζεται: από θεσμούς στήριξης της τεχνολογικής αλλαγής, από δημόσιες πολιτικές που θα ασκηθούν στον τομέα της μεταποίησης, της έρευνας και καινοτομίας, από στρατηγικές που θα ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις.

3 Περιεχόμενα 1. Μεταβολή της μεταποίησης στη Θεσσαλονίκη 1996-2009
2. Το νέο πλαίσιο ανάπτυξης της βιομηχανίας 3. Πολιτικές -Tο μέλλον της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη 3.1. Clusters και συνεργασίες «τριπλής έλικας» 3.2. Ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη γνώση 3.3. Περιβάλλον και υποδομές για τη μεταποίηση

4 1. Μεταβολή της μεταποίησης στη Θεσσαλονίκη 1996-2009

5 Μεταβολή της μεταποίησης στη Θεσσαλονίκη 1996-2009
Καταστήματα Απασχολούμενοι Αύξηση αξίας παραγωγής κατά 17,9% πωλήσεων κατά 18,4% Μείωση 42,7% των καταστημάτων, 17,8% της απασχόλησης 3,1% της προστιθέμενης αξίας. + ΚΡΙΣΗ Προστιθέμενη αξία

6 Βιομηχανία στη Θεσσαλονίκη: Αναδιάρθρωση
Οι βιομηχανικές μονάδες αναδιαρθρώνουν την παραγωγή τους για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητά τους. Η έρευνα πεδίου έδειξε ότι η βιομηχανία της Θεσσαλονίκης αντιμετώπισε τον εντεινόμενο ανταγωνισμό με δύο στρατηγικές: με περιορισμό του κόστους εργασίας, αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο και μειώνοντας το μερίδιο των αμοιβών εργασίας από το 13,7% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής στο 11,5%. με την αναδιάρθρωση της παραγωγής και τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής, την αναβάθμιση και βελτίωση των διαδικασιών παραγωγής, με αυτοματοποίηση και τεχνολογίες διαδικασίας.

7 Βιομηχανία στη Θεσσαλονίκη: Ένταση ανταγωνισμού
Η μεταβολές στη μεταποίηση συνδέονται με τις βασικές αδυναμίες και απειλές σε κάθε κλάδο μεταποίησης: Στα τρόφιμα, οι αδυναμίες και απειλές εντοπίζονται στη δυσκολία διείσδυσης σε νέες αγορές, στην ισχυρή παρουσία «καθιερωμένων» brand names, στην ανεπαρκή πληροφόρηση για τις ξένες αγορές. Στην κλωστοϋφαντουργία, εντοπίζονται στην ανεξέλεγκτη εισαγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αμφίβολης ποιότητας, στη στασιμότητα της κατανάλωσης ενδυμάτων στις σημαντικότερες αγορές του δυτικού κόσμου, στη διαρκώς αυξανόμενη επιρροή των μεγάλων και οργανωμένων δικτύων διανομής προϊόντων. Στα μη μεταλλικά ορυκτά (οικοδομικά υλικά), στον πολύ μεγάλο ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά που επιδρά κυρίως στις μικρού μεγέθους μονάδες, στην πτώση βασικών αγορών όπως η οικοδομική δραστηριότητα, στο μικρό βαθμό πρόσβασης σε εξωτερικές αγορές. Στον κλάδο των ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών, σχετίζονται με την ισχυρή παρουσία επώνυμων προϊόντων πολυεθνικών εταιρειών, σε κορεσμό / μείωση της κατανάλωσης, και στον ισχυρό ανταγωνισμό από προϊόντα της Κίνας.

8 Βιομηχανία στη Θεσσαλονίκη: Αδυναμίες στο οικοσύστημα
Το οικοσύστημα και η συμπληρωματικότητα ‘βιομηχανίας – Θεσσαλονίκης’ έχασε το δυναμισμό του. Στηρίχθηκε σε συνήθεις εξωτερικές οικονομίες, όπως Τροφοδοσία της βιομηχανίας από την τοπική αγορά εργασίας Δημιουργία τοπικής σχετικά «προστατευμένης» αγοράς βιομηχανικών προϊόντων Παραδοσιακές υποδομές: μεταφορές, δίκτυα ενέργειας Δεν έχει δημιουργηθεί ένα νέο οικοσύστημα «βιομηχανίας – Θεσσαλονίκης» που να λειτουργεί ως εκκολαπτήριο βιομηχανίας γνώσεων, προσφέροντας: Τεχνολογία Ειδικές μορφές / θεσμούς χρηματοδότησης κινδύνου Καινοτομίες προϊόντων Διεθνείς συνεργασίες και δικτυώσεις για προώθηση προϊόντων στη διεθνή αγορά

9 2. Το νέο πλαίσιο ανάπτυξης της βιομηχανίας
Α-Γενικές τάσεις Β-Τάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση

10 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας Α-Θεωρία νέας ανάπτυξης (Paul Romer)
Οικονομία φυσικών πόρων Αυξανόμενο οριακό κόστος λόγω σπανιότητας Φθίνουσες αποδόσεις vs. Οικονομία της γνώσης Μηδενικό οριακό κόστος Αυξανόμενες αποδόσεις Οικονομία γνώσης της γνώσης / αυξανόμενων αποδόσεων Σχεδόν μονοπωλιακός ανταγωνισμός Τεχνολογικός εγκλεισμός Path dependence Συγκεντρώσεις καινοτομίας Νέα πολιτική ανάπτυξης «Neither adjustments to monetary and fiscal policy, nor increases in the rate of savings and capital accumulation can by themselves generate persistent increases in standards of living. This recent work suggests that the most important job for economic policy is to create an institutional environment that supports technological change». (Romer, P. “Beyond Classical and Keynesian Macroeconomic Policy”)

11 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας Α-Η νέα βιομηχανία είναι υβριδική
Βιομηχανία φυσικών πόρων Υλική παραγωγή Αυξανόμενο οριακό κόστος Φθίνουσες αποδόσεις Ένταση κεφαλαίου Ανταγωνισμός κόστους εργασίας Χωροθέτηση σε περιφερειακές περιοχές Οικονομία συσσώρευσης Επιδίωξη μεγέθους και οικονομιών κλίμακας Βιομηχανία γνώσης Άυλη παραγωγή Μηδενικό οριακό κόστος Αυξανόμενες αποδόσεις Ένταση γνώσης Ανταγωνισμός ποιότητας εργασίας Χωροθέτηση σε κεντρικές περιοχές Δημιουργική οικονομία Επιδίωξη συνεργασίας και καινοτομίας +

12 Α-Η καινοτομία απορρέει από συστήματα
Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας Α-Η καινοτομία απορρέει από συστήματα Οι επιχειρήσεις ακολουθούν «οργανωσιακές ρουτίνες» οι οποίες μεταβάλλονται από καινοτομίες στο προϊόν, στις διαδικασίες, και στην οργάνωση. Οι καινοτομίες επιλέγονται από ένα εξωτερικό περιβάλλον, το οποίο διαμορφώνουν οι οργανισμοί που καθοδηγούν το μετασχηματισμό της γνώσης σε προϊόντα: χρηματοδότες, σύμβουλοι επιχειρήσεων και μάρκετινγκ, κέντρα έρευνας και σχεδιασμού προϊόντων, προμηθευτές. Δημιουργούνται συστήματα καινοτομίας τα οποία ως ζωντανοί οργανισμοί αναπτύσσουν ικανότητες μάθησης, διαχείρισης, ανάπτυξης γνώσεων και τεχνολογίας. Στα συστήματα, η καινοτομία απορρέει (1) από τη συνεργασία μεταξύ οργανισμών έρευνας, μεταφοράς τεχνολογίας, χρηματοδότησης και προώθησης προϊόντων στην αγορά, και (2) από τη σύνθεση διαφορετικών τεχνολογιών. Θεσμικοί μηχανισμοί και κανόνες λειτουργίας των θεσμών λειτουργούν ως διακόπτες που επιλέγουν / απορρίπτουν καινοτομίες.

13 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας
Α-Συστήματα καινοτομίας - Μία απεικόνιση

14 Πλαίσιο ανάπτυξης της βιομηχανίας
Β-Βιομηχανία στην ΕΕ

15 Πλαίσιο ανάπτυξης της βιομηχανίας
Β-Βιομηχανία στην ΕΕ: Τομείς υψηλής ανάπτυξης Σήμερα, η μεταποίηση δεν αποτελεί πλέον το κέντρο των τομέων υψηλής ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι τομείς υψηλής ανάπτυξης στην ΕΕ περιλαμβάνουν: Δύο τομείς υπηρεσιών με υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας: (1) Επιχειρηματικές υπηρεσίες, και (2) Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Τρεις τομείς υπηρεσιών με υψηλή αύξηση απασχόλησης ή προστιθέμενης αξίας και μέση παραγωγικότητα: (1) Εμπόριο, (2) Ξενοδοχεία και εστιατόρια, και (3) Μεταφορές και επικοινωνίες . Τον τομέα των κατασκευών, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη μεταβολή της απασχόλησης σε συνδυασμό με αρκετά σημαντική αύξηση της προστιθέμενης αξίας. Τρεις κλάδους της μεταποίησης με υψηλή αύξηση της προστιθέμενης αξίας, αλλά μείωση της απασχόλησης, που αποτελούν κλάδους υψηλής και μέσης τεχνολογίας: (1) Χημικά και τεχνητές ίνες, (2) Ηλεκτρικές μηχανές, οπτικά και εξοπλισμός, και (3) Εξοπλισμός μεταφορικών μέσων.

16 Πλαίσιο ανάπτυξης της βιομηχανίας
Β-Βιομηχανία στην ΕΕ-Παραγωγικότητα

17 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας
Β-Πολιτικές ΕΕ προς τη βιομηχανία της γνώσης Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε επίσημα τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες (European Technology Platforms – ETPs) το 2004: (1) ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ερευνητικής και βιομηχανικής πολιτικής, (2) προσανατολισμός της έρευνας σε επιστημονικές περιοχές που έχουν άμεση σχέση με τη βιομηχανία και τις ανάγκες της, (3) η βιομηχανία εμπλέκεται στον καθορισμό των τεχνολογικών προτεραιοτήτων έρευνας / χρηματοδότησης.

18 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας
Β-Πολιτικές ΕΕ προς τη βιομηχανία της γνώσης Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε την Πρωτοβουλία Πρωτοπόρων Αγορών (Lead Market Initiative – LMI) το Προωθεί την υποστήριξη πρωτοπόρων αγορών υψηλής οικονομικής αξίας και κοινωνικής σημασίας. Kκινείται σε δύο κατευθύνσεις: (1) τον έγκαιρο εντοπισμό αναδυόμενων αγορών νέων προϊόντων και υπηρεσιών, και (2) την ενίσχυση της ζήτησης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών εκ του δημόσιου τομέα. Σχέδια δράσης για 6 τομείς, με παρεμβάσεις στη Νομοθεσία, Δημόσιες προμήθειες, Τυποποίηση και σήμανση προϊόντων. 18

19 Πλαίσιο ανάπτυξης βιομηχανίας
Β-Πολιτικές ΕΕ προς τη βιομηχανία της γνώσης Η πρωτοβουλία των Clusters προωθεί από κοινού δράσεις των κρατών μελών και της Επιτροπής για την ενίσχυση των clusters και της συνεργασίας τους ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρός ευρωπαϊκός χώρος γνώσης και ανταγωνιστικά και παγκόσμιου επιπέδου clusters που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των υπηρεσιών . Creative industries clusters 19 19

20 3. Πολιτικές - Tο μέλλον της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη

21 Το μέλλον της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη
Πολιτικές: Το μέλλον της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη Αίτια της αποβιομηχάνισης στη Θεσσαλονίκη: αδυναμίες οικοσυστήματος ‘πόλης – βιομηχανίας’ Οριοθετούν την πολιτική για την ανάπτυξη της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη. Μια πολιτική: Clusters έντασης γνώσεων Τρεις συνιστώσες: Clusters και συνεργασίες «τριπλής έλικας» Ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη γνώση Περιβάλλον και υποδομές για τη μεταποίηση Θεωρία νέας ανάπτυξης: από τη βιομηχανία των φυσικών πόρων στη βιομηχανία της γνώσης Κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής

22 3.1. Clusters και συνεργασίες «τριπλής έλικας»
22

23 Πολιτική επικεντρωμένη σε clusters μεταποίησης:
1-Οριοθέτηση 6 clusters: Επιχειρήσεις + Έρευνα +Διαμεσολάβηση+ Consulting Cluster διατροφής: Επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών (ΝΑCE 15), 90 περίπου επιχειρήσεις άνω των 10 απασχολούμενων – 120 συνολικά οργανισμοί Cluster ένδυσης και μόδας: Επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης (ΝΑCE ), 130 περίπου επιχειρήσεις συνολικά οργανισμοί Cluster χημικών και ενέργειας: Επιχειρήσεις πετροχημικών, χημικών, πλαστικών (ΝΑCE ), 65 περίπου επιχειρήσεις – 80 συνολικά οργανισμοί Cluster οικοδομικών υλικών και οικιακού εξοπλισμού: Επιχειρήσεις μη μεταλλικών ορυκτών, ξύλου, και επίπλου (ΝΑCE 20+36), 90 περίπου επιχειρήσεις – 130 συνολικά οργανισμοί Cluster μετάλλου: Επιχειρήσεις μεταλλουργίας, προϊόντων από μέταλλο, μηχανών και εξοπλισμού (ΝΑCE ), 80 περίπου επιχειρήσεις – 100 συνολικά οργανισμοί Cluster ηλεκτρονικών, ηλεκτρικών συσκευών και τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνών: Επιχειρήσεις ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, επικοινωνιών και πληροφορικής (ΝΑCE ), 50 περίπου επιχειρήσεις – 80 συνολικά οργανισμοί.

24 Πολιτική επικεντρωμένη σε clusters μεταποίησης
Επιτρέπει: Τη σύνδεση της δημόσιας πολιτικής με την πολιτική των φορέων της βιομηχανίας και τις στρατηγικές των επιχειρήσεων: σύνθεση κεντρικών και τοπικών πολιτικών Τη σύνδεση των πολιτικών για την πόλη με πολιτικές για τη βιομηχανία: τα clusters είναι γεωγραφικές ενότητες της πόλης και συγκεντρώσεις βιομηχανίας Τη σύνδεση της υλικής οικονομίας της βιομηχανίας (υποδομές, εξοπλισμός) με την άυλη οικονομία των σχέσεων συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και άλλων οργανισμών Τη σύνδεση της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών μέσα σε τοπικά συστήματα καινοτομίας των clusters.

25 Πολιτική επικεντρωμένη σε clusters μεταποίησης:
Το clustering καθοδηγείται από οικονομίες κλίμακας και χωρικής συγκέντρωσης για μείωση κόστους των υποδομών / εξωτερικές οικονομίες Οι σχέσεις συνάφειας των clusters είναι σχέσεις με το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης: το ανθρώπινο δυναμικό, την τοπική αγορά, τις υπηρεσίες, τις προσβάσεις και επικοινωνίες που προσφέρει το πολεοδομικό συγκρότημα. Τα clusters στηρίζονται στην έλξη που ασκεί η πόλη της Θεσσαλονίκης στις επιχειρήσεις, στην εργασία και τους πόρους που προσφέρει, στις εξωτερικές οικονομίες κοινών υποδομών παρά στα κάθετα δίκτυα προμηθευτή – παραγωγού μεταξύ επιχειρήσεων μεταποίησης.

26 Πολιτική επικεντρωμένη σε clusters μεταποίησης:
Εξαιτίας των οριζοντίων clusters, καταλληλότερη πολιτική σε κάθε cluster είναι αυτή της «τριπλής έλικας»: ‘Ένα μοντέλο πολιτικής που θεσπίζει σχέσεις συνεργασίας μεταξύ (1) δημόσιων φορέων, (2) φορέων έρευνας και τεχνολογίας, και (3) επιχειρήσεων και οργανισμών παραγωγής. Στο μοντέλο της «τριπλής έλικας» οι τρεις παράγοντες (δημόσια διοίκηση - εκπαιδευτικά ιδρύματα - επιχειρήσεις) αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, δημιουργώντας τοπικά συστήματα καινοτομίας. Η συμβολή της δημόσιας διοίκησης καλύπτει ανάγκες χρηματοδότησης κινδύνου. Η συμβολή των ΑΕΙ καλύπτει ανάγκες τεχνολογίας. Ο ρόλος των επιχειρήσεων είναι να συνδυάσουν χρηματοδότηση - τεχνολογία – ικανότητα παραγωγής προϊόντων – δίκτυα προώθησης προϊόντων στην αγορά. Ηγεσία vs. Συνεργασία. Δεν μπορούν να ασκηθούν πολιτικές ‘ηγεσίας’ καθώς το βιομηχανικό σύστημα της Θεσσαλονίκης δεν έχει ιεραρχική δομή.

27 3.2. Στα clusters: Ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη γνώση

28 Στρατηγικές για ανταγωνιστικότητα:
1- Στρατηγική πληροφόρηση - ευφυΐα τεχνολογιών-αγορών Η παρακολούθηση αγορών (market readers) είναι στρατηγική χαμηλού κόστους καινοτομίας. Επικεντρώνεται στη συστηματική παρακολούθηση της αγοράς και στη δημιουργία αξίας μέσω σταδιακών αλλαγών καινοτομίας (incremental innovation). Επιχειρηματική ευφυΐα Είναι η δραστηριότητα που εξετάζει το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον μιας επιχείρησης, με πρόθεση να εντοπιστούν πληροφορίες που μπορούν να ενσωματωθούν στις διαδικασίες της παραγωγής. Οι επιχειρήσεις αναλύουν στοιχεία από τα σημεία πωλήσεων ώστε να εκτιμηθούν τάσεις κατά προϊόν και περιοχή. Εμπορικές εφαρμογές επιχειρηματικής ευφυΐας: IBM Cognos, MicroStrategy, SAP Business Objects SAP, SAS Institute, κ.α. Ευφυΐα σε επίπεδο κλάδου ή συστάδων (clusters) – συλλογική ευφυΐα Συμπληρωματική με την επιχειρηματική ευφυΐα είναι η ευφυΐα σε επίπεδο βιομηχανικού κλάδου ή επιχειρηματικής συστάδας. Στην περίπτωση αυτή η συγκέντρωση, επεξεργασία και διάδοση της πληροφορίας παίρνει τη μορφή δικτύου που συνδέει ένα σύνολο συνεργαζόμενων οργανισμών εντός του cluster ή του κλάδου. Εφαρμογές Aquity, Chipher, Coemergence, Comintell, Digimind, Novintel, QL2, Strategy, Traction.

29 Θεσμική συνεργασία πανεπιστημίων-βιομηχανίας
Στρατηγικές για ανταγωνιστικότητα: 2- Μεταφορά – Αφομοίωση τεχνολογίας Στρατηγικές μεταφοράς τεχνολογίας επιτρέπουν την αφομοίωση τεχνολογίας αιχμής απ’ όπου αυτή είναι διαθέσιμη. Δύο μεγάλες πηγές τεχνολογίας: (1) Πολυεθνικές επιχειρήσεις και (2) Πανεπιστήμια / ερευνητικά κέντρα. Στη Θεσσαλονίκη νέες τεχνολογίες προσφέρονται κυρίως από ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα Θεσμική συνεργασία πανεπιστημίων-βιομηχανίας Σημαντικές τεχνολογίες για τη μεταποίηση στη Θεσσαλονίκη Διαμεσολάβηση, διάδοση και αξιοποίηση τεχνολογίας ΑΕΙ Χρηματοδοτούμενη έρευνα / διεπιστημονικά ινστιτούτα Συμβουλευτική Επιμόρφωση, διαβίου μάθηση Ανταλλαγή προσωπικού Συμφωνίες χρήσης υποδομών Δημιουργία κοινών spin-off 29

30 Στρατηγικές για ανταγωνιστικότητα:
3- Καινοτομία – Νέα προϊόντα - Εξωστρέφεια Μια βασική αδυναμία που ανέδειξε η παρούσα έρευνα είναι η περιορισμένη ικανότητα των μονάδων μεταποίησης να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν και να προωθούν νέα προϊόντα στην παγκόσμια αγορά. Χρειάζονται μέτρα πολιτικής σε δύο κατευθύνσεις: Α. Ενίσχυση της ικανότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων για ανάπτυξη νέων προϊόντων Έχει τρεις διαστάσεις: Εκπαίδευση των επιχειρήσεων σε μεθοδολογίες και τεχνικές ανάπτυξης νέων προϊόντων Δημιουργία τμημάτων ανάπτυξης νέων προϊόντων εντός επιχειρήσεων Δημιουργία κοινοπραξιών για ανάπτυξη νέων προϊόντων μεταξύ επιχειρήσεων, ΑΕΙ, ινστιτούτων έρευνας. Β. Νέα προϊόντα σε παραδοσιακούς κλάδους Λογική της Πρωτοβουλίας των Πρωτοπόρων Αγορών: αναδυόμενες αγορές, διακλαδικές συνεργασίες, δημόσιες προμήθειες. Συνδυασμός κλάδων και τεχνολογιών: τρόφιμα και επιστήμες, κλωστοϋφαντουργία και χημική βιομηχανία, μηχανοτρονική, ΤΠΕ σε όλους τους κλάδους, οικοδομικά υλικά και νέα υλικά.

31 (Πηγή: Βάση στοιχείων Innovation Scoreboard, 2007.)
Στρατηγικές για ανταγωνιστικότητα: Ενίσχυση Ε&Α και ειδικοτήτων υψηλής τεχνολογίας Διάγραμμα 14.5: Διαχρονική εξέλιξη δεικτών καινοτομίας Κεντρικής Μακεδονίας (μ.ο. ΕΕ=100) (Πηγή: Βάση στοιχείων Innovation Scoreboard, 2007.)

32 Στρατηγικές για ανταγωνιστικότητα:
Ανάγκη ανάπτυξης νέων κλάδων: ΘΥΛΑΚΕΣ ΑΖΚΘ

33 3.3. Περιβάλλον και υποδομές για τη μεταποίηση

34 Περιβάλλον και υποδομές: 1-Διάσπαρτη – σημειακή χωροθέτηση
Το μοντέλο της διάσπαρτης χωροθέτησης κυριαρχεί στη Θεσσαλονίκη. Οι επιμέρους βιομηχανικές συγκεντρώσεις στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, παρά τη σημαντική αναδιάρθρωση της δεκαετίας , χαρακτηρίζονται από την παγίωση της χωρικής οργάνωσης. Η έρευνα μας δεν επιβεβαιώνει την εκτίμηση του ΕΧΠΣΑΑΒ «υπάρχει ανάγκη νέων υποδοχέων για την εγκατάσταση νέων μονάδων, για την εξυγίανση υφιστάμενων άτυπων συγκεντρώσεων, και για μετεγκαταστάσεις υφισταμένων». Αντίθετα, είναι αναγκαία η ενεργοποίηση άλλων ρυθμίσεων που υποδεικνύει το Ειδικό Χωροταξικό της Βιομηχανίας, όπως συνδυασμού υποδοχέων της μεταποίησης με οργανωμένη χωροθέτηση άλλων δραστηριοτήτων (εμπόριο, μεταφορές, έρευνα), αποτροπή της παρόδιας ανάπτυξης μονάδων μεταποίησης αποτροπή της χωροθέτησης με βάση τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης, επιλεκτική στήριξη του μετασχηματισμού υπαρχουσών μονάδων στη σημερινή τους θέση και επανάχρηση των βιομηχανικών κελυφών και χώρων που εγκαταλείπονται. Αυτά παραπέμπουν σε μια λογική εξυγίανσης της βιομηχανίας στη θέση που βρίσκεται και σε λεπτομερή σχεδιασμό των υποδομών και του περιβάλλοντος των βιομηχανικών επιχειρήσεων με βάση τις υφιστάμενες θέσεις των μονάδων.

35 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters:
Τρόφιμα: 3δυτικά-1ανατολικά θύλακες Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

36 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters: Ένδυση: Πολλαπλοί θύλακες
Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

37 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters: Χημικά: 2δυτ. κύριοι θύλακες
Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

38 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters:
Μη μεταλλικά ορυκτά: 7δυτ. θύλακες Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

39 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters:
Μεταλλικά προϊόντα: 4δυτ. θύλακες Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

40 Διάσπαρτη χωροθέτηση και χωρικά clusters:
Ηλεκτρικές μηχανές: 2δυτ. θύλακες Τα στοιχεία προέρχονται από διαφορετικές βάσεις δεδομένων και δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.

41 Περιβάλλον και υποδομές:
2- Οικοσυνοικίες: Περιβαλλοντική – ενεργειακή αναβάθμιση Η διαχείριση της διάσπαρτης σημειακής χωροθέτησης της απαιτεί ένα αποκεντρωμένο, εκ των κάτω, μοντέλο περιβαλλοντικής αναβάθμισης. Το μοντέλο αυτό μπορεί να εφαρμοσθεί με εστιασμένες - τοπικές πρωτοβουλίες από ομάδες επιχειρήσεων που βρίσκονται σε γειτονία για τη σύσταση οικοσυνοικιών. Παραδείγματα οικοσυνοικιών: Οικοσυνοικίες μεταποίησης, για επανασχεδιασμό των δικτύων, του δομημένου χώρου, των υποδομών, την προστασία του περιβάλλοντος. Οικο-clusters για την εγκατάσταση ΑΠΕ, φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες, γεωθερμικές εγκαταστάσεις, καύση βιομάζας και βιο-ντίζελ. Το cluster συγκεντρώνει τους βιομηχανικούς καταναλωτές και προμηθεύει ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ. Οικοσυνοικίες θέρμανσης και ψύξης, με κεντρική παραγωγή και διανομή ενέργειας θέρμανσης και ψύξης, που οδηγούν σε σημαντική μείωση της δαπάνης για ενέργεια. Οικοσυνοικίες για ευφυή συστήματα διαχείρισης ενέργειας, με την εγκατάσταση αυτοματισμών εξοικονόμησης ενέργειας, αισθητήρων, ενεργοποιητών, ελεγκτών και μετρητικών συστημάτων, την ενσωμάτωση παραμέτρων άνεσης και στρατηγικών ελαχιστοποίησης της ενεργειακής κατανάλωσης. Χρειάζονται πρωτοβουλίες από ομάδες επιχειρήσεων

42 Περιβάλλον και υποδομές: 3-Νέες υποδομές βιομηχανίας
Η ανάλυση της γεωγραφικής κινητικότητας της μεταποίησης έδειξε μετακινήσεις προς ‘εξωτερικές’ περιοχές του νομού και γειτονικών νομών. Η πρόσφατη ολοκλήρωση της εξωτερικής περιφερειακής θα αυξήσει την κινητικότητα των επιχειρήσεων προς εξωτερικούς δακτυλίους της πόλης. Εντούτοις, τα μεγέθη των μεταβολών αυτών δεν δικαιολογούν την ανάγκη για νέους οργανωμένους υποδοχείς βιομηχανίας. Αντίθετα, η εξωστρέφεια της βιομηχανίας απαιτεί τη βελτίωση της διεθνούς προσπελασιμότητας κάθε μορφής, αεροπορικής, σιδηροδρομικής, οδικής, σε συνεργασία και κοινή προσπάθεια με τις πρωτεύουσες πόλεις της Βαλκανικής, νοτίου και κεντρικής Ευρώπης. Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές της στον τομέα των μεταφορικών υποδομών, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στις διεθνείς συνδέσεις έναντι των ενδοαστικών (υποθαλάσσια, μητροπολιτικοί περιφερειακοί) υποδομών. Να ενισχυθεί η ψηφιακή έναντι της φυσικής κινητικότητας με ευρυζωνικά δίκτυα και ψηφιακές υπηρεσίες.

43 Σύνοψη προτεινόμενων πολιτικών
CLUSTERS Οριοθέτηση 6 clusters Θεσμική συγκρότηση των clusters Συνεργασίες «τριπλής έλικας» ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ Ευφυΐα αγορών - τεχνολογιών Μεταφορά τεχνολογίας ΑΕΙ Ανάπτυξη ικανότητας καινοτομίας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Διάσπαρτη χωροθέτηση / εξυγίανση θέσεων Οικοσυνοικίες Διεθνείς συνδέσεις / ψηφιακές υποδομές

44 Οι παρουσιάσεις και το βιβλίο με τα στοιχεία και συμπεράσματα της έρευνας είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση: και

45 Ομάδα έρευνας URENIO - ΣΒΒΕ
Επιστημονικός Υπεύθυνος Νίκος Κομνηνός, καθηγητής Αστικής Ανάπτυξης και Πολιτικής Καινοτομίας, ΑΠΘ Ερευνητές Χρήστος Γεωργίου, Μηχανολόγος μηχανικός, ΑΠΘ Κώστας Τραμαντζάς, Μηχανολόγος μηχανικός, ΑΠΘ Ελένη Σεφερτζή, Δρ. Κοινωνιολογίας EHESS Νάνσυ Μαρτζοπούλου, Μηχανολόγος μηχανικός, ΑΠΘ Γιώργος Μαρτινίδης, Ms Πανεπιστήμιο Middlesex Επιστημονικοί συνεργάτες Κωνσταντίνος Στυλιαράς, Πτυχιούχος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής-ΜΒΑ Ισίδωρος Πάσσας, Μηχανικός Συστημάτων Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο Sussex Λίνα Κυργιαφίνη, Χημικός μηχανικός – Περιβαλλοντολόγος, ΑΠΘ Μαργαρίτα Αγγελίδου, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, ΑΠΘ Παναγιώτης Καραμόσχος, Τοπογράφος Μηχανικός, ΙΝΦΟΔΗΜ Γιώργος Οικονομόπουλος, Πτυχιούχος Πληροφορικής, ΙΝΦΟΔΗΜ Επιβλέπων από τον ΟΡΘΕ Θεοφάνης Ματίκας, Δρ. Αρχιτέκτων Πολεοδόμος