Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

ΤΑ ΝΕΑ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Επιστημονική υπεύθυνη Άννα Αναστασιάδη – Συμεωνίδη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας ΑΠΘ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ.

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Παρουσίαση με θέμα: "ΤΑ ΝΕΑ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Επιστημονική υπεύθυνη Άννα Αναστασιάδη – Συμεωνίδη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας ΑΠΘ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΤΑ ΝΕΑ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Επιστημονική υπεύθυνη Άννα Αναστασιάδη – Συμεωνίδη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας ΑΠΘ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΘΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 Δρ. Ελευθερία Ζάγκα Σχολική Σύμβουλος φιλολόγων

2 Το νέο ΠΣ με μία ματιά .. Θεωρητικό κείμενο και τετράστηλα που αποτελούν το σημείο αναφοράς και το βασικό εργαλείο των εκπαιδευτικών Οδηγός για τον Εκπαιδευτικό όπου περιέχονται: Θεωρητικό πλαίσιο για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Ενδεικτικά διδακτικά σενάρια για την ελληνική ως Γ1 και ως Γ2 Γλωσσάρι για έννοιες και όρους που ενδεχομένως θα δημιουργούσαν δυσκολίες στους εκπαιδευτικούς Ερωταποκρίσεις για θέματα που πιθανόν θα απασχολήσουν τους εκπαιδευτικούς

3 Γιατί νέα ΠΣ στη ΝΕΓ; Μεθοδολογικά: σημαντική αλλά όχι επαρκής η ενδυνάμωση των μαθητών μόνο μέσω των επικοινωνιακών - κειμενοκεντρικών προσεγγίσεων Κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές – επαφή των ανθρώπων με διαφορετικά είδη κειμένων (έντυπα – ηλεκτρονικά – υβριδικά – μονοτροπικά – πολυτροπικά) Επομένως: Αλλαγή της αντίληψης του τι είναι κείμενο – τι είναι γλώσσα Οι μαθητές χρειάζονται επιπλέον δεξιότητες ώστε να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες κοινωνικές απαιτήσεις

4 Θεωρητικό πλαίσιο των νέων ΠΣ
Ο κριτικός γραμματισμός = η θεωρία ότι κάθε πολιτισμικό προϊόν είναι κοινωνικό προϊόν και μαθησιακά προσεγγίζεται ως «ένα πολυεπίπεδο αποτέλεσμα κοινωνικών, ιδεολογικών και τεχνολογικών διεργασιών» = έμφαση στη διερεύνηση της σχέσης γλώσσας με κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες

5 Ειδικότερα για τη ΝΕΓ Εστίαση στην κριτική διάσταση – η γλώσσα διαμορφώνει στάσεις – μεταφέρει εκτός από πληροφορίες και ιδεολογία Οι μαθητές χρειάζονται εκτός από την απόκτηση δεξιοτήτων σε περιστάσεις επικοινωνίας και την ανάπτυξη κριτικών δεξιοτήτων για να αξιολογούν την κοινωνική, πολιτική και ιδεολογική διάσταση της γλώσσας Επαναπροσδιορισμός της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος

6 Το πρόγραμμα PISA ανέδειξε δυσκολίες και προβλήματα των μαθητών που σχετίζονταν με:
το είδος των κειμένων των τύπων της ανάγνωσης την αναγνώριση του σκοπού για τον οποίο γράφτηκε ένα κείμενο Και οφείλονταν: στη διδασκαλία της ΝΕΓ με αξιοποίηση κυρίως λογοτεχνικών κειμένων τις μετασχηματιστικού τύπου ασκήσεις την εμμονή στη διδασκαλία της μεταγλώσσας Συμπέρασμα: Το πρόγραμμα PISA δεν αποτέλεσε αυτοσκοπό της σύνταξης των νέων ΠΣ – ελήφθησαν υπόψη στοιχεία του για την επιλογή τύπων κειμένου (π.χ συνεχή – ασυνεχή κείμενα) και τρόπου επεξεργασίας των κειμένων (στρατηγικές μάθησης – διδασκαλίας)

7 Παράδειγμα Διδακτικό σενάριο «Η Ελλάδα: η χώρα – ο πολιτισμός»
Επεξεργασία πληροφοριών από ένα μη συνεχές κείμενο (σ.σ του Οδηγού για τον εκπαιδευτικό) Αναζήτηση της προθετικότητας των κειμένων και του τρόπου με τον οποίο η προθετικότητα επηρεάζει π.χ την ποσότητα και τον τρόπο οργάνωσης της πληροφορίας (σ.σ του Οδηγού για τον εκπαιδευτικό)

8

9

10

11

12

13 Σκοποί και στόχοι του νέου ΠΣ για τη ΝΕΓ στην υποχρεωτική εκπαίδευση
Γενικός σκοπός: οι μαθητές να χρησιμοποιούν τη γλώσσα για «να διαβάζουν τον κόσμο» Η διδασκαλία / μάθηση της γλώσσας οργανώνεται με βάση τον μαθητή και επιτυγχάνεται μέσω: Της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Της αυτονόμησης του μαθητή κατά τη διαδικασία της μάθησης (μαθαίνω «πώς να μαθαίνω») Σε επίπεδο περιεχομένου δίνεται έμφαση: Στην καλλιέργεια όχι μόνο γλωσσικών αλλά και κοινωνικών δραστηριοτήτων Σε επίπεδο οργάνωσης της ύλης το νέο ΠΣ είναι «ανοιχτού τύπου» Σε επίπεδο υλοποίησης των δραστηριοτήτων επιλέγονται: Σχέδια εργασίας (project) Γενικά διερευνητικές και ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

14 Ειδικότερα επιδιώκεται οι μαθητές:
Να αποκτήσουν ακαδημαϊκές δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να αντεπεξέρχονται στις απαιτήσεις όχι μόνο του γλωσσικού μαθήματος αλλά και όλων των γνωστικών αντικειμένων του ΠΣ Να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες που δίνουν τη δυνατότητα κατανόησης και παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν και να μεταδίδουν γλωσσικά μηνύματα με τρόπο διαφοροποιημένο ανάλογα με την περίσταση επικοινωνίας και το κειμενικό είδος

15 Να κατανοήσουν ότι οι γλωσσικές μορφές (τρόποι γραφής και προφοράς, μορφολογικές, συντακτικές και λεξιλογικές επιλογές, κειμενικά είδη) λειτουργούν ως ενδείκτες κοινωνικών παραμέτρων και ως μηχανισμοί δόμησης ταυτοτήτων, ιδεολογιών, στάσεων και συμπεριφορών, ώστε να είναι σε θέση να αναδεικνύουν τη σχέση της γλώσσας των κειμένων με ποικίλες κοινωνικές συνθήκες και ιδεολογίες και να προσεγγίζουν κριτικά αυτές τις σχέσεις Να κατανοήσουν ότι τα κειμενικά είδη και η γλωσσική τους μορφή αποτελούν προϊόντα κοινωνικών παραγόντων και σχέσεων εξουσίας μεταξύ των επικοινωνούντων, δηλαδή ότι δεν είναι τυπολογικά σταθερές και αναλλοίωτες κατηγορίες, αλλά ότι μετασχηματίζονται ιστορικά αλλά και συγχρονικά ανάλογα με τις επικοινωνιακές ανάγκες της εκάστοτε κοινότητας αλλά και στη βάση οικονομικών, πολιτικών και πολιτισμικών αλλαγών

16 Να κατανοήσουν ότι ο λόγος των κειμένων που αναδύονται μέσα από τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των πολυμέσων είναι λόγος που διαφέρει ως προς τα χαρακτηριστικά του από τον καθημερινό προφορικό και γραπτό λόγο, ώστε να είναι σε θέση να τον αναγνωρίζουν, να τον αξιολογούν και να τον χρησιμοποιούν Να κατανοήσουν ότι εκτός από τα προφορικά και γραπτά κείμενα υφίστανται και υβριδικά κειμενικά είδη, τα οποία χρησιμοποιούνται σε ορισμένες περιπτώσεις καθημερινής επικοινωνίας κυρίως μέσω των ΤΠΕ, ώστε να είναι σε θέση να τα αναγνωρίζουν ως τέτοια και να τα χρησιμοποιούν σε αναγνωρίσιμες επικοινωνιακές περιστάσεις και σε επικοινωνιακές περιστάσεις που αναδύονται

17 Να κατανοήσουν ότι η γλώσσα κατέχει μεν κεντρική θέση στην πρόσληψη της πραγματικότητας και στην επικοινωνία, αλλά ότι και άλλα σημειωτικά συστήματα όπως οι εικόνες, τα γραφήματα, τα σύμβολα, τα διαγράμματα κι άλλα οπτικά σύμβολα παίζουν κι αυτά σημαντικό ρόλο

18 Το νέο ΠΣ για τη ΝΕΓ ως προς το περιεχόμενο
Αξιοποιούνται όλα τα είδη κειμένων (γραπτά, προφορικά, έντυπα, ηλεκτρονικά, υβριδικά) Η γραμματική αντιμετωπίζεται κριτικά και λειτουργικά: οι κανόνες αξιολογούνται ως προς την ακρίβεια και επάρκειά τους σε σχέση με την πραγματική χρήση της γλώσσας οι μορφές συνδυάζονται με λειτουργίες και οι γραμματικές επιλογές αξιολογούνται ως μηχανισμοί κατασκευής ύφους το ύφος αντιμετωπίζεται ως μια κατηγορία που δεν είναι κοινωνικά και πολιτισμικά «αθώα», αλλά ενδείκτης κοινωνικών σχέσεων και φορέας κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών μηνυμάτων

19 Μεθοδολογία Καλλιεργούνται και οι 4 βασικές γλωσσικές δεξιότητες
α) κατανόηση προφορικού λόγου, β) παραγωγή προφορικού λόγου, γ) κατανόηση γραπτού λόγου, δ) παραγωγή γραπτού λόγου και φυσικά Επιμέρους δεξιότητες όπως: δεξιότητες αναγνώρισης του κάθε κειμενικού είδους των κοινωνικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων σε μια επικοινωνιακή περίσταση του περικείμενου (τόσο του άμεσου, π.χ. πομπός, δέκτης, σκοπός, όσο και του ευρύτερου κοινωνικοπολιτισμικού, π.χ. θεσμοθετημένες κοινωνικές συνθήκες και πρακτικές που καθορίζουν την παραγωγή και την πρόσληψη των συγκεκριμένων κειμενικών ειδών), ερμηνείας της λειτουργίας επιμέρους γλωσσικών στοιχείων αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας ενός κειμένου επιλογής χαρακτηριστικών για το σχεδιασμό ενός κειμένου

20 Ειδικότερα: Αξιοποιούνται στη διδασκαλία στοιχεία από την εμπειρία των μαθητών Τα θέματα με τα οποία ασχολείται η τάξη προέρχονται από διάφορες πηγές έντυπου, ηλεκτρονικού και προφορικού λόγου που παράγεται σε ποικίλες επικοινωνιακές συνθήκες. Το υλικό αυτό, εφόσον είναι κατάλληλο για διδασκαλία, προσκομίζεται στην τάξη είτε από τον εκπαιδευτικό είτε από τους μαθητές Δίνεται η δυνατότητα παραγωγής από όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες διαφόρων ειδών προφορικού και γραπτού λόγου που απευθύνεται σε κάποιον πραγματικό αποδέκτη O διδάσκων και η διδάσκουσα έχουν ρόλο συντονιστή και συντονίστριας και ισότιμου συνομιλητή κατά τη διδασκαλία και τη διεξαγωγή των διάφορων γλωσσικών δραστηριοτήτων Οι ενότητες που σχεδιάζονται για την καλλιέργεια του γραμματισμού έχουν τη μορφή σχεδίων εργασίας (project) που αξιοποιούν και εμπλουτίζουν τις γνώσεις γραμματισμού των μαθητών και των μαθητριών

21 O χρόνος διεκπεραίωσης των γλωσσικών δραστηριοτήτων και η ολοκλήρωση μιας θεματικής ενότητας εξαρτώνται από το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των μαθητών και των μαθητριών Κατά τη διδασκαλία δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην καλλιέργεια επικοινωνιακών στρατηγικών και στρατηγικών εκμάθησης της γλώσσας Επιλέγονται ποικίλες δραστηριότητες που να κινούν το ενδιαφέρον των μαθητών αντί των μηχανιστικών και τυποποιημένων ασκήσεων (π.χ συμπλήρωσης κενών με τις «κατάλληλες λέξεις»)

22 Εξολοθρεύστε το ξ

23 Πώς επιτυγχάνονται όλα αυτά
Mε δραστηριότητες που επικεντρώνονται στην κατανόηση, παραγωγή και κριτική επεξεργασία αυθεντικών κειμένων, προφορικών και γραπτών Με δραστηριότητες παραγωγής και επεξεργασίας κειμένων με σκοπό την κατανόηση της λειτουργίας του μηχανισμού της γλώσσας σε επίπεδο μικροδομής και μακροδομής (παραφράσεις, υποκαταστάσεις, απαλοιφές, μετασχηματισμοί) Mε δραστηριότητες οι οποίες επικεντρώνονται στην αναδιατύπωση των κειμένων των μαθητών, που μπορεί να γίνουν είτε στην ολομέλεια της τάξης είτε στο πλαίσιο μικρότερων ομάδων με σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνιακής τους επάρκειας

24 Παράδειγμα από τον γραπτό λόγο:
Επιλέγονται ένα ή περισσότερα κείμενα από αυτά που έχουν γράψει οι μαθητές – ο εκπαιδευτικός διαβάζει ολόκληρο το κείμενο στην τάξη και στη συνέχεια το δίνει σε φωτοτυπία ή το προβάλλει στο διαδραστικό πίνακα Μετά την παρουσίαση του κειμένου, καλεί τους μαθητές να επισημάνουν τυχόν ορθογραφικά, εκφραστικά λάθη ή ανεπιτυχείς επιλογές και να προτείνουν τροποποιήσεις και αλλαγές του κειμένου, ώστε να γίνει πιο κατάλληλο και πιο αποτελεσματικό για την περίσταση επικοινωνίας. Με τη διαδικασία αυτή δίνεται η ευκαιρία να αναφερθούν ορθογραφικοί κανόνες και να γίνουν παρατηρήσεις και επισημάνσεις υφολογικής υφής και άλλες που σχετίζονται με τη γλωσσική ικανότητα και την επικοινωνιακή ικανότητα. Μετά τη διαδικασία αυτή γίνεται σύγκριση των δύο κειμένων (αρχικού και τελικού) και αξιολογείται το αποτέλεσμα Έχουμε έμφαση στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα

25 Οι καινοτομίες του νέου ΠΣ
Η έμφαση στον προφορικό λόγο (κατανόηση και παραγωγή) Τα κειμενικά είδη στο πλαίσιο του κριτικού γραμματισμού Η συστηματική αξιοποίηση των στρατηγικών μάθησης και διδασκαλίας Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Σύνδεση της γλωσσικής διδασκαλίας με τις ΤΠΕ Η διασύνδεση της γλώσσας με άλλα γνωστικά αντικείμενα Αξιοποίηση κειμένων στη γλωσσική διδασκαλία από γνωστικά αντικείμενα Ο «εμποτισμός» των γνωστικών αντικειμένων με γλωσσικούς στόχους

26 Παραδείγματα Για κατανόηση προφορικού λόγου - Βίντεο από το σενάριο «Εργασία και Επαγγέλματα» Για την οριζόντια διασύνδεση γλώσσας και γνωστικών αντικειμένων – παραδείγματα από τη δημιουργία σεναρίων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της συνεργασίας με μέλη των άλλων ομάδων (Ιστορίας – Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής – Γεωγραφίας)

27 Οι θεωρίες των κειμενικών ειδών
Κειμενικό είδος: “ Kάθε μορφή ζωντανής γλώσσας που διαδραματίζει κάποιο ρόλο σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο επικοινωνίας” (Hylland, 2002) Κείμενα: Προφορικά – γραπτά – ηλεκτρονικά Εμφάνιση και ανάπτυξη στην Αυστραλία με στόχο τη βελτίωση ικανοτήτων γραμματισμού των μαθητών από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα

28 Στη διδακτική πράξη: «έμφαση στην τριβή των διδασκόμενων με κείμενα και είδη λόγου ευρέος φάσματος» (Κalantzis & Cope, 2003) Μετακίνηση του πεδίου παρατήρησης αποκλειστικά από τη γλωσσική πληροφορία στο συνδυασμό γλώσσας και “τρόπων” Τα κείμενα υπόκεινται σε μια αναλυτική διαδικασία, όπου αναζητούμε το κειμενικό είδος – τη δομή – το περιεχόμενο – τους τρόπους – την περίσταση επικοινωνίας μέσα στην οποία το κείμενο λαμβάνει χώρα

29 Ειδικότερα Για την παραγωγή συγκεκριμένου κειμενικού είδους απαιτείται γνώση: Των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του: «διακριτικά γλωσσικά και μακροδομικά χαρακτηριστικά που το καθένα παρουσιάζει ανάλογα με τον κοινωνικό σκοπό που επιδιώκει να πραγματοποιήσει» (Γεωργακοπούλου & Γούτσος, 1999) Της επικοινωνιακής περίστασης στην οποία εντάσσεται το προς παραγωγή κείμενο (καθορισμός ύφους και περιεχομένου) Του ανάλογου λεξιλογίου και μίας ευρύτερης πληροφόρησης σχετικά με το θέμα προς διαπραγμάτευση Της εκμάθησης κειμενικών μηχανισμών που συμβάλλουν στην οικοδόμηση της γλωσσικής ικανότητας: ανάπτυξη “κειμενικών δεξιοτήτων” (Κωστούλη, 2001)

30 Η αξιοποίηση των κειμενικών ειδών στη διδασκαλία (genre – based education)– Μοντέλα
Από τη διδασκαλία στη μάθηση (Rothery, 1996) – εξέλιξη του μοντέλου του τροχού (Rothery & Martin, 1986) – ερευνητικό πρόγραμμα Writing Project Επισήμανση των γνωρισμάτων του κειμενικού είδους (δομή - τρόποι οργάνωσης της πληροφορίας- λεξικογραμματικές επιλογές) Σύνθεση κειμένου σε συνεργασία (διδάσκων – διδασκόμενοι) Αυτόνομη σύνθεση κειμένων – όχι στείρα αναπαραγωγή Επέκταση από τη Δευτεροβάθμια στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

31 Το μοντέλο της Νέας Ρητορικής (Freedman &Medway, 1994)- εφαρμογή στη Β
Δεν έχει προταθεί συγκροτημένη εκπαιδευτική πρόταση

32 Το μοντέλο των ρητορικών δομών
Προέρχεται από την ESP προσέγγιση Βασικά στοιχεία του κειμενικού είδους είναι οι ρητορικές δομές που το απαρτίζουν (Swales, 1990, Bhatia, 1993). Για παράδειγμα η συγγραφή μιας επιστολής αντιμετωπίζεται ως διαδοχική παράθεση ρητορικών δομών Κριτική: Δεν έχουν αναπτυχθεί σχετικές εκπαιδευτικές εφαρμογές και μαθησιακό υλικό

33 Τα κειμενικά είδη στο νέο ΠΣ για τη ΝΕΓ
Είδη λόγου Κειμενικά είδη Αντιπροσωπευτικοί τύποι κειμένων ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Περιγραφικός Πορτρέτο Περιγραφή χώρου Περιγραφή αντικειμένου Αφηγηματικός Αφηγήσεις Παραμύθια ρεπορτάζ Ιστορίες Διηγήσεις Επεξηγηματικός Επεξηγήσεις Αναλύσεις ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Κατευθυντικός Οδηγίες Χρήσης Μαγειρικές Συνταγές Πινακίδες Επιχειρηματολογικός Διαφήμιση Δοκιμιακός λόγος

34 Ειδικότερα: Τα κειμενικά είδη αντιμετωπίζονται ως δυναμικά – κοινωνικά δημιουργήματα και όχι ως στατικές μορφές Τα κειμενικά είδη «συμπλέκονται» και δεν είναι αυστηρά οριοθετημένα Το περιεχόμενο- οι γλωσσικές μορφές – το ύφος που παρουσιάζουν αποτελούν επιλογές των συντακτών τους Επομένως: δεν αρκεί να γνωρίζει κανείς μόνο τα τυπολογικά χαρακτηριστικά τους, έτσι ώστε να είναι επαρκής δημιουργός κειμένων

35 Στρατηγικές μάθησης και διδασκαλίας
Στρατηγικές μάθησης θεωρούνται: «συγκεκριμένες ενέργειες που επιλέγονται συνειδητά από τους μαθητές, προκειμένου να φέρουν σε πέρας με τρόπο «οικονομικό» διάφορες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή να διευκολύνουν τη μάθηση και να την κάνουν πιο απολαυστική και αποτελεσματική, οδηγώντας σε ουσιαστική κατανόηση, πρόσκτηση, διατήρηση και εφαρμογή της νέας γνώσης (Weinstein & Mayer 1986, Cohen 1998, Chamot & O’Malley 1990, Oxford 1990)» Οι στρατηγικές τροποποιούνται και προσαρμόζονται από τους μαθητές ανάλογα με τις ανάγκες τους, την ηλικία και τις απαιτήσεις της κάθε δραστηριότητας

36 Χαρακτηριστικά Είναι συγκεκριμένες
Αναπτύσσονται συνειδητά από τους μαθητές Στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος ή στην επίτευξη ενός μαθησιακού στόχου Υποστηρίζουν τη μάθηση άμεσα ή έμμεσα Δεν είναι πάντα παρατηρήσιμες Τροποποιούνται Διδάσκονται Συμβάλλουν στην αυτονομία των μαθητών

37 Τυπολογία των Chamot & O’ Malley
Γνωστικές στρατηγικές (cognitive strategies), με τις οποίες ο μαθητής αλληλεπιδρά με το αντικείμενο μάθησης συνδέοντας για παράδειγμα τις νέες πληροφορίες με τις προϋπάρχουσες, κρατώντας σημειώσεις κτλ. Μεταγνωστικές στρατηγικές (metacognitive strategies), με τις οποίες ο μαθητής παρακολουθεί, ελέγχει, ρυθμίζει και αξιολογεί ο ίδιος τη μάθηση, π.χ. εντοπίζει ο ίδιος τα λάθη του, συνειδητοποιεί τη σημασία τους και επιλέγει τρόπους διόρθωσης ή κατανοεί εκ των προτέρων τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση μιας δραστηριότητας Κοινωνικές-συναισθηματικές στρατηγικές (social-affective strategies), με τις οποίες αλληλεπιδρά με άλλο πρόσωπο π.χ. ρωτώντας τον δάσκαλο για περαιτέρω διευκρινίσεις ή συμμετέχοντας σε μια ομαδική εργασία και με τις οποίες μαθαίνει να ελέγχει τα συναισθήματά του, π.χ. μετριάζοντας το άγχος κατά τη διάρκεια μιας γραπτής ή προφορικής δοκιμασίας ή ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή του

38 Γνωστικές στρατηγικές
Στρατηγικές (ενδεικτικά) Δραστηριότητες Επανάληψη Επαναληπτική αναθεώρηση Ταξινόμηση Επανάληψη των ονομάτων του προς εκμάθηση αντικειμένου Επαναληπτικό διάβασμα ενός κειμένου με εστίαση σε συγκεκριμένες πληροφορίες ή στο γενικό νόημα του κειμένου Ταξινόμηση λέξεων ή εννοιών ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους

39 Μεταγνωστικές στρατηγικές
Στρατηγικές (ενδεικτικά) Δραστηριότητες Επιλεκτική προσοχή Οργανωτικός σχεδιασμός Αυτοαξιολόγηση Ετεροαξιολόγηση Εστίαση της προσοχής για τον εντοπισμό συγκεκριμένων πληροφοριών Κατάρτιση σχεδίου για τη διεκπεραίωση μιας δραστηριότητας ή για την επίλυση ενός προβλήματος Εκτίμηση του βαθμού διεκπεραίωσης μιας δραστηριότητας ή επίλυσης ενός προβλήματος Αξιολόγηση του (νοητικού) έργου άλλων με βάση κοινά αποδεκτά κριτήρια που αντανακλούν τη συλλογιστική πορεία που ακολουθήθηκε για την εκτέλεσή του

40 Κοινωνικές – συναισθηματικές στρατηγικές
Στρατηγικές (ενδεικτικά) Δραστηριότητες Διευκρινιστικές ερωτήσεις Συνεργασία Ζήτηση περαιτέρω εξηγήσεων από τον δάσκαλο ή από τους συμμαθητές Ομαδική εργασία με συμμαθητές για την κατανόηση ή επίλυση ενός προβλήματος

41 Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας (Γ2)
Πολυπολιτισμικότητα και πολυγλωσσία τα χαρακτηριστικά του ελληνικού σχολείου Γλωσσικές αδυναμίες των αλλόγλωσσων μαθητών αδυναμία παρακολούθησης του σχολικού προγράμματος και υψηλά ποσοστά σχολικής διαρροής Υποστήριξη των αλλοδαπών μαθητών μέσω κυρίως ευρωπαϊκών προγραμμάτων Αναγκαιότητα να συμπεριληφθεί ένας Οδηγός για την ελληνική ως Γ2 στα νέα ΠΣ

42 Η διδασκαλία της ΝΕ (Γ2) στο πλαίσιο του Νέου σχολείου
Προτείνεται με βάση τους παρακάτω άξονες: τη θετική διαχείριση του φαινομένου της διγλωσσίας/πολυγλωσσίας, για να μετατραπεί από μειονέκτημα σε πλεονέκτημα την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής μεθοδολογίας για τη διδασκαλία της ελληνικής σε αλλόγλωσσους μαθητές

43 Σκοποί και στόχοι της διδασκαλίας / εκμάθησης της ΝΕ (Γ2)
Η διασφάλιση ενεργού συμμετοχής στην καθημερινή κοινωνική πραγματικότητα ενισχύοντας τις διαπροσωπικές επαφές των μαθητών Η συνέχιση της φοίτησής τους στις ανώτερες και ανώτατες βαθμίδες της εκπαίδευσης Ειδικότερα εστιάζεται στην επίτευξη των εξής στόχων: στο να αποκτήσουν οι μαθητές πρόσβαση στη γλώσσα της καθημερινής επικοινωνίας, έτσι ώστε να ενταχθούν ομαλά στη σχολική και ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα, στο να αποκτήσουν πρόσβαση στην επίσημη γλώσσα του σχολείου, έτσι ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του ΠΣ και να μπορέσουν να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη σχολική τους πορεία και στο να αποκτήσουν ενεργό εμπλοκή στο σχεδιασμό των δικών τους ατομικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών, έτσι ώστε να διαμορφώσουν την προσωπικότητα αλλά και την κοινωνική τους ταυτότητα

44 Οι ανάγκες των μαθητών που μαθαίνουν μία Γ2
Μέσω της διδασκαλίας της ελληνικής ως Γ2 οι αλλόγλωσσοι μαθητές, όπως άλλωστε και οι γηγενείς συνομήλικοί τους χρειάζεται : να αποκτήσουν την υψηλότερη δυνατή επάρκεια σε όλες τις γλωσσικές δεξιότητες ως το τέλος της βασικής τους εκπαίδευσης να είναι σε θέση να κατανοούν, να μελετούν και να εμπλέκονται ενεργά σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα (ακαδημαϊκές δεξιότητες) και να έχουν την ευκαιρία/δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους μετά τη βασική εκπαίδευση

45 Διδακτικές προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της ΝΕ (Γ2)
Η διδασκαλία της ελληνικής ως Γ2 βασίζεται σε διδακτικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, όπως: η επικοινωνιακή προσέγγιση η επικεντρωμένη στο μαθητή ανάλυση λαθών η διδασκαλία βάσει γλωσσικής επεξεργασίας και η εστίαση στον τύπο, καθώς και η διδασκαλία της γλώσσας με βάση το περιεχόμενο

46 Η επικοινωνιακή προσέγγιση
Αντιμετωπίζει τη γλώσσα ως σύνθετη δεξιότητα που εξυπηρετεί πρωτίστως την επικοινωνία και αρκείται στο να καταστήσει τους μαθητές επαρκείς χρήστες της, λαμβάνοντας υπόψη τις εξειδικευμένες ανάγκες, τα κίνητρα μάθησης και τα ενδιαφέροντά τους Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας μέσω της επικοινωνιακής προσέγγισης είναι απολύτως απαραίτητη στη διδασκαλία αρχάριων μαθητών επειδή θα τους επιτρέψει γρήγορα και αποτελεσματικά να αναπτύξουν τις βασικές δεξιότητες της επικοινωνίας που χρειάζονται για την καταρχήν ένταξή τους στη σχολική κοινότητα Αντίστοιχο διδακτικό σενάριο «Πάμε στην αγορά …» στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού

47 Η επικεντρωμένη στον μαθητή ανάλυση λαθών
Συμβάλλει: Στο να εντοπιστούν οι δύσκολες δομές της ελληνικής γλώσσας σε σχέση με τη μητρική γλώσσα των μαθητών Αποτελεί ερευνητική πρακτική της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και ταυτόχρονα στρατηγική διδασκαλίας της δεύτερης γλώσσας Τα λάθη των αλλόγλωσσων μαθητών διακρίνονται σε τυχαία, τα οποία μπορεί να οφείλονται σε παράγοντες όπως απροσεξία, κούραση κτλ. και σε συστηματικά, τα οποία προκύπτουν ως αποτέλεσμα παρεμβολών από τη μητρική γλώσσα ή εγγενούς δυσκολίας της δομής της ελληνικής Τα συστηματικά λάθη γίνονται εμφανή τόσο από τη συχνότητά τους όσο και από την ποσότητά τους Προϋποθέτουν στοιχειώδη γνώση της δομής της μητρικής γλώσσας του μαθητή από τον διδάσκοντα Αντίστοιχα παραδείγματα στον Οδηγό του εκπαιδευτικού

48 Η διδασκαλία βάσει γλωσσικής επεξεργασίας (ΔΒΓΕ) και η εστίαση στον τύπο
Είναι δύο διδακτικές προσεγγίσεις για τη λειτουργική διδασκαλία της γραμματικής σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο Βασικός στόχος: η ανάπτυξη όχι μόνο της επικοινωνιακής αλλά και της γραμματικής ικανότητας στη Γ2 Ειδικότερα: Στο πλαίσιο της ΔΒΓΕ ο εκπαιδευτικός: διδάσκει ρητά ένα συγκεκριμένο γραμματικό φαινόμενο (π.χ. συμφωνία επιθέτου - ουσιαστικού ως προς το γραμματικό γένος) συζητάει με τους μαθητές τους λόγους που επιδρούν αρνητικά στην κατανόηση του φαινομένου (π.χ. μορφική αναντιστοιχία γραμματικού γένους και κλιτικών καταλήξεων (π.χ. το πρόβλημα είναι μεγάλο) ή αδυναμία κατανόησης της έννοιας του γραμματικού γένους (σε περιπτώσεις μαθητών που η μητρική τους γλώσσα δεν διαθέτει γραμματικό γένος) παρέχοντάς τους με τον τρόπο αυτό στρατηγικές γλωσσικής επεξεργασίας, και εμπλέκει τους μαθητές σε δραστηριότητες επεξεργασίας της μορφής της γλώσσας (δραστηριότητες στις οποίες, για παράδειγμα, οι μαθητές θα πρέπει να επιλέξουν τη σωστή πρόταση ανάμεσα σε προτάσεις που εμφανίζουν συμφωνία γένους

49 Η διδασκαλία της Γ2 με εστίαση στον τύπο
Στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής ο διδάσκων στρέφει την προσοχή των μαθητών σε γλωσσικούς τύπους κατά τη διάρκεια μιας επικοινωνιακής δραστηριότητας μόνο όταν προκύπτει ανάγκη Αυτό μπορεί να γίνεται μέσω διόρθωσης λαθών που θεωρούνται σημαντικά ή επίμονα ή και με εξήγηση γλωσσικών κανόνων, σύντομα, επιλεκτικά και απροσχεδίαστα Εναλλακτικά, μπορεί να επιδιώξει την εκμάθηση συγκεκριμένων γλωσσικών τύπων/ δομών (πρβλ. και πάλι γραμματικό γένος) αξιοποιώντας ειδικά κατασκευασμένο διδακτικό υλικό (κείμενα με υψηλή συγκέντρωση ουσιαστικών και επιθέτων με τονισμένα ή υπογραμμισμένα τα άρθρα και τις κλιτικές καταλήξεις των επιθέτων και των ουσιαστικών) Σχεδιάζει εστιασμένες δραστηριότητες, χωρίς όμως να καταργείται η κύρια έμφαση στο νόημα του κειμένου (οι ερωτήσεις κατανόησης δεν ελέγχουν την κατάκτηση του γραμματικού γένους)

50 Η διδασκαλία γλώσσας – περιεχομένου
Επιδιώκει να αναπτύξει την επάρκεια τόσο στο μη γλωσσικό γνωστικό αντικείμενο όσο και στη γλώσσα στην οποία αυτό διδάσκεται Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία στοχεύει τόσο στη διδασκαλία της γλώσσας (δεύτερης, ξένης, μειονοτικής και/ή δεύτερης/τρίτης επίσημης) όσο και στη διδασκαλία του περιεχομένου των γνωστικών αντικειμένων του ΠΣ Στο πλαίσιο του νέου ΠΣ σχεδιάστηκαν σενάρια που αξιοποίησαν τις αρχές αυτές

51 Οι ΤΠΕ στο νέο ΠΣ για τη ΝΕ(Γ)
Οι ΤΠΕ στο νέο ΠΣ για τη ΝΕ(Γ) Στο νέο ΠΣ οι ΤΠΕ αποτελούν φορείς γνώσης και πληροφόρησης και μπορούν να αξιοποιηθούν από τους διδάσκοντες και τους μαθητές: Ως πηγή αναζήτησης ποικίλων κειμένων για επεξεργασία Ως μέσα για ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής λόγου με τη βοήθεια εφαρμογών της σύγχρονης τεχνολογίας (εργαλεία επικοινωνίας, συνεργασίας, κοινωνικής δικτύωσης, μάθηση μέσω διαδικτύου κτλ.) Για τον σχεδιασμό διδακτικών σεναρίων εξ ολοκλήρου με τη βοήθεια των ΤΠΕ εφόσον οι διδάσκοντες είναι εξοικειωμένοι

52 Αξιολόγηση Χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης όπως:
ο φάκελος των γλωσσών (portfolio) η συστηματική παρατήρηση η αξιολόγηση μέσω των σχεδίων εργασίας και η αυτοαξιολόγηση και αλληλοαξιολόγηση φαίνεται να εξυπηρετούν αποτελεσματικότερα το νέο πλαίσιο για τη διδασκαλία/μάθηση της γλώσσας

53 Ο φάκελος αξιολόγησης για τη γλώσσα ή portfolio αφορά κυρίως την αυτοαξιολόγηση των μαθητών προς τις δεξιότητες, γνώσεις και στρατηγικές που αναπτύσσουν σε σχέση με τη γλώσσα, αλλά και διαμέσου της γλώσσας. Προκύπτει από μια συστηματική καταγραφή τους από τους ίδιους τους μαθητές και συμπληρωματικά από τους εκπαιδευτικούς Για τις άλλες μορφές αξιολόγησης θα επανέλθουμε

54 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!


Κατέβασμα ppt "ΤΑ ΝΕΑ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Επιστημονική υπεύθυνη Άννα Αναστασιάδη – Συμεωνίδη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας ΑΠΘ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ."

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Διαφημίσεις Google