Εκπαιδευτικό σεμινάριο για παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού «Αποστολή Νερό-Μη συμβατικοί υδατικοί πόροι» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕ/ΕΑΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ.

Παρουσίαση με θέμα: "Εκπαιδευτικό σεμινάριο για παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού «Αποστολή Νερό-Μη συμβατικοί υδατικοί πόροι» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕ/ΕΑΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εκπαιδευτικό σεμινάριο για παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού «Αποστολή Νερό-Μη συμβατικοί υδατικοί πόροι» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕ/ΕΑΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου Συντονίστρια Τομέα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Καταρχήν θα ήθελα να αναφέρω ότι η κ. Ζαχαρίου δυστυχώς δεν μπορούσε να βρίσκεται στο συνέδριο, λόγω άλλου συνεδρίου στο εξωτερικό. Θεωρώντας όμως και εκτιμώντας τη σημασία του συγκεκριμένου συνεδρίου ως πολύ σημαντικού και χρήσιμου για τον τόπο, αφού προσεγγίζει ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως το νερό τόσο για την Κύπρο, τη Μεσόγειο και παγκόσμια, απέστειλε τη δική της εισήγηση, την οποία θα παρουσιάσω εγώ, ως ελάχιστη συνεισφορά στο διάλογο για την προώθηση των ζητημάτων που σχετίζονται με το νερό στα πλαίσια του Κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος. Το συγκεκριμένο θέμα είναι ιδιαίτερα ευρύ και στα πλαίσια της παρούσας εισήγησης δεν μπορεί να εξαντληθεί δεδομένου ότι οι θεματικές, οι επιδιώξεις αλλά και οι προκλήσεις που αναφύονται σε σχέση με αυτό είναι πολύπλοκες, πολυδιάστατες και διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή, Εκείνο το οποίο θα επιχειρηθεί στα πλαίσια της συγκεκριμένης εισήγησης είναι να παρουσιασθεί συνοπτικά το γενικότερο πλαίσιο προσέγγισης των ζητημάτων του νερού, όπως μάλιστα προσδιορίζονται στα πλαίσια της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι το νερό αποτελεί θεματικός άξονας προτεραιότητας, στη γενικότερη ομπρέλα θεμάτων της Αειφόρου Ανάπτυξης, η εισήγηση θα καλύψει τους πιο κάτω άξονες: Σκοπός της συγκεκριμένης εισήγησης είναι να δώσει μια συνοπτική και συνολική εικόνα αναφορικά με τον τρόπο προσέγγισης των ζητημάτων που σχετίζονται με το νερό σΘα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση που μου έκαναν να βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας καθώς επίσης και να σας συγχαρώ για το θέμα επιλογής του συγκεκριμένου συνεδρίου το οποίο πέρα από το γεγονός ότι συνιστά θέμα προτεραιότητας για την παγκόσμια δ έχει σαν αντικείμενο πραγμάτευσης της ένα τόσο καινοτόμο θέμα και καινούριο θέμα όπως το αειφόρο σχολείο, αλλά και συνάμα ιδιαίτερα άγνωστο ως προς τις επιδιώξεις και το περιεχόμενο. Πριν προχωρήσω στο κυρίως θέμα της εισήγησής μου θα ήθελα να σας αναφέρω ότι το συγκεκριμένο αντικείμενο συζήτησης είναι ιδιαίτερα ευρύ και στα πλαίσια της παρούσας εισήγησης δεν μπορεί να εξαντληθεί. Επιπλέον, και δεδομένου ότι το αειφόρο σχολείο ως έννοια, αλλά και ως περιεχόμενο έχει πολλές οπτικές θεώρησης και εξέτασής του για αυτό και εγώ θα επικεντρωθώ στο ρόλο του σχολείου ως παιδαγωγικού οργανισμού και πώς μέσα από αυτόν μπορούν να προωθηθούν μοντέλα αειφορίας. Για αυτό ακριβώς το λόγο η δική μου εισήγηση θα επικεντρωθεί πέρα από την έννοια της ΑΑ και της ΕΑΑ να εξετάσει την ίδια την έννοια του αειφόρου σχολείου, το περιεχόμενο και τους βασικούς άξονες οργάνωσής του, παρουσιάζοντας παράλληλα, αλλά και συνοπτικά τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στο διεθνή χώρο, με ειδική αναφορά στο στην Κύπρο. 28 και 29 Ιανουαρίου 2014, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Λευκωσίας και παράρτημα ΠΙ Λεμεσός

2 Πρόγραμμα μη-συμβατικών υδατικών πόρων στην Κύπρο
Διεθνής Οργανισμός “Global Water Partnership-Mediterranean” Το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον. Τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Διάρκεια προγράμματος: Δύο χρόνια Περιλαμβάνει σειρά δράσεων και ενεργειών σε σχέση με την προώθηση των μη-συμβατικών υδατικών πόρων (βρόχινο νερό, ημιακάθαρτο, κ.λπ.) ως μια βιώσιμη μέθοδος ενίσχυσης της διαθεσιμότητας νερού σε περιοχές της Μεσογείου που πλήττονται από τη λειψυδρία

3 Συντελεστές Εκπαιδευτικού υλικού «Αποστολή Νερό-Μη Συμβατικοί Υδατικοί πόροι
Συγγραφείς Καθηγ. Μιχαήλ Σκούλλος, Ηρώ Αλάμπεη (MEd.), Βίκυ Μαλωτίδη (MEd.) Υπεύθυνη παραγωγής Κωνσταντίνα Τόλη Παιδαγωγική επιμέλεια Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου, Δρ Άννα Νικολάου, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σχεδιασμός-Παραγωγή Παυλίνα Αλεξανδροπούλου, PI Beliefs

4 ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
«Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους» (WCED, 1987, p.43) « Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή» (IUCN/UNEP/WWF, 1991, p.8) Δύο ορισμοί που ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Ο ένας αναδεικνύει τη διαγενεαλογική αλληλεγγύη και υπευθυνότητα και ο άλλος περιλαμβάνει την περιβαλλοντική διάσταση (Jacobs, 1999) Στην ουσία η αειφόρος ανάπτυξη επιδιώκει τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη διατήρηση των φυσικών πόρων, ένας εκ των οποίων είναι το νερό, η απουσία του οποίου ή η ύπαρξη του κάτω από ακραίες καταστάσεις και ως συνεπακόλουθο των κλιματικών αλλαγών επηρεάζει πολλαπλώς και με ποικίλους τρόπους τη ζωή μας παγκόσμια. Η έννοια της Αειφόρου Ανάπτυξης η οποία αντανακλάται στον ορισμό της παγκόσμιας συνδιάσκεψης της Brudland και συνδέεται με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσα από την διατήρηση των οικοσυστημάτων στη βάση της ανάπτυξης με όρια, θεμελιώθηκε ύστερα από τις διαπιστώσεις ότι παρά τα μέτρα πολιτικής προστασίας και τις νομοθετικές ρυθμίσεις που αναλήφθηκαν εντούτοις η περιβαλλοντική υποβάθμισε συνεχίζει με εντεινόμενους ρυθμούς. Οι λόγοι είναι πολλοί και πέρα, τολμώ να το πώ, και ας μου επιτραπεί από την υποκρισία που υπεδείχθεί σε πολιτικό επίπεδο και σε επίπεδο κρατών, οι λόγοι εντοπίζονται στους ρυθμούς ανάπτυξης και στην αδυναμία συνειδητοποίησης και εφαρμογής της αλληλοσύνδεσης του φυσικού περιβάλλοντος με το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό. Η πιο σημαντική όμως διαπίστωση σε σχέση με την αειφόρο ανάπτυξη είναι ότι αναγνωρίζει και αναδεικνύει το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό περιεχόμενο των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα υπερβαίνουν μέσα από την έννοια της Αειφόρου Ανάπτυξης την αυστηρά οικολογική τους πτυχή και αποκτούν μια ολιστική και σφαιρική θεώρηση μέσα από την οποία εκείνο το οποίο τίθεται ως προτεραιότητα είναι το αλληλένδετο των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο τα περιβαλλοντικά ζητήματα αναλύονται και διερευνώνται ως προς τις κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές τους συνέπειες ενώ αναζητούνται οι σύγχρονες μορφές κοινωνικών προβλημάτων που απορρέουν από αυτά. Στα πλαίσια της Αειφόρου Ανάπτυξης δεν αποτελεί απλά σημαντικό φυσικό πόρο ο οποίος βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά το νερό ως πρόβλημα, συνδέεται με μία σειρά προβλημάτων που αφορούν την υγεία, τις κλιματικές αλλαγές, την ερημοποίηση, τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες, την εξαφάνιση της Βιοποικιλότητας. Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι η ποιότητα ζωής συνδέεται με το δικαίωμα του κάθε πολίτη να ζει σε συνθήκες κοινωνικής, προσωπικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής, πολιτιστικής αειφορίας, δηλ. να μπορεί να αναπτύσσεται και να προοδεύει μέσα από συνθήκες που θα του παρέχουν τη δυνατότητα να δημιουργεί με γνώμονα τη διασφάλιση της οικολογικής ακεραιότητας και αλληλεγγύης, διαπιστώνεται ότι το θέμα του νερού, μέσα από διάφορες πτυχές, οπτικές και θεωρήσεις επηρεάζει όλο τον πλανήτη, θέτοντας σε κίνδυνο τη φέρουσα ικανότητα των συστημάτων να υποστηρίξουν τη ζωή και κατ’ επέκταση να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα.

5 Σύμφωνα με τη Unicef: Στην Αφρική, εκατομμύρια παιδία κάτω των πέντε πεθαίνουν από διάρροια εξαιτίας της χρήσης ακάθαρτου νερού. 425 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Στις αναπτυσσόμενες χώρες βασική αιτία που πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν σχολείο είναι οι μεγάλες αποστάσεις που διανύουν για να μεταφέρουν νερό. Επιπλέον: Η ερημοποίηση (αποτέλεσμα της υπερ-άντλησης και της υφαλμύρωσης κλπ) Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

6 Το λιώσιμο των πάγων και η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας πέρα από τις πλημμύρες που δημιουργούνται επηρεάζουν ολόκληρους πληθυσμούς κοντά σε ποτάμια και σε χαμηλό ύψος από τη θάλασσα με βασικό πρόβλημα τη διαθεσιμότητα στο πόσιμο νερό. Πέραν όμως αυτού εκατομμύρια παιδιά ζουν σε υποτυπώδεις κατοικίες οι οποίες με τις πρώτες πλημμύρες κινδυνεύουν από πνιγμό και άλλες ασθένειες. Τα τελευταία 30 χρόνια έχουν καταγραφεί πλημμύρες παγκόσμια οδηγώντας στο θάνατο πέραν των ανθρώπων επηρεάζοντας τη ζωή 2.6 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκόσμια. Μακροπρόθεσμα συνέπειες των πλημμυρών αποτελούν η αύξηση των μολυσματικών ασθενειών όπως η χολέρα και η ηπατίτιδα από

7 Περιοχές του πλανήτη οι οποίες είναι ευπρόσβλητες σε πλημμύρες, αύξηση της στάθμης της θάλασσας, ξηρασία

8 Χαρτογράφηση των κλιματικών αλλαγών στον κόσμο

9

10 Εκείνο το οποίο παρατηρούμε είναι ότι η απουσία του νερού, αλλά και η αδυναμία διαχείρισης του, η αντιμετώπισης των ακραίων φαινομένων έχει πολυεπίπεδα αίτια και συνέπειες (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά) στοιχείο το οποίο καθιστά ακόμη πιο επιβεβλημένη την ανάγκη για διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας σε ότι αφορά την προστασία των φυσικών πόρων και δει του νερού, ως παράγοντα διασφάλισης της ποιότητας ζωής. Σε αυτή τη βάση ως παιδαγωγοί και ως εκπαιδευτικοί καλούμαστε να διαμορφώσουμε ένα νέο τρόπο σκέψης ως προς την προστασία του πλανήτη και των φυσικών του πόρων, έχοντας κατά νου ότι η επιβίωσή μας συναρτάται άμεσα με την φέρουσα ικανότητα του πλανήτη να παρέχει ζωή, όπως επίσης και το ρόλο και την ευθύνη που όλοι έχουμε για τη διατήρηση και την προστασία του. Σε αυτό το πλαίσιο εκείνο ταο οποθ 25 εκατομμύρια περιβαλλοντικοί πρόσφυγες στα μέσα της δεκαετίας του 1990 50 εκατομ. το 2010 200 εκατομ. μέχρι το 2050

11 Στην αξιοποίησης της εμπειρίας και της γνώσης του τοπικού πληθυσμού
Η εκπαίδευση στα θέματα του νερού, αλλά και όλων των θεμάτων της ΕΑΑ με γνώμονα την ΕΑΑ δομείται: Στη μάθηση ως κοινωνική μαθησιακή διαδικασία (κοινά οράματα, στόχοι, επιδιώξεις, μέσα από μια από κοινού τύπου διερευνητική διαδικασία) Στην αξιοποίησης της εμπειρίας και της γνώσης του τοπικού πληθυσμού Στο συνδυασμό της μη-τυπικής εκπαίδευσης, στην προώθηση συμμετοχικών δραστηριοτήτων δια-δραστικού χαρακτήρα προσαρμοσμένων στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών και της κάθε σχολικής μονάδας Σε αυτή τη βάση τα θέματα του νερού δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται στατικά και υπό όρους μέσα σε κλειστά πλαίσια γνωσιολογικού κυρίως χαρακτήρα, αλλά μέσα από ολοκληρωμένη και συνολική σκοπιά η οποία μέσα από νέο φιλελεύθερο παιδαγωγικό πλαίσιο θα δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή και σε όλους τους εμπλεκομένους στη μαθησιακή διαδικασία σε τυπικά και μη-τυπικά πλαίσια να αντιληφθούν το ρόλο και τη συμβολή τους σε θέματα που έχουν να κάνουν με την διαχείριση, εξοικονόμηση και προστασία του νερού. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και το νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ΕΑΑ το οποίο έχει διαμορφωθεί κατά τρόπο ενιαίο και συστηματικό για κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα. Η σημασία της ΕΑΑ στην διαμόρφωση βιώσιμων κοινωνιών συνίσταται στην ίδια την παιδαγωγική της, τη φιλοσοφία και το περιεχόμενο της. Στηρίζεται σε μια συνολική αναθεώρηση του πλαισίου εκπαίδευσης το οποίο δεν περιορίζεται στα στεγανά της τυπικής εκπαίδευσης, αλλά στηρίζεται στη σύνδεση τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης. Επιπλέον, αναδεικνύει τη δράση και τη συμμετοχή των πολιτών, στηρίζεται στην ολιστική εξέταση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, μέσα από την αξιοποίηση του συνόλου των επιστημονικών πεδίων. Ως εκ τούτου μια εκπαίδευση για το υδατικό θα πρέπει να δομείται στη βάση της: Στη συνεκτίμηση παράλληλα με τις επιπτώσεις στο βιοφυσικό περιβάλλον των επιπτώσεων σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, το ρόλο και τις επιδράσεις του ανθρώπινου παράγοντα σε όλες τις διαστάσεις του περιβάλλοντος Στην αξιοποίηση όχι μόνο των φυσικών επιστημών αλλά και των κοινωνικών ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς επίσης και των επιστημών από το χώρο των τεχνών

12 Φιλοσοφία του Νέου Αναλυτικού Προγράμματος της ΠΕ/ΕΑΑ
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ «ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΩΝ» ΠΟΛΙΤΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΚΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΒΑΣΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΘΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΘΕΙ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗΣ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

13 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Ενέργεια Φτώχια Νερό Μέσα Μεταφοράς Δάσος Παραγωγή και Κατανάλωση Βιοποικιλότητα Αστική Ανάπτυξη Κλιματικές αλλαγέ`ς-Ερημοποίηση-Υποβάθμιση εδαφών Πολιτισμός και Περιβάλλον Απορρίμματα Τουρισμός Το περιεχόμενο περιλαμβάνει θέματα ΤΟΠΙΚΟΥ, ΕΘΝΙΚΟΥ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Αξιοποιεί τις εμπειρίες και τα βιώματα των μαθητών/τριών Στηρίζεται στη διασύνδεση του περιεχομένου των θεματικών ενοτήτων του ΑΠ, στην ολιστική διερεύνηση των ζητημάτων διερεύνησης Διασυνδέει την οικολογική και φυσική πτυχή του περιβάλλοντος με τις κοινωνικές, πολιτιστικές, οικονομικές πτυχές του περιβάλλοντος και της αειφορίας ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΑΠ ΤΗΣ ΠΕ/ΕΑΑ

14 Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

15 Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

16 ΣΥΝΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ΟΤΙ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΠΕ/ΕΕΑ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ:
Σε μαθησιακά αποτελέσματα τα οποία δομούνται στην συνεξέταση των κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, περιβαλλοντικών παραγόντων ενός ζητήματος, Στο αλληλένδετο του συνόλου των θεματικών ενοτήτων, Στο τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο πλαίσιο εμφάνισης των διαφόρων ζητημάτων, Στην προώθηση διδακτικών τεχνικών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων οι οποίες στηρίζονται στη διασύνδεση της τυπικής με τη μη-τυπική εκπαίδευση, στην εμπειρική και βιωματική ενασχόληση, στην αξιοποίηση πολλαπλών πηγών, στη διερεύνηση, στη μαθητοκεντρική διδασκαλία Στη διεπιστημονική και ολιστική εξέταση των διαφόρων θεμάτων Με βάση τη νέα φιλοσοφία του Αναλυτικού Προγράμματος της ΠΕ/ΕΑΑ η οποία στηρίζεται στον καταρτισμό της αειφόρου περιβαλλοντικής εκπαιδευτικής πολιτικής από το κάθε σχολείο, όλα τα θέματα που εμπίπτουν στη μελέτη του ζητήματος πολιτικής του κάθε σχολείου διασυνδέονται και αναπτύσσονται αλληλένδετα. Με βάση τη συλλογιστική αυτή γίνεται κατανοητό ότι και τα υποστηρικτικά εκπαιδευτικά εργαλεία τα οποία δημιουργούνται για τη στήριξη του εκπαιδευτικού έργου δεν είναι στατικά, δεν εξαντλούν τα θέματα διαπραγμάτευσης και κυρίως δε λειτουργούν με τη μορφή του ενός και μοναδικού εγχειριδίου. Και αυτό γιατί όχι μόνο γιατί η ΠΕ/ΕΑΑ δεν είναι μάθημα, αλλά αντικείμενο διεπιστημονικής εφαρμογής, και όχι μάθημα, αλλά γιατί ένα και μοναδικό εγχειρίδιο δεν αρκεί για την ολιστική μελέτη ενός θέματος. Σε αυτή ταη

17 ΠΟΙΑ Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΙΒΛΙΟ ΥΛΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΜΕΤΡΩΝ, ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΙΔΕΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ, ΤΗΣ ΑΝΑΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ. ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΙ ΠΤΥΧΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ: τη σχολική ζωή το σπίτι την κοινότητα τις καθημερινές συνήθειες των πολιτών την επιστήμη την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό συστήματα επεξεργασίας και εξοικονόμησης νερού (συλλογή βρόχινου νερού, γκρίζο νερό, αφαλάτωση)

18 Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

19 Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

20 ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΉ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΔΙΑΣΥΝΔΕΘΕΙ ΜΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

21 ΜΟΥΣΕΙΟ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΛΕΜΕΣΟ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ

22 Μουσείο Νερού: Το Νερό και η σημασία του στη ζωή μας (λαογραφία, παράδοση, υδατικά έργα κλπ) Ο κύκλος του Νερού Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

23 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

24 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

25 Μελέτης ενός ιστορικού μνημείου για το νερό
Νερό. Η έλλειψη του νερού δεν είναι πρόβλημα που αφορά την Αφρική. Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε χρόνων πεθαίνουν το χρόνο από διάρροια, από τη χρήση ακάθαρτου νερού και την έλλειψη στοιχειωδών εγκαταστάσεων βασικής υγιεινής. Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο Ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι πρακτικά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στην Αφρική ένας στους δύο κατοίκους δεν έχει πρόσβαση. Το πρόβλημα του νερού δεν αφορά μόνο μια περιοχή. Αφορά το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι η έλλειψη νερού οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν τα υπόγεια αποθέματα.

26 Το περιβάλλον μέσα από την Τέχνη και τον Πολιτισμό
Το νερό σημείο έμπνευσης και δημιουργίας με βάση τον πολιτισμό της περιοχής-δημιουργία εικαστικών έργων

27 Έννοια του «Χωρότοπου» (Τρίμη & Σάββα, 2009)
Η ιστορία ενός πτηνού το οποίο ξεπηδά από τον υδατοφράκτη-παρέμβαση στο χώρο και σύνδεση με την ιστορία της περιοχής Έννοια του «Χωρότοπου» (Τρίμη & Σάββα, 2009)

28 Environmental Education – Education for Sustainable Development
Μάθηση πέρα και έξω από τα πλαίσια της σχολικής κοινότητας Διαγενεακή επικοινωνία Αλληλεπίδραση, αξιοποίηση της σοφίας και της γνώσης ων τοπικών πληθυσμών και συγκέντρωση πληροφοριών και στοιχείων, ιστοριών για το νερό Green house Livadia Primary School

29 ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ:
Στα πλαίσια της τυπικής εκπαίδευσης Με τη μορφή «σύνθετων σχεδίων εργασίας» αξιοποιώντας μια παιδαγωγική πρόταση αυτοτελώς π.χ. Μη-συμβτικοί υδατικοί πόροι, ποιοι είναι και πώς λειτουργούν. Αξιοποίηση επιμέρους πτυχών μιας εκπαιδευτικής πρότασης, ως σύντομα σχέδια εργασίας π.χ. Εκπαιδευτική πρόταση: Το νερό στον τύπο Επιμέρους πτυχές: Ανάλυση των θεμάτων για το νερό όπως προσεγγίζονται στον ημερήσιο τύπο. 3. Ως συμπληρωματικές δραστηριότητες σε συνδυασμό με τη μελέτη αλληλοσυνδεόμενων περιβαλλοντικών ζητημάτων Π.χ. Περιβαλλοντικό ζήτημα: Το υδάτινο στοιχείο και η σημασία του στη ζωής μας Συμπληρωματική δραστηριότητα: Ερημοποίηση και παράγοντες ερημοποίησης (διασύνδεση ποικίλων εκπαιδευτικών εργαλείων, όπως τα θέματα αειφόρου ανάπτυξης στην εκπαίδευση

30

31

32 ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ:
Στα πλαίσια της μη-τυπικής εκπαίδευσης: Σε εξωτερικά περιβάλλοντα και πεδία μελέτης, μέσα από παρατηρήσεις, επιτόπιες καταγραφές και διερευνήσεις, έρευνα δράσης και πειραματισμό Στο σχολικό χώρο με ανάληψη δράσης και σχετικές παρεμβάσεις Στην Κοινότητα, στο σπίτι, στη γειτονιά Σε συνεργασία με τους τοπικούς πληθυσμούς, επαγγελματικές, ομάδες Διασύνδεσή του με τα προγράμματα του Δικτύου Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που σχετίζονται με το νερό ΚΠΕ Αθαλάσσας, λιμναίο οικοσύστημα ΚΠΕ Κοινότητας Ακρωτηρίου, Υγροβιότοπος Ακρωτηρίου ΚΠΕ Πεδουλά: Ποτάμιο οικοσύστημα, υδατοφράκτης προδρόμου, επιτόπια μελέτη του συστήματος συλλογής βρόχινου νερού και γκρίζου νερού

33 ΚΠΕ ΠΕΔΟΥΛΑ: ΠΟΤΑΜΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

34 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

35 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

36 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

37 ΚΠΕ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ: Υγροβιότοποι

38 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

39 ΚΠΕ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ: Μελέτη Θαλάσσιου Περιβάλλοντος

40 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

41 ΚΠΕ ΑΘΑΛΑΣΣΑΣ: ΛΙΜΝΑΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

42 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

43 ΚΖ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ
Διασύνδεση με τα προγράμματα που υλοποιούνται στα σχολεία Το παράδειγμα ΚΖ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΑΞΗ Γ΄2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008 Γενική επιμέλεια Όλγα Οικονομίδου

44

45

46

47

48

49 Η θάλασσα Διασύνδεση με στοιχείο καινοτομίας και δημιουργικότητας
Το Νερό: Στοιχείο Δημιουργίας Η θάλασσα Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

50 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

51 Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως διατυπώθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη της Brudland

52 Πώς σχεδιάσθηκε αυτό το υλικό;
Όλο το υλικό δομείται στη βάση: Α) των αναγκών της Κυπριακής Εκπαίδευσης, Β) της κυπριακής πραγματικότητας Γ) Του ηλικιακού και μαθησιακού επιπέδου των μαθητών/τριων που οι εκπαιδευτικές προτάσεις απευθύνονται Δ) των σύγχρονων παιδαγωγικών αρχών που αφορούν στο πεδίο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη Στη βιωματική και εμπειρική μάθηση, Στην πειραματική διερεύνηση, Στην δημιουργική μάθηση, Στη μάθηση μέσα από το παιχνίδι, Στη διαγενεακή επικοινωνία και αλληλεπίδραση, Στη διαθεματική και ολιστική διερεύνηση, Στην αξιοποίηση του άμεσου τοπικού περιβάλλοντος, Στη συμμετοχή και δράση στη βάση της αρχής «σκέφτομαι τοπικά, δρω τοπικά-σκέφτομαι οικουμενικά». Ε) Των σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων και διδακτικών τεχνικών της ΠΕ/ΕΑΑ (παιχνίδια ρόλων, μελέτη πεδίου, προσομοιώσεις εννοιολογικός χάρτης, δημιουργικές κατασκευές κλπ)

53 Σας ευχαριστώ για την υπομονή σας…