Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος (ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας) Ε-Mail:

Παρουσίαση με θέμα: "Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος (ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας) Ε-Mail:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος (ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας) Ε-Mail: ailiadi@sch.gr
Υπεύθυνη σχολικής βιβλιοθήκης του 2ου ΕΠΑΛ Τρικάλων (Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη ) «Θέματα από τη Νεώτερη Ιστορία της Μακεδονίας: Μακεδονικό Ζήτημα και Μακεδονικός Αγώνας» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

2 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη
«Θέματα από τη Νεώτερη Ιστορία της Μακεδονίας: Μακεδονικό Ζήτημα και Μακεδονικός Αγώνας» ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη Γεννήθηκα στα Τρίκαλα Θεσσαλίας το Σπούδασα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης Ιστορία-Αρχαιολογία με ειδίκευση στην Ιστορία. Πήρα Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ' τη Φιλοσοφική Σχολή του ιδίου Πανεπιστημίου και από το 1992 διδάσκω στη Μέση Εκπαίδευση ως Φιλόλογος. Έχω συγγράψει βιβλία ιστορικού, λογοτεχνικού και παιδαγωγικού περιεχομένου. Παράλληλα, ασχολούμαι ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική και την ποίηση. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

3 Προϊστορία του Μακεδονικού ζητήματος: Η Μακεδονία στο στόχαστρο της Αυστριακής πολιτικής: τα πρώτα δείγματα μισελληνικής πολιτικής της Αυστρίας. Μαρτυρίες για τα «όνειρα» της Αυστρίας για έξοδο προς τη Θεσσαλονίκη. Ο αμείλικτος διπλωματικός πόλεμος του Μέττερνιχ κατά της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Ακλόνητες αποδείξεις για την ανθελληνική πολιτική της Αυστρίας. Αυστρία και Ρωσία αποφασίζουν μεταρρυθμιστικά μέτρα για τη Μακεδονία. Αυστρία και Γερμανία: κοινή εξωτερική πολιτική. Αυστρία και Γερμανία πνέουν μένεα κατά της Ελλάδος για τις επιτυχίες της στους Βαλκανικούς πολέμους του Η Γερμανία ακολουθεί την Αυστρία στην πολιτική της κατά της Ελλάδος. Η αυστριακή πολιτική στρέφεται με ιδιαίτερο πείσμα κατά της ελληνικής δραστηριότητας στη Μακεδονία, παρακινεί την Τουρκία να καθυποτάξει τα ελληνικά ανταρτικά σώματα και διαβάλλει την ελληνική πλευρά ότι αυτή ευθύνεται για την αναταραχή που επικρατούσε στη Μακεδονία. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

4 Αγώνες Ελλήνων για τη Μακεδονία ( ): Ήσσονος σημασίας επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία ( ) ως προάγγελοι μεγαλυτέρων επαναστάσεων και οι επαναστατικές εξεγέρσεις του στα μακεδονικά εδάφη. Με τις επαναστατικές δραστηριότητες του Τσάμη Καρατάσου απελευθερώνονται πολλά χωριά της Σιθωνίας. Οι Γάλλοι καταστρέφουν το στολίσκο του, ενώ οι Αγιορείτες μοναχοί ενισχύουν τον επαναστατικό του Αγώνα. Το επαναστατικό κίνημα του Θεοδώρου Ζιάκα στη Δυτική Μακεδονία και οι ακατάβλητες επαναστατικές δραστηριότητές του ως το Σκληρές και φονικές μάχες των επαναστατικών σωμάτων – τμημάτων του Θ. Ζιάκα στη Διμηνίτσα Γρεβενών και η ηρωική άμυνά τους στο χωριό Σπήλαιο επί έναν ολόκληρο μήνα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

5 Τα μακεδονικά κινήματα του 1854: Τσάμης Καρατάσος
Πρωταρχικό ρόλο στα επαναστατικά αυτά κινήματα στη Μακεδονία διαδραμάτιζε ο Τσάμης (Δημήτριος) Καρατάσος, συνταγματάρχης και υπασπιστής του βασιλιά Όθωνα σε συνεργασία με τον παλαίμαχο αγωνιστή του 1821 Ιωάννη Μακρυγιάννη. Ζώσα, επίσης, πνοή των κινημάτων αυτών ήταν ο Έλληνας πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Θεόδωρος Βαλλιάνος. Έλληνες κλεφταρματολοί, εξ΄άλλου, άρχισαν να δρουν στην περιοχή της Κατερίνης εν όψει του Κριμαϊκού πολέμου ( ) και γενικότερα οι ελληνικοί επαναστατικοί πυρήνες δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία. Ο Τσάμης Καρατάσος είχε το κρυσφύγετό του στις Βόρειες Σποράδες, όπου καταδιωκόμενοι είχαν καταφύγει και άλλοι οπλαρχηγοί του επαναστατικού κινήματος στη Νάουσα και της περιοχής του Ολύμπου, και από κει ο Τσάμης Καρατάσος κατηύθηυνε τις επαναστατικές κινήσεις των παραλιακών κοινοτήτων της Θάσου, της Χαλκιδικής και άλλων περιοχών του Θερμαϊκού κόλπου. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

6 Τουρκικές αντιδράσεις και ξέσπασμα συγκρούσεων ανάμεσα σε Τούρκους κι Έλληνες.
Οι Τούρκοι από τη μεριά τους, νομίζοντας ότι ήταν έτοιμοι για πόλεμο εναντίον της Ρωσίας και υπολογίζοντας στην Αγγλογαλλική συμπαράσταση, άρχισαν πρώτοι τις εχθροπραξίες και κατόρθωσαν μάλιστα να νικήσουν προσωρινά τους Ρώσους στη Βλαχία και στα μέρη του Πόντου. Όμως ο Ρωσικός στόλος, σε απάντηση υπό το ναύαρχο Νακίμωφ, κατέστρεψε ολοκληρωτικά τον τουρκικό στο λιμένα της Σινώπης στις 18/30 Νοεμβρίου 1853.Στις 28 Φεβρουαρίου / 12 Μαρτίου 1854 η Αγγλία και η Γαλλία υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας με την Τουρκία και λίγες μέρες αργότερα κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Εξ΄άλλου, η καταστροφή του τουρκικού στόλου στο λιμάνι της Σινώπης έδωσε το σύνθημα για την εξέγερση των υποδούλων ελληνικών επαρχιών. Ο δυσβάσταχτος τουρκικός ζυγός, η σκληρή και απάνθρωπη καταπίεση, οι συνεχείς διώξεις σε βάρος των χριστιανών, οι αυθαιρεσίες των τουρκικών αρχών, οι συνεχιζόμενοι εξισλαμισμοί, καθώς και η άδικη φορολογική πολιτική σε βάρος του χριστιανικού πληθυσμού της Μακεδονίας διαμορφώνουν ανάλογα την πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση του χριστιανικού στοιχείου στο Μακεδονικό χώρο. Ακόμη, η επίδραση του Ρωσικού παράγοντα στους χριστιανικούς πληθυσμούς επηρεάζει βαθύτατα και το ελληνικό στοιχείο, το οποίο επιδιώκει εκπλήρωση των πόθων του για ελευθερία και ένωση με τη μητέρα πατρίδα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

7 Περαιτέρω, οι καταστρεπτικές επιδρομές των Αλβανών ατάκτων στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας και ιδιαίτερα της Δυτικής, έφεραν σε απόγνωση το ελληνικό στοιχείο για το οποίο ως μόνη διέξοδος απόμεινε ο επαναστατικός αγώνας. Η καταστροφή του Τουρκικού στόλου στο λιμάνι της Σινώπης, καθώς και η επικρατούσα ασφυκτική κατάσταση, έδωσε το έναυσμα για εξέγερση των υποδούλων ελληνικών επαρχιών. Οι κάτοικοι της περιοχής Ροδοβιζίου της Άρτας και οι επαρχίες των Τζουμέρκων ξεσηκώθηκαν τον Ιανουάριο του 1854, το δε κίνημα απλώθηκε σε ολόκληρη την Ήπειρο και οι επαναστάτες απείλησαν ακόμη και τα ίδια τα Ιωάννινα. Στη συνέχεια, το Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου, η επαναστατική φλόγα μεταδόθηκε στη Δυτική Θεσσαλία με το Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και άλλους, και σε λίγο χρονικό διάστημα έφθασε ως τα σύνορα του ελληνικού βασιλείου και εισήλθε στο Μακεδονικό χώρο. Δέκα υποστράτηγοι και συνταγματάρχες, δέκα άλλοι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, διάφοροι οπλαρχηγοί με επικεφαλής το «Στρατάρχη της Ηπείρου» Θεόδωρο Γρίβα μπήκαν στο χώρο της Μακεδονίας. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

8 Η Λαμία (Ζητούνι) και η Αμφιλοχία, στην Ανατολική και Δυτική Στερεά αντίστοιχα, είχαν μεταβληθεί σε επαναστατικά κέντρα και όλοι μιλούσαν παντού για την ανασύσταση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο καθηγητής του ποινικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Σπυρίδων Πήλικας γράφει στα «Απομνημονεύματά» του: «Ο ενθουσιασμός επροχώρει από στιγμής εις στιγμήν ακράτητος, απερίσκεπτος. Καθείς ήθελε να λάβει μέρος και να φανεί ότι λαμβάνει μέρος. Μαθηταί, καθηγηταί, βιομήχανοι, έμποροι, δικηγόροι, απλοί εργάται, άλλοι ζητούσαν οπλισμόν, άλλοι προσέφεραν χρήματα, άλλοι συνήρχοντο εις συνελεύσεις, άλλοι έφευγον, δια το εξωτερικόν και τας επαρχίας, άλλοι εστρατολογούσαν, άλλοι κατετάσσοντο στρατιώται. Η κίνησις ηύξανε κάθε ώραν, κάθε ημέραν εις τους δρόμους, εις το θέατρον. Οι πυροβολισμοί των αναχωρούντων, μόλις εβράδυαζεν έως βαθειά τη νύκτα ήταν ακατάπαυστοι…» (Βλ. Στέφ. Παπαδοπούλου, «Η Επανάσταση του 1854 και 1878 στη Μακεδονία», Θεσσαλονίκη 1970, σελ. 15). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

9 Το βασιλικό ζεύγος Όθων και Αμαλία , καθώς και η κυβέρνηση του Αντ
Το βασιλικό ζεύγος Όθων και Αμαλία , καθώς και η κυβέρνηση του Αντ. Κριεζή, συμμερίζονταν τον Πανελλήνιο ενθουσιασμό και ο βασιλιάς Όθωνας, μάλιστα , έγραφε προς τον Ναπολέοντα Γ΄ , αυτοκράτορα της Γαλλίας: «…Και πέποιθα ότι, ων μόνος εγώ χριστιανός βασιλεύς εν τη Ανατολή, κέκλημαι και να υψώσω την φωνήν υπέρ αυτών των χριστιανών, να υψώσω την φωνήν υπέρ των ιερών αιτημάτων του Σταυρού. Ο Θεός ας με βοηθήσει και ας εμπνεύσει τους ισχυρούς της Ευρώπης κυριάρχους, ίνα χρησιμοποιήσωσι πάντα τρόπον και στηρίξωσιν το έργον εμπραγμάτως και τελεσφόρως. Η Υ. Μ. δυσφορεί μη η τύχη της Ελλάδος εκτίθηται εις κλονισμούς. Δεν αρνούμαι τους εν τη περιστάσει αυτή κινδύνους. Περιορίζομαι μόνο να αποκριθώ: μέγας ο Θεός και ουκ εγκαταλείψει τον αγώνα του Σταυρού». Ο Όθων, μάλιστα, σκόπευε να εγκαταλείψει την Αθήνα, να περάσει τα σύνορα και να τεθεί επικεφαλής των επαναστατικών δυνάμεων. Το γενικότερο αυτό κλίμα ανησύχησε ιδιαίτερα τους Τούρκους και τους συμμάχους τους Άγγλους και Γάλλους, οι οποίοι ενέτειναν τις πιέσεις προς την Ελλάδα, στη συνέχεια διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και στην Αθήνα οι παραπάνω μεγάλες δυνάμεις επέβαλαν νέα κυβέρνηση της εμπιστοσύνης τους, το «Υπουργείον Κατοχής», όπως σκωπτικά ονομάστηκε από τον Ελληνικό λαό. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

10 Ο Γάλλος πρόξενος Guerin και ο Άγγλος Merlin αναχώρησαν από την Αθήνα στις 25 Ιουνίου 1854 και επί 24 ολόκληρες μέρες διέτρεξαν τη Θεσσαλία για να πείσουν τον ελληνικό λαό και προπαντός τους επικεφαλής των επαναστατικών κινημάτων Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και λοιπούς, να σταματήσουν τον αγώνα εναντίον της Τουρκίας. Στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία, και στη Μακεδονία, ο επαναστατικός αγώνας είχε καταδικαστεί. Αποδείχτηκε από τα γεγονότα ότι το μικρό ελληνικό βασίλειο, όντας εξαρτημένο στενά από την πολιτική και τα συμφέροντα των «προστατισσών» δυνάμεων, δεν μπορούσε να ακολουθήσει ανεξάρτητη αυτών εξωτερική πολιτική. Με τις επαναστατικές δραστηριότητες του Τσάμη Καρατάσου, βέβαια, απελευθερώνονται πολλά χωριά της Σιθωνίας. Οι Γάλλοι καταστρέφουν το στολίσκο του, ενώ οι Αγιορείτες μοναχοί ενισχύουν τον επαναστατικό του αγώνα. Η έκκληση του Τσάμη Καρατάσου προς τους αγιορείτες μοναχούς: «…Προ είκοσι περίπου ημερών απέβην εις την γην της φιλτάτης Μακεδονίας, της ποθητής ημών πατρίδος. Ιδού εις μην παρέρχεται , αφού η ένδοξος μακεδονική σημαία κυματίζει εις την καθαράν της πατρίδος μου ατμοσφαίραν και τα έργα α κατά το παράπαν διάστημα διεπράξαμεν, τα πληροφορείσθε εκ της εσωκλείστου εκθέσεως….εάν, λοιπόν, είσθε πιστοί εις τας υποσχέσεις σας και αν ως καλοί πατριώται θέλετε να εκπληρώσετε τα προς την πατρίδα χρέη και τας προς ημάς υποσχέσεις σας, μην αμεριμνήτε, μηδέ οκνήτε, αλλά δράμετε, λόγω και έργω, σώματι και ψυχή, όπου σας προσκαλεί η πατρίς… Τη 9η Μαίου 1854, εν Κομίτση Αγίου Όρους ο Αδελφός σας Δημήτριος Τσάμης Καρατάσος» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

11 Οι ελληνικές αντιδράσεις στην ίδρυση της Μεγάλης Βουλγαρίας με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878)
Η ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας και η έναρξη της εθνικής διαμάχης μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στη Β. Μακεδονία. Αναθεώρηση της μονομερούς συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878) με το Συνέδριο του Βερολίνου, λόγω των αντιδράσεων των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων και σύσσωμου του Ελληνισμού της Μακεδονίας. Εκμετάλλευση της ασαφούς ελληνικής πολιτικής και αδράνειας για τη Μακεδονία από τη βουλγαρική πλευρά και η ανθελληνική βουλγαρική πολιτική στο χώρο της Μακεδονίας. Δυναμικές ελληνικές αντιδράσεις του Μακεδονικού Ελληνισμού στην ένοπλη βουλγαρική δραστηριότητα. Γιγαντιαίες προσπάθειες για τη διατήρηση του ελληνικού φρονήματος και την κάλυψη εγκληματικών παραλείψεων των ελληνικών κυβερνήσεων. Ο Αναστάσιος Πηχεών και ο αρνητικός ρόλος Ελλήνων μητροπολιτών που αποδείχτηκαν ανάξιοι της υψηλής εθνικής τους αποστολής. Άγρυπνη πνευματική δραστηριότητα και επαναστατικοί αγώνες του Μακεδονικού Ελληνισμού, στενά συνδεδεμένα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

12 Με τις απηνείς διώξεις του ελληνικού στοιχείου από Τούρκους και Βούλγαρους στη Μακεδονία, ακόμη και έλληνες πρόξενοι στη Μακεδονία απορούσαν που ακόμη υπήρχαν Έλληνες κάτοικοι και θαύμαζαν το θάρρος, την καρτερία και την αντοχή τους. Οι μακροχρόνιες και επίμονες βουλγαρικές προσπάθειες για τη φυσική εξόντωση των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας και την ολοκληρωτική εθνολογική αλλοίωση της μεγάλης και εκτεταμένης αυτής Ευρωπαϊκής επαρχίας του οθωμανικού κράτους, προσέκρουσαν σ’ αυτό το υπέροχο χαρακτηριστικό μεγαλείο της μακεδονικής φυλής. Γι’ αυτό ήταν πράγματι αδύνατο να ξεριζωθεί η εθνική συνείδηση των ξενοφώνων πληθυσμών της μεσαίας γεωγραφικής ζώνης της Μακεδονίας, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο Κων/νος Πηχεών, στον πρόλογο των Απομνημονευμάτων του πατέρα του Αναστασίου: «…Είναι οι ξενόγλωσσοι εκείνοι, δια τους οποίους δεν ημπορούμε να κρύψουμε τον θαυμασμόν δια την ανηπερέαστον και αμετάτρεπτον ελληνικήν συνείδησιν, που επέδειξαν, δια το σταθερόν και ηρωϊκόν φρόνημα, το οποίον αντέταξαν, δια το ακατάβλητον θάρρος με το οποίον υπέρ της ελληνικότητος αυτών ηγωνίσθησαν, και πολλοί εθυσιάσθησαν. Οι ξενόφωνοι Έλληνες των οποίων, όσοι είμεθα απόγονοι, δικαιούμεθα να είμεθα υπερήφανοι, είναι εξακριβωμένο, ότι κατά τους εθνικούς αγώνας εν Μακεδονία υπερέβαλαν εις πολλάς ενεργείας τους Ελληνοφώνους ομοφύλους των». (Βλ. Κων/νου Α. Βακαλόπουλου: Νεότουρκοι και Μακεδονία , σελ. 43). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

13 Το ελληνικό στοιχείο της Μακεδονίας στη δεκαετία αντιμετώπιζε δύσκολες συνθήκες διαβίωσης που επιδεινώνονταν ακόμη περισσότερο από την έντονη προπαγανδιστική δραστηριότητα των άλλων βαλκανικών εθνών και παράλληλα από την σαφή ανθελληνική στάση των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της τουρκικής διοίκησης. Η ανακάλυψη πρωτοφανούς εκτάσεως επαναστατικής και οργανωτικής αλληλογραφίας του Έλληνα δασκάλου της Καστοριάς Αναστασίου Πηχεών, καθώς και πολλών άλλων Ελλήνων προκρίτων της Δ. Μακεδονίας με το «Σύλλογο», τους Έλληνες προξένους της Μακεδονίας και ορισμένους εκπροσώπους της ελληνικής κυβερνήσεως, ενέτεινε το εχθρικό κλίμα κατά των ελληνικών διεκδικήσεων στη Μακεδονία. Ο Αναστάσιος Πηχεών, μια δυναμική, δραστήρια, και άκαμπτη φυσιογνωμία, λαμπρύνει με την επαναστατική δημιουργικότητά του το χώρο των Μακεδόνων αγωνιστών, που κύριο μέλημά τους ήταν η ανατροπή της Συνθήκης του αγίου Στεφάνου για τη Μεγάλη Βουλγαρία και η μετέπειτα προσάρτηση της Μακεδονίας στην Ελλάδα. Διευθυντής του ημιγυμνασίου Κοζάνης από το , ο Αναστάσιος Πηχεών προσέφερε ανεκτίμητες εθνικές υπηρεσίες, διατηρώντας πυκνές επαφές με το Ελληνικό προξενείο του Μοναστηρίου. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της προσωρινής επαναστατικής κυβερνήσεως της επαρχίας Ελιμείας (Κοζάνη-Καστοριά). Από το 1882 παραιτήθηκε από τη διδασκαλική του θέση και αφοσιώθηκε αποκλειστικά στο εθνικό του έργο για τη Μακεδονία. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

14 Η πολύπλευρη και πολύμορφη δραστηριότητα και τα μυστικά και εμπιστευτικά καθήκοντα, με τα οποία επιφορτίστηκε ο Αναστάσιος Πηχεών, συνέβαλαν τα μάλα στο συντονισμό της δράσης των ελληνικών ανταρτικών ομάδων που απλωνόταν σε όλο το βορειοδυτικό Μακεδονικό χώρο. Από τα τέλη του 1886 που κατασχέθηκε, εκ μέρους των τουρκικών αρχών του Μοναστηρίου, η απόρρητη αλληλογραφία πολλών Μακεδόνων αγωνιστών, άρχισαν μαζικές συλλήψεις και φυλακίσεις δεκάδων Ελλήνων πατριωτών. Από το Μοναστήρι συνελήφθησαν περισσότερα από 15 άτομα, από την Καστοριά, το Βογατσικό, την Κλεισούρα, την Κορυτσά, το Μεγάροβο, την Κοζάνη, τη Μηλόβιτσα κ.ά., οι συλληφθέντες ξεπερνούσαν τους 40. Η δίκη του Αναστασίου Πηχεών που επακολούθησε αποκάλυψε μια πρωτοφανή σε έκταση επαναστατική, μυστική δραστηριότητα που άφησε άναυδους τους διαπιστευμένους προξένους των Ευρωπαϊκών κρατών. Ο Αυστριακός πρόξενος του Μοναστηρίου Gaitan Zagorski παραδέχτηκε ότι η έντονη δραστηριοποίηση του ελληνικού στοιχείου της Μακεδονίας οφειλόταν στη συνθήκη του αγίου Στεφάνου. Τα ελληνικά ανταρτικά σώματα συνέχισαν τη δραστηριότητά τους σε αγαστή συνεργασία με τη μυστική αυτή οργάνωση. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

15 (Βλ. Κ. Α. Βακαλόπουλου: Μακεδονία-Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 285-286).
Με πρωτοβουλία της «Εταιρείας» στην οποία πρωτοστατούσε ο Πηχεών κατασκευάζονταν φυσίγγια στην Καστοριά, στέλνονταν όπλα και πολεμοφόδια από τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα και τη νότια Ελλάδα στους συνεργαζόμενους μακεδονομάχους Αθανάσιο Μπρούφα και Καραναούμη, όπως αναφέρει ο Πηχεών στα «Απομνημονεύματά» του: «Η δράσις των δύο μνημονευθέντων οπλαρχηγών υπήρξε μακροχρόνιος, επεξετάθη εις πολλά μέρη της Δυτικής Μακεδονίας και επέφερε τον σωφρονισμόν και τον φόβον πολλών παρεκτρεπομένων μπέηδων και αγάδων, παρεκώλυε και κατόρθωσε να διακόψει οριστικώς τας ληστρικάς επιδρομάς των Τουρκαλβανών, παρηκολούθει και εματαίωνε τας κινήσεις των πρακτόρων της βουλγαρικής και ρουμανικής προπαγάνδας, ενεθάρρυνε τους Έλληνας Μακεδόνας και εξύψωνε το εθνικόν φρόνημα αυτών και αναπτέρωνε τας ελπίδας μελλούσης απελευθερώσεως…καθώς και κατά το 1896 τα ελληνικά αυτά σώματα υπήρξαν οι πυρήνες , περί τους οποίους κατηρτίσθηκαν αι πολλαί τότε εμφανισθείσαι επαναστατικαί ένοπλοι ομάδες των ανταρτών. Η εθνική δράσις του Μπρούφα, είχε επεκταθεί μέχρι της Ανατολικής Μακεδονίας…» (Βλ. Κ. Α. Βακαλόπουλου: Μακεδονία-Θεσσαλονίκη 1991, σελ ). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

16 Κατά τη δίκη των Ελλήνων «συνωμοτών» που επακολούθησε, επεβλήθησαν βαρειές ποινές στους Αναστάσιο Πηχεών, Ι. Τσιμηνάκη και σε άλλους δύο, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε αρκετά χρόνια εξορίας στην Πτολεμαΐδα της Κυρηναϊκής στην Αφρική και στην Κασταμονή. Στο φρούριο της Πτολεμαΐδας ο Αναστάσιος Πηχεών έμεινε φυλακισμένος από τον Ιούνιο του 1890 έως τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, οπότε πέτυχε με τη βοήθεια του εκεί Έλληνα υποπρόξενου, να αποδράσει και να φτάσει με μύριες όσες δυσκολίες στην Αθήνα. Στις αρχές του 1892 διορίστηκε στη Ριζάρειο Σχολή, όπου δίδαξε ως το 1908, όταν πλέον επέστρεψε στην Καστοριά, επωφεληθείς από τη γενική αμνηστία που έδωσαν οι Νεότουρκοι. Πέθανε ευτυχισμένος στην αγαπημένη του Καστοριά, στα 1913, όπως σημειώνει ο γιος του Κωνσταντίνος: «…τον αξίωσεν ο Θεός, έπειτα από τόσους αγώνες και θυσίες να ίδει την Ελληνικήν Σημαίαν ανυψωμένην και κυματίζουσαν επί της κορυφής του λόφου της αγαπημένης του πόλεως Καστοριάς, όπου έστησαν αυτήν ιδίαις χερσίν ο πρώτος υιός του Φιλόλαος, ανθυπίλαρχος, διατελέσας και οπλαρχηγός του Μακεδονικού αγώνος, εις τας περιοχάς Καστορίας και Μοριχόβου… Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

17 «Ο ελληνικός λαός της Καστοριάς, μνήμων της εθνικής του δράσεως ετίμησεν αυτόν νεκρόν με πάνδημον κηδείαν και ο εθνικός στρατός που ευρίσκετο τότε εις την πόλιν μας, συνόδευσεν αυτόν μέχρι του τάφου, την δε σωρόν του εσκέπαζε η δοξασμένη, από τας υπερόχους και λαμπράς νίκας, κυανόλευκος σημαία». Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

18 Ένοπλη και πολύμορφη ελληνική αντίδραση στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878.
Η επανασταση στη μακεδονια (1878) με καταληψη του λιτοχωρου Η επανασταση του ολυμπου εκφυλιζεται. Συναψη μαχης με τις τουρκικες δυναμεις στα βολιανα. Απαυγάσματα της συνθήκης του Αγ. Στεφάνου: η αποβίβαση στο Λιτόχωρο και η κατάληψή του, η παράδοση του κάστρου του Πλαταμώνα στους επαναστάτες του Ολύμπου, πολύνεκρες φονικές συγκρούσεις στη Μονή της Πέτρας και στη Ραδαίνη, λεηλασία και καταστροφή της. Τα επαναστατημένα χωριά της Πιερίας πλημμυρίζουν από τουρκικά στρατεύματα. Πυρπολείται η επισκοπή Κολυνδρού και η ομώνυμη κωμόπολη καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Όπλα και πολεμοφόδια των επαναστατών περιέρχονται στα χέρια των Τούρκων. Λεηλασία, καταστροφή και πυρπόληση του Λιτοχώρου. Η μάχη του Προδρόμου και της Μονής των Αγίων Πάντων, κατάληψη της Μονής από τα τουρκικά στρατεύματα και αναχώρηση των επαναστατών του Ολύμπου προς τα Χάσια της Θεσσαλίας. Φονικές συγκρούσεις στο Δερελή και το Παλαμούτ, καταστροφή της Ραψάνης, μετάβαση των επαναστατών στον Κονισκό της Καλαμπάκας. Αψιμαχίες στο Βελεμίστι και στη Σαρακίνα Τρικάλων. Συνάντηση ανταρτικών σωμάτων. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

19 Βορειοδυτική Μακεδονία: τεράστια Μακεδονική Οργάνωση αναστατώνει Τούρκους και Ευρωπαίους. Αναστάσιος Πηχεών: Ο ελληνισμός της Βορειοδυτικής Μακεδονίας χειμάζεται, αλλά ο επαναστατικός αγώνας συνεχίζεται προετοιμάζοντας την εποποιία του Μακεδονικού Αγώνα ( ): Η ίδρυση της «Εθνικής Εταιρείας» και η δράση των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων γύρω στα : ατελεύτητες πολεμικές δραστηριότητες των Ανταρτικών Σωμάτων κατά το 1896 στη Μακεδονία. Η περίοδος Οι βουλγαρικές θηριωδίες, οι βαρβαρότητες και οι δολοφονίες από το , σε συνδυασμό με την τουρκική ανοχή και αδιαφορία χαλυβδώνουν το ελληνικό φρόνημα των ντόπιων. Ο ρόλος της Ελληνικής Παιδείας για το Μακεδονικό Ελληνισμό, οι πρόδρομοι του Μακεδονικού Αγώνα ( ): εμπνευσμένοι δάσκαλοι, πρόδρομοι και οργανωτικοί φορείς: ο Ίων Δραγούμης, ο μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης και ο καπετάν Κώτας οργανώνουν, θεμελιώνουν και «εφορμούν» ως μπροστάρηδες του ένοπλου αγώνα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

20 Το κίνημα των Νεοτούρκων του 1908, η απήχησή του στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδος και οι επιπτώσεις του στις ελληνικές εδαφικές διεκδικήσεις στη Μακεδονία. Οι ανεκτίμητες υπηρεσίες στο ελληνικό, Μακεδονικό ζήτημα της «Πανελληνίου Οργανώσεως» και της «Οργανώσεως της Κωνσταντινουπόλεως» μετριάζουν τις διαλυτικές δραστηριότητες της κυβερνήσεως Ράλλη. Οριακές οι συνθήκες επιβιώσεως του Μακεδονικού Ελληνισμού. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

21 Διακηρύξεις Νεοτούρκων του 1908: Αντίθεση θεωρίας πράξης: αποτελέσματα
Η τουρκική αγριότητα και η παρανομία κορυφώνεται καθώς τελειώνει το 1909, λαμβάνονται δρακόντεια μέτρα κατά του Ελληνικού στοιχείου και επανεμφανίζονται τα ελληνικά ανταρτικά σώματα στη Μακεδονία. Οι Βούλγαροι καταγγέλλουν κάθε ελληνική δραστηριότητα στην Τουρκική Διοίκηση. Ανασυγκροτούνται 10 – 12 ελληνικά ανταρτικά σώματα και οι Τούρκοι, προαισθανόμενοι και διαβλέποντας ότι το τέλος της κυριαρχίας τους στη Μακεδονία προσεγγίζει, «σφαδάζουν», φέρονται θηριωδώς και συλλαμβάνουν αθρόα Έλληνες ύποπτους για επαναστατική δράση. Με την έλευση του 1910 οι Νεότουρκοι στοχεύουν με αθέμιτους, βάρβαρους και άδικους τρόπους στην αποδυνάμωση και φυσική εξόντωση του Ελληνικού στοιχείου στη Μακεδονία, φοβούμενοι μοιραίο κτύπημα. Εκμετάλλευση νεοτουρκικών διακηρύξεων από τους Βουλγάρους: επανεξοπλισμός τους και απειλές κατά του ελληνικού στοιχείου: αναστάτωση απ΄άκρη σ΄άκρη της μακεδονικής γης. Διάλυση των Ελληνικών ανταρτικών σωμάτων και οργανώσεων, η προκλητική αδιαφορία και η ανοχή έναντι των βουλγαρικών δραστηριοτήτων ενισχύουν τον Βουλγαρικό παράγοντα, ο οποίος είχε καταστεί κράτος εν κράτει στη Μακεδονία. Εμπέδωση του Νεοτουρκικού Κινήματος στα 1909 και λήψη στοιχειδών «προστατευτικών» μέτρων εκ μέρους του Ελληνισμού. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

22 Από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες που προετοίμασαν, ενίσχυσαν, οργάνωσαν και ενέπνευσαν το Μακεδονικό αγώνα είναι ο Ίων Δραγούμης. Υποπρόξενος στο Μοναστήρι από το Με οκτώ ακόμη επίλεκτους άνδρες ίδρυσε ακόμη στα τέλη του 1902, στο Μοναστήρι, το σωματείο «Μακεδονική Άμυνα», η οποία άπλωσε τα πλοκάμια της σε ολόκληρη τη Μακεδονία και είχε ως ιερό κανόνα της: «όχι την ανατροπή των καθεστώτων, αλλά υπεράσπισις εθνική, συνασπισμός των ελληνικών κοινοτήτων και αλληλοβοήθεια». Στο μυστικό κομιτάτο της «Μακεδονικής Άμυνας» μυούνταν έλληνες πρόκριτοι, δάσκαλοι και ιερείς, οι οποίοι διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία και την οργάνωση. Κατά τη μύηση έδιναν έναν απλό όρκο: «ορκίζομαι να κρατήσω μυστικήν την Άμυναν». Μεταξύ της «Άμυνας» και της Αθήνας καθώς και διαφόρων άλλων εθνικών σωματείων δρούσε ο Παύλος Μελάς. Ο Ίων Δραγούμης διεκήρυττε: «…έχουμε δυνάμεις αμέτρητες στη Μακεδονία και στη Θράκη και σ’ όλη την Ανατολή. Άλλα κράτη αρπάζουν πολιτείες και χώρες και εμείς και εκείνα που είναι δικά μας και κείνα δεν τα κρατάμε. Σκιαζόμαστε μη μας πουν οι Ευρωπαίοι πως δεν είναι δικά μας…» Με αυτές τις αρχές οι μυούμενοι στην «Άμυνα» ανελάμβαναν να κινητοποιήσουν τον Ελληνισμό της Μακεδονίας και να ξεσηκώσουν την ελληνική κοινή γνώμη…. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

23 Στις επαφές και τις ομιλίες τους τα μέλη της οργανώσεως επεσήμαιναν στους νοτιοελλαδίτες την Ελληνικότητα της Μακεδονίας και υπογράμμιζαν τον σημαντικό ρόλο που είχε παίξει το Πατριαρχείο στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Τόνιζαν επίσης τη δραστηριότητα και τους κρυφούς σκοπούς του βουλγαρικού παράγοντα στο γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας. Διακήρυτταν με όλα τα μέσα και μ΄όλους τους τρόπους την ομόνοια και την αγάπη μεταξύ των μελών των ελληνικών κοινοτήτων και απεκάλυπταν ότι ένας ένοπλος αγώνας επίκειται μεταξύ των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων που περιφέρονταν στην ύπαιθρο χώρα και προετοίμαζαν το έδαφος ενθαρρύνοντας, φρονηματίζοντας και ξεσηκώνοντας τους κατοίκους, παρέχοντας συγχρόνως πολλές φορές σε αυτούς τρόφιμα και χρήματα. Ο Ίων Δραγούμης πίστευε ακράδαντα στον Ελληνισμό και τη δυναμική του παρουσία σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου κι αν βρισκόταν. Περιηγήθηκε ολόκληρη τη Μακεδονία , από τη μια άκρη στην άλλη, και άκουσε τα βάσανα των αγροτών και των χωρικών, αφουγκραζόμενος με προσοχή τα παράπονά τους. Διαπίστωσε απόλυτα ότι οι Βούλγαροι δεν σταματούν πουθενά προκειμένου να υλοποιήσουν τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878). Βασανίζουν, βιαιοπραγούν, βιάζουν, θανατώνουν αλύπητα, δολοφονούν, καίγουν και ρημάζουν τα πάντα, λεηλατούν και διασκεδάζουν, ακρωτηριάζουν απάνθρωπα τα θύματά τους. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

24 Τον Ιανουάριο του 1904, σε μια περίοδο δραματικής κορυφώσεως της Βουλγαρικής τρομοκρατίας στη Μακεδονία, οι Έλληνες του Μεγαρόβου και του Τιρνόβου έγραφαν στον Πατριάρχη: «Διακηρύττομεν εν βαθειά συναισθήσει της εξ΄Ελλήνων καταγωγής ημών ότι θα εμμείνωμεν εις τα πάτρια και ότι η βία και η πίεσης εκ μέρους των εθνικών ημών πολεμίων, ως δεν κατώρθωσαν, ουδέ θα κατορθώσωσιν ποτέ να κλονίσωσι τας εθνικάς ημών πεποιθήσεις. Τουναντίον μάλιστα θα διαιωνίσωμεν αυτάς, ως και τας ιστορικάς και θρησκευτικάς ημών παραδόσεις, δια τας επερχομένας γενεάς αλωβήτους, οίας εκληροδότησαν ημίν οι ένδοξοι και αθάνατοι ημών πρόγονοι…» Ο Ίων Δραγούμης γνώριζε από βιωμένη εμπειρία την κατάσταση στη Μακεδονία σε σχέση με τις βίαιες προσπάθειες των Βουλγάρων να την προσαρτήσουν και διατύπωνε με σθένος τις απόψεις του: « Η Μακεδονία είναι τόπος αληθινής ζωής, όχι ψεύτικης όπως είναι η Αθήνα. Οι Έλληνες…που στην Αθήνα κοπροσκυλιάζουν…και κανένα κίνδυνο δεν έχουν από κανένα – πήγαν στη Μακεδονία να βοηθήσουν τους Μακεδόνες και βρέθηκαν ριγμένοι σε άλλον κόσμο, σε κόσμο σοβαρό, σε κόσμο επικίνδυνο, σε κόσμο αλύπητο, περιτριγυρισμένο από γκρεμούς, από βάραθρα, από τριβόλους και παγίδες, από Βουλγάρους, από στοιχειά και από αίματα. Κόσμος αληθινής ζωής…Όσοι πήγαν στη Μακεδονία ελευθερώθηκαν από την ψευτιά που φέρνει την παραλυσία και τη νάρκη… Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

25 …Η Μακεδονία είναι σχολείο ελευθερίας, σχολείο που φτιάχνει άνδρες ελεύθερους. Όλοι οι Έλληνες «θα συμπληρώσουν τας σπουδάς των» εις την Μακεδονίαν. Η Μακεδονία θα μας σώσει. Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε…» (Βλ. Κων/νου Α. Βακαλόπουλου, Μακεδονία, σελ ). Ο Ίων Δραγούμης γνώριζε καλά την τακτική των Βουλγάρων στη Μακεδονία, ήξερε ότι ήταν κυρίαρχοι στο Βόρειο τμήμα της, προ πάντων μεταξύ των απλοϊκών και αγραμμάτων αγροτικών πληθυσμών, στους οποίους επαγγέλλονταν αόριστα οφέλη με τεχνάσματα, εφόσον προσχωρούσαν στη Βουλγαρική Εξαρχία. Είχε διαπιστώσει ο Δραγούμης ότι οι Βούλγαροι αποτελούσαν «κράτος εν κράτει» μέσα στο μακεδονικό χώρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Δεν του διέφυγε την προσοχή ότι οι Τούρκοι αποτελούσαν τη φανερή διοίκηση και οι Βούλγαροι την κρυφή εξουσία του χώρου. Οι Τούρκοι είχαν στρατό και οι Βούλγαροι συμμορίες. Σε κάθε γεωγραφική περιφέρεια της Μακεδονίας περιφέρονταν ένα μεγάλο βουλγαρικό ανταρτικό σώμα που αποτελούνταν από άνδρες. Πολλοί λίγοι Έλληνες ασπάζονταν την άποψη του Δραγούμη για ένοπλη προετοιμασία, ιδιαίτερα της Βόρειας Μακεδονίας. Η απόλυτη πίστη του Δραγούμη, ότι δηλαδή μόνο με τη συγκρότηση ελληνικών ανταρτικών σωμάτων θα επιλύονταν ευνοϊκά για τους Έλληνες το ζήτημα, δικαιώθηκε απόλυτα από τις εξελίξεις. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

26 Ο Ίων Δραγούμης δόθηκε ολόψυχα στην προετοιμασία του ένοπλου αγώνα
Ο Ίων Δραγούμης δόθηκε ολόψυχα στην προετοιμασία του ένοπλου αγώνα. Με την ίδρυση συλλόγων, οργανώσεων, κομιτάτων, επιτροπών, γαλβάνισε ψυχές και διαμόρφωσε υψηλό φρόνημα και ακράδαντη πίστη στην ελληνική νίκη στη Μακεδονία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σημαίνοντα πρόσωπα της δημοσιογραφίας και της Αθηναϊκής αστικής κοινωνίας, πολιτικοί, επιστήμονες, στρατιωτικοί, οργανώθηκαν, προετοιμάστηκαν, ενίσχυσαν οικονομικά την προσπάθεια του Δραγούμη η οποία κατέληξε στην εποποιία του Μακεδονικού Αγώνα. Αυτό το ελληνικό επίτευγμα ξάφνιασε τους Ευρωπαίους, τη διπλωματία και την κοινή γνώμη στην Ευρώπη, βασιλείς, αυτοκράτορες, στρατηγούς, πολιτικούς στους οποίους οι Βούλγαροι είχαν δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Μακεδονία ήταν πια Βουλγαρία. Για την επίσημη ελληνική εξωτερική πολιτική ο Δραγούμης έλεγε: «Σιχαίνομαι την Κυβέρνηση, δε σιχαίνομαι τον Ελληνισμό. Πονώ για τον Ελληνισμό, για την Κυβέρνηση μου έρχεται καταφρόνια…» Καυτηρίαζε με σκληρά λόγια την ελληνική εξωτερική πολιτική λέγοντας: «Η αλήθεια είναι πως δεν κάνουμε καμιά πολιτική καθόλου. Ρίχνουμε μονάχα στάχτη στα μάτια του κόσμου και γλείφουμε τα πόδια τα πόδια της Τουρκίας…» (Βλ. Ίων Δραγούμης, «Μαρτύρων και Ηρώων αίμα»). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

27 Σερβία, Γιουγκοσλαβία, Σκόπια & Μακεδονία
Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος Έντονο το ενδιαφέρον της Σερβίας για τη Μακεδονία. Η μυθοπλαστική θεωρία του εθνογράφου Γκόμπτσεβιτς. Η Σερβική δραστηριότητα πλαισιώνεται και ενισχύεται από Ρώσους και Σέρβους Αξιωματούχους. Ζώνες Σερβικής και Ελληνικής επιρροής. Ιδρύονται Ρωσικά προξενεία στο Μοναστήρι και στα Σκόπια. Διαφαίνεται ελληνοσερβική προσέγγιση και επαναλαμβάνεται ο καθορισμός ζωνών επιρροής. Οι Σέρβοι όλο και προσβλέπουν νοτιότερα απλώνοντας την εδαφική τους «βουλιμία».

28 Η τάση της Σερβίας προς τη Μακεδονία υποθαλπόταν από την αυστριακή πολιτική, παρά την έλλειψη οιωνδήποτε λαικών, ιστορικών, και εθνολογικών ερεισμάτων στο μακεδονικό χώρο. Κύριοι στόχοι της Σερβικής πολιτικής στη Μακεδονία ήταν η ίδρυση σερβικών σχολείων, η χρήση της Σλαβικής γλώσσας καθώς και ο διορισμός σέρβων επισκόπων στα Βελεσσά, στο Νευροκόπι, στην Αχρίδα και στα Σκόπια. Τα ιστορικά, εθνολογικά και εθνογραφικά δικαιώματα των Ελλήνων, στον αναφερόμενο χώρο για τους Σέρβους, θεωρήθηκαν ανάξια κάθε ενδιαφέροντος και προσοχής. Η ακολουθία των γεγονότων πραγματικά εκπλήσσει: Δημοσιεύονται στον ευρωπαϊκό τύπο πλαστές σερβικές στατιστικές σχετικά με τους σερβικούς πληθυσμούς στη Μακεδονία, με πρωτεργάτη το Βέλγο Αιμίλιο Λαβελαίη. Έπονται όμως ελληνικές διαμαρτυρίες για τα ψεύδη των Σλάβων προς τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο σερβοσλάβος μυθοπλάστης και πλαστογράφος της ιστορικής αλήθειας Γκόπτσεβιτς εντείνει το σωβινισμό στους θερμοκέφαλους του Βελιγραδίου και ανεβάζει τους Σέρβους του Μοναστηρίου, του Κοσσόβου και της Θεσσαλονίκης σε κατοίκους. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

29 Περαιτέρω καθορίζονται οι ζώνες επιρροής μεταξύ των Ελλήνων και των Σέρβων.
Παρά τον κατ΄επανάληψη καθορισμό των ζωνών επιρροής Ελλάδος-Σερβίας από επισήμους εκπροσώπους των δύο χωρών, παραμένει ακαταμάχητη σερβική επιθυμία και μόνιμο όνειρο των Γιουγκοσλάβων η Θεσσαλονίκη ως φυσικό λιμάνι του Βελιγραδίου και η έξοδος στο Αιγαίο. Γύρω στο 1900, κι επειδή έλειπαν τα ιστορικά, εθνολογικά και λαϊκά ερείσματα για τους Σέρβους, επήλθε ευρεία χαλάρωση της Σερβικής κίνησης, ιδιαίτερα στην περιοχή των Σερρών, Γευγελής, Γουμένισσας κ.τ.λ. Παραμένει εξ άλλου αναντίρρητο το γεγονός ότι όπου οι κατά τόπους μητροπολίτες του Πατριαρχείου τηρούσαν σθεναρή και δυναμική στάση, εκεί η σερβική δραστηριότητα νεκρώνονταν είτε σημείωνε ελάχιστες επιτυχίες όπου λ.χ. συνέβη στην Πελαγονία, Βέροια, Έδεσσα, Νευροκόπι και αλλού, ενώ παράλληλα η τουρκική εύνοια τόσο προς τους Βουλγάρους όσο και προς τους Σέρβους συνέβαλε στην ενδυνάμωσή τους. Γραμμή ελληνικής επιρροής προς βορράν καθορίζεται η πορεία: Νευροκόπι, Μελένικο, Περλεπές, Κρούσοβο, Στρούγγα, χωρίς ο καθορισμός αυτός να θέσει τέρμα στις προς νότον διεκδικήσεις των Σέρβων. Ως κατακλείδα στις επιτυχίες των Σέρβων θεωρείται ο διορισμός του Σέρβου αρχιμανδρίτη Φιρμιλιανού ως επισκόπου των Σκοπίων. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

30 Στις 17 Μαΐου 1916 είχε μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη από την Κέρκυρα σερβικός στρατός…
Όμως ο σερβικός εκείνος στρατός, εξ αιτίας του διχασμού που μάστιζε την Ελλάδα (κράτος των Αθηνών με βασιλική κυβέρνηση και κράτος της Θεσσαλονίκης με κυβέρνηση «Εθνικής Αμύνης» υπό τον Ελ. Βενιζέλο), σκέφθηκε και αποφάσισε να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη ως στρατός κατοχής για να την καταστήσει μεσοπρόθεσμα Σερβική. Αλλά ο Γάλλος στρατηγός Σαράιγ, ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων στο Μακεδονικό Μέτωπο, πληροφορήθηκε έγκαιρα τα κυοφορούμενα σχέδια των Σέρβων και ματαίωσε τα σχέδιά τους. Η σχετική σερβική προπαγάνδα με φυλλάδια και έντυπα σε βάρος του ελληνικού στρατού, η ταπείνωση του ελληνικού στρατιωτικού αποσπάσματος στο Μπούφι, ο τρόπος και ο δόλος με τον οποίο οι Σέρβοι αφήρεσαν από την Ελλάδα τα 25 χωριά του Μοριχόβου είναι εύγλωττα στοιχεία…Επιπροσθέτως η απαγόρευση της κυκλοφορίας Ελληνικών εφημερίδων στο Μοναστήρι το 1912 και οι συνακόλουθες διαμαρτυρίες του ανθηρού και εύρωστου οικονομικά ελληνικού πληθυσμού της επιβεβαιώνουν τις σερβικές προθέσεις, απέναντι, μάλιστα , σε σύμμαχη χώρα… Εν συνόλω άνδρες και 300 πυροβόλα που συγκροτούσαν δύναμη 72 σερβικών ταγμάτων. Ο σκοπός της μεταφοράς του Σερβικού εκείνου στρατού στη Θεσσαλονίκη σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε απ΄τους Συμμάχους του Α΄παγκοσμίου πολέμου για να ενισχύσει το Μακεδονικό Μέτωπο και να πολεμήσει εναντίον των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

31 Οι πληθυσμοί της Μακεδονίας ήταν, ως προς τη γλώσσα, στην πλειοψηφία τους: Σλαβόφωνοι, Ελληνόφωνοι, Βλαχόφωνοι, Αλβανόφωνοι. Οι πληθυσμοί αυτοί στο μεγαλύτερο μέρος τους και μετά το 1870 διατήρησαν την ελληνική τους συνείδηση, όπως αποκαλύπτεται από τους μακροχρόνιους και σκληρούς αγώνες για την κτήση και κατοχή των ελληνικών σχολείων και εκκλησιών. Η παρουσία των Σλαβόφωνων πληθυσμών που αποτελούσαν και την πλειοψηφία σε σύγκριση με τους Ελληνόφωνους κατοίκους της Μακεδονίας καθώς και τους Βλαχόφωνους και τους Αλβανόφωνους, προέκυψε από τις μακροχρόνιες επιμειξίες Ελλήνων και Σλάβων των ελληνικών –βυζαντινών χωρών που συνέβησαν από τα τέλη του 6ου αι. μ.Χ. και προ πάντων από τις αρχές του 7ου βυζαντινού αιώνα. Αυτοί οι Σλαβόφωνοι Ελληνικοί πληθυσμοί της μεσαίας και νότιας γεωγραφικής ζώνης δέχτηκαν στην πλειοψηφία τους μόνο τη γλωσσική επίδραση, η δε εθνική τους συνείδηση παρέμενε ελληνικοί. Είναι οι πασίγνωστοι «Γραικομάνοι» του Μακεδονικού Αγώνα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

32 1856: ευρύτατη διάδοση του Πανσλαβισμού στα Βαλκάνια.
Η πανσλαβιστική Ρωσία ταλαντευόταν πότε βοηθώντας τους Βουλγάρους και άλλοτε τους Σέρβους και πολλές φορές βοηθούσε και τους μεν και τους δε, διότι και οι δύο ήταν Σλαβικοί λαοί και μέσω αυτών μπορούσε να αποκτήσει προγεφυρώματα στο Αιγαίο για την κάθοδό της προς τη Μεσόγειο θάλασσα. Η ρωσική «συμπαράσταση» , κατά το μεγαλύτερο μέρος της, ενδυνάμωνε τη βουλγαρική προπαγάνδα, επειδή η Σερβία από το έτος 1882 συνδεόταν με την Αυστρία με συνθήκη συμμαχίας και αυτό δεν άρεσε στους Ρώσους Πανσλαβιστές, διότι θεωρούσαν αντίπαλό τους την Αυστρία. Η πανσλαβιστική Ρωσία ενδιαφερόταν κυρίως για τον εθνολογικό εκσλαβισμό των Σλαβοφώνων κατοίκων των Ευρωπαϊκών επαρχιών της Τουρκίας μέχρι το Απόδειξη των υλικών μέσων τα οποία η Ρωσική προπαγάνδα διέθετε για την ενίσχυση των σερβικών προσπαθειών στη Μακεδονία είναι η πληροφορία την οποία μας παρέχει ο Έλληνας πρεσβευτής στο Βελιγράδι, ο οποίος σε γραπτή του αναφορά το έτος 1887 αναφέρει πίστωση φράγκων για την εξυπηρέτηση των εθνικών αναγκών της Σερβίας στη Μακεδονία από πλευράς των Ρώσων πρακτόρων: Ο Πανσλαβισμός εξαπλώνεται ευρέως στο πλαίσιο της εφαρμογής του κύριου πολιτικού στόχου της Ρωσίας: η ρωσική πολιτική επινόησε την πανσλαβιστική κίνηση ανάλογη με τον επιδιωκόμενο στόχο της: να πείθει τους Ουνίτες-Χριστιανούς Ορθόδοξους μεταστάντες στον Καθολικισμό-της Μακεδονίας να αναγνωρίζουν τη Βουλγαρική Εξαρχία, με δόλωμα τη λήψη υλικών, χρηματικών απολαβών. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

33 Αναφορά του Έλληνα πρεσβευτή στο Βελιγράδι για το 1887:
Αναφορά του Έλληνα πρεσβευτή στο Βελιγράδι για το 1887: «Προς εξαγοράν υπέρ των σερβικών υποθέσεων κυρίως Οθωμανών υπαλλήλων, οίτινες υπό των Βουλγάρων επίσης δωροδοκούμενοι, κατεδίωκον τους Σέρβους διδασκάλους…» (Βλ. Νικολάου Βλάχου, καθηγητού Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Το Μακεδονικό Ζήτημα ως φάσις του Ανατολικού Ζητήματος : », σελ ). Ο Τίτο δημιουργεί το πλαστό «Μακεδονικό έθνος»: η Σερβία, δηλαδή η Γιουγκοσλαβία πριν από τη σημερινή διάλυσή της, «μεγαλύνθηκε» κυριολεκτικά με τους Βαλκανικούς πολέμους ( ) τόσο στο Κοσσυφοπέδιο όσο και στη Βόρεια Μακεδονία και δημιουργήθηκε το «Βασίλειο των Σλοβένων, των Κροατών και των Σέρβων», το οποίο κατέρρευσε κάτω από τα ακαριαία γερμανικά πλήγματα του 1941. Όταν, πολύ αργότερα , τα συμφέροντα της «Σοβιετικής Ενώσεως» ήλθαν σε σύγκρουση με εκείνα του Τίτο στη Γιουγκοσλαβία το 1948 το ανταρτικό κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα καταδικάστηκε σε θάνατο από τη Μόσχα και στη συνέχεια «εκτελέστηκε». Το καταπληκτικό και ενδιαφέρον εδώ είναι ότι έπειτα από πέντε αιώνες σταθερής ρωσικής πολιτικής που είχε μόνιμο στόχο τη Μακεδονία και μέσω της Μακεδονίας την έξοδο προς το Αιγαίο, η ρωσική στρατηγική είχε μεταβληθεί. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

34 α. Την Κομμουνιστική Ιδεολογία β. Το κοινό σύστημα της Οικονομίας και
Ο Τίτο, όμως, διαπίστωσε τη χαλαρότητα και τις μεγάλες διαφορές που χώριζαν τις διάφορες εθνότητες της χώρας του και ενώ ο ίδιος ήταν Κροάτης επεδίωξε να ενώσει την πανσπερμία των λαών με την πολιτική διεθνή ακτινοβολία του. Γι’ αυτό στο κενό που υπήρχε μεταξύ των διαφόρων εθνοτήτων της χώρας που δημιούργησε την Ομοσπονδία των Νοτίων Σλάβων (Αυτό σημαίνει Γιουγκοσλαβία). Αλλά την ενίσχυσε με ισχυρότερους οργανικούς δεσμούς όπως ήταν: α. Την Κομμουνιστική Ιδεολογία β. Το κοινό σύστημα της Οικονομίας και γ. Με την συνεκτική κεντρική δύναμη, το Κομμουνιστικό κόμμα. Μέσα στα σχέδια του Τίτο ήταν να ενσωματωθεί με τον καιρό και η Αλβανία στη Γιουγκοσλαβία, σα χωριστή ομόσπονδη λαϊκή δημοκρατία. Κατά τον ίδιο τρόπο επεδίωκε και την ένωση της Βουλγαρίας. Το σημαντικότερο από όλα τα σχέδιά του ήταν να ενσωματώσει στο δικό του Κράτος, τη Γιουγκοσλαβία και ολόκληρη τη Μακεδονία μέχρι τον ποταμό Αλιάκμονα και τον Όλυμπο. Υπήρχαν οπωσδήποτε προβλήματα, διότι ενώ σε όλες τις άλλες περιοχές υπήρξε αντίστοιχος λαός με αντίστοιχη εθνική συνείδηση, στη Μακεδονία που ήταν διαιρεμένη σε τρεις χώρες: Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία μα ελληνική εθνική συνείδηση, Βουλγαρική και Σερβική. Και για να λύσει το πρόβλημα βάπτισε από μόνος του όλους τους κατοίκους με το όνομα: «Μακεδόνες». Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

35 Το 1941 ο Γιόσιπ Μπρος Τίτο ήταν από τους πρώτους που αποδέχτηκε την απόφαση της Σοβιετικής Ένωσης του 1934 να αναγνωρίσει την ύπαρξη ξεχωριστού «Μακεδονικού Έθνους» και προχώρησε μάλιστα στη σύσταση ξεχωριστού κομμουνιστικού κόμματος «Μακεδονίας». Ο ανατέλλων αστέρας του ΚΚΕ Νικόλαος Ζαχαριάδης με τη στενή συνεργασία του τόσο με τη Γ΄Διεθνή της Μόσχας, όσο και με τα άλλα Κ.Κ της Βαλκανικής και έχοντας τυφλή αφοσίωση στο στρατάρχη Τίτο και τα σχέδιά του συνέβαλε και αυτός, όπως και ο Τίτο, στη «μακεδονοποίηση» του λαού της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Με αυτά τα δεδομένα και τις πολεμικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή στα Βαλκάνια και εκμεταλλευόμενος ο Τίτο τη διεθνή ακτινοβολία του, σκέφθηκε να ενσωματώσει στο δικό του κράτος, τη Γιουγκοσλαβία, ολόκληρη τη Μακεδονία μέχρι τον ποταμό Αλιάκμονα και τον Όλυμπο. Επειδή ,όμως, «μακεδονικό έθνος» δεν υπήρξε ποτέ, το κατασκεύασε ο ίδιος, γι΄ αυτό και στη διάσκεψη του Γιάιτσε ανακήρυξε τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Το γεγονός αυτό του «πραξικοπήματος» του Τίτο αποκαλύπτει ότι στα σχέδια του ήταν η σταδιακή κατάκτηση ελληνικών εδαφών στην περιοχή της λεγόμενης «Μακεδονίας του Αιγαίου» για την επέκταση της Γιουγκοσλαβίας προς το Αιγαίο πέλαγος. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

36 Οι πολιτικοί , στρατιωτικοί, διπλωματικοί, πνευματικοί κύκλοι της Ελλάδος μπροστά στην πλαστογράφηση της Ιστορίας και της αλήθειας από τον Τίτο αδράνησαν και αδιαφόρησαν σχεδόν εγκληματικά για 4 ολόκληρες δεκαετίες… Ο Τίτο, με τη σειρά του, αναλάμβανε την υποχρέωση να υποστηρίξει την ενσωμάτωση της Ελληνικής Θράκης στη Βουλγαρία. Το ΚΚΕ επικροτεί και επιδοκιμάζει αυτή την «προσάρτηση» της Ελληνικής Μακεδονίας στο κράτος των Σκοπίων, την εγκαθίδρυση στη Βαλκανική μιας ενώσεως Σοβιετικών Δημοκρατιών, που θα περιλαμβάνει την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Μακεδονία και τη Σερβία. Επίσης, διακηρύσσει το δικαίωμα του «Μακεδονικού λαού» να ενωθεί, υπό τη σοφή καθοδήγηση του «στυλοβάτη» Τίτο, με τη Μακεδονία του Βαρδαρίου (Σκόπια). Ακόμη διακηρύσσεται ότι ολόκληρη η Μακεδονία θα αποτελέσει ανεξάρτητη, αυτόνομη Σοβιετική Δημοκρατία. Επιπλέον, η συνηγορία στα σχέδια του Τίτο και των Σκοπιανών του Παναγ. Κανελλόπουλου στις 29 Οκτωβρίου 1942 έρχεται με παράδοξο τρόπο να ισχυροποιήσει τις πολιτικές και εθνικές θέσεις τους: «…Έτσι, ώστε η Ελλάς να΄ναι ο συνεκτικός κρίκος της Ομοσπονδίας της Ανατολικής Μεσογείου και της Βαλκανικής Ομοσπονδίας, και η Γιουγκοσλαβία (εννοείται να΄ναι) ο ενωτικός κρίκος της Βαλκανικής και της Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας…» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

37 Αποκαλυπτική και επαίσχυντη είναι η συμφωνία που υπογράφτηκε στις Καρυδιές Εδέσσης στις 25 Ιανουαρίου 1944: «Το ΕΑΜ και το ΣΝΟΦ αποφασίζουν από κοινού για να δημιουργήσουν αυτόνομο Μακεδονικό κράτος με σοβιετική οργάνωση, που θα ζητήσει να τεθεί υπό την προστασία της ΕΣΣΔ…» Επακολουθεί η αποστολή από τον Τίτο, του Σβεταζάρ Βουκμάνοβιτς, για να ενώσει όλα τα ανταρτικά κινήματα της Βαλκανικής, κάτω από την ηγεσία του Τίτο. Όλα τα παραπάνω σχεδίαζε και προγραμμάτιζε ο στρατάρχης Τίτο σε στενή συνεργασία με τα κομμουνιστικά κινήματα της Βαλκανικής, αλλά ο μεγάλος Στάλιν στη Μόσχα, μεταξύ 9ης και 18ης Οκτωβρίου 1944 συμφώνησε άλλα με τον Ουίνστον Τσώρτσιλ. Προς αυτή τη συμφωνία, θέλοντας και μη ο Τίτο και τα ΚΚ της Βαλκανικής αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που τα ρωσικά στρατεύματα, υπό τον Ρώσο στρατάρχη Τολμπούχιν το 1944 σταμάτησαν στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και δεν προχώρησαν να καταλάβουν τη Μακεδονία φθάνοντας ως τις ακτές του Αιγαίου. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

38 Επειδή, όμως, στους κόλπους του ΚΚΕ αρκετά τίμια στελέχη με ελληνική εθνική συνείδηση αντιτάχθηκαν στα σχέδια του Τίτο και των ομοφρώνων του ΚΚ της Βαλκανικής για απόσχιση της Μακεδονίας από την Ελλάδα, ο Τίτο αυτή την αντίδραση τη χαρακτήρισε «σεχταριστική»! Πρωτεύουσα θέση στις αντιδράσεις αυτές κατά της αποσχίσεως της Μακεδονίας από την Ελλάδα, κατέχει ο Ευριπίδης Μπακιρτζής που διεκήρυξε στη Θεσσαλονίκη: «…Η Μακεδονία και η Δυτική Θράκη ήταν και θα παραμείνουν Ελληνικές Επαρχίες…» Εν τούτοις και παρά τις διακηρύξεις εκείνες και παρά τη συμφωνία Στάλιν-Τσώρτσιλ, ο Νικόλαος Ζαχαριάδης της Γ΄Κ. Διεθνούς, αναλαμβάνει να συνεργαστεί με τον Τίτο και τους αντάρτες του, να μην υπακούσουν στις αποφάσεις του Στάλιν και τις συμφωνίες του με τον Τσώρτσιλ και να πολεμήσουν με άνδρες και γυναίκες για διχοτόμηση της Ελλάδος σε βόρειο κράτος υπό Κομμουνιστικό καθεστώς και σε νότιο κράτος. Πρώτος στόχος είναι και πάλι η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τις κομμουνιστικές δυνάμεις με αιφνιδιαστικό χτύπημα με επικεφαλής το Μάρκο Βαφειάδη και να αποκοπεί ακολούθως η Μακεδονία και η Θράκη από την υπόλοιπη Ελλάδα. Στη συνέχεια ο Νίκος Ζαχαριάδης ευχαριστεί ολόψυχα το στρατάρχη Τίτο και το λαό της Γιουγκοσλαβίας που αγωνίζονται με κόπο για τον ακρωτηριασμό της Ελλάδας και την απόσχιση της Μακεδονίας και της Θράκης από τον εθνικό κορμό της. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

39 «…Ο λαός μας, λέει ο Νίκος Ζαχαριάδης σε επιστολή του προς τον Τίτο, νοιώθει ενστιχτώδικα και κατάκαρδα τη Νέα Γιουγκοσλαβία, το Λαό της και το Στρατάρχη της…» Μετά τη συνειδητοποίηση εκείνων που σχεδίαζε ο Τίτο στη Βαλκανική ερήμην του Ιωσήφ Στάλιν, τα πράγματα πήραν διαφορετική, αυτόματα, τροπή. Εκλήθη εσπευσμένα ο Τίτο στη Μόσχα δυο φορές, αντιλαμβανόμενος , όμως, τι τον περίμενε στη Μόσχα, δεν παρουσιάστηκε στο Στάλιν και μόνο το 1948 έστειλε δυο έμπιστούς του στη Μόσχα: το Μίλοβαν Τζίλας και τον Εντουάρντ Καρντέλλι. Ο διάλογος μεταξύ του Στάλιν και των απεσταλμένων του Τίτο αποτελεί φοβερή αποκάλυψη, διότι καταδικάζεται ακαριαία το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα: «Κουταμάρες!...Η επανάσταση πρέπει να σταματήσει μόλις αυτό θα είναι δυνατό…» Αυτά διέταξε ο Στάλιν, οπότε κάθε ελπίδα είχε πια χαθεί για τον Τίτο και το Ζαχαριάδη που αρνήθηκε την πατρίδα του και ήπιε το πικρό ποτήρι της αποτυχίας μέχρι το τελευταίο κατακάθι του… Ο αρχιστράτηγος της φοβερής εκείνης εσωτερικής συγκρούσεως στην Ελλάδα Μάρκος Βαφειάδης απομακρύνεται αυτομάτως από όλες τις θέσεις του και προσωρινά από την Ελλάδα, ο Τίτο κλείνει τα σύνορά του στη ροή κάθε βοήθειας προς τους αντάρτες του Μάρκου Βαφειάδη τον Ιούλιο του 1949, ο δε Νίκος Ζαχαριάδης, πλήρης πικρίας, κάνει στροφή 180ο και κατηγορεί τον Τίτο ως συμμορίτη, ύπουλο και βδελυρό εχθρό: «Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα στη χώρα μας δε γνώρισε ακόμα, απ΄τον καιρό της πρώτης κατοχής, τόσο ύπουλο και βδελυρό εχθρό, όσο η συμμορία του Τίτο…» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

40 Η άκαμπτη επιθυμία των Σέρβων για κατάληψη της Μακεδονίας τους παρασύρει σε αθέτηση των συμφωνηθέντων. Εντείνονται οι Ρωσικές πιέσεις υπέρ των Γιουγκοσλάβων. Οι Σερβικές «προσηλυτιστικές» βλέψεις εντείνονται και επεκτείνονται σε αδιαμφισβήτητα ελληνικά εδάφη στο χώρο της Μακεδονίας ( ) Σέρβοι και Έλληνες αλληλουποβλέπονται και ενίοτε συγκρούονται στα διάφορα μακεδονικά διαμερίσματα. Οι Σλαβικές χώρες Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία: αιχμή του δόρατος για την κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο θάλασσα. Η κατάσταση στη Μακεδονία και τη Θράκη αποτελεί μεγάλο εμπόδιο για την επικράτηση του Πανσλαβισμού στη Βαλκανική. Το ΚΚΕ δέσμιο της Γ΄Κομμουνιστικής Διεθνούς και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας ακολουθεί πιστά τις υποδείξεις και τις αποφάσεις της. Οι ρωσικές στρατιές πλημμυρίζουν τη Βαλκανική, αλλά δεν καταλαμβάνουν τη Μακεδονία. Ο Τίτο δημιουργεί το πλαστό «Μακεδονικό Έθνος» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

41 Ο Στρατάρχης Τίτο στηριζόμενος στις 800
Ο Στρατάρχης Τίτο στηριζόμενος στις 800.οοο παρτιζάνους του, με μελετημένο σχέδιο, προχωρεί στη γιουγκοσλαβοποίηση ολόκληρης της Μακεδονίας Πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες της Ελλάδος καθώς και διπλωματικοί και προξενικοί παράγοντες της χώρας αδρανούν εγκληματικά και οι Γιουγκοσλάβοι προετοιμάζουν μεθοδικά και μελετημένα το σημερινό πρόβλημα με τα Σκόπια. Έλληνες πολιτικοί εκπρόσωποι εξυπηρετούν τα σχέδια του Τίτο, η δε Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία «μοιράζονται» μεταξύ τους, αρπακτικά , τη Μακεδονία και τη Θράκη. Η διανομή των «ζωνών επιρροής» δεν γίνεται αποδεκτή από τον ΕΛΑΣ και επιδιώκεται βίαια η απόσχιση της Μακεδονίας από την Ελλάδα, μάταια βεβαίως. Ο Ιωσήφ Στάλιν καταδικάζει και εξανεμίζει τα ονειροπόλα σχέδια του στρατάρχη Τίτο για την ίδρυση της «Γιουγκοσλαβικής αυτοκρατορίας» στα Βαλκάνια. Ο Τίτο «εγκαινίασε» και θεμελίωσε τη σημερινή διαμάχη της Ελλάδας με τα Σκόπια, η δε ενωμένη Γιουγκοσλαβία την κυοφόρησε και την επεξέτεινε. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

42 Οι περιστάσεις του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ζητούσαν ή καλύτερα απαιτούσαν από το Στάλιν πρώτα να επεκτείνει και να στερεώσει τη «Ρωσική κομμουνιστική αυτοκρατορία» στο Βόρειο τμήμα της Βαλκανικής και στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, όπου η δύναμη των σοβιετικών όπλων και οι συμφωνίες με τη Δύση και τον Τσώρτσιλ είχαν εγχωρήσει στο Στάλιν την εξουσία. Για τους παραπάνω λόγους η προτεραιότητα του Στάλιν στράφηκε στα άμεσα ενδιαφέροντα της απέραντης Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Η διανομή των «Ζωνών Επιρροής» μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων είχε γίνει στη Μόσχα, μεταξύ 9 και 18 Οκτωβρίου του 1944, όπου συναντήθηκαν ο Στάλιν με τον Τσώρτσιλ. Το 1943 είχαν, επίσης, συναντηθεί στην Τεχεράνη οι τρεις «Μεγάλοι»: Ρούσβελτ, Τσώρτσιλ και Στάλιν. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είναι αποκαλυπτικός και ωμότατος στα «Απομνημονεύματά» του σχετικά με τη διανομή των Βαλκανίων τον Οκτώβριο μήνα του 1944, στο Κρεμλίνο των Τσάρων της Ρωσίας: «Η στιγμή ήταν ευνοϊκή δια να ενεργήσω και γι΄αυτό εδήλωσα: ας ρυθμίσωμεν τας υποθέσεις μας των Βαλκανίων. Τα στρατεύματά σας ευρίσκονται εις Ρουμανίαν και Βουλγαρίαν. Έχομεν συμφέροντα, αποστολάς και πράκτορας εις τας χώρας αυτάς. Ας αποφύγωμεν να έλθωμεν εις σύγκρουσιν δια θέματα τα οποία δεν αξίζουν τον κόπον». Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

43 «Όσον αφορά την Μεγάλην Βρεττανίαν και την Ρωσίαν, τι θα ελέγατε δια μίαν υπεροχήν υμών κατά 90% εις την Ρουμανίαν, μίαν ημετέραν κυριαρχίαν κατά 90% εις την Ελλάδα, και μίαν ισότητα 50-50% εις την Γιουγκοσλαβίαν». Ενώ μετέφραζον τα λόγια μου (συνεχίζει ο Τσώρτσιλ), έγραψα σε μισό φύλλο χαρτιού: Ρουμανία: Ρωσία 90% οι λοιποί 10%. ΕΛΛΑΣ: Μ. Βρεττανία (εν συμφωνία μετά των Ηνωμ. Πολιτειών) 90%, Ρωσία: 10%. ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ: 50-50%. ΟΥΓΓΑΡΙΑ: 50% ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: Ρωσία 75%, οι λοιποί: 25%. Έσπρωξα το χαρτί εμπρός στον Στάλιν, στον οποίο είχε ήδη γίνει η μετάφρασις των προηγουμένων. Ακολούθησε μια μικρή παύσις. Κατόπιν επήρε στα χέρια το μπλε του μολύβι, εχάραξε ένα μεγάλο σημείο επάνω στο χαρτί για να δείξει ότι το εγκρίνει και μου επέστρεψε το χαρτί. Τα πάντα ετακτοποιήθησαν σε λιγότερο χρόνο από ότι χρειάζεται τώρα για να τα γράψω. Βεβαίως, είχαμε μελετήσει πολύν καιρόν και με προσοχή το ζήτημα και οι συμφωνίες αυτές ήσαν για την πολεμικήν και μόνον περίοδον. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

44 «Όχι, κράτησέ το», είπε ο Στάλιν».
Συνέχεια αποσπάσματος από τα «Απομνημονεύματα»του Ουίνστον Τσώρτσιλ για το μοίρασμα του κόσμου σε ζώνες επιρροής από τις νικήτριες Μεγάλες δυνάμεις του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου: «Όλα τα ευρύτερα προβλήματα παρέμεναν εκκρεμή από τις δύο πλευρές, για ότι ελπίζαμε τότε ότι θα ήταν μια διάσκεψις γύρω από το τραπέζι της ειρήνης μετά τη νίκη. Ηκολούθησε κατόπιν μακρά σιωπήν. Το χαρτί, με την μπλε του γραμμή, παρέμεινε στο κέντρο του τραπεζιού. Είπα τελικά: «Μήπως θεωρηθεί κάπως κυνικόν το να έχωμεν ρυθμίσει τα προβλήματα αυτά από τα οποία εξαρτάται η τύχη εκατομμυρίων ατόμων κατά ένα τόσον πρόχειρον τρόπον; Ας κάψωμεν το χαρτί αυτό». «Όχι, κράτησέ το», είπε ο Στάλιν». (Βλ. Ουίνστον Τσώρτσιλ, «Απομνημονεύματα», μτφρ. Παπαρρόδου στην Ελληνική, τόμος 6ος, βιβλίο 1ο , σελ ). Απόδειξη των συμφωνιών των μεγάλων δυνάμεων αποτελεί η διαμόρφωση του μεταπολεμικού κόσμου ως απαυγαύσματος των ιδεολογικών και κοινωνικοοικονομικών ζυμώσεων της μετά το περιόδου. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

45 Μακεδονικό Ζήτημα και Ρουμανία: στο στόχαστρο της Ρουμανίας η Μακεδονία
Ανεξάντλητες οι δραστηριότητες και οι ραδιουργίες του Ρουμάνου πράκτορα Απ. Μαργαρίτη : επιτυχίες της Ρουμανικής προπαγάνδας ( ). Ρουμανικές δραστηριότητες στο Μακεδονικό χώρο: Οι βλαχόφωνοι Έλληνες της Μακεδονίας μένουν πιστοί στα «πάτρια» ( ) Οι σχέσεις των δύο κρατών: Ελλάδας-Ρουμανίας, αποκαθίστανται σταδιακά ( ). Στενή συνεργασία Βουλγάρων κομιτατζήδων και ρουμανιζόντων στο Μακεδονικό χώρο: νέα επιδείνωση των Ελληνορουμανικών σχέσεων. Αναθεώρηση της Ελληνορουμανικής πολιτικής στα χρονικά περιθώρια του Απόψεις Ρουμάνων, Ελλήνων και Ευρωπαίων ερευνητών για το πρόβλημα των Βλάχων (μαρτυρίες Ελλήνων και ξένων) Λόγοι της Ρουμανικής κινήσεως με βλέψεις προς τη Μακεδονία. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

46 Πρωτεργάτης της Ρουμανικής κίνησης στη Μακεδονία θεωρείται ο Απόστολος Μαργαρίτης, ο οποίος γύρω στο επιχειρεί να εισδύσει στο μακεδονικό χώρο και να προσελκύσει τους ελληνοβλαχικούς πληθυσμούς της περιοχής με απώτερο σκοπό την προσάρτηση κάποτε της Μακεδονίας στη μακρινή Ρουμανία. Οι βλαχόφωνοι πληθυσμοί του όρους Βερμίου ήταν οι πρώτοι Μακεδόνες που υπέστησαν την επίδραση του ιερωμένου Αβέρκιου, ο οποίος κατέβαλε απεγνωσμένες προσπάθειες να μυήσει τους βλαχόφωνους νέους της Ανατολικής Πίνδου στη Ρουμανική Ιδέα. Περί το ο μητροπολίτης Πελαγονίας έδειξε μεγάλη ευαισθητοποίηση απέναντι στις ρουμανικές εκείνες ενέργειες για την προσέλκυση των ελληνικών πληθυσμών της Δυτικής και Βορειοδυτικής Μακεδονίας. Αλλά η αντίδραση και η αδιαφορία των ντόπιων βλαχόφωνων, οι οποίοι διαπνέονταν από βαθύτατη ελληνική εθνική συνείδηση ήταν χαρακτηριστική και έτσι οι ρουμανικές ιδέες έπεφταν στο κενό, όπως γράφει ο Δώρος Πεφάνης: «Οι κουτσόβλαχοι έμειναν πάντοτε ακλόνητοι εις την πίστιν των πατέρων των και διετήρησαν δια μέσου των αιώνων ισχυράν την ελληνικήν εθνικήν των συνείδησιν τόσον οι εις Μακεδονίαν κατοικούντες, όσον και οι εις Ήπειρον και Θεσσαλίαν. Η από δεκάδων ετών, τη υποκινήσει της Αυστρίας και Ρωσίας, οργιάζουσα ρουμανική προπαγάνδα, παρ΄όλον τον άφθονον χρυσόν τον οποίον διέθετεν, ουδ΄επ΄ελάχιστον κατόρθωσε να τους κλονίσει. Ολόκληρος η ελληνικώτατη περιφέρεια του Μοναστηρίου, η καθ΄ολοκληρίαν σχεδόν κατοικουμένη από Κουτσοβλάχους, υπήρξε πρωτοπόρος εις την άμυναν των Ελληνικών εθνικών δικαίων». (Βλ. Αντωνίου Κολτσίδα, «Κουτσόβλαχοι, οι Βλαχόφωνοι Έλληνες», Θεσσαλονίκη 1993 σελ. 46). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

47 Βέβαια, η ρουμανική κίνηση υπήρξε μικρή σε αριθμούς και ορμή, αλλά είχε οπωσδήποτε την υλική και ηθική συμπαράσταση της αυστριακής πολιτικής και του καθολικού δόγματος, ενώ παράλληλα το ρουμανικό κράτος διέθετε μεγάλα χρηματικά ποσά και συμπαραστεκόταν με όλους τους τρόπους στα όργανά του, προκειμένου να επιτύχει τον αντικειμενικό του σκοπό. Μετά του 1859 άρχισαν να ιδρύονται τα πρώτα ρουμανικά σχολεία στο Τύρνοβο, στο Μεγάροβο, στο Γκόπεσι και σε ορισμένες άλλες ελληνοβλαχικές κωμοπόλεις της Β.Δ. Μακεδονίας του γεωγραφικού διαμερίσματος Μοναστηρίου. Τα σχολεία εκείνα υπολειτουργούσαν σε υποτυπώδη μορφή και συγκέντρωναν ελάχιστους μόνον μαθητές. Εξ΄άλλου, ο πρωτεργάτης της Ρουμανικής δραστηριότητας Απόστολος Μαργαρίτης θεωρούνταν ιδιαίτερα μισητό πρόσωπο από το σύνολο του ελληνοβλαχικού στοιχείου, επειδή κατέβαλε διαρκείς προσπάθειες για να δημιουργήσει μια ανύπαρκτη ρουμανική εθνότητα, χωρίς να υπάρχουν και τα στοιχειώδη, έστω, ερείσματα και κάποιες βασικές προυποθέσεις, επιθυμώντας να εισαγάγει τη ρουμανική γλώσσα στα σχολεία και στις ελληνικές εκκλησίες. Ξόδευε μεγάλα χρηματικά ποσά, τα οποία διέθετε η επίσημη ρουμανική πολιτεία για τη Μακεδονία, και ενισχυόταν οικονομικά – υλικά και ηθικά από τους Αυστριακούς και το καθολικό δόγμα. , Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

48 Όπως, όμως, γράφει ο Ν. Φίστας, γιατρός από τη Νεβέσκα, το σημερινό Νυμφαίο του Ν. Φλωρίνης, στην οντότητα των Βλάχων ΄υπήρχε η φωνή του ελληνικού αίματος και η παράδοση αιώνων: «Ποίος εξηνάγκαζε τους Βλάχους αυτούς να αγωνίζονται, όπως ηγωνίσθηκαν, εάν δεν υπήρχεν η φωνή του αίματος και η παράδοσις αιώνων; Απαιτούμεν, λοιπόν, μεγαλύτερον σεβασμόν προς τους Βλάχους και καλόν είναι και δίκαιον να ενθυμούμεθα το όλως αξιοθαύμαστον έργον της Μακεδονίας του εξωτερικού…» Για τον Απ. Μαργαρίτη, «εξωμότη» έλληνα δάσκαλο και μετέπειτα πράκτορα της Ρουμανικής κίνησης, που καταγόταν απ΄τη Βλαχοκλεισούρα της Μακεδονίας, ιστορεί τα παρακάτω ο Νεοκλής Καζάσης στο βιβλίο του «Μακεδονικό πρόβλημα», Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 96: «Ετραγώδησε… το άσμα του ρωμανισμού εν Μακεδονία και Θεσσαλία, εν Ηπείρω και Αλβανία…Είναι απίστευτος η θρασύτης, μεθ΄ης συνέγραψε τον ρουμανικόν θρύλον της Μακεδονίας και των περί αυτήν χώρων, αλλ΄έτι μάλλον απίστευτος η ευήθεια και η εθελοθυσία των χορηγών επισήμων ή ανεπισήμων. Οι κατοικούντες την λεγομένην ελληνικήν χώραν Έλληνες δεν είναι ιθαγενείς, έλεγεν εν φλογεροίς κηρύγμασιν, αλλά ξένοι, επήλυδες, εξ΄Αιγύπτου και Φοινίκης προελθόντες. Αληθείς δε απόγονοι των Πελασγών είναι οι Αλβανοί και οι Βλάχοι, άρα αδελφοί και νόμιμοι κύριοι της χώρας». Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

49 Ο θεμελιωτής της ρουμανικής προπαγάνδας στη Μακεδονία, ο οποίος υποστήριζε με πάθος τα πανσλαβιστικά κομιτάτα, διέθετε άφθονα χρηματικά μέσα, εξαγόραζε τους αρμόδιους μουσουλμάνους αξιωματούχους προκειμένου να πετυχαίνει τους στόχους του και συκοφαντούσε στις Τουρκικές αρχές τους επιφανείς έλληνες της Μακεδονίας που αντιτάσσονταν στα φιλορουμανικά του σχέδια. Δυστυχώς, ο Μαργαρίτης στα ανθελληνικά του σχέδια υποστηρίζονταν από τους προξένους των μεγάλων δυνάμεων και τους «προϊσταμένους» των διαφόρων θρησκευτικών δογμάτων που δρούσαν στη Μακεδονία. Απ΄όλες τις θρησκευτικές κινήσεις, η σπουδαιότερη ήταν η κίνηση – προπαγάνδα των Λαζαριστών, η οποία ακόμη και στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, τα Γιάννενα, παραχώρησε στο Μαργαρίτη μια πτέρυγα της μονής των Λαζαριστών για να λειτουργήσει το μοναδικό ρουμανικό σχολείο, διότι ο ίδιος δεν μπορούσε να βρει κατάλληλο οίκημα, αφού οι Γιαννιώτες πληροφορήθηκαν έγκαιρα τα κακόβουλα σχέδιά του και τον απομάκρυναν γρήγορα από κοντά τους. Εξ΄άλλου, η ίδια αυτή οργάνωση των Λαζαριστών συνήθως πρόδιδε τους Ορθόδοξους Έλληνες στις Μουσουλμανικές αρχές για κάθε τους «ύποπτη» κίνηση. Την άνοιξη του 1905 η ρουμανική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε προς την Υψηλή Πύλη και προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και αξίωσε να συστήσει η Ελληνική Κυβέρνηση στο Πατριαρχείο να δέχεται τη χρήση της ρουμάνικης γλώσσας στις εκκλησίες και στα σχολεία των Ρουμανικών κοινοτήτων της Μακεδονίας και, επί πλέον, η ρουμανική πλευρά ζήτησε επίμονα την αναστολή της Ελληνικής ανταρτικής δράσεως στη Μακεδονία. Το Πατριαρχείο, με τη σειρά του, καθώς και η Ελληνική κυβέρνηση, αρνήθηκαν κατηγορηματικά να ικανοποιήσουν τα ρουμανικά αιτήματα με την αιτιολογία ότι θίγονταν τα προνόμια της Ορθοδόξου Εκκλησίας, επικαλέστηκαν μάλιστα τη ρουμανοβουλγαρική συνεργασία στο μακεδονικό χώρο. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

50 Το Σεπτέμβριο του 1905 ανακλήθηκαν οι πρέσβεις Ελλάδος και Ρουμανίας από το Βουκουρέστι και την Αθήνα, αντίστοιχα, και η Ρουμανία κατήγγειλε την Ελληνορουμανική σύμβαση του Στη συνέχεια το επίσημο ρουμανικό κράτος έπληξε καίρια τα ζωτικά οικονομικά συμφέροντα των Ελλήνων στη Ρουμανία, έκλεισε τα Ελληνικά Σχολεία και έθεσε σε ενέργεια την απέλαση Ελλήνων υπηκόων της, την άγρια, επίσης, κακοποίηση του ελληνικού στοιχείου και τον Ιούνιο του 1906 διακόπηκαν οι Ελληνο-ρουμανικές σχέσεις. Αυτή η κρίση στο Μακεδονικό, με αιχμή του δόρατος το ρουμανικό επεκτατισμό και τις διεκδικήσεις του, αποσόβησε ίσως χειρότερες εξελίξεις για το ελληνικό στοιχείο Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον Πολύβιο και το Στράβωνα, στα όρια της Ηπείρου κατά τους ιστορικούς χρόνους, διαβιούσαν ορεσείβιοι πληθυσμοί, οι οποίοι, ως προς τον τρόπο ζωής τους που είχε ως οικονομική βάση την κτηνοτροφία, παρουσιάζουν αρκετά κοινά σημεία με τους Βλάχους των νεωτέρων χρόνων. Το μεγάλο λιμάνι του Ωρικού (το Ωρικόν ή Ωρικός), πολύ κοντά προς τον σημερινό Αυλώνα, θεωρούνταν η αρχή της Ελλάδος. Από τους αρχαιότατους ιστορικούς χρόνους, επομένως, υποδεικνύονται τα όρια ολόκληρης της Ηπείρου, ως απαρχής της Ελλάδας. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

51 Αυτή η ενιαία και αδιαίρετη Ήπειρος αποτέλεσε κατά τους ιστορικούς χρόνους ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και έφθασε σε τέτοιο βαθμό ισχύος, ώστε ο διάσημος βασιλιάς της Πύρρος να αναλάβει την ατυχή εκστρατεία εναντίον της Ρώμης, αφού προηγουμένως φιλοδόξησε να κατακτήσει ολόκληρη την Ιταλία, τη Σικελία και τη Βόρεια Αφρική, έχοντας στο στρατό του και δύναμη 20 ελεφάντων. Η εφημερίδα «Νέα Ημέρα» των Αθηνών στις 28 Φεβρουαρίου 1913 δημοσιεύει δηλώσεις Αλβανών, οι οποίες αποκαλύπτουν τη στάση τους: «Οι κατά των Ελλήνων, Μαυροβουνίων και Σέρβων πολεμούντες είναι Αλβανοί ως επί το πλείστον…» Ο Αλβανός πολιτικός και επίσκοπος της Αλβανικής Εκκλησίας Θεοφάνης Μαυρομμάτης (Φαννόλη) που μετέβη εκείνη την περίοδο επίτηδες από τη Βοστώνη στην Τεργέστη, γράφει: «Δεν είναι Τούρκοι εκείνοι που αγωνίζονται εις τα Ιωάννινα και τη Σκόδρα, αλλά Αλβανοί». Στις 4-7 Δεκεμβρίου 1912 ο Ελληνικός στρατός με μια σειρά εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στο Ηπειρωτικό Μέτωπο κατέλαβε την Κορυτσά και συνεχίζοντας τη νικηφόρα πορεία του έγινε κύριος του Αργυροκάστρου και της Κλεισούρας στις 3 Μαρτίου 1913 και κατέλαβε το Τεπελένι, φθάνοντας στη συνέχεια μέχρι το Μπεράτι. Τον Οκτώβριο μήνα του 1912 εξερράγη ο Α΄Βαλκανικός Πόλεμος. Οι Αλβανοί δεν θέλησαν να λάβουν μέρος σ΄αυτόν μαζί με τα άλλα 4 χριστιανικά έθνη των Βαλκανίων, αντίθετα οι Τουρκαλβανοί πολεμούσαν ολοφάνερα στο πλευρό της Τουρκίας για τη διατήρηση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια και την Ευρώπη και επιπλέον αγωνίζονταν έτσι για την καταδυνάστευση των χριστιανικών λαών της Χερσονήσου του Αίμου. Στο δε Μπιζάνι Ιωαννίνων, που στοίχισε τόσες και τόσες θυσίες στον Ελληνικό στρατό μέχρι να πέσει (21/2/1913) , οι Τουρκαλβανοί ήταν εκείνοι που μάχονταν σκληρά και με ακαταμάχητο πείσμα εναντίον του Ελληνικού στρατού . Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

52 Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση με το άρθρο 5 της συνθήκης του Λονδίνου (30 Μαίου 1913) καθώς και το άρθρο 15 της ελληνοτουρκικής συνθήκης των Αθηνών (14 Νοεμβρίου 1913) είχε δεσμευτεί να εναποθέσει στις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις το ζήτημα της επιλύσεως των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, οι Μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις στις 31 Ιανουαρίου 1914 ανήγγειλαν στην Ελλάδα την απόφασή τους να της παραχωρήσουν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, εκτός από την Ίμβρο, την Τένεδο και το Καστελλόριζο, τα οποία θα παρέμεναν Τουρκικά, αλλά με τον απαράβατο όρο ότι: 1. Τα ελληνικά στρατεύματα θα αποχωρούσαν από τη Βόρειο Ήπειρο. 2. Δεν θα αντέτασσαν καμμιά αντίσταση, ούτε θα ενθάρρυναν το ντόπιο Ελληνικό στοιχείο να εναντιωθεί στις αποφάσεις τους. Εν κατακλείδι, η διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων κατέληγε λέγοντας ότι: 3. Ο Ελληνικός στρατός έπρεπε να έχει αποχωρήσει από τη Βόρειο Ήπειρο ως τις 31 Μαρτίου 1914. Η ελληνική απάντηση στη διακοίνωση αυτή δόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1914 και η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμευόταν, εκτός των άλλων, να μην αντιδράσει και να μην υποστηρίξει ή ενθαρρύνει οποιαδήποτε γηγενή ελληνική αντίσταση στη Βόρειο Ήπειρο. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

53 Η ελληνική απάντηση στη διακοίνωση αυτή δόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1914 και η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμευόταν, εκτός των άλλων, να μην αντιδράσει και να μην υποστηρίξει ή ενθαρρύνει οποιαδήποτε γηγενή ελληνική αντίσταση στη Βόρειο Ήπειρο. Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση ζητούσε το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον Ελληνισμό των τριών νησιών και για τους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου καθώς και τη διακοπή κάθε συνεχιζόμενης προσπάθειας για την καταδίωξη του ελληνικού στοιχείου. Με αυτές τις εξελίξεις στο προσκήνιο, άλλη επιλογή από την ένοπλη αντίσταση δεν υπήρχε, επομένως, για τον γενναίο λαό της Β. Ηπείρου. Η επίμονη και ισχυρή αντίσταση που ανέπτυξαν οι Βορειοηπειρώτες και οι σοβαρές επιτυχίες τους απέναντι στα τετελεσμένα διεθνή γεγονότα άρχισαν βαθμιαία να αποδίδουν θετικά αποτελέσματα. Η Κορυτσά που βρισκόταν στα πρόθυρα της απελευθερώσεώς της, η κατάληψη της Ερσέκας και η άλωση της γεωγραφικής ζώνης : Σελένιτσας, Κίναμης, η κυριαρχία του αυτονομιστικού στρατού της Β. Ηπείρου στην περιφέρεια: Μπιθικουκίου-Παναρετίου κλπ., ανησύχησαν τους Αλβανούς ιθύνοντες. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

54 Γι΄αυτούς, λοιπόν, τους λόγους, οι Αλβανοί προέβησαν σε ένα διπλωματικό ελιγμό και σε συνεργασία με τα μέλη που συγκροτούσαν τη Διεθνή Επιτροπή Ελέγχου, ζήτησαν από τους Βορειοηπειρώτες Έλληνες ανακωχή, την οποία αυτοί απεδέχθησαν. Η ξαφνική μεταβολή της Αλβανικής στάσεως ήταν αποτέλεσμα των Ελληνικών επιτυχιών και του φόβου των Αλβανών για ενδεχόμενη ανατροπή της κατάστασης, όπως είχε διαμορφωθεί από τις Μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις με το επαχθές για την ελληνική πλευρά Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, το οποίο παραχωρούσε ολόκληρη τη Βόρεια Ήπειρο στην Αλβανία. (Βλ. Κων/νου Βακαλόπουλου, «Ιστορία του Βορείου Ελληνισμού, Ήπειρος», σελ. 862) Μετά την κατάρρευση της Ιταλίας, το 1943, οι Αλβανοί συνεχίζουν τον πόλεμο εναντίον των Ελλήνων και των Συμμάχων χωρίς διακοπή. Μάλιστα, είχαν σχηματίσει και «Κυβέρνηση των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας» με πρόεδρό τους τον περιβόητο Μ. Ντίνο, επέβαλαν Αλβανική διοίκηση, η οποία καθοδηγούσε τη νεολαία των Τσάμηδων «Μιλιτσία» και τα συγκροτημένα ένοπλα τμήματα εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού. Επί πλέον, όπως αναπτύσσει στην εξειδικευμένη μελέτη του ο Αλεξ. Παπαδόπουλος: «Στα Ιωάννινα συγκροτούν ειδικό σώμα με γερμανική στολή» (συνέχεια…στην 55η διαφάνεια). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

55 «Σε αυτό συμμετέχουν και Αλβανοί Τσάμηδες ως αδελφοί Αλβανοί
«Σε αυτό συμμετέχουν και Αλβανοί Τσάμηδες ως αδελφοί Αλβανοί. Από κοινού συνέχισαν τους απηνείς διωγμούς στη Θεσπρωτία και στη Β. Ήπειρο. Το επίσημο όργανο της φιλογερμανικής κυβέρνησης των Τιράνων ομολογεί με περηφάνεια ότι η συνεργασία αυτή Γερμανών-Αλβανών-Αλβανοτσάμηδων προκάλεσε τον εμπρησμό σπιτιών και δημιούργησε αστέγους κατά τις επιχειρήσεις του Φεβρουαρίου 1944». (Εφημερίς «Bashiimi Kombit 14/3/1944). «Μετά την απελευθέρωση, οπότε εγκαταστάθηκαν στη Θεσπρωτία οι ελληνικές αρχές (Μάρτιος 1945) κινήθηκε η διαδικασία υποβολής μηνύσεων από ιδιώτες, από υπηρεσίες ασφαλείας κατά πολυαρίθμων μουσουλμάνων Τσάμηδων για όλες τις αδικοπραξίες τους κατά την περίοδο της κατοχής, καθώς και για συνεργασία με τον εχθρό ως δωσίλογων». «Το ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Ιωαννίνων, με την υπ. Αριθμ. 344/23/5/1945 απόφασή του κατεδίκασε ερήμην 1930 μουσουλμάνους Τσάμηδες, πολλούς από τους οποίους με την ποινή του θανάτου». (Βλ. Αλεξ. Παπαδόπουλου, «Ο Αλβανικός Εθνικισμός και ο Οικουμενικός Ελληνισμός», εκδ. «Άπειρος Χώρα», Αθήνα 1994, σελ. 116). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

56 Αλβανικό πρόβλημα, Ήπειρος και Μακεδονία: ετυμολογική και ιστορική ανασκόπηση του όρου «Αλβανία» από τον 11ο αι. μ.Χ. ως το 1847. Μοναστήρι, Κορυτσά, Μοσχόπολη. Προτάσεις για τη ρύθμιση των Ελληνοαλβανικών συνόρων. Μητροπολιτικές επαρχίες Δυρραχίου, Βελεγράδων. Μεγάλες φυσιογνωμίες της Ελληνικής Ορθοδοξίας, οι Διδάσκαλοι του Γένους, ανακόπτουν τη φοβερή λαίλαπα των εξισλαμισμών Η «προσωπογραφία» του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Επαναστατικό κίνημα του 1847 Οι διαμορφωθέντες φυλετικοί τύποι στην Αλβανία. Εθνογραφική σύνθεση των Αλβανών. Ο ελληνισμός της Αλβανίας δοκιμάζεται ανελέητα κατά τα έτη: Περιοχές της Άρτας και πολεμικές επιχειρήσεις του 1854. Το επαναστατικό κίνημα στην Ήπειρο και την Αλβανία στα 1878. Οι Αλβανοί θεμελιώνουν τη θεωρία τους για τη «Μεγάλη Αλβανία» με πλαστογραφημένες ενδείξεις και «ιστορικές» φαντασιώσεις. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

57 Το Επαναστατικό κίνημα του Γκιουλέκα το 1847
Το Επαναστατικό κίνημα του Γκιουλέκα το Ο Ελληνισμός της Ηπείρου και της Αλβανίας στο έσχατο όριο της εξουδετερώσεώς του, στα Με πρωτεργάτες την Ιταλία και την Αυστρία χάνεται για την Ελλάδα η περιοχή της Σπαθίας (Μοσχόπολη). Οι παράλογες διεκδικήσεις των Αλβανών φτάνουν ως τη Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα. Ο οπλαρχηγός καπετάν Λάκης Νταηλάκης («προσωπογραφία» του). Η Βόρεια Ήπειρος γίνεται Ελληνικό έδαφος με νόμιμη στρατιωτική κατάληψη, αλλά τα ισχυρότερα ευρωπαϊκά κράτη αφαιρούν από την Ελλάδα τη Βόρεια Ήπειρο. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

58 Η μάστιγα του εξισλαμισμού κάμπτεται στο χώρο της Δροπόλεως του Αργυροκάστρου. Καταστροφή καθεδρικού ναού στην Κορυτσά. Βάναυσος σφαγιασμός των δικαίων του Ηπειρωτικού Ελληνισμού. Το «δίκαιο» εναρμονίζεται με τις θελήσεις της Ιταλίας και της Αυστρίας: εξέγερση του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού (Συνταγματάρχης Σπύρος Σπυρομήλιος) Πανελλήνιος ξεσηκωμός στο πλευρό του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού (σύμβολο: η μονή της Παναγίας στην Αρχαία Απολλωνία). Οι δεσμεύσεις της Ελληνικής κυβέρνησης και το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας Χαμένες ευκαιρίες για την ένωση της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα. Ιστορικές μνήμες Βυζαντινής Βορείου Ηπείρου: το κάστρο του Βερατίου κτισμένο από το Μιχαήλ Κομνηνό Δούκα το 13ο αιώνα. Μαρτυρίες Ελληνικές, ξένες και Αλβανικές για την ανθελληνική δραστηριότητα της Αλβανίας κατά το Ελληνικά Ορθόδοξα Μοναστήρια στην Αλβανία. Αλβανικές ωμότητες εις βάρος του Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου στο διάστημα Χάρτης της Τσαμουριάς που καταχωρείται από τους Ιταλούς στην Αλβανία. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

59 Η Αλβανία γίνεται Ιταλική επαρχία με τη θέλησή της κατά το β΄παγκόσμιο πόλεμο.
Οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, ενώ στην ουσία ήταν τουρκικής προελεύσεως και έπρεπε κατά τη συνθήκη της Λωζάννης (1923) να περιληφθούν κι αυτοί στη ρήτρα περί ανταλλαγής πληθυσμών, όπως έγινε με δεκάδες χιλιάδες άλλους μουσουλμάνους, με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε αδιάλλακτους εχθρούς του Ελληνισμού. Οι περισσότεροι από αυτούς πίστευαν ότι ήταν Τούρκοι και ήθελαν να συμπεριληφθούν στην ανταλλαγή των πληθυσμών. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν συνέβη. Κοσμάς ο Θεσπρωτός και ο χάρτης του της Ηπείρου. Οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας και το αβυσσαλέο μίσος τους κατά της Ελλάδας. Ιταλική και Αλβανική συνεργασία για την εξόντωση του Ελληνισμού της Β. Ηπείρου. Χαριστική βολή του ΕΛΑΣ σε βάρος του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού Μαρτυρίες και αποδείξεις για την προσπάθεια εξόντωσης του Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου εκ μέρους των Αλβανών. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

60 Το πρόβλημα της Τσαμουριάς
Το πρόβλημα της Τσαμουριάς Ο ιδεολογικός καθοδηγητής της Αλβανικής επεκτατικής, εθνικιστικής κίνησης, ο διαβόητος Φάτο Μέτο Ράπα, συνεργάτης και πράκτορας της τουρκικής ΜΙΤ ισχυρίζεται ότι είναι απόγονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Πύρρου και του Γεωργίου Καστριώτη (Σκεντέρμπεη). Συνεχίζοντας τον ιδεολογικό του «καταιγισμό» καταριέται την ώρα που οι απόγονοι των Ελλήνων – τους οποίους θέλει όλους Αλβανούς – ζουν, προς το παρόν, σκορπισμένοι έξω από τα προσωρινά Αλβανικά σύνορα, δηλαδή στην Τσαμουριά, καθώς και στα Αλβανικά εδάφη που κατέχουν οι Σλαβομακεδόνες και οι Σέρβοι. Όμως «βαυκαλίζεται»με την ιδέα ότι «μια μέρα θα ξαναενωθούν και θα δημιουργηθεί έτσι η ανεξάρτητη «Μεγάλη Αλβανία» εντός των ορίων που αναφέρθηκαν, δηλ. Κοσσυφοπέδιο, Κωνσταντινούπολη, Πελοπόννησο». Ακολούθως καταλήγει: « Η Τσαμουριά είναι μια από τις αρχαίες Αλβανικές περιοχές, όπου διατηρείται η Αλβανική γλώσσα, ο αλβανικός πολιτισμός, η αλβανική παράδοση και σήμερα αποτελεί την πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων (όπως και το Κόσσοβο) από όπου μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να ξεσπάσει ένας πόλεμος, ο οποίος θα επεκταθεί σ΄ολόκληρη την Ευρώπη».( Εφημερίς “Bashikimi Kombit, 26/6/1996). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

61 Το δυσάρεστο είναι, όμως, ότι τους αναφερθέντες ισχυρισμούς, που είναι οπωσδήποτε παράλογοι, ανιστόρητοι και υπερφίαλοι, δεν τους υποστηρίζει μόνο ο εν λόγω πράκτορας της ΜΙΤ αλλά και πολλοί άλλοι αλλόφρονες, θερμοκέφαλοι Αλβανοί που πρεσβεύουν τις ίδιες απόψεις, μεταξύ των οποίων και η Αλβανική εφημερίδα Rilindia=Αναγέννηση. Αυτή, το Μάιο του 1996, διατείνονταν: «Η Τσαμουριά είναι το νότιο μέρος της Αλβανίας, το οποίο έχει καταληφθεί από τους Έλληνες. Από την ημέρα της ίδρυσής του το Ελληνικό κράτος ζητούσε να καταλάβει την Τσαμουριά, η οποία ήταν αρχαίο ιλλυρικό μέρος και ονομαζόταν Θεσπρωτία. Οι Θεσπρωτοί ήταν μια από τις κυριότερες φυλές της Ηπείρου. Η Τσαμουριά όλους τους ιστορικούς κατοικούνταν από Αλβανούς…». Σ΄άλλη, εξ΄άλλου, παράγραφο, η ίδια εφημερίδα συμπληρώνει: «Η Βαλκανική Χερσόνησος ανήκει στην Ιταλία και η Τσαμουριά είναι το νότιο μέρος της Κάτω Αλβανίας και σήμερα βρίσκεται υπό την κατοχή της Ελλάδας. Φθάνει προς βορράν ως τα όρη Νεμέρτσκα, Μουρκάνα, Στουγάρες, Τσαμαντά και την Κονισπάλη. Ανατολικά φθάνει στην Κόνιτσα και τις περιοχές των Ιωαννίνων. Νότια, στην Άρτα και την Πρέβεζα. Δυτικά στη θάλασσα του Ιονίου». Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

62 Και για να καλύψει τα εγκλήματα των Αλβανοτσάμηδων κατά τη διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής σε βάρος του ελληνικού στοιχείου, η ίδια εφημερίδα, τρόπον τινά, ομολογεί και παραδέχεται την ανθελληνική τους δράση, ισχυριζόμενη ότι: «Ο λαός της Τσαμουριάς δε συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Ο στρατηγός Ζέρβας χρησιμοποίησε τα πιο βάρβαρα μέσα για την εξόντωση του λαού της Τσαμουριάς, τον Ιούνιο του Ο Ζέρβας ζήτησε από τους επικεφαλής των Τσάμηδων να τον βοηθήσουν στον αγώνα εναντίον των αντιπάλων του κι αυτοί αρνήθηκαν να λάβουν μέρος σ΄αυτό τον αγώνα. Οι Τσάμηδες έφυγαν για να γλιτώσουν το μακελειό. Πέρασαν από τα Ελληνικά σύνορα γύρω στις , οι οποίοι στεγάστηκαν στον τόπο μας (δηλαδή την Αλβανία). Τους Τσάμηδες τους διώξανε κατηγορώντας τους αβάσιμα σαν εγκληματίες στην υπηρεσία κατακτητών ναζιστών…» Γι΄αυτό, προτείνει ο αρθρογράφος, πρέπει οι Αλβανοί να ζητήσουν τον επαναπατρισμό αρχικά Τσάμηδων από τους που βρίσκονται στην Αλβανία. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

63 Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Αποστόλου Βακαλόπουλου, «Ο Μακεδονικός αγώνας» ( ) ως κορυφαία φάση των αγώνων των Ελλήνων για τη Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1985. Γ. Χ.Μόδη, «Σχέδια και ορέξεις Γειτόνων» , εν Θεσσαλονίκη 1947. Κρις Γούντχάουζ, «Το Μήλον της Έριδος», Αθήνα (σελ ). Ευριπίδη Μπακιρτζή, «Μελέτες, λόγοι, σημειώσεις». Επιμέλεια: Ν. Μάργαρη, εκδόσεις «Επικαιρότητα», Αθήνα 1981, σελ Το Κ.Κ.Ε. Επίσημα Κείμενα, τόμος 2ος , σελ Αλ. Αδ. Κύρου, «Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική», Αθήνα 1984, εκδόσεις «Εστία», σελ Παναγιώτη Κανελλόπουλου, «Το ιστορικό νόημα του Μακεδονικού Αγώνα», Αθήνα 1984. Παναγιώτη Ν. Μπρέλλα, «Η Μακεδονία άλλοτε και τώρα. Οι Βόρειοι γείτονές μας». Εφημερίδα «Έρευνα», Τρίκαλα 1984, σελ.18. Γ. Ρούσσου, «Νεώτερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: τόμος 5ος , τόμος 13ος . Εκδοτική Αθηνών, Μακεδονία, χρόνια Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού. Αθήνα 1982. Κων. Βακαλοπούλου, Νεότουρκοι και Μακεδονία ( ). Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

64 Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Ν. Ι. Μέρτζου, Εμείς οι Μακεδόνες, β΄έκδοση Σιδέρη. Σταύρου Λυγερού, Άνεμοι πολέμου στα Βαλκάνια: Σκόπια . Β΄Έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 1992. Νεοκλέους Καζάζη, «Το Μακεδονικό πρόβλημα», 2η έκδοση,Θεσσαλονίκη 1992. Σπύρου Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, τ. 2,3,4. Από το Μαρίας Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, καθηγήτριας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «Το Μακεδονικό Ζήτημα», Θεσσαλονίκη 1993. Αποστ. Βακαλόπουλου, «Ιστορία της Μακεδονίας , Θεσσαλονίκη 1988. Νίκολας Χάμμοντ (Hammond), καθηγητού του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, «Κοινός στόχος των Κ.Κ. της Βαλκανικής ήταν η Αυτόνομη Μακεδονία», εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς», 17/11/1985. Νικ. Μάρτη, «Η πλαστογράφηση της Ιστορίας της Μακεδονίας». Ουίνστον Τσώρτσιλ, «Απομνημονεύματα», τ. 6ος , βιβλίο 1ον. Εφημερίδα «Αυγή», Αθήνα, 15/4/1978. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος

65 Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Κολτσίδα Αντωνίου, «Κουτσόβλαχοι οι Βλαχόφωνοι», εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1993. Αριστομένους Κωστοπούλου - Βικτωρίας Κωτουλοπούλου –Κωστοπούλου, «Ο Μακεδονικός Αγώνας», Ιστορικό Ανθολόγιο, Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1995. Νίκου Ζαχαριάδη, Συλλογή Έργων. Έκδοση της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. στο εξωτερικό, 27 Απριλίου 1953, σελ Δημ. Τζιώτη, «Πολιτικές ευθύνες & Μακεδονία. Δυσοίωνοι χρησμοί. Αθήνα 1994. Νικ. Κ. Παπαδοπούλου, γυμνασιάρχου, «Η Δρόπολις της Βορείου Ηπείρου κατά την Τουρκοκρατίαν ( , Αθήναι, 1976. Αλεξάνδρου Αντωνοπούλου, Αλβανία – Ελληνοαλβανικές σχέσεις (1912 – 1914). Γ. Βοντίσιου – Γούσια, «Οι αιτίες για τις ήττες και τη διάσπαση του Κ.Κ.Ε. και της Ελληνικής Αριστεράς, τόμος 2ος . Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ιστορικός-φιλόλογος