IOYNIOΣ 1944 Εκείνη την χρονική περίοδο πολλοί κάτοικοι της περιοχής ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση.

Παρουσίαση με θέμα: "IOYNIOΣ 1944 Εκείνη την χρονική περίοδο πολλοί κάτοικοι της περιοχής ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2

3

4

5 IOYNIOΣ 1944

6 Εκείνη την χρονική περίοδο πολλοί κάτοικοι της περιοχής ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας, ενώ το Γ΄ Ράιχ είχε υποστεί σημαντικές ήττες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

7 Σάββατο 10 Ιουνίου 1944 Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά.  Ξημέρωνε μια ακόμα μέρα εργασίας και ελπίδας. Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Τέσσερις μέρες πριν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας. "Ένας Γερμανός σκοτωμένος - πενήντα Έλληνες, δέκα Γερμανοί - ένα χωριό"

8 Ήθελαν να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους ώστε να πάψουν να ενισχύουν τις οργανωμένες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στην περιοχή. Έτσι στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εκείνο το φοβερό πρωινό μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με γερμανούς στρατιώτες (2ος λόχος του 2ου τάγματος του 7ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας των Ες - Ες με έδρα την Λιβαδειά), ξεκίνησε από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση προς το Δίστομο. Από αυτά τα δύο πρώτα που προπορεύονταν αρκετά, ήταν Ελληνικά επιταγμένα, γεμάτα με Γερμανούς στρατιώτες ντυμένους μαυραγορίτες. Αυτοί θα πρωτοχτυπούσαν τους αντάρτες που ανύποπτοι θα πλησίαζαν τα αυτοκίνητα, και θα ενισχύονταν από τη γερμανική δύναμη που θα ακολουθούσε.

9 ΟΙ Γερμανοί από τον Καρακόλιθο και μετά σκορπούν το θάνατο
ΟΙ Γερμανοί από τον Καρακόλιθο και μετά σκορπούν το θάνατο. Σκοτώνουν πέντε και συλλαμβάνουν ως ομήρους δώδεκα αγρότες , ενώ θέριζαν. Στη διασταύρωση Διστόμου - Αράχωβας συναντιούνται με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς στρατιώτες που έρχονταν από την Άμφισσα, με κατεύθυνση προς το Δίστομο.

10

11 Μπαίνουν στο Δίστομο. Οι κάτοικοι είναι ανυποψίαστοι. Βλέποντας όμως τους ομήρους ανησυχούν. Η φάλαγγα ήταν πρωτόφαντα μεγάλη. O επικεφαλής καλεί τον Πρόεδρο και τον παπά τον χωριού, από τους οποίους ζητά πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή. Μη μπορώντας να μάθουν, αφού τοποθέτησαν στα υψώματα, γύρω από το χωριό, φυλάκια για τον έλεγχο και εκφοβισμό, επιδίδονται σε λεηλασίες.

12 Προς το Στείρι… Πριν τις 12:00 το μεσημέρι, 4 γερμανικά και 2 επιταγμένα ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς, για να μην κινήσουν υποψίες , έφυγαν από το Δίστομο με προορισμό το Στείρι, με σκοπό να συνεχίσουν και εκεί τα ίδια (βιαιοπραγίες, εκφοβισμό και εκτελέσεις του πληθυσμού).

13 Εν τω μεταξύ… Το ίδιο πρωινό του Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944, οι δυνάμεις του 11ου Λόχου , 3ου Τάγματος , 34ου του ΕΛΑΣ με Διοικητή τον Λοχαγό Χριστόφορο, παίρνοντας εντολή, έφυγαν από το Κυριάκι και κατέβηκαν στο Στείρι, περιμένοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των Γερμανών που πλησίαζαν την περιοχή, με σκοπό την τρομοκράτηση και εκφοβισμό του πληθυσμού του Διστόμου, αλλά και του Στειρίου και του Κυριακίου . Οι αντάρτες, φτάνοντας στο Στείρι, επέλεξαν το κατάλληλο σημείο, στήνοντας ενέδρα με τρεις διμοιρίες, στη θέση Λιθαράκι 1,5 χιλιόμετρο πριν το χωριό, περιμένοντας τους Γερμανούς.

14 Οι Έλληνες είχαν 15 νεκρούς.
Η ΜAΧΗ ΤΟΥ ΣΤΕΙΡIΟΥ… Η μάχη κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι , αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση . Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί άνδρες, μεταξύ αυτών και ένας αξιωματικός (Τeo) που εκτελούσε χρέη μεταφραστή, ο οποίος μεταφέρθηκε τραυματισμένος και πέθανε στο Δίστομο . Από τα δύο πρώτα αυτοκίνητα σώθηκαν ένας στρατιώτης και ένας οδηγός. Οι Έλληνες είχαν 15 νεκρούς.

15 'Υστερα από τη συμπλοκή η Γερμανική φάλαγγα επέστρεψε στο Δίστομο
'Υστερα από τη συμπλοκή η Γερμανική φάλαγγα επέστρεψε στο Δίστομο. Αμέσως εκτελεί τους 12 ομήρους μπροστά στο Δημoτικό Σχολείο. (φωτο δεξιά)

16 Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου
 Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου. Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους. Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες, εφ' όπλου λόγχη. Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν και βιάζουν. Γυναίκες, άνδρες, παιδιά, γέροι, γριές ακόμα και βρέφη λίγων ημερών πέρασαν από τον ίδιο τρομακτικό Γολγοθά. Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν. Νέοι Ηρώδεις οι εκπολιτιστές του Χίτλερ μακελεύουν τα παιδάκια του Διστόμου.

17 Στο Δίστομο έγιναν αυτά. Θα γίνονταν κι άλλα
Στο Δίστομο έγιναν αυτά. Θα γίνονταν κι άλλα. Μα ήρθε η νύχτα και οι δολοφόνοι φοβήθηκαν και έφυγαν. Τώρα στο χωριό απλώνεται η γαλήνη του Νεκροταφείου για πολλή ώρα. Μα σιγά - σιγά ξύπνησε το Δίστομο. Και τότε ακούστηκαν οι θρήνοι των παιδιών που έρημα κλαίγαν τους γονείς τους και οι γόοι των γερόντων. Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παραφρόνησαν, μπροστά στη φρίκη που έζησαν.

18 «Γιατί τους σκότωσαν;»
Μέσα στη νύχτα, μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους, προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά. 'Ενα καραβάνι παιδιών που γύρευε ένα ανθρώπινο χέρι για να σκουπίσει τα δάκρυα από τα μουτράκια τους και να δώσει απάντηση στο ερωτηματικό: «Γιατί τους σκότωσαν;»

19

20 Κείνο το θανατερό βράδυ του Ιούνη, στα ματωμένα χωμάτινα σοκάκια του χωριού, βρήκε τα πτώματα ξεκοιλιασμένα, έρημα, μοναχικά. Μόνο το αεράκι τους χάιδευε τα μαλλιά. Δίπλα τους λίγα σκυλιά που γλύτωσαν τις σφαίρες, σαν ακοίμητοι φρουροί αλυχτούσαν πονεμένα, ενώ ο ουρανός από το απόγευμα γέμισε με ένα σύννεφο από κοράκια που μύρισαν τσιμπούσι….

21 Οι ζωντανοί αλλόφρονες
Οι ζωντανοί αλλόφρονες. Ο προαιώνιος νόμος απαιτούσε να μοιρολογήσουν και να θάψουν τους δικούς τους. Όμως η φρίκη και ο τρόμος μήπως ξαναγυρίσουν οι ναζί, τους έστειλε με την ψυχή στο στόμα σε ρουμάνια, μαντριά και κοντινές σπηλιές. Την άλλη μέρα, με την ψυχή στο στόμα, άρχισαν να ξεμυτίζουν ολοφυρόμενοι, με πόνο που για πολλούς δε λέει να φύγει… (ούτε η αιώνια καταισχύνη για το ναζισμό και το ανθρώπινο κτήνος…)

22

23 Τα παιδιά της, κρυμμένα στο βαρέλι, ανακαλύπτονται και γαζώνονται.
Η μάνα, τρελή από τον πόνο, περνά ώρες, θρηνώντας απάνω στο τρύπιο από τις σφαίρες βαρέλι. 

24 Σύγχρονο έργο αναπαράστασης της σφαγής

25 Οι εκτελεσθέντες… Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly, ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά από λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.

26  Η μονάδα που ανέλαβε την απάνθρωπη αυτή επιχείρηση ήταν η 4η Μεραρχία Τεθωρακισμένων(PANZER) Γρεναδιέρων της Αστυνομίας των S.S. O Tεό που αναφέρεται ως αξιωματικός, πιθανότατα ήταν ο διερμηνέας τους και διερευνάται και η Ελληνική καταγωγή του. 

27 Μετά τον πόλεμο και την ήττα των Γερμανών, ο Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων που διέπραξαν το πανανθρώπινο έγκλημα του Διστόμου, Χάνς Ζάμπελ, συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε από τις Γαλλικές αρχές στην Ελλάδα. Ενώ, όμως, ήταν προφυλακισμένος και επρόκειτο να προσαχθεί σε δίκη, ζητήθηκε από την Κυβέρνηση της τότε Δ. Γερμανίας και εστάλη σ' αυτή, όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, παραμένει σήμερα ελεύθερος."

28 Ο λοχαγός των SS ,ο άνθρωπος που εκτέλεσε την εντολή και συνέταξε την σχετική ψευδή αναφορά ήταν ο εικονιζόμενος  Φριτς Λάουτενμπαχ  (Fritz Lautenbach) Η αναφορά του Lautenbach αμφισβητήθηκε άμεσα από τον, επίσης, αυτόπτη μάρτυρα της μυστικής αστυνομίας, Georg Koch, o οποίος συνόδευε την αποστολή.

29 μια φωτεινή στιγμή… μέσα στην κόλαση του αίματος και του τρόμου
Υπήρξε και μια φωτεινή στιγμή, η μοναδική μέσα σε αυτή την κόλαση αίματος και τρόμου, που σε κάνει πάντα να ελπίζεις στους ανθρώπους. Ένας γερμανός με αυτόματο ανεβαίνει τις σκάλες σπιτιού, βλέπει έντρομους καμιά 15αριά ανθρώπους να περιμένουν το τέλος. Τους γνέφει να σωπάσουν, λέει τη λέξη «καπούτ» και πυροβολεί πάνω από τα κεφάλια τους. Τους φάνηκε δακρυσμένος. Βγαίνει χτυπώντας δυνατά την πόρτα, κατεβαίνοντας σκοτώνει ένα σκυλί, και λέει σε μια ομάδα που ερχόταν, δείχνοντας το σπίτι, κάτι που φάνηκε ότι περιείχε τη λέξη «καπούτ». Η ομάδα έφυγε, οι χωριανοί γλίτωσαν… (Αυτές ήταν λίγες μόνο σκηνές από την ανείπωτη σκληρή τραγωδία, από την απόλυτη φρίκη που έζησε το Δίστομο το ’44. Ευτυχώς- όσο είναι ευτυχώς- ήταν μέρες θερισμού, οι χωρικοί βρίσκονταν στα σταροχώραφα. Αλλιώς τα θύματα θα ήταν περισσότερα).

30

31 Μαρτυρίες…  Η γραφή του λογοτέχνη Τάκη Λάππα, λίγες μέρες μετά τη σφαγή, διέσωσε τη μνήμη: Τρίχρονο αγόρι ο Νίκος Σφουντούρης, το λόγχισαν, το ξεκοίλιασαν και πέρασαν τα σπλάχνα του γύρω στο λαιμό του, αφού πρώτα σκότωσαν τους γονείς του, έκοψαν το δάχτυλο του νεκρού πατέρα του για να πάρουν το δαχτυλίδι και έβγαλαν τα χρυσά δόντια τη νεκρής μάνας του… Ζευγάρι εξηντάρηδων οι συγγενείς τους, Γιάννης και η Πετρούλα Σφουντούρη, έβλεπαν το σπίτι τους λαμπάδα. Όταν τους παρακάλεσαν να πάρουν τα λίγα υπάρχοντά τους, τους χτύπησαν μέχρι λιποθυμίας και γελώντας, τους πέταξαν μέσα στη φωτιά όπου κάηκαν ζωντανοί…

32

33

34 Μαρτυρίες… Στο σπίτι του παπά Σωτήρη, όπου μάζεψαν καμιά 15ριά, τους γάζωσαν μαζικά. Η παπαδιά εξιστορεί: «Εγώ τη στιγμή που μας βάλανε στο τουφεκίδι βύζαινα το κοριτσάκι μου, ενός χρόνου. Μου ρίξανε τρεις σφαίρες. Η μια μου χάλασε το ζερβί χέρι, η άλλη με πήρε ξώπετσα κάτω από τ’ αυτί. Η τρίτη χτύπησε τη Μαργαρίτα μου. Της άνοιξε το κεφάλι κι, όπως την κράταγα στην αγκαλιά μου, τα μυαλά της πεταχτήκανε στα μούτρα μου»…

35

36 Μαρτυρίες… Ένας νέος ξεψυχά λαβωμένος στο κατώφλι του σπιτιού του, ο Μήτσος Γιωργακός. Τρέχουν κλαίγοντας η μάνα του και οι δυο αδελφές του, Γιαννούλα και Ουρανία, βλέποντας τον νεκρό, για να τον βάλουν μέσα. Τις γαζώνουν με σφαίρες. Τον πατέρα τον είχαν σκοτώσει στο χωράφι…

37

38 Μαρτυρίες… Σε ένα κατώι είναι κλεισμένοι χωριανοί για να κρυφτούν. Οι γερμανοί τους βρίσκουν και τους γαζώνουν. Πυροβολούν και τα βαρέλια με κρασί, και φεύγουν. Χύνεται το κρασί, τσούζει τις πληγές ενός μικρού, βάζει τα κλάματα, οι γερμανοί γυρίζουν, βλέπουν το παιδί και το πυροβολούν στο κεφάλι. Φεύγουν γελώντας. Ένας επέζησε και τα εξιστόρησε…

39

40 Μαρτυρίες… Μια έγκυο, τη Διαμάντω Ζάκκα, και τον άντρα της, τους σκοτώνουν σπίτι τους με αυτόματο. Ανοίγουν με λόγχη την κοιλιά τη Διαμάντως, βγάζουν το έμβρυο, το ποδοπατάνε και το λιώνουν… Παραδίπλα στο σπίτι του Γιάννη Τσεκούρα, συγγενείς είχαν μαζευτεί για μνημόσυνο. Τα αυτόματα κροτάλισαν, τα πτώματα έγιναν σωρός πνιγμένα στο αίμα… Σε άλλο σπίτι τους εβδομηνταπεντάρηδες γέρους, τον Αγγελή και τη Θεοφανή Κοκκίνη, τους κόβουν το κεφάλι με μπαλτά…

41

42 Μαρτυρίες… Σε άλλο σπίτι βρίσκουν τη Φροσύνη Σταθά, που βύζαινε το αβάπτιστο βρέφος της, εφτά μηνών. Τη σκοτώνουν ενώ το ανίδεο βρέφος εξακολουθεί να βυζαίνει τη νεκρή. Κόβουν από το βυζί τη ρώγα της μάνας που απομένει στο στόμα του βρέφους, και ύστερα το στραγγαλίζουν. Με τη λόγχη ανοίγουν την κοιλιά του, βγάζουν τα σπλάχνα του και τα περιτριγυρίζουν στο λαιμό του. Το άλλο παιδάκι της οικογένειας, τον Γιάννη, τριών χρόνων, το σκοτώνουν και με την μπότα τους του λιώνουν το κεφάλι. Η πεντάχρονη κόρη Ελένη κρύβεται να σωθεί, την ανακαλύπτουν, της ανοίγουν την κοιλιά με την ξιφολόγχη και την πετάνε στο δρόμο…

43

44 Μαρτυρίες… Στου Ν. Κουτριάρη σκοτώνουν τα τέσσερα παιδιά του. Στα δύο πρώτα τους ανοίγουν την κοιλιά. Τη Μαριέττα Φιλίππου, έγκυο, την ξεκοιλιάζουν με μαχαίρι, βγάζουν το έμβρυο και λογχισμένο το πετάνε από το παράθυρο. Την ίδια την αφήνουν να αργοπεθαίνει μαρτυρικά χωρίς να της δώσουν τη λυτρωτική χαριστική βολή…

45

46 Μαρτυρίες… Τον μικρό Στάθη Σταθά, έξι χρόνων, τον βρίσκουν μόνο του στο σπίτι. Τον βασανίζουν άγρια. Με μαχαίρι κόβουν τις σάρκες του στα μπούτια και τον αφήνουν να πεθάνει στραγγίζοντας από αίμα… Στα παιδιά του Σταθά, την Ελένη πέντε χρόνων και τον Γιάννη τριών, τους κόβουν με μαχαίρι το λαιμό, ενώ το τριμηνίτικο βρέφος το λογχίζουν πολλές φορές και το αφήνουν στην κούνια του…

47

48 Μαρτυρίες… Στο σπίτι του Λουκά Σταύρου, ανάπηρου του ελληνοϊταλικού πολέμου, τους σκοτώνουν όλους. Την τετράχρονη κόρη του Παναγιώτα, αφού τη βασανίζουν, της κόβουν το κεφάλι… Η Λουκούλα Μπάρλου με τα δυο της παιδιά στην αγκαλιά, τρέχει να κρυφτεί. Τη βλέπουν οι ναζί, τη γαζώνουν, πέφτει στο χώμα, όλοι νεκροί…

49

50 Μαρτυρίες… Την οικογένεια Λιάσκου, πεθερός, νύφη, δυο εγγονάκια, τους κομματιάζουν. Τα δυο παιδάκια, Νικόλας πέντε και Δημήτρης ενός χρόνου, βρέθηκαν σε φρικτή κατάσταση. Δεν υπήρχε χέρι ή κεφάλι στη θέση του…

51

52 Από το βιβλίο του Γιάννη Μπασδέκη "ΔΙΣΤΟΜΟ"
Από το βιβλίο του Γιάννη Μπασδέκη "ΔΙΣΤΟΜΟ"  "Οι βιαιότητες συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες με ιδιαίτερη αγριότητα όπου οι Χιτλερικοί πλιατσικολόγησαν ότι είχε απομείνει όρθιο. Στις 26 Ιουνίου επανέρχονται με αποκορύφωμα τον ομαδικό βιασμό μιας 50χρονης τυφλής και πνευματικά ανάπηρης γυναίκας. Αφού την χτυπούν στο πρόσωπο με τον υποκόπανο σπάζοντάς της τα δόντια και αναίσθητη όπως είναι, ξεσπούν επάνω της, το βρώμικο σαρκικό πάθος τους". 

53

54 Μαρτυρίες… Η Ασήμω Σωτηρίου κάθεται στο τζάκι καθώς ακούει τους γερμανούς να ανεβαίνουν τη σκάλα. Κρύβει τον εγγονό της κάτω από τα μακριά χωριάτικα φουστάνια της. Τη γαζώνουν και φεύγουν. Ο εγγονός επέζησε! (σ.σ. Η οικογένεια του γράφοντος δεν απέφυγε το σκοτωμό: Τη μάνα του πατέρα μου τη σκότωσαν. Την αδερφή του και το αβάπτιστο κοριτσάκι της, τις διαπέρασαν με ξιφολόγχη, έτσι όπως το κρατούσε στην αγκαλιά της…)

55

56

57 «Τόσο πυκνό το σκότος Πώς να ξεχάσω;» Αργύρης Σφουντούρης
«Τόσο πυκνό το σκότος Πώς να ξεχάσω;» Αργύρης Σφουντούρης

58

59

60

61

62 Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Διστόμου βρίσκεται στο κέντρο της κωμόπολης και έχει ευρήματα από την αρχαία Άμβρυσσο, τα Αντίκυρα και τη Μεδεώνα. Από τις ανασκαφές έχουν βρεθεί οινοχόες, όστρακα, ειδώλια, αγγεία, λήκυθοι κλπ. Το μουσείο είναι ανοιχτό καθημερινά, εκτός Σαββάτου.

63 ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΥΜΑΤΩΝ ΝΑΖΙΣΜΟΥ
Το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού βρίσκεται στην είσοδο της κωμόπολης του Διστόμου, κοντά στο Δημαρχείο με ομαλή και άνετη πρόσβαση. Διαμορφώθηκε το 2005, στο χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου και ο μέσος όρος επισκέψεων ανά μήνα είναι τα 150 άτομα. Στη πρόσοψη  υπάρχει αναθηματικό μαρμάρινο γλυπτό από τοπικό καλλιτέχνη ενώ στην είσοδο δεσπόζει η φωτογραφία της Διστομίτισσας Μαρίας Παντίσκα, διάσημης από τη δημοσίευσή της στο LIFE,αρ. τ. 10 στις

64 Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Life» στις 27 Νοεµβρίου του 1944, στη σελίδα 21. Ο τίτλος του κειμένου ήταν: «WHAT THE GERMANS DID TO GREECE» (Τι έκαναν οι Γερµανοί στην Ελλάδα) και η λεζάντα ανέφερε: «MARIA PADISKA STILL WEEPS, FOUR MONTHS AFTER THE GERMANS KILLED HER MOTHER IN MASSACRE AT THE GREEK TOWN OF DISTOMO» (Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, τέσσερες µήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη µητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο). Σημείωση: Η Μαρία Παντίσκα - Μίχα, απεβίωσε στις 12/3/2009 σε ηλικία 84 ετών. Ετάφη στο Δίστομο σε μια σεμνή τελετή που τίποτα δε μαρτυρούσε τη τεράστια συμβολική σημασία της σεπτής αυτής μορφής που απεικόνισε σε μια φωτογραφία τον απίστευτο πόνο που πέρασε η περιοχή μας, με τον αινιγματικό λυγμό που δεν έφυγε ποτέ από τα χείλη της.

65 Η πασίγνωστη φωτογραφία της μαυροφορεμένης γυναίκας από το Δίστομο έχει κάνει τον γύρο του κόσμου. Ποια είναι όμως η ιστορία της; Λίγους μήνες μετά τη Σφαγή, ο Dmitri Κessel, ανταποκριτής του περιοδικού «Life» επισκέφθηκε το Δίστομο για ρεπορτάζ. Τη στιγμή του κλικ της φωτογραφικής μηχανής η Μαρία Παντίσκα στέκεται όρθια μπροστά σε μια σκάφη και πλένει τα μαύρα ρούχα της στην αυλή.

66 ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΥΜΑΤΩΝ ΝΑΖΙΣΜΟΥ
Ο συνολικός χώρος του, που ανέρχεται σε 200 περίπου τ.μ. χωρίζεται σε 2 επίπεδα. Στον πρώτο όροφο είναι αναρτημένες σε ειδική αίθουσα, οι φωτογραφίες όλων των θυμάτων, καθώς και ειδικός χώρος φωτογραφίας του οστεοφυλακίου, που βρίσκεται ατόφιο στο ειδικό Μαυσωλείο  στο λόφο Κάναλες του Διστόμου. Στον προθάλαμο, υπάρχει ιστορικό υλικό εφημερίδων και περιοδικών εκδόσεων της εποχής με άρθρα φωτογραφίες και ντοκουμέντα. Σύντομα θα αναπτυχθεί στον ισόγειο χώρο και αίθουσα προβολής οπτικοακουστικού υλικού σχετικά με τη σφαγή. ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΥΜΑΤΩΝ ΝΑΖΙΣΜΟΥ Εγκαινιάσθηκε επί δημαρχίας Λουκά Παπαχρήσου, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, του οποίου η υπογραφή εμφαίνεται και στο βιβλίο επισκεπτών. Ποιήματα των κορυφαίων μας ποιητών Νικηφόρου Βρεττάκου και Δημήτρη Τσούρα, είναι αναρτημένα στο χώρο και ειδικά αφιερωμένα στη σφαγή του Διστόμου.

67 Ο ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΗ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ ΣΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ
Επιμνημόσυνη γονυκλισία Στους εκτελεσμένους του Διστόμου Δεν σας ξεχάσαμε Είναι η καρδιά μας ένα ευρύ πεδίο αναστάσεως. Δεν σας αφήσαμε άνιφτους και άντυτους, όλο αίματα, τρύπες και χώματα. Μάρτυς ο ήλιος μας δεν σας ξεχάσαμε ! Η καρδιά μας μεγάλωσε, απόχτησε ουρανό με σελήνη κι αστέρια δικά της, λαμπρά, για τους ήρωες, τους μάρτυρες τους αγίους της. Σκηνώσατε μέσα της κι υπάρχει απ’ όταν χάσατε εδώ τα παιδιά και τα σπίτια σας. Υπάρχετε μέσα κι έξω από μας, στα δέντρα που φυτέψατε και ψήλωσαν, άνθισαν, κάρπισαν μόνα τους, δίχως εσάς. Δεν σας ξεχάσαμε !... Κι αν δεν σας κάναμε αιώνιο τραγούδι δεν φταίμε εμείς. Σε τούτο τον τόπο είναι πολλά αυτά που το ύψος τους φαίνεται δύσκολα. Περιβλημένες από ένα πλατύγυρο φως καμωμένο από διάφανο αίμα οι μορφές σας, στέκουν πάνω απ’ την ποίηση. Δε χωράνε στη μουσική. Ούτε φθόγγοι ούτε λέξεις δεν φτάνουν να φτιάξουμε, ωραίο – ωραίο, καθώς θα της ταίριαζε, ένα ένδυμα στη θυσία σας. Αν μπορείτε ν’ ακούσετε τη σιωπή μας, ακούστε τη αδελφοί. Συγχωρέστε μας. Δεν σας ξεχάσαμε!

68

69

70 Μαυσωλείο Το Μαυσωλείο Διστόμου βρίσκεται στο λόφο στο δρόμο προς το Στείρι. Είναι έργο τέχνης του γλύπτη Στέλιου Τριάντη και η θέση του έχει την απαραίτητη επιβλητικότητα που απαιτείται. Δημιουργήθηκε σε ανάμνηση της θλιβερής επετείου της 10ης Ιουνίου του 1944 όταν οι γερμανοί σκότωσαν 218 κατοίκους του Διστόμου μεταξύ των οποίων γέρους, γυναίκες και αβάφτιστα μωρά παιδιά. Σε μαρμάρινη πλάκα είναι σκαλισμένα τα ονόματα των σφαγιασθέντων, ενώ τα οστά τους μεταφέρθηκαν εκεί το 1979. 

71

72

73 Μονή Οσίου Λουκά Η Μονή του Οσίου Λουκά βρίσκεται 3 χλμ. έξω από το χωριό Στείρι στην Βοιωτία. Ιδρύθηκε το 10ο αιώνα μ.Χ από τον μοναχό Λουκά, που ασκήτευσε εκεί. Κτισμένη στις πλαγιές του βουνού Ελικώνας αποτελείται από δύο ναούς, της Παναγίας Σταυροειδούς του 10ου αιώνα και του Οσίου Λουκά του 11ου αιώνα. Το πιο σημαντικό είναι η λαμπρότητα του κτίσματος με τα μοναδικά ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες που ιστορούν βίους Αγίων, της Παναγίας και του Χριστού κ.α. για τα οποία η μονή προστατεύεται σαν μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO. Είναι το μεγαλύτερο και ταυτόχρονα το καλύτερο μοναστηριακό του 10ου αιώνα στην Ελλάδα το οποίο φέρει έντονα βυζαντινά χαρακτηριστικά.

74