Εργασία από τη Χριστούλα Λουκά Σύμβουλος του Γλωσσικού Μαθήματος Νοέμβριος 2008 Λεκτικά παιχνίδια και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες στο γλωσσικό μάθημα.

Παρουσίαση με θέμα: "Εργασία από τη Χριστούλα Λουκά Σύμβουλος του Γλωσσικού Μαθήματος Νοέμβριος 2008 Λεκτικά παιχνίδια και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες στο γλωσσικό μάθημα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εργασία από τη Χριστούλα Λουκά Σύμβουλος του Γλωσσικού Μαθήματος Νοέμβριος 2008
Λεκτικά παιχνίδια και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες στο γλωσσικό μάθημα

2 ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΚΕΨΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ  ΣΚΕΨΗΣ  ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ  ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ  ΣΕ  ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, ΜΥΘΟΙ, ΙΣΤΟΡΙΕΣ) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΠΟΙΗΣΗ- ΠΕΖΟ)

3 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΚΕΨΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ  ΣΚΕΨΗΣ  ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ  ΚΑΙ  ΓΛΩΣΣΑΣ Το παιχνίδι είναι ένα πειραματικό θερμοκήπιο, που  δοκιμάζονται  τρόποι  συνδυασμού  σκέψης, γλώσσας  και  φαντασίας  και  η  ουσία του αληθινού παίκτη βρίσκεται στην ελευθερία δράσης σε κατάλληλο περιβάλλον, τόπο  και  χρόνο ( Στην παρουσίαση που ακολουθεί δίνονται κάποιες προτάσεις- ιδέες, πέρα από τις καθημερινές δραστηριότητες, ώστε μέσα από λεκτικά κυρίως παιχνίδια οι μαθητές να απελευθερώσουν τη φαντασία και δημιουργικότητά τους. Κάποια από αυτά θα μπορούσαμε να τα πούμε υπερρεαλιστικά.

4 Τίτλοι εφημερίδων Κόβουμε τίτλους εφημερίδων και τους δίνουμε στις ομάδες. Τα παιδιά τους ανακατώνουν, ώστε να βγαίνουν   ειδήσεις παράλογες, συνταρακτικές ή απλώς διασκεδαστικές Παράδειγμα:    Σε  πανηγυρική  ατμόσφαιρα    Οι  εισαγγελείς  στις  εφορείες    Άρχισαν  τον  πόλεμο    Με  τις  καρέκλες    Κατά  καθηγητών (Τίτλοι  από  την  εφημερίδα  Το  ΒΗΜΑ  στις  25\4\1999 )

5 Κόβουμε εφημερίδες και περιοδικά
Κόβουμε λέξεις, τις ανακατεύουμε και, εμφανίζοντάς τις μια-μια, αρχίζουμε το παραμύθι μας. Μια αρκούδα μπαίνει στο μετρό για να πάει στον Άρη και περιέργως τα καταφέρνει, παίρνοντας όμως μαζί και τους συνεπιβάτες της που διαδηλώνουν αγανακτισμένοι στην επιφάνεια του πλανήτη και ζητούν να τους δώσουν αμέσως πετρέλαιο θέρμανσης γιατί έχουν παγώσει.

6 Το παιχνίδι με τα χαρτάκια των ερωτήσεων και των απαντήσεων
Το  παιχνίδι  με  τα  χαρτάκια  των  ερωτήσεων   και  των  απαντήσεων Ξεκινάμε από μια σειρά ερωτήσεων, που ήδη σχηματίζουν γεγονότα στη σειρά, δηλαδή μια αφήγηση. Για παράδειγμα: Ποιος ήταν; Πού βρισκόταν; Τι έκανε; Τι είπε; Τι είπε ο κόσμος; Πώς τελείωσε; Ο πρώτος της ομάδας απαντά στην πρώτη ερώτηση και διπλώνει το φύλλο, για να μην μπορεί κανείς να διαβάσει την απάντηση. Ο δεύτερος απαντάει στην δεύτερη ερώτηση και διπλώνει το φύλλο και ούτω καθεξής, μέχρι να τελειώσουν οι ερωτήσεις. Έπειτα διαβάζουμε τις απαντήσεις σαν αφήγημα. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εντελώς χωρίς νόημα ή ο υποτυπώδης σκελετός μιας κωμικής ιστορίας.

7 Παιχνίδια με αυθαίρετο πρόθεμα
Παιχνίδια  με  αυθαίρετο  πρόθεμα Αυτό  το  παιχνίδι  βοηθάει  τα  παιδιά  να  εξερευνήσουν  τις  δυνατότητες  των  λέξεων , να κάνουν πρωτότυπες αποκλίσεις και να δομήσουν το δικό τους προσωπικό λόγο. Το  παιχνίδι  μπορεί  να  αρχίσει  ζητώντας  από  τα  παιδιά  να  πουν  τυχαία  προθέματα  και ουσιαστικά, τα οποία μπορούμε να γράψουμε σε δύο στήλες. Διπλό   δρόμος Αρχι  δυσκολία Τρι  βράχος Ξε  βιβλίο Α  σπίρτο Αντι  συρτάρι Υπο  μολύβι Μισο  τρένο Σούπερ λόγος Μικρο  ελέφαντας Μακρο  γάτος Μαξι  φως Μινι  φρένο Από  ήλιος

8 συνέχεια Στη συνέχεια η κάθε ομάδα παιδιών πρέπει μέσα σε
Στη  συνέχεια  η  κάθε  ομάδα  παιδιών  πρέπει  μέσα  σε  συγκεκριμένο  χρόνο  να  κάνει  όσους  συνδυασμούς  λογικούς και  παράλογους  προλάβει. Κερδίζει  η  ομάδα  με  το  μεγαλύτερο  αριθμό  συνδυασμών. Από τους πολλούς συνδυασμούς που μπορούν να γίνουν, ορισμένοι είναι λογικοί. Οι  υπόλοιποι  δίνουν  τη  δυνατότητα  εξερεύνησης  και διασκέδασης, καθώς κι ένα ευχάριστο παιγνιώδες πλαίσιο διεξαγωγής του μαθήματος. Με  παρόμοιο  παιχνίδι  μπορεί  να  γίνει  και  η  διδασκαλία  σύνθετων  λέξεων.

9 Το πρόθεμα και άλλες παραλλαγές των λέξεων http://www.in.gr
Το πρόθεμα και άλλες παραλλαγές των λέξεων Ένα μικρό πρόθεμα σε μια λέξη μπορεί να μας οδηγήσει στον κόσμο της φαντασίας, δίνοντας ακόμη και στα πιο απλά αντικείμενα ένα μαγικό χαρακτήρα. Ένα «ξε-τετράδιο» μπορεί να είναι ένα μαγικό τετράδιο, όπου τα μαθήματα γράφονται από μόνα τους, αμέσως μόλις δώσει τη σχετική εντολή η δασκάλα. Ένα «ξε-κανόνι» το οποίο χρησιμεύει για να ξεκάνει τον πόλεμο αντί να τον κάνει.

10 Παραμύθια από την ανάποδη . Οι ρόλοι αντιστρέφονται.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ  ΣΕ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ   ( ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, ΜΥΘΟΙ, ΙΣΤΟΡΙΕΣ) Παραμυθοσαλάτα Μπορούμε να «ανακατέψουμε» τους ήρωες από διάφορα παραμύθια σε μία νέα δημιουργική σύνθεση. Παράδειγμα: Ο Πινόκιο βρίσκεται στο σπιτάκι των νάνων, γίνεται ο όγδοος προστατευόμενος της Χιονάτης και φέρνει στην παλιά ιστορία τη ζωτική του ενέργεια . Παραμύθια από την ανάποδη . Οι ρόλοι αντιστρέφονται. Τα «Τρία μικρά λυκάκια», (Ευγένιος Τριβιζάς), όπου ο «κακός» της ιστορίας ήταν ένα γουρούνι, ο Ρούνι-Ρούνι. Πατώντας πάνω σε κάποιο γνωστό μοτίβο, μπορούμε να δώσουμε τη δική μας παραλλαγή, αλλάζοντας ονόματα και ρόλους.

11 Παραμυθοσαλάτα Γράψετε τη δική σας ιστορία επιλέγοντας τα πρόσωπα από γνωστούς ήρωες παραμυθιών.
ΧΙΟΝΑΤΗ ΣΤΑΧΤΟΠΟΥΤΑ ΠΙΝΟΚΙΟ ΚΟΚΚΙΝΟΣΚΟΥΦΙΤΣΑ ΑΛΑΝΤΙΝ ΣΕΒΑΧ Ο ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ ΑΛΗ ΜΠΑΜΠΑΣ

12 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται είναι εισηγήσεις από το σεμινάριο «Διδακτική της λογοτεχνίας στη Δημοτική Εκπαίδευση, θεωρία και πράξη» (Μαρία Παπαλεοντίου) Αφήγηση με δοσμένες λέξεις – φανταστικό διώνυμο (Ροντάρι). Προσθήκη διαλόγου/ μονολόγου σε κείμενο όπου υπάρχει μόνο διήγηση. Συγγραφή θεατρικού σεναρίου με βάση το κείμενο. Αλλαγή οπτικής γωνιάς. Αλλαγή της αρχής ή του τέλους. Πύκνωση ή επέκταση χρόνου αφήγησης (συνοπτική –εκτεταμένη). Απόδοση αφήγησης σε κωμικογράφημα και το αντίθετο. Αφήγηση ιστορίας μέσα σε εικόνες σε σειρά ή ανακατεμένες. (Λειτουργίες Προπ)

13 Φανταστικό διώνυμο (Τζάνι Ροντάρι)
Φανταστικό διώνυμο (Τζάνι Ροντάρι) Δεν φτάνει ένας ηλεκτρικός πόλος για να παράγουμε μία σπίθα, χρειάζονται δύο. Η σκέψη σχηματίζεται σε ζευγάρια. Το θεμελιώδες στοιχείο της σκέψης είναι η δυαδική δομή και όχι τα μεμονωμένα στοιχεία που τη συνθέτουν. Το ζεύγος είναι προγενέστερο από το μεμονωμένο στοιχείο. Η έννοια είναι αδύνατη χωρίς το αντίθετό της. Μια ιστορία μπορεί να γεννηθεί μόνο από ένα φανταστικό διώνυμο.

14 Πώς φτιάχνουμε ένα φανταστικό διώνυμο
Χρειάζεται απόσταση ανάμεσα στις δύο λέξεις, η μια να είναι αρκετά ξένη προς την άλλη. Διαλέγουμε το φανταστικό διώνυμο με τη βοήθεια της τύχης. Βάζουμε ένα παιδί να γράψει τη μια λέξη και κάποιο άλλο την άλλη , χωρίς να δει την πρώτη. H πιο απλή διαδικασία για να δημιουργηθεί ανάμεσά τους μία σχέση είναι να τις συνδέσουμε με πρόθεση, άρθρο και επίρρημα. Θα επιτύχουμε έτσι διάφορες εικόνες. (Ροντάρι) Παράδειγμα: «σκύλος», «ντουλάπα» το σκυλί με την ντουλάπα η ντουλάπα του σκύλου το σκυλί πάνω στην ντουλάπα το σκυλί μέσα στην ντουλάπα

15

16

17 Αλλαγή οπτικής γωνιάς

18 Λειτουργίες (Μοτίβα) του Προπ http://ampatzijoanna.blogspot.com
Βλαντιμίρ Προπ, σοβιετικός εθνολόγος, παρατηρώντας τα παραμύθια όλων των εποχών, κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τη δομή του παραμυθιού. Ένα από αυτά είναι ότι ακολουθούν όλα τα παραμύθια περίπου τις ίδιες λειτουργίες. ΑΠΟΥΣΙΑ – ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑ- ΠΑΓΙΔΑ ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΔΩΡΗΤΗ ΜΑΓΙΚΑ ΔΩΡΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΗ ΑΓΩΝΑΣ ΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΗΡΩΑ ΑΦΙΞΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΓΑΜΟΣ

19 Ο Τζιάνι Ροντάρι προτείνει
Τη δημιουργία μιας τράπουλας, που βασίζεται στις λεγόμενες «λειτουργίες» του Προπ. Τα παιδιά γράφουν σε καρτέλες τις λειτουργίες και αν είναι δυνατό τις ζωγραφίζουν με μία σχετική γελοιογραφία. Π.χ., «ο ήρωας νικά τον ανταγωνιστή του» ή «παίρνει κάτι μαγικό στα χέρια του» ή «εμφανίζεται ένας ψεύτικος ήρωας», κ.λπ.. Ανακατεύουν τα χαρτιά και τραβώντας ένα-ένα, δημιουργούν σταδιακά μια αφήγηση, ακολουθώντας αυτή τη σειρά στην εξέλιξη των γεγονότων.

20 γάμος νίκη αναχώρηση αποστολή μαγικά δώρα παγίδα

21 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ  ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ Σύνθεση ακροστιχίδας με βάση κάποια ιστορία. Σύνθεση αφήγησης με βάση λέξεις του κειμένου (παραμύθι, μύθος) Παραλλαγές παραμυθιού, μύθου. Οι παράγραφοι μπαίνουν σε διαφορετική σειρά. Αλλαγή λέξεων μέσα στην παράγραφο με άλλες συνώνυμες (αντίθετες, άσχετες) . Μπορεί να γίνει ομαδικά. Κάθε ομάδα έχει μία παράγραφο και επιλέγει μερικές λέξεις τις οποίες αντικαθιστά με κάποιες άλλες. Στο τέλος διαβάζεται το νέο κείμενο. (Φαίνεται η σημασία που παίρνουν οι λέξεις ανάλογα με τα συμφραζόμενα )

22 «Στάση βροχοσταλίδων»
Γλώσσα Δ΄, ενοτ. 4η

23 Λογοτεχνία και δημιουργικότητα
Με τη μελέτη της λογοτεχνίας εισάγονται οι μαθητές στον κόσμο του κειμένου μέσα από τη συνεξέταση μορφής και περιεχομένου. Απολαμβάνουν την ανάγνωση ως ταξίδι που διευρύνει τη φαντασία και απελευθερώνει τη σκέψη και τη δημιουργικότητα. Η λογοτεχνία ψυχαγωγεί και συμβάλλει στην καλλιέργεια της γλώσσας, στην ανάπτυξη επικοινωνιακών και άλλων δεξιοτήτων και κυρίως κρατά σε εγρήγορση το ενδιαφέρον των μαθητών. Η μελέτη λογοτεχνικών κειμένων δίνει αφορμές για την απόκτηση γνώσεων, προβληματισμών, έμπνευσης, ευαισθητοποίησης για πανανθρώπινα θέματα και δημιουργικής και βιωματικής έκφρασης.

24 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΠΟΙΗΣΗ- ΠΕΖΟ)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ  ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΠΟΙΗΣΗ- ΠΕΖΟ) Εξωκειμενικά στοιχεία ( ζωή λογοτέχνη, ιστορικό πλαίσιο, τάσεις εποχής…) Κειμενικά στοιχεία (κειμενοκεντρική προσέγγιση) Διακειμενικά στοιχεία (διασύνδεση με άλλα κείμενα) (παράλληλα κείμενα: ομότροπα: κοινούς εκφραστικούς τρόπους- ομόθεμα: κοινούς θεματικούς άξονες) Συνανάγνωση (παράλληλη ανάγνωση κειμένων) Μαρία Παπαλεοντίου

25 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΠΟΙΗΣΗ- ΠΕΖΟ)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ  ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ  ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΠΟΙΗΣΗ- ΠΕΖΟ) Δραστηριότητες κατανόησης περιεχομένου. Δραστηριότητες βιωματικού χαρακτήρα. Δραστηριότητες διεξαγωγής έρευνας (projects) για κοινωνικά, πολιτισμικά και άλλα θέματα. Δραστηριότητες διασύνδεσης με άλλες τέχνες όπως εικαστικά , μουσική, θέατρο. Δραστηριότητες δράσης/παραγωγής/ενεργοποίησης. Δραστηριότητες διαθεματικής διασύνδεσης με άλλα μαθήματα. Δραστηριότητες γνωριμίας με άλλα είδη λόγου.

26 Δραστηριότητa κατανόησης περιεχομένου.
Τι λέει; Πώς το λέει; Περιεχόμενο Θεματική – νοηματική κειμένου Βασική ιδέα- επιμέρους ιδέες Μορφή Εκφραστικά μέσα συγγραφέα Λεκτικές και υφολογικές επιλογές συγγραφέα Μαρία Παπαλεοντίου

27 Παραδείγματα δραστηριοτήτων από το Ανθολόγιο
Βιωματικές δραστηριότητες: Έχουμε στις περιπτώσεις που το παιδί καλείται να μπει στη θέση του ήρωα. Δραστηριότητες διασύνδεσης με άλλες τέχνες όπως τα εικαστικά. Βιωματική δραστηριότητα Διασύνδεση με άλλες τέχνες

28 Δραστηριότητα διακειμενικής διασύνδεσης

29 Δραστηριότητες δράσης/παραγωγής/ενεργοποίησης
Το παιδί καλείται να ζωγραφίσει ή να φωτογραφίσει κάτι ή να φτιάξει και να δημιουργήσει με βάση το κείμενο.

30 Δημιουργικές δραστηριότητες στη διδασκαλία ποιήματος
Δημιουργικές δραστηριότητες στη διδασκαλία ποιήματος Δίνονται κομμένοι οι στίχοι του ποιήματος και καλούνται οι μαθητές να το συνθέσουν. Δίνονται ανεξάρτητες οι στροφές και τις οργανώνουν σε συνεχές ποίημα. Παιχνίδια ομοιοκαταληξίας: Εντοπίζουν τις λέξεις που ομοιοκαταληκτούν, γράφουν δικές τους ομοιοκαταληξίες, δίνεται το ποίημα ως ημικαταστραμμένο χειρόγραφο από όπου λείπουν λέξεις (η μια από τις δύο που ομοιοκαταληκτούν) και γράφουν δικές τους. Αντικατάσταση λέξεων του ποιήματος με άλλες συγγενείς σημασιολογικά ή και άσχετες. Δημιουργία ακροστιχίδας από μια λέξη του ποιήματος Σύνθεση λίμερικ ή χαϊκού σχετικού προς το ποίημα.

31

32

33 Δημιουργικές δραστηριότητες στη διδασκαλία ποιήματος
Δημιουργικές δραστηριότητες στη διδασκαλία ποιήματος Πολυτροπική διασύνδεση εικόνας – κειμένου: Εικονογράφηση ποιήματος (χωρισμός μιας μεγάλης λευκής κόλλας σε όσες εικόνες έχει το ποίημα) Δημιουργία σελιδοδείκτη με στίχους από το ποίημα και εικονογράφησή του Μεταγραφή ποιήματος σε «χρωματικό» πίνακα «Σχηματική» ποίηση (οι στίχοι γράφονται ελεύθερα στα ίχνη νοητών σχημάτων) Βρίσκω στίχους του ποιήματος που ταιριάζουν με εικόνες Φτιάχνω κολλάζ σχετικό με τις εικόνες του ποιήματος Ξεχωρίζουμε τις εικόνες του ποιήματος (οπτικές, ακουστικές, κινητικές …)

34

35 «Τα τζιτζίκια στήσανε χορό» (Ανθολόγιο Α΄-Β΄, σ. 96),
Μεταγραφή ποιήματος σε «χρωματικό» πίνακα

36 «Σχηματική» ποίηση

37 «Σχηματική» ποίηση

38 δύο κειμένων (ομόθεμα)
Μάρω Δούκα Εδώ Πολυτεχνείο… (Ανθολόγιο Γ΄ Δ΄ ) Συνανάγνωση των δύο κειμένων (ομόθεμα)

39

40

41

42

43 Ετοιμασία θεατρικού έργου από παιδιά ( Στ΄3 ΚΕ΄Λεμεσού)
Ετοιμασία θεατρικού έργου από παιδιά ( Στ΄3 ΚΕ΄Λεμεσού) Tο Πολυτεχνείο Οι δημιουργοί του θεατρικού μας έργου

44 Οι ηθοποιοί μας Μαρία:Νεφέλη Άννα:Δέσποινα Αγγελική:Ειρένα
Μυρτώ:Μέριλην Τόνια:Ιωάννα Αντρέας:Φρίξος Φοιτητές: Α΄:Αλέξανδρος Β΄:Αντρέας Ευτυχίου Γ΄:Νικόλας Δ΄:Στάθης Ε΄:Αριάδνη Στ΄:Ντανιέλλα Ζ΄:Μαριάνθη Η΄:Κατερίνα

45 Οι σκηνοθέτες και οι σκηνογράφοι μας
Σκηνοθέτες: Αντρέας Μαρκουλής Ιάκωβος Σκηνογράφοι: Αιμιλία Αριάδνη Κλαούντια Κωνσταντίνα Νεοφύτου Μέριλην

46 Oι κατασκευαστές αφισών και οι συγγραφείς του έργου μας
Κατασκευαστές αφισών: Άννα-Μαρία Κωνσταντίνα Χατζηφλουρέντζου Δέσποινα Συγγραφείς:

47 Οι ενδυματολόγοι και οι κομμώτριές μας
Ενδυματολόγοι: Νεφέλη Ειρένα Ντανιέλλα Ιωάννα Νικόλας Αντρέας Ευτυχίου Κομμώτριες: Δέσποινα Κατερίνα

48 Oι χορογράφοι μας και η επιλογή μουσικής
Χορογράφοι Ξένια Αντρέας Ευτυχίου Μαριάνθη Θανάσης Μουσική επένδυση Άννα-Μαρία Κωνσταντίνα Χ.

49 ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1η Σκηνή: ( Στο σπίτι ) ( Η Μαρία και η Άννα κάθονται στο σαλόνι. Ο Αντρέας περπατάει ανήσυχος ) Έδω θα ακούγεται και το ραδιόφωνο που θα συνδέεται με το Πολυτεχνείο. « Εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων φοιτητών ... και σημαίνει η ώρα της λευτεριάς. Αντρέας : Που να βρίσκεται ο Παύλος ; Μαρία : Άραγε να είναι στο Πολυτεχνείο ; Άννα : Και αυτή η φωνή του αγοριού που λέει και ξαναλέει : Εδώ Πολυτεχνείο . Εδώ Πολυτεχνείο ... πόσο μοιάζει με τη φωνή του Μάνου . Μαρία : Θα πάω το μεσημέρι να δω τι γίνεται . 2η Σκηνή: ( Στο δρόμο ) ( Πολλοί φοιτητές φωνάζουν συνθήματα, ο λαός δίνει φαγητό, τρέχει πάνω κάτω, η Μαρία παρακολουθεί φοβισμένη ) Ά Φοιτητής: Συμπαρασταθείτε μας . Θέλουμε τη βοήθεια σας . 3η Σκηνή: ( Στο σπίτι ) ( Η Μαρία γυρίζει σπίτι συγκινημένη και ενθουσιασμένη ). Άντρέας: Βρήκες τον Παύλο ; Μαρία: Αντρέα έπρεπε να κατεβείς κι εσύ, να δεις αυτά τα παιδιά . Κρεμασμένα από τα κάγκελα τραγουδούσαν « Πότε θα κάνει ξαστεριά ». Κανένας δε θα τολμήσει να τους αγγίξει . Να δεις που η χούντα δε θ’ αντέξει, θα γκρεμιστεί.Όλη η Αθήνα ξεσηκώθηκε . Πρέπει να τους βοηθήσουμε . Αγγελική, έλα να φτιάξουμε ένα δέμα . Θα βάλουμε ό,τι έχουμε στα ντουλάπια μας : ζάχαρη, καφέ, κονσέρβες, ρύζι . Έχουμε φρούτα ; Άννα, κατέβα στο μανάβη κι αγόρασε φρούτα και μπισκότα από τον μπακάλη . Δρόμος σου είναι, Αγγελική, φεύγοντας πέρασε και δώσε το δέμα στα παιδιά . Το φωνάζουν από τον τηλεβόα, έχουνε ανάγκη τρόφιμα . Θα ξεκουραστώ λιγάκι και θα κατεβώ ξανά . Συμφωνήσαμε με την Τόνια και τη φίλη της, τη Μυρτώ να πάμε »... ( Η Άννα και η Αγγελική βοηθούν την Μαρία ). 4η Σκηνή: ( Στο δρόμο ) ( Οι Φοιτητές και ο λαός στους δρόμους . Τα παιδιά, η Μυρτώ και η Τόνια συναντιούνται στο δρόμο ). Β´ Φοιτητής: Ελληνικέ λαέ, πρέπει να μας συμπαρασταθείς , πρέπει να συνεχίσεις τον αγώνα μας . Κι αν αυτή τη στιγμή μας πιάσουνε, κι αν αυτή τη στιγμή μας σκοτώσουν, ναι, δε φοβόμαστε να πεθάνουμε, όταν θα πεθάνουμε ελεύθεροι . Έλληνες, πρέπει να μάθετε πως τα παιδιά σας γεννήθηκαν ελεύθερα . Γ´ Φοιτητής: Έλληνες, τα τανκς αυτή τη στιγμή έχουν στραφεί με τις μπούκες των κανονιών τους προς το Πολυτεχνείο . Οι φοιτητές έχουν ξεκουμπώσει τα πουκάμισα τους και δείχνουν τα στήθια τους . Το μόνο όπλο που έχουν προς τα τανκς . Δ´ Φοιτητής: Έλληνες, ακόμη το Πολυτεχνείοείναι ελεύθερο . Αν δε συμμεριστείτε αυτό τον αγώνα μας, θα χαθεί η Ελλάδα μας . Ε´ Φοιτητής: Ελληνικέ λαέ, πρέπει να μας συμπαρασταθείς . Σήμερα, αυτή τη στιγμή πώς είναι δυνατόν να κοιμηθείς όταν τα τανκς στέκουν μπροστά στις πύλες του Πολυτεχνείου και σημαδεύουν τα παιδιά σου; ΣΤ´ Φοιτητής: Ποια παιδιά έχουν ξεκουμπώσει τα πουκάμισά τους και περιμένουν τις σφαίρες; Τα παιδιά της Αθήνας , τα δικά μας παιδιά . Ζ´ Φοιτητής: Θέλουμε ορθοπεδικούς . Έχουμε πληγωμένους . Χρειαζόμαστε φάρμακα , χρειαζόμαστε ενέσεις μορφίνης , έχουμε πληγωμένους και θέλουμε γιατρούς . Η´ Φοιτητής: Εδώ Πολυτεχνείο, θα διακόψουμε για λίγο τη μετάδοση των ειδήσεων . Μόλις μάθουμε νέα , θα επικοινωνήσουμε πάλι μαζί σας . Μείνετε στους δέκτες σας , στο ίδιο μήκος κύματος . Ρόλοι: Μαρία: Νεφέλη Άννα: Δέσποινα Αγγελική: Ειρένα Μυρτώ: Μαίριλην Τόνια: Ιωάννα Αντρέας: Φρίξος Φοιτητές: Α΄ :Αλέξανδρος Β΄: Αντρέας Ευτυχίου Γ΄: Νικόλας Δ΄: Στάθης Ε΄: Αριάδνη Στ΄: Ντανιέλλα Ζ΄: Μαριάνθη Η΄: Κατερίνα Δακτυλογράφοι: Άννα- Μαρία και Κωνσταντίνα Σεναριογράφοι : Τα παιδιά της Στ΄3

50 ΛΙΜΕΡΙΚ Τα  λίμερικ  μπορούμε  να  πούμε  ότι  είναι  μικρά  πεντάστιχα ποιηματάκια  που  συνδυάζουν  το  λογικό  με  το  παράλογο. Ένα  καλό  παιχνίδι  που  θα  χρησίμευε  πολύ  στη  διδασκαλία  του  επιθέτου.  Σύμφωνα με το Rodari , είναι ένα είδος του «παράλογου» συστηματοποιημένο και κωδικοποιημένο. Tο θεωρεί ως ιδανικό ποιητικό είδος στη σχολική τάξη, τόσο ως ακρόαση, απαγγελία-αποδοχή όσο και ως τρόπο δημιουργικής έκφρασης από τα παιδιά. Προέλευση: Αγγλική Παιδική Λογοτεχνία, με ρίζες από παραδοσιακές – λαϊκές ποιητικές φόρμες (nursery rhymes).

51 Edward Lear Tο έργο του Edward Lear “The book of Nonsence”, 1846 («Το βιβλίο των ανοησιών») θεωρείται πρωτοπόρο στο είδος. Πρόκειται για α-νοηματικά /άλογα ποιηματάκια που συνοδεύονται από εικονογράφηση του Lear. Το έργο αυτό πρόσφερε στην Ποίηση μια ανάλαφρη, παιχνιδιάρικη διάσταση και μια πρωτόγνωρη ελευθερία.

52 Ένας άντρας απ’ τη Χάγη Με το νου τρέλες παράγει Κι έφτιαξε ένα μπαλόνι Στο φεγγάρι είχε τιμόνι Ο πλανεμένος άντρας απ’ τη Χάγη. Λίμερικ του Edward Lear (μτφρ. Γ. Ευθυμιάδης), Έναν παράξενο άντρα από τη Δύση Με στολισμένο ρούχο είχανε ντύσει Τον ρωτούσανε «Σου κάνει;» Κι απαντούσε «Σα φουστάνι!» Ο δύστροπος ο άντρας απ’ τη Δύση

53 Δομική προσέγγιση του λίμερικ
Το λίμερικ ως ποιητική μορφή είναι ένα πεντάστιχο ποίημα της μιας στροφής που ακολουθεί ένα συγκεκριμένο είδος ομοιοκαταληξίας. Στίχοι: 1ος -2ος και 5ος, 3ος – 4ος (ΑΑΒΒΑ) Τα σχήματα λόγου που κυριαρχούν είναι: το παράδοξο, η υπερβολή, το αδύνατον η ειρωνεία (είτε διάχυτη είτε συμπυκνωμένη στο επίθετο του τέλους). (Δημήτρης Κόκκινος)

54 Δομή του λίμερικ Ένα κυρίαρχο στοιχείο που χαρακτηρίζει το λίμερικ ως είδος είναι το γεγονός ότι ακολουθεί μια συγκεκριμένη αφηγηματική δομή. 1ος στίχος: παρουσίαση πρωταγωνιστή (φύλο, ηλικία, καταγωγή) 2ος στίχος: δράση, ιδιαιτερότητα του πρωταγωνιστή 3ος στίχος: εξέλιξη της δράσης 4ος στίχος: αντίδραση των άλλων ή συνέπειες της δράσης 5ος στίχος: Επανάληψη του πρώτου στίχου με την προσθήκη ενός χαρακτηρισμού που σχολιάζει τον πρωταγωνιστή και συνοψίζει το χαρακτήρα του. (Δημήτρης Κόκκινος)

55 Λίμερικ από το Ανθολόγιο Α΄-Β΄
Λίμερικ από το Ανθολόγιο Α΄-Β΄ Ο Σεφέρης συνήθιζε να ζωγραφίζει τα λίμερικ. Μια γενική διαπίστωση σχετικά με τον τρόπο γραφής τους είναι πως ο Σεφέρης σέβεται και υιοθετεί το είδος που καθιέρωσε ο Lear.

56 Δραστηριότητα παραγωγής λόγου

57 H  σύνθεση  λίμερικ είναι ένα καλό παιχνίδι που θα χρησίμευε  πολύ  στη  διδασκαλία  του  επιθέτου. 
Αφού  χωριστούν  τα  παιδιά  σε  ομάδες  ή  σε  ζευγάρια, δίνουμε  σε  κάθε ομάδα ένα   σακουλάκι  με  καρτέλες επιθέτων από το κείμενο,  όπως:  γαλανομάτης, ψηλός, ευγενικός, παράξενος, ασημένιος, ασάλευτος, κρύος. Σκοπός  του  παιχνιδιού  είναι  η  κάθε  ομάδα  να  δημιουργήσει  λίμερικ  χρησιμοποιώντας   τα  επίθετα  από  το  σακουλάκι  σε  όποια  παραλλαγή  θέλει  μέσα  σε  καθορισμένο   χρόνο. Στο τέλος η κάθε ομάδα  απαγγέλει τα λίμερικ που συνέθεσε, δίνοντας έμφαση στο τελικό  επίθετο.

58 Λίμερικ Ήταν μια γριά απ’ την Πορτογαλία Που ΄θελε να πάει στη Γαλλία
Ήτανε πολύ στριμμένη Και την βρήκαν πεθαμένη Τη μουρλόγρια απ’ την Πορτογαλία Ήταν ένα γεροντάκι Που ‘χε να μικρό παπάκι Όλη μέρα τραγουδούσε Σε κοιτούσε και γελούσε Αυτό το χαζό γεροντάκι Ήτανε μια Ιταλίδα Κι η ξαδέλφη της Αγγλίδα Κάθε μέρα συναντιούνταν Τις κοιτούσες που χτυπιούνταν Οι κουτές Αγγλίδα κι Ιταλίδα. Μάριος Πετρίδης, Στ΄τάξη

59 Τι είναι τα χαϊκού Τα χαϊκού είναι είδος ποίησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκατο έκτο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του εικοστού. Στην αυθεντική στιχουργική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιήματα από 17 συλλαβές σε ένα ενιαίο στίχο. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα και σοφία, που εκφράζονται με λυρική, ή άλλοτε, χιουμοριστική διάθεση, ενώ  συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων, ενώ το νόημα κάποιες φορές αποκτά δευτερεύουσα σημασία. Τα ρήματα χρησιμοποιούνται, συνήθως, σε χρόνο ενεστώτα για να αποδώσουν την αίσθηση, το συναίσθημα και τη διάθεση μιας παροντικής στιγμής.

60 Χαϊκού στα νέα βιβλία (Γλώσσα Γ΄, α΄ τεύχος, τετράδιο εργασιών, σ.68)

61 Τα χαϊκού στην Ιαπωνία  Ο γνωστότερος Ιάπωνας ποιητής των χαϊκού ήταν ο  Ματσούο Μπασό (Matsuo Basho, ). Το πιο φημισμένο από όλα τα χαϊκού είναι δικό του:    Λίμνη παλιά     μέσα ο βάτραχος πηδά.    Ο ήχος του νερού .

62 Το χαϊκού στην Ελλάδα… Αρχές του 20ου αιώνα, με τη διάδοση του είδους στην Ευρώπη, εμφανίζονται στην Ελλάδα τα πρώτα θεωρητικά κείμενα για την ιαπωνική ποίηση.    Τώρα σηκώνω μια νεκρή πεταλούδα χωρίς φτιασίδι. Άδειες καρέκλες τ’ αγάλματα γύρισαν στ’ άλλο μουσείο. Γ. Σεφέρης Όλος ο κόσμος  δεκαεφτά συλλαβές. Τραγούδα, μπορείς!  Γ. Μανιάτης  

63 Χαϊκού στα νέα βιβλία (Γλώσσα Γ΄, α΄ τεύχος, τετράδιο εργασιών, σ.68)

64

65

66 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ

67 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Σημειώσεις από το σεμινάριο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Διδακτική της λογοτεχνίας στη Δημοτική Εκπαίδευση, θεωρία και πράξη» (Μαρία Παπαλεοντίου) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΑΠΣ) της Ελληνικής Γλώσσας για το Δημοτικό Σχολείο 2003 ΦΕΚ 303 τευχ. Β΄/ Ματσαγγούρας Ηλίας, Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου. Ή αφού σκέπτονται γιατί δεν γράφουν; Γρηγόρης, Αθήνα 2001. Ροντάρι Τζ., Γραμματική της φαντασίας, Μεταίχμιο, Αθήνα 2001. Γλώσσα Α΄- Στ΄Δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή- Τετράδιο Εργασιών, ΟΕΔΒ, Αθήνα Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Γ&Δ Δημοτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α&Β Δημοτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε&Στ Δημοτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα Καρακίτσιος Ανδρέας, Σύγχρονη Παιδική Ποίηση, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Αθήνα 2004. Η διδασκαλία της Λογοτεχνίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο με διδακτικά παραδείγματα,