Ναπολέων Μαραβέγιας Γεώργιος Μέρμηγκας Ελληνικό Τμήμα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών 7 – 8 Μαΐου 2005 Περιφερειακή.

Παρουσίαση με θέμα: "Ναπολέων Μαραβέγιας Γεώργιος Μέρμηγκας Ελληνικό Τμήμα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών 7 – 8 Μαΐου 2005 Περιφερειακή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ναπολέων Μαραβέγιας Γεώργιος Μέρμηγκας Ελληνικό Τμήμα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών 7 – 8 Μαΐου 2005 Περιφερειακή Επιστήμη και Πολιτική: Ελλάδα και Βαλκάνια Οι Ελληνοτουρκικές Εμπορικές Ανταλλαγές στο Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης

2 Πίνακας 1 Βασικά Μεγέθη Ελλάδας και Τουρκίας 19951997199920012003 Πληθυσμός (χιλιάδες) Ελλάδα10.63410.77710.88310.93810.981 Τουρκία61.64663.74565.81968.61070.802 Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) (εκατ. €) Ελλάδα83.06297.701106.487119.230138.821 Τουρκία134.076175.780182.675172.299216.936 ΑΠΑ κατά κεφαλή (€) Ελλάδα7.8119.0659.78410.90012.641 Τουρκία2.1742.7572.7752.5113.063 Εργατικό Δυναμικό (χιλιάδες) Ελλάδα4.2494.2944.5004.4034.503 Τουρκία22.07821.81823.77923.49123.787 Δείκτης τιμών καταναλωτή (Ποσοστιαία μεταβολή ως προς το προηγούμενο έτος) Ελλάδα8,95,42,13,73,4 Τουρκία89,185,764,954,425,3 Ανεργία (%) Ελλάδα9,19,811,910,59,5 Τουρκία7,56,77,58,210,3 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΟΟΣΑ και EUROSTAT – NewCronos

3 Πίνακας 2 Οικονομικά Στοιχεία Μέση ετήσια μεταβολή (%) 1995-19992000-20031995-2003 ΕλλάδαΤουρκίαΕλλάδαΤουρκίαΕλλάδαΤουρκία Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία Σύνολο2,803,034,152,793,472,91 Πρωτογενής τομέας0,721,36-3,140,43-1,210,89 Δευτερογενής τομέας2,692,855,002,563,842,70 Τριτογενής τομέας3,083,414,643,083,863,24 Κατανάλωση Ιδιωτική2,763,733,081,432,922,58 Δημόσια1,926,763,650,392,783,58 Ακαθάριστες Επενδύσεις Σύνολο9,212,338,49-1,448,850,44 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΟΟΣΑ

4 Πίνακας 3 Εμπόριο Ελλάδας με Τουρκία Χ: Εξαγωγές Ελλάδας στην Τουρκία Μ: Εισαγωγές Ελλάδας από Τουρκία χιλ € Χ-Μ 19951997199920012003 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα -27.130-24.445-26.240-48.702-70.440 1Ποτά και Καπνός 6.17815.6046.46712.1623.483 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) 48.756149.878106.933120.426121.696 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά 24.43062.16876.045101.704111.132 4Λίπη και Έλαια -34558-914-2.1121.243 5Χημικά -6.82424.25831.71617.74754.019 6Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά -20.352-83.176-184.140-279.365-265.644 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών -8.613-7.121-26.053-54.207-143.951 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα -9.082-15.212-20.482-37.300-103.611 9Αταξινόμητα είδη -1.3031.17562022 ΣΥΝΟΛΟ6.027123.687-36.049-169.645-292.071 Πηγή: EUROSTAT-Comext

5

6 Πίνακας 4 Συνολικό Εμπόριο Ελλάδας και Τουρκίας με την Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε. ΕΛΛΑΔΑ (εκατ. €) ΕξαγωγέςΕισαγωγές Προς Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε.Από Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε. 1995 5.080,313.370,8613.879,035.920,72 1996 4.975,424.247,4914.327,587.911,75 1997 5.078,494.908,5015.432,008.305,55 1998 5.215,904.477,6517.731,549.289,23 1999 5.602,544.783,5719.148,089.496,14 2000 6.018,046.704,5422.107,0714.142,26 2001 4.679,626.718,2317.001,5514.669,62 2002 4.791,046.155,5317.247,8815.816,91 20035.421,386.241,0920.675,9217.888,90 Πηγή: EUROSTAT–COMEXT,

7 Πίνακας 4 (συνέχεια) Συνολικό Εμπόριο Ελλάδας και Τουρκίας με την Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε. ΤΟΥΡΚΙΑ (εκατ. $) ΕξαγωγέςΕισαγωγές Προς Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε.Από Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε. 199511.078,0110.559,04 16.860,5817.954,50 1996 11.548,6311.675,8323.138,0620.488,58 1997 12.247,7914.013,2824.869,6923.689,03 1998 13.495,8613.478,0924.074,7021.846,69 1999 14.348,3512.238,8821.400,7819.270,50 2000 14.509,7413.265,1626.610,3127.892,51 2001 16.118,2315.215,9818.280,4123.118,67 2002 18.458,5317.600,5623.321,0428.232,76 2003 24.484,1422.768,7031.695,9437.643,76 Πηγή: State Institute of Statistics Τουρκίας

8 Πίνακας 5 Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας και Τουρκίας με Ε.Ε. Εκατ. € 199519961997199819992000200120022003 Ελλάδα 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα -1.158-1.150-1.220-1.259-1.301-1.504-1.190-1.458-1.601 1Ποτά και Καπνός -176-200-163-251-254-326-378-430-335 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) 3841-50-59-33-29-35-94-42 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά -63-4129-72-84-2890-2-495 4Λίπη και Έλαια 383484253195438221190123179 5Χημικά -1.874-2.006-2.240-2.415-2.506-2.987-2.579-2.278-3.157 6Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά -1.692-1.844-1.871-2.040-1.852-2.036-1.526-1.596-2.047 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών -3.672-4.171-4.582-5.794-6.862-7.888-5.644-5.122-6.210 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα -675-540-618-874-1.159-1.487-1.222-1.681-1.702 9Αταξινόμητα είδη 91761075468-26-2982156 ΣΥΝΟΛΟ-8.799-9.352-10.354-12.516-13.546-16.089-12.322-12.457-15.255 Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ-10,6%-10,4%-10,6%-12,6%-12,7%-14,5%-10,3%-9,8%-11,0% Πηγή: EUROSTAT – Comext

9 Πίνακας 5 (συνέχεια) Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας και Τουρκίας με Ε.Ε. Εκατ. € 199519961997199819992000200120022003 Τουρκία 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα 8209091.2531.2551.3281.3251.6211.4361.386 1Ποτά και Καπνός 4118-29-2738452266 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) -475-559-601-255-66-257-258-535-651 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά 9-105-140-191-260-571-62-126-305 4Λίπη και Έλαια 57-41-6631-6835-1932 5Χημικά -1.806-2.243-2.926-2.939-3.168-4.183-3.511-4.160-4.740 6Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά -367-973-984-1345791741.551632674 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών -4.522-7.194-9.273-8.647-6.855-12.083-4.066-4.801-6.338 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα 2.8162.7933.0613.4663.8754.2415.2526.1726.627 9Αταξινόμητα είδη -627-440-109-360-327-478-260-287-253 ΣΥΝΟΛΟ-4.104-7.787-9.788-7.896-4.825-11.897355-1.660-3.562 Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ-3,1%-5,2%-5,6%-4,2%-2,6%-5,3%0,2%-0,8%-1,6% Πηγή: EUROSTAT – Comext

10

11 Πίνακας 7 Διάρθρωση (%) εξαγωγών Ελλάδας προς την Ε.Ε. Κυριότερες δασμολογικές κλάσεις κατά διψήφια ΤΤΔΕ 19951997199920012003Μ.Ο. Ρούχα και είδη ρουχισμού8423,726,121,118,116,121,2 Οπωροκηπευτικά0513,412,212,913,59,012,4 Μη σιδηρούχα μέταλλα685,85,76,410,88,47,3 Φυτικά λίπη και έλαια428,56,18,74,84,36,2 Νήματα και Υφάσματα656,05,75,44,45,45,6 Ιχθυηρά032,43,64,84,64,74,1 Ιατρικά και Φαρμακευτικά προϊόντα540,81,02,36,08,33,2 Ηλεκτρικές μηχανές772,42,8 3,8 3,2 Σίδερο και Χάλυβας673,92,32,24,62,13,0 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAΤ-COMEXT

12 Πίνακας 8 Διάρθρωση εξαγωγών Τουρκίας προς την Ε.Ε. Κυριότερες δασμολογικές κλάσεις κατά διψήφια ΤΤΔΕ 19951997199920012003Μ.Ο. Ρούχα και είδη ρουχισμού8437,235,332,030,130,832,5 Νήματα και Υφάσματα6511,012,211,811,19,310,9 Οπωροκηπευτικά0512,612,29,57,95,98,8 Οχήματα782,92,66,59,112,37,3 Μηχανές τηλεπικοινωνίας761,73,14,24,85,94,7 Ηλεκτρικές μηχανές773,44,04,34,55,04,5 Σίδερο και Χάλυβας673,23,13,94,53,83,7 Μη μεταλλικά ορυκτά662,73,02,83,33,0 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAΤ-COMEXT

13

14 Πίνακας 9 Δείκτες Αποκαλυφθέντος Συγκριτικού Πλεονεκτήματος (RCA) Ελλάδας έναντι Τουρκίας ως προς τις εξαγωγές προς την Ε.Ε. (RCA GRE /RCA TUR ) 199519961997199819992000200120022003 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα1,47 1,521,982,052,162,552,752,67 1Ποτά και Καπνός3,143,454,183,983,833,822,964,065,56 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)1,471,481,271,411,451,501,651,921,90 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά0,851,592,721,982,283,523,041,741,66 4Λίπη και Έλαια8,9821,4915,2621,0510,9637,7211,2919,2911,54 5Χημικά1,471,751,582,312,823,634,624,376,87 6Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά0,990,890,810,850,810,981,031,020,96 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών0,450,380,42 0,37 0,270,360,35 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα0,650,670,760,720,680,640,590,620,56 9Αταξινόμητα είδη5,835,886,893,764,810,040,006,699,64 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

15 Ο δεύτερος δείκτης διεθνούς ανταγωνιστικότητας που εκτιμήθηκε είναι ο δείκτης Β που έχει τη μορφή: όπου Χ: εξαγωγές και Μ: εισαγωγές για το προϊόν i.

16 Πίνακας 10 Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Β για τις εξαγωγές Ελλάδας και Τουρκίας στην Ε.Ε. Ελλάδα Δασμολογική Κλάση199519961997199819992000200120022003 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα-0,36-0,37 -0,34-0,35-0,38-0,35-0,41-0,44 1Ποτά και Καπνός-0,31-0,35-0,26-0,38-0,36-0,44-0,63-0,60-0,48 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)0,060,07-0,09-0,11-0,06-0,05-0,08-0,18-0,08 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά-0,34-0,180,11-0,37-0,28-0,060,35-0,01-0,79 4Λίπη και Έλαια0,80 0,690,590,810,730,720,560,63 5Χημικά-0,83-0,85-0,86-0,83-0,80-0,76-0,74-0,72-0,68 6Κατεργασμένα – Επεξεργασμένα αγαθά-0,44-0,50 -0,49-0,47-0,41-0,39-0,43-0,48 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών-0,85-0,86-0,87 -0,88-0,89-0,90-0,84-0,85 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα-0,20-0,17 -0,24-0,30-0,35-0,39-0,44 9Αταξινόμητα είδη0,520,420,610,380,46-0,93-0,990,650,84 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

17 Πίνακας 10 (συνέχεια) Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Β για τις εξαγωγές Ελλάδας και Τουρκίας στην Ε.Ε. Τουρκία 199519961997199819992000200120022003 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα0,470,490,630,650,700,670,790,720,69 1Ποτά και Καπνός0,230,09-0,10-0,090,130,010,200,090,02 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)-0,37-0,39 -0,21-0,07-0,19-0,20-0,35-0,38 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά0,04-0,30-0,36-0,54-0,50-0,60-0,11-0,23-0,46 4Λίπη και Έλαια0,030,07-0,30-0,500,15-0,630,26-0,190,22 5Χημικά-0,79-0,85 -0,84 -0,81-0,82-0,83 6Κατεργασμένα – Επεξεργασμένα αγαθά-0,09-0,19-0,15-0,020,090,020,190,07 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών-0,64-0,67-0,71-0,62-0,51-0,60-0,29-0,28-0,31 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα0,610,540,500,520,560,510,610,63 9Αταξινόμητα είδη-0,88-0,83-0,53-0,73 -0,80-0,54-0,67-0,62 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

18 Προσωρινά συμπεράσματα (1) Φαίνεται ότι ενώ η ελληνική οικονομία παρουσιάζει ρυθμούς αύξησης ελαφρά υψηλότερους από ότι η τουρκική οικονομία κατά την εξεταζόμενη περίοδο 1995-2003 αυτός ο δυναμισμός της ελληνικής οικονομίας δεν εκφράζεται στο επίπεδο των εξαγωγών της ούτε προς την Τουρκία ούτε προς την Ε.Ε. Αντίθετα το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας με την Τουρκία από θετικό γίνεται αρνητικό και στη συνέχεια επιδεινώνεται συνεχώς και μάλιστα σε προϊόντα μεταποίησης. Η ίδια αρνητική εξέλιξη παρατηρείται και στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας με την Ε.Ε.και ταυτόχρονα στο εμπορικό ισοζύγιο της με τον υπόλοιπο κόσμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι οι εμπορικές ανταλλαγές της Ελλάδας εκτός Ε.Ε αυξάνονται με πολύ υψηλότερους ρυθμούς σε σχέση μ’ αυτές εντός Ε.Ε.

19 Προσωρινά συμπεράσματα (2) Όσο αφορά στην Τουρκία, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει εξαγωγικό δυναμισμό που εκδηλώνεται στο θετικό εμπορικό ισοζύγιο της με την Ελλάδα. Ο δυναμισμός αυτός εκδηλώνεται επίσης και στη βελτίωση του εμπορικού της ισοζυγίου με την Ε.Ε. Σχετικά με τη διάρθρωση των εξαγωγών της Ελλάδας και της Τουρκίας προς την Ε.Ε. παρατηρείται ότι οι εξαγωγές και των δύο χωρών συγκεντρώνονται σχεδόν στους ίδιους κλάδους, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι ανταγωνίζονται μεταξύ τους στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι σχετικοί δείκτες ανταγωνιστικότητας διεθνούς εμπορίου R.C.A. και Β που υπολογίστηκαν με βάση τις μονοψήφιες δασμολογικές κλάσεις, δείχνουν ότι η Τουρκία παρουσιάζει πλεονεκτήματα στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, ενώ η Ελλάδα κυρίως στις εξαγωγές του πρωτογενούς τομέα στην ευρωπαϊκή αγορά.