Γεώργιος Μιχαλάϰης (τοῦ Κωνσταντίνου ϰαὶ τῆς Σωτηρίας) Λαϰεδαίμον τῇ καταγωγῇ, ἐϰ νῆσου Μοντρεάλ, Καναδᾶ. Πρωτοϰανονάρχου μαϑητής B.Sc. M.Sc. M.D. Ph.D.

Παρουσίαση με θέμα: "Γεώργιος Μιχαλάϰης (τοῦ Κωνσταντίνου ϰαὶ τῆς Σωτηρίας) Λαϰεδαίμον τῇ καταγωγῇ, ἐϰ νῆσου Μοντρεάλ, Καναδᾶ. Πρωτοϰανονάρχου μαϑητής B.Sc. M.Sc. M.D. Ph.D."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Γεώργιος Μιχαλάϰης (τοῦ Κωνσταντίνου ϰαὶ τῆς Σωτηρίας) Λαϰεδαίμον τῇ καταγωγῇ, ἐϰ νῆσου Μοντρεάλ, Καναδᾶ. Πρωτοϰανονάρχου μαϑητής B.Sc. M.Sc. M.D. Ph.D. candidate M.A. Musicology candidate Ἡ πατριαρχικὴ ψαλτικὴ παιδαγωγικὴ τοῦ Ἰακώβου Ναυπλιώτη Various parameters of the Patriarchal Style ("hyphos") as transmitted by Iakovos Nafpliotis' psaltic paedagogy

2 Ἡ πατριαρχικὴ ψαλτικὴ παιδαγωγικὴ τοῦ Ἰακώβου Ναυπλιώτη, ὄπως αὔτη μετεδόθη εἰς τὸν ἐκ παιδιόθεν μαθητὴν του καὶ πρωτοκανονάρχον Στυλιανόν Τσολακίδη, συνέβαλε εἰς τὴν ἀπομόνωσιν διαφόρων [ἀλληλεπιδρώντων] παραγώντων, οἱ ὁποίοι ἀποτελοῦν θεμελιῶδη συστατικὰ τῆς ζώσης ὀρθοδόξου ψαλτικῆς.

3 2 παρουσιάσεις Ἀποτέλεσμα 2 πίνακες ἐλέχγου

4 Πίναξ ἐλέγχου ὀρθῆς μουσικολογίας Γραφὴ Ἠχητικὰ δείγματα ψαλτικὴ (μετροφωνία) κλασσικὴ γραφὴ (ῥυθμὸς) Γρηγοριανὴ (χρόνος) Παλαιὰ Νέα Βάσις δεδομένων: ἀποθήκευσις μνήμης* καὶ σύγκρισις αὐτῆς ἀναλύσεις συντετμημένοι τύποι έκφωνήσεις καταλαγαὶ χρὸνου διαστήματα σύγκρισις νέαι ἐκδόσεις γραπταὶ ἠχητικαὶ πχ Μελωδὸς * OCR Gamera psaltiki

5 Πίναξ ἐλέγχου ΨαλτιΣωτ Ι (Ψαλτικῆς Σωτηρία) «PsaltiSot I checklist» Ἐκτέλεσις –Χρόνος •Λήψις ΧΡΟΝΟΥ •ἐπίθεσις (« attack ») καὶ ὤθησις (« poussée ») •ἐπιλογὴ καὶ καταλλαγὴ ἀρμόζωντος εἴδους χρόνου –Λαρυγγισμὸς •σεβασμός τῆς ἀνερεθίστου περιόδου πρὸ τῆς θέσεως («pre-thesis refractory period») •συλλογισμένη χρήσις τῶν λαρυγγισμῶν –Διαστήματα •βασικὰ διαστήματα •ἔλξεις, συστήματα, ψυχο- ἀκουστικὰ φαινόμενα –Ἀναλύσεις •ἠχητικὰ δείγματα, γραφικὰ Γρηγοριανῆς –Φωνητικὴ ὁμοιομορφεία –Ἀνάγνωσις μουσικοῦ κειμένου –Συγκρατικὴ χρῆσις φυσικοῦ ταλέντου –Ἰσοκράτημα ἀπαράλλακτον χαμηλοῦς ἐντάσεως Σύνθεσις - Ἀνατύπωσις –Ῥυθμικὴ ἒμφασις –Ὀρθογραφία –Σεβασμὸς πρωτοτύπων Ψυχο ἀκουστικὴ – Ὑψιστος συνεισφορὰ δοδασκάλου Θεολογικὴ –Ψαλτικὴ ἀπόδοσις ΣΥΝΕΠΗΣ μετὰ τῆς γραπτῆς καὶ ἱσοτίμου προφορικῆς παραδόσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας

6 κίνησις –λόγος -μέλος (geste – parole -mélodie) συνδετικὴ σχέσις (« σύμπτωσις, συγκυρία») λόγος- μελωδία κίνησις χειρονομία Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὴν κίνησιν, καὶ κίνησις ἦν ὁ λόγος · πᾶσα ψαλτικὴ δι’αὐτοῦ ἐγένετο καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ μιὰ ψαλμώδησις ἣ γέγονεν.

7 Villoteau (b Bellême, 6 Sept 1759; d Tours, 27 April 1839) Αἴγυπτος 1798- 1800 DESCRIPTION DE L'EGYPTE. CHAPITRE IV. De la musique grecque moderne. •Quand on dît que les grands signes n'appartiennent qu'à la cheironomie, il nous semble que cela signifie qu'ils indiquent le mouvement de la mesure, qui ordinairement se marque avec la main; car on ne donne pas non plus une définition bien claire du mot cheironomie, et il n'est pas même question de grands signes dans tous les traités de musique grecque. •Tout ce que nous pouvons conjecturer par l'acception étymologique du mot cheironomie, c'est que c'est la loi ou la règle de la main, ou donnée, prescrite, indiquée par la main; par conséquent, c'est, à proprement parler, la mesure, qui, étant marquée par la main, règle et dirige le chant. C’est probablement là le sens de ce qu'on lit au commencement d'un des traités de musique grecque moderne que nous avons, où il est dit: La cheironomie indique le melos; et ce mot, suivant nous, ne doit point être pris dans l’acception de mélodie, mais dans celle de membre, départie, de division de la mesure.

8 Μνήμη: Ἐδραίωσις καὶ ΕΓΚΙΝΗΣΙΣ μνήμης Πληροφορία (περιβάλλον) Ἐ γκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ

9 Μνήμη: Ἐδραίωσις καὶ ΕΓΚΙΝΗΣΙΣ μνήμης Πληροφορία, ἐ ρέθισμα (περιβάλλον) Ἐ γκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ ἔ λεγχος ἐ ξωτερικ ὸ ς ἐ σωτερικ ὸ ς +++++ ἀποδοχὴ ἐλέγχου καὶ ἀναντίῤῥητος ΜΙΜΗΣΙΣ

10 κινηματογραφικὸν ἀπόσπασμα: πίθηκος vs. ἄνθρωπος

11 Μνήμη: Ἐδραίωσις καὶ ΕΓΚΙΝΗΣΙΣ μνήμης Πληροφορία, ἐ ρέθισμα (περιβάλλον) Ἐ γκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ ἔ λεγχος ἐ ξωτερικ ὸ ς ἐ σωτερικ ὸ ς +++++ +

12 μνήμη = συνάψεις νευρόνων

13 Μνήμη: Ἐδραίωσις καὶ ΕΓΚΙΝΗΣΙΣ μνήμης Πληροφορία, ἐ ρέθισμα (περιβάλλον) Ἐ γκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ ἔ λεγχος ἐ ξωτερικ ὸ ς ἐ σωτερικ ὸ ς +++++ + Συμβολ ὴ

14 Εἴδη Βιολογικῆς καὶ Κοινωνιολογικῆς Πληροφορίας τε καὶ Μνήμης Πληροφορία, ἐ ρέθισμα (περιβάλλον) Ἐ γκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ ἔ λεγχος ἐ ξωτερικ ὸ ς ἐ σωτερικ ὸ ς +++++ + Συμβολ ὴ

15 Παράδειγμα: ὀργάνωσις Βιολογικῆς Πληροφορίας τε καὶ Μνήμης

16 πυρὴν ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗΣΕΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΣ Πληροφορία, ἐ ρέθισμα (περιβάλλον) βάσει ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΟΥ ΚΩΔΙΚΟΥ ΕΓΚΙΝΗΣΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟΥ κυτταροπλασματικοῦ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ Προσαρμωσμένη ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ 1 1 2 3

17 Κωδικὸς (τετραψήφιος)

18 Ὁ μολογία ἐ π ὶ τ ῇ συγγρίσ ῃ κωδικ ῶ ν

19 Πιστότης ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ: βάσει ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ

20 Πιστότης ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ: ὕψιστον ἐπίπεδον ΕΛΕΓΧΟΥ

21 χρώσις Παπανικολάου Δυσπλασία vs. Καρκίνο (διήθησις)

22 Σχέσις ΤΟΠΟΥ καὶ ΧΡΟΝΟΥ περίπου 30 000

23 Κοινωνιολογικὴ Πληροφορία καὶ Μνήμη (ἀνωτέρα σφαῖρα ὀργάνωσις πληροφορίας) γλῶσσα μορφασμὸς χειρονομία ἐνδυμασία ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΔΙΞ σημαντικῆς (semantics)

24 Ἠχητική Πληροφορία τε καὶ Μνήμη ἦχος, ἐρέθισμα (περιβάλλον) Ἐγκέφαλος (κέντρον) Βρέφος Παιδίον Ἐ νήλιξ ἔ λεγχος ἐ ξωτερικ ὸ ς ἐ σωτερικ ὸ ς +++++ + Συμβολ ὴ

25 Χαρακτηριστικά ἦχου

26 Xαρακτηριστικὰ ἦχου, ἀντικειμενικά τε καὶ ὑποκειμενικὰ ἈντικειμενικὸνὙποκειμενικὸν frequency (συχνότης) pitch (ὕψος) amplitudeloudness (ἰσχὺς) harmonics (ἀρμονικαὶ) timbre (χροιὰ)

27 Ἀκρόασις: Λειτουργικὴ περιγραφὴ Ἡ διαδρομὴ τῶν ἠχητικῶν σημάτων ἐντὸς τοῦ νευρικοῦ συστήματος ἀρχικὴ ἀκροαθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία μετατροπὴ συγκρίσεις, ἀλλοιώσεις τελικὴ ἀντιληφθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία

28 γραμμικὴ καὶ μὴ γραμμικὴ σχέσις πληροφορίας εἰσερχόμενος πληροφορία ἐξερχόμενος πληροφορία γραμμικὴ σχέσις μὴ γραμμικὴ σχέσις

29 Ἀκρόασις: Λειτουργικὴ περιγραφὴ Ἡ διαδρομὴ τῶν ἠχητικῶν σημάτων ἐντὸς τοῦ νευρικοῦ συστήματος ἀρχικὴ ἀκροαθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία σχεδὸν γραμμικὴ σχέσις μὴ γραμμικὴ σχέσις τελικὴ ἀντιληφθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία

30 Πέρασις ἠχητικοῦ συνθήματος Auditory brainstem evoked response system (AABR) Otoacoustic automatic missions system (OAE)

31 ἀρχικὴ ἀκροαθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία σχεδὸν γραμμικὴ σχέσις μὴ γραμμικὴ σχέσις τελικὴ ἀντιληφθεῖσα ἠχητικὴ πληροφορία ἀναπαραγωγὴ ἦχου ἔλεγχος ἀλληλο- ἐπιδρῶντες παράγοντες dependent variables

32 Γενεά Α Ψαλτικοὶ τύποι ἐν τῇ ἐκτελέσῃ βοηθήματα ἀπομνημόνευσις ψαλτικῶν προφορικο-ἀκουστικῶν μελωδικῶν τύπων Ῥυθμὸς καὶ Χρόνος Γενεά B Μνήμη

33 Ῥυθμός vs. Χρόνος Ὁ ῥυθμὸς ἀφορὰ τὴν ΣΥΝΘΕΣΙΝ (γραφὴν) ἐνῷ ὀ χρόνος τὴν ΕΚΤΕΛΕΣΙΝ Εἰσὶν ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΑ: τὸ ΜΕΝ δύναται ἴνα ΑΛΛΟΙΩΣῌ τὸ ΔΕ

34 ΣΧΕΣΙΣ Ῥυθμοῦ καὶ Χρόνου ῥυθμὸς ΣΥΝΘΕΣΙΣ (γραφὴ) χρόνος ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ κίνησις (χειρονομία)

35 χρόνος ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ χρονικὴ ἀγωγὴ (tempo)

36 Παράδειγμα Ἀνοίξω τὸ στόμα μου ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς (γραφὴ) προκείπτον ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ ῥυθμὸς τρίσημος

37 ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ (σὺν / πλὴν π;ρεστιγμένων) ῥυθμὸς τρίσημος

38 Ἀνάλυσις ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ συλλαβῶν

39 ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ (σὺν / πλὴν παρεστιγμένων) ῥυθμὸς τρίσημος

40 ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ (σὺν / πλὴν παρεστιγμένων) ῥυθμὸς τρίσημος ἰσοδιάρκεια ἀναμεταξὺ τῶν διαφόρων ῥυθμῶν ἀλλὰ καὶ ΙΣΟΧΡΟΝΙΑ ἐντὸς ΚΑΘΕ ΜΕΤΡΟΥ == ΙΣΟΧΡΟΝΕΣ κινήσεις μετὰ ΣΤΑΘΕΡΑΣ ταχύτητος

41 ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ (σὺν / πλὴν π;ρεστιγμένων) ῥυθμὸς τρίσημος ἀνισοδιάρκεια ἀναμεταξὺ τῶν διαφόρων ῥυθμῶν καὶ ἐντὸς ΚΑΘΕ ΜΕΤΡΟΥ == ἀλλὰ ΙΣΟΧΡΟΝΕΣ κινήσεις μετὰ ΣΤΑΘΕΡΑΣ ταχύτητος

42 ῥυθμὸς δίσημος ῥυθμὸς ἐκ ΧΡΟΝΟΥ διπλοῦ (σὺν / πλὴν παρεστιγμένων) ῥυθμὸς τρίσημος

43 δίσημος 1:1 = ½ + ½ τρίσημος 2:1 = 2/3 + 1/3 1:2 = 1/3 + 2/3 διπλοῦς (σὺν / πλὴν παρεστιγμένων) 1:1= ½ + ½ 2:1 = 2/3 + 1/3 1:2 = 1/3 + 2/3 ἀλλἀ καὶ 2:1:1 = 2/4 + ¼ + ¼ ἐνδιαφέρουσα == χρυσὴ τομὴ ? 1,6 : 1 == 1,6/2,6 καί 1/1,6 [φ/(φ+1)] = 0,618 ἄλλαι; Ἀναλογίες διαρκειῶν ½ 2/3

44 Συγκριτικὴ Μέθοδος ἠχητικῶν vs. θεωρία ΤΙ έφαρμόζει ὁ ψάλλων; ΣΤΑΘΕΡΑΝ μονάδαν χρόνου; ΕΝΑΛΑΣΣΩΜΕΝΗ μονάδαν χρόνου; ἀναμενωμένη παρατήρησις ΣΥΝΕΧΩΣ, τὸ ψαλλόμενον ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΙ μὲ ἕναν ἐκ τῶν διαφόρων ῬΥΘΜΩΝ ΣΥΝΕΧΩΣ, τὸ ψαλλόμενον ΚΑΤΑΛΑΣΣΕΤΑΙ ἀπὸ τὸν ἕναν εὶς τὸν ἂλλων ἐκ τῶν διαφόρων ῬΥΘΜΩΝ ὀνομασία ΧΡΟΝΟΥ παιδαγωγικὸς π.χ. ἁπλὸς χρὸνος, δί/τρίσημος, κατὰ χρόνον ἐν εκτελέσει π.χ. συνεπτηγμένος ΧΡΟΝΟΣ, ὑποσκάζων, κατὰ ῥυθμὸν* * διὸτι οἱ ΠΑΣΑΛΛΟΙ τῶν τονιζομένων συλλαβῶν ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΙΝ εἰς τὰς ἀναμενωμένας θέσεις αὐτῶν ὡς πρὸς τὸν ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΝ ῥυθμὸν, εἰ δ’άλλως, πρόκειται περὶ ΑΧΡΟΝΟΥ μέθυσο-ᾀσματοκαμψίας

45

46

47

48 Μητρ. Σάμου Εἰρηναῖος Μητρ. Σάμου Εἰρηναῖος, ΓΚΜ

49 Συγκριτικὴ Μέθοδος ἠχητικῶν vs. θεωρία ΤΙ έφαρμόζει ὁ ψάλλων; ΣΤΑΘΕΡΑΝ μονάδαν χρόνου; ΕΝΑΛΑΣΣΩΜΕΝΗ μονάδαν χρόνου; ἀναμενωμένη παρατήρησις ΣΥΝΕΧΩΣ, τὸ ψαλλόμενον ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΙ μὲ ἕναν ἐκ τῶν διαφόρων ῬΥΘΜΩΝ ΣΥΝΕΧΩΣ, τὸ ψαλλόμενον ΚΑΤΑΛΑΣΣΕΤΑΙ ἀπὸ τὸν ἕναν εὶς τὸν ἂλλων ἐκ τῶν διαφόρων ῬΥΘΜΩΝ ὀνομασία ΧΡΟΝΟΥ παιδαγωγικὸς π.χ. ἁπλὸς χρὸνος, διπλὸς, δί/τρίσημος, κατὰ χρόνον ἐν εκτελέσει π.χ. συνεπτηγμένος ΧΡΟΝΟΣ, ὑποσκάζων, κατὰ ῥυθμὸν* * διὸτι οἱ ΠΑΣΑΛΛΟΙ τῶν τονιζομένων συλλαβῶν ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΙΝ εἰς τὰς ἀναμενωμένας θέσεις αὐτῶν ὡς πρὸς τὸν ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΝ ῥυθμὸν, εἰ δ’άλλως, πρόκειται περὶ ΑΧΡΟΝΟΥ μέθυσο-ᾀσματοκαμψίας Μητρ. Σάμου Εἰρηναῖος, ΓΚΜ ? ?

50 Περὶ παρεστιγμένων γοργῶν Ψαλτικὴ = ἔως 6 διαιρέσεις ἀλλά ἐντὸς ὁλιγοτέρων τῶν 4 κατηγοριῶν «Μανὲς», πχ Στανίτσας Καραδόφωνον

51

52 Ἀδύναμος καὶ ἀνεπαρκὲς ὤθησις (attack) Ἀνεπαρκὲς πρόσληψις συμφώνου Περὶ προσλήψεως συμφώνων

53 ΣΧΕΣΙΣ Ῥυθμοῦ καὶ Χρόνου ῥυθμὸς ΣΥΝΘΕΣΙΣ (γραφὴ) χρόνος ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ κίνησις (χειρονομία)

54 Χρειάζεταί τις ἀποκρυπτοκωδικοποίσην διὰ μηχανήματος « Enigma »; Ὁ διηρημένος χρόνος ἐπιτρέπει ΣΩΣΤΗΝ παιδαγώγησιν ἀλλὰ καὶ ΕΙΣΗΓΗΣΙΝ («engagement into tempo») οὐχὶ μόνον ἐπὶ τῇ ἐνάρξῃ καθ’ἐκάστου μέτρου τε καὶ μέλους, ἀλλὰ, καὶ τοῦτον δὲ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ, ΥΣΤΕΡΟΝ χρήσεως ΣΥΝΘΕΤΟΥ (« ἔσω » καὶ «ἔξω » διαστολῆς χρόνου ἢ « matrixισμοῦ », ὑποσκάζοντος), ἐγγυῶντας οὖτως τὴν ΑΠΟΦΥΓΗΝ κάθε ῦπερβολικῆς καθηστερήσεως ἢ καταπατήσεως τῆς ἀπαραιτήτου, ΕΠΙΣΗΣ, δυσάρκτου (ἀπολύτος ἀνερεθίστου) περιόδου, ΠΡΟ τῆς κρούσεως/ἐκρήξεως τοῦ ἑπομένου φωνηέντου.

55 Κλασικώτατον Κλασικὸν

56 Ῥυθμικὴ ἔμφασις Παπαδικὰ Στιχηραρικὰ Εἱρμολογικὰ * π. Νικoλαος Μεζης *

57 Ῥυθμικὴ ἔμφασις

58

59 Marcel Peres « Organum »; Malcolm Bothwell; Lycourgos Angelopoulos; Paris 1997) βασιζόμενοι ἐπὶ τῆς πληροφοριακῆς ἐπιστήμης 1 = τονιζομένη συλλαβή 0 = ἂτονος συλλαβὴ δηλαδὴ τὸ ἀντίθετον τοῦ ὀρισμοῦ τῶν θεωρητικῶν ήμῶν = 100% ὁμόλογος ΤΟΝΙΚΟΣ τύπος 100 ὁμολογία ἐν τῇ ΜΕΛΩΔΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΩΣΕΙ ἕτερος ὁμόλογος ΜΕΛΩΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ἐν τῇ ΠΡΟΣΑΡΜΩΣΕΙ < 100% ὁμόλογος ΤΟΝΙΚΟΣ τύπος

60 Σύνθεσις Προφορική μνήμη Μετροφωνία Ῥυθμὸς ἀλληλένδετοι ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ἀνασυγκρότησις Ψαλτικὴ = ΛΟΓΟΣ = ΚΙΝΗΣΙΣ Χρόνος

61 Πίναξ ἐλέγχου ὀρθῆς μουσικολογίας Γραφὴ Ἠχητικὰ δείγματα ψαλτικὴ (μετροφωνία) κλασσικὴ γραφὴ (ῥυθμὸς) Γρηγοριανὴ (χρόνος) Παλαιὰ Νέα Βάσις δεδομένων: ἀποθήκευσις μνήμης* καὶ σύγκρισις αὐτῆς ἀναλύσεις συντετμημένοι τύποι έκφωνήσεις καταλαγαὶ χρὸνου διαστήματα σύγκρισις νέαι ἐκδόσεις γραπταὶ ἠχητικαὶ πχ Μελωδὸς * OCR Gamera psaltiki