Η συμβολή των παιδαγωγικών προσεγγίσεων στην κατανόηση του φαινομένου της μάθησης Έλενα Ελληνιάδου.

Παρουσίαση με θέμα: "Η συμβολή των παιδαγωγικών προσεγγίσεων στην κατανόηση του φαινομένου της μάθησης Έλενα Ελληνιάδου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η συμβολή των παιδαγωγικών προσεγγίσεων στην κατανόηση του φαινομένου της μάθησης
Έλενα Ελληνιάδου

2 Μάθηση Μάθηση είναι η διαδικασία που υποβοηθεί τους οργανισμούς να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με μόνιμο τρόπο, ώστε η ίδια τροποποίηση να μη χρειαστεί να επαναληφθεί σε κάθε νέα ανάλογη περίπτωση. (Gagne: Essential of Learning for Instruction, 1975) Έλενα Ελληνιάδου

3 Διδασκαλία Σύνολο από προγραμματισμένες σκόπιμες ενέργειες που γίνονται από τον εκπαιδευτικό και το μαθητή, σκοπός των οποίων είναι η κατάκτηση της γνώσης από τον τελευταίο και η απόκτηση ποικίλων δεξιοτήτων που θα τον καταστήσουν ικανό να μαθαίνει διαρκώς να ανταποκριθεί με επιτυχία στις ανάγκες της ζωής και να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα. Έλενα Ελληνιάδου

4 Μάθηση & διδασκαλία Η μάθηση είναι συνδεδεμένη με το σχολείο χώρος αλληλεπίδρασης όπου μέσω διδασκαλίας διενεργείται η μάθηση Η μάθηση συμβαίνει ανεξάρτητα από τη διδασκαλία Αλλά και όπου υπάρχει διδασκαλία δεν πραγματοποιείται αναγκαστικά και μάθηση Η διδασκαλία δεν είναι μια μετάδοση πληροφοριών αλλά μία ενεργοποίηση των δυνάμεων του μαθητή(Gagne) Ο μαθητής μεταβάλλει τη διδασκαλία σε μάθηση και όχι ο εκπαιδευτικός Έλενα Ελληνιάδου

5 Μάθηση & διδασκαλία Όταν η διδασκαλία δεν επιτύχει, τότε οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν τόσο στην πλευρά του δασκάλου, όσο και στην πλευρά του μαθητή. Η μάθηση εξαρτάται από προϋποθέσεις τόσο εντός όσο και εκτός του μαθητή. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον δεν ισχύει η άποψη ότι η μάθηση εξαρτάται αποκλειστικά και υπόκειται στον απόλυτο έλεγχο του περιβάλλοντος. Υπεραπλουστεύει (και άρα διαστρεβλώνει) την ουσία της διδασκαλίας η αντίληψη ότι ο δάσκαλος απλώς προσφέρει και ο μαθητής από την πλευρά του απλώς αποδέχεται τις επιδράσεις της διδασκαλίας. Έλενα Ελληνιάδου

6 Παιδαγωγικές κατευθύνσεις
Αρχές 20ου αιώνα Συμπεριφοριστική Γνωστική Κοινωνικογνωστική Μέσα 20ου αιώνα Τέλη 20ου αιώνα Η μάθηση συνίσταται στην αλλαγή της συμπεριφοράς, ως αποτέλεσμα της ανταπόκρισης του ατόμου σε ένα ερέθισμα. Η μάθηση είναι η αλλαγή της γνώσης, που αποθηκεύεται στη μνήμη. Οι άνθρωποι μαθαίνουν αλληλεπιδρώντας και παρατηρώντας άλλους. Έλενα Ελληνιάδου

7 Οι κυριότερες παιδαγωγικές προσεγγίσεις
Συμπεριφορισμός (Behaviorism) Γνωστικές θεωρίες (Cognitivism) Κοινωνικογνωστικές θεωρίες (Social Learning Theory) Κονστρουκτιβισμός- Εποικοδομισμός (Social Constructivism) Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (Multiple Intelligences) Έλενα Ελληνιάδου

8 Συμπεριφοριστικές θεωρίες
Θεωρία της κλασικής εξαρτημένης μάθησης (Pavlov, Watson) Μάθηση με δοκιμή και πλάνη (Thorndike) Θεωρία συντελεστικής μάθησης (Skinner) Έλενα Ελληνιάδου

9 Γνωστικές Θεωρίες Μορφολογική Ψυχολογία
Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget) Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Αθροιστικό μοντέλο μάθησης (Gagne) Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π) Έλενα Ελληνιάδου

10 Κοινωνικογνωστικές θεωρίες
Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky) Κοινωνική μάθηση (Bandura) Λεκτική αυτοκαθοδήγηση (Meichenbaum) Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) – μετασχηματιστική μάθηση Ο εκπαιδευτικός οφείλει να αξιοποιεί τις παραπάνω θεωρίες στην παιδαγωγική πράξη συνθέτοντας τη δική του προσωπική θεωρία Έλενα Ελληνιάδου

11 Προσωπική θεωρία Όλοι έχουμε μία! Από εμπειρίες, κοσμοθεωρία, σπουδές
Είναι οι γνώσεις, στάσεις, αξίες, εμπειρίες που επηρεάζουν το διδακτικό μας έργο, υπεύθυνες για τις διδακτικές και μεθοδολογικές επιλογές μας (χαλαρές, συχνά αντιφατικές, ασυστηματοποίητες, όχι σπάνια αντιπαιδαγωγικές) Είναι ισχυρότερη από τις επίσημες θεωρίες Έλενα Ελληνιάδου

12 Η προσωπική θεωρία για τη σχολική τάξη
τις δυνατότητες του παιδιού, τον τρόπο μάθησης και ανάπτυξης, τα κίνητρα μιας συμπεριφοράς, την αποστολή του σχολείου, τη σχολική αίθουσα, την κατάταξη των μαθητών και τις διαπροσωπικές σχέσεις τους, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις μορφές πειθαρχίας. Οι επιλογές αυτές όμως, μπορεί να μην είναι απόλυτα συνειδητοποιημένες, ή να μην ανταποκρίνονται στη διδακτική πραγματικότητα Η συνειδητοποίηση, συστηματοποίηση και ο εμπλουτισμός της προσωπικής θεωρίας – μέσα από τη μελέτη των επιστημονικών θεωριών – καθώς και η άμεση συσχέτιση της με τη διδακτική πράξη. Έλενα Ελληνιάδου

13 Έλενα Ελληνιάδου

14 Συμπεριφορισμός Η μάθηση είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς
Επικεντρώνεται στην έκδηλη, εξωτερική, παρατηρούμενη συμπεριφορά Η βάση της μάθησης είναι βιολογική Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα μάθησης μέσω εξωτερικών συνδέσεων Ερεθίσματος  Αντίδρασης Τα αποτελέσματα είναι άμεσα, τα λάθη απλώς επισημαίνονται. Έλενα Ελληνιάδου

15 Για τους συμπεριφοριστές:
δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις νοητικές καταστάσεις των υποκειμένων τα «πιστεύω» τους, οι προσδοκίες τους, οι προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν είναι προσβάσιμα το μόνο που προέχει να γίνει είναι η περιγραφή της συμπεριφοράς και όχι η εξήγησή της Έλενα Ελληνιάδου

16 Συμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησης
ο συμπεριφορισμός δεν ενδιαφέρεται για την εσωτερική (τη νοητική) λειτουργία των υποκειμένων αλλά εστιάζει την προσοχή στην ανάλυση των χαρακτηριστικών εισόδου – εξόδου της ανθρώπινης συμπεριφοράς οι συνδέσεις ενισχύονται μέσω επαναλήψεων περισσότερες πιθανότητες επανάληψης οι θετικές (επιβράβευση) παρά οι αρνητικές (ποινή) συμπεριφορές [στοιχεία ανατροφοδότησης (feedback)] η συμπεριφορά διαμορφώνεται και ελέγχεται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ο συνειρμικός δεσμός μεταξύ Ε-Α είναι απαραίτητος για την πραγματοποίηση της μάθησης και κατά συνέπεια η κατάλληλη χειραγώγηση του μπορεί να επιφέρει τις επιθυμητές ή ανεπιθύμητες παρατηρήσιμες αλλαγές στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Έλενα Ελληνιάδου

17 Ο Οργανισμός θεωρείται «μαύρο» κουτί
συμπεριφορισμός Οργανισμός Αντίδραση Ερέθισμα Σύνδεση S-R (stimulus-reactio, ερέθισμα-αντίδραση) Ο Οργανισμός θεωρείται «μαύρο» κουτί Έλενα Ελληνιάδου

18 Ivan Pavlov ( ) Ivan Pavlov Ο Ρώσος φυσιολόγος Ivan Pavlov ερεύνησε τα αντανακλαστικά που αποκτώνται με τη μάθηση (επίκτητα) και δημιουργούνται με αυτόματο τρόπο μέσω κάποιας μαθησιακής διαδικασίας. Τα πειράματα του έγιναν με ζώα, και το πιο χαρακτηριστικό είναι το πείραμα με το σκύλο Έλενα Ελληνιάδου

19 Κλασική υποκατάσταση Θα μάθει ο σκύλος να συνδέει ένα βιολογικό χαρακτηριστικό με ένα ανεξάρτητο χαρακτηριστικό; Έλενα Ελληνιάδου

20 Κλασική εξάρτηση. Πριν την εξάρτηση, η τροφή στο στόμα του σκύλου προκαλεί έκκριση σιέλου, αλλά ένας ήχος - ένα ουδέτερο, δηλαδή, ερέθισμα - δεν την προκαλεί. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της εξάρτησης, ο ήχος συνδυάζεται επανειλημμένα με τη τροφή. Αφού έχει συντελεστεί η κλασική εξάρτηση ο ήχος από μόνος του λειτουργεί ως ένα εξαρτημένο ερέθισμα προκαλώντας έκκριση σιέλου. Έλενα Ελληνιάδου

21 Έλενα Ελληνιάδου

22 John Watson ( ) Ο John Watson εφάρμοσε τη θεωρία του Pavlov της κλασικής εξάρτησης σε πειράματα μ’ ένα νήπιο, τον μικρό Albert, αποδεικνύοντας πως τα συναισθήματα και οι φόβοι δεν είναι έμφυτοι αλλά μαθαίνονται. Η προσωπικότητα είναι το σύνολο των παρατηρήσιμων δραστηριοτήτων και είναι επίκτητη και ανανεώσιμη. Έλενα Ελληνιάδου

23 Η κλασική εξαρτημένη μάθηση είναι μορφή μάθησης κυρίως βιολογική
Η κλασική εξαρτημένη μάθηση είναι μορφή μάθησης κυρίως βιολογική. Προετοιμάζει τον οργανισμό για τη ζωή, βοηθάει την προσαρμογή του στο περιβάλλον. Δεν είναι ο μοναδικός τρόπος μάθησης. Συνηθίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία για εξαρτημένες αντιδράσεις (πιπίλα, η εκμάθηση της τουαλέτας), στη σχολική ηλικία για πολλές μνημονικές δεξιότητες ανακλαστικές κινήσεις της επαγγελματικής ζωής, την οδήγηση κλπ. Έλενα Ελληνιάδου

24 Edward Lee Thorndike (1879-1949) Μέθοδος δοκιμής και πλάνης (trial & error)
Στα πειράματα του γάτες τοποθετούνταν σ’ ένα κουτί και μάθαιναν σταδιακά να ανοίγουν την πόρτα και να φτάνουν την τροφή πατώντας το πετάλι. Εισήγαγε τον «νόμο του αποτελέσματος» (law of effect) Η σύναψη ερεθίσματος-αντίδρασης ενισχύεται όταν το αποτέλεσμα είναι ευχάριστο και οδηγεί στην επανάληψη. ο Thorndike ενδιαφέρεται για το αποτέλεσμα της αντίδρασης. Έλενα Ελληνιάδου

25 Μετά από συνεχείς δοκιμές οι γάτες μάθαιναν να ανοίγουν την πόρτα του κουτιού και να βγαίνουν έξω. Το σχήμα αυτό δείχνει το χρόνο που χρειάστηκε μια από τις γάτες του Thorndike για να βγει έξω από το κουτί. Έλενα Ελληνιάδου

26 Μορφές συντελεστικής μάθησης
Burhus Skinner η μάθηση επιτυγχάνεται με τη συνάφεια της συμπεριφοράς με τις συνέπειες της και όχι μέσα από την τοποχρονική σύνδεση της με κάποιες αντιδράσεις. Αντανακλαστική – συντελεστική συμπεριφορά Μορφές συντελεστικής μάθησης θετική ενίσχυση αρνητική ενίσχυση άμεση τιμωρία έμμεση τιμωρία απόσβεση Έλενα Ελληνιάδου

27 παραδείγματα του λειτουργικού κουτιού του Skinner
Όταν το ποντίκι πιέζει τον μοχλό ενισχύεται με μπαλίτσες από τροφή. Το περιστέρι πρέπει να χτυπήσει με το ράμφος του την τρύπα για να ενισχυθεί με τροφή. Έλενα Ελληνιάδου

28 σύστημα επικοινωνίας)
οι ενισχυτές ερεθίσματα που αυξάνουν ή μειώνουν την πιθανότητα επανάληψης μίας συμπεριφοράς. Ορίζονται από την επίδραση τους. Όταν επιβάλλουμε τους αρνητικούς ενισχυτές είναι θετική τιμωρία. Όταν τους καταργούμε είναι θετική ενίσχυση. ΕΙΔΗ ΕΝΙΣΧΥΤΩΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΘΕΤΙΚΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΙ (βιοφυσιολογικές ανάγκες) (προσφέρουν κάτι ευχάριστο στο σύστημα επικοινωνίας) (αφαιρούν κάτι δυσάρεστο από το Νερό Τροφή Ύπνος Τρυφερότητα Σεξουαλική ικανοποίηση Υλικοί Κοινωνικοί Δραστηριότητας Πληροφόρησης Μορφές αποστέρησης Αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων Γόητρο Δόξα Χρήμα Τιμή Ευφυΐα Έλενα Ελληνιάδου

29 Αρχές λειτουργικής μάθησης
Θετική και αρνητική ενίσχυση- αυξάνει ή μειώνει την πιθανότητα επανάληψης μιας συμπεριφοράς. Διάκριση/ γενίκευση συμπεριφοράς Διαμόρφωση συμπεριφοράς Τιμωρία, άμεση, έμμεση Απόσβεση Κοινωνικοί ενισχυτές Χρόνος και ενίσχυση – σχέδια ενίσχυσης (συνεχές και διακοπτόμενο, αμετάβλητο και μεταβλητό) Έλενα Ελληνιάδου

30 Δύο Είδη Τιμωρίας Στο ένα είδος τιμωρίας μια συμπεριφορά ακολουθείται από ένα αρνητικό ή δυσάρεστο ερέθισμα. Στο δεύτερο είδος τιμωρίας ένα ευχάριστο ερέθισμα απομακρύνεται μετά την εκδήλωση της συμπεριφοράς. Σε άλλες περιπτώσεις η τιμωρία μειώνει τις πιθανότητες ότι η συμπεριφορά θα εκδηλωθεί στο μέλλον. Έλενα Ελληνιάδου

31 Προγραμματισμένη διδασκαλία
στηρίζεται στις αρχές της συντελεστικής μάθησης, και κυρίως στην θετική και αρνητική ενίσχυση. απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του παιδιού, τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, τη σταδιακή πρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή (προσαρμογή) την άμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση Έλενα Ελληνιάδου

32 απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του παιδιού,
τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, τη σταδιακή πρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή την άμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση. Έλενα Ελληνιάδου

33 Προγραμματισμένη διδασκαλία
Διδακτικές μηχανές Έλενα Ελληνιάδου

34 Η μάθηση μέσω της Διαμόρφωσης της Συμπεριφοράς
Η διαμόρφωση της συμπεριφοράς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μάθηση με υπολογιστές. Οι σωστές διαδικασίες παρουσιάζονται κατ’ αρχάς στην οθόνη και στη συνέχεια «ευτυχισμένα πρόσωπα» εμφανίζονται για να αμείβουν τον μαθητή όσο πλησιάζει στη σωστή ακολουθία των εντολών. Σ’ αυτή την εικόνα ο υπολογιστής λέει «τα κατάφερες!». Έλενα Ελληνιάδου

35 Επιδράσεις του συμπεριφορισμού στην εκπαίδευση
Συγκεκριμένη – σαφής διδασκαλία Έμφαση στην εξάσκηση – λύση ασκήσεων (δοκιμή– λάθος) Μάθηση εκλαμβάνεται ως αθροιστική Έμφαση στη δηλωτική γνώση Αξιολόγηση με βάση την ίδια την πληροφορία που δίνεται στο μάθημα (όχι στην παραγωγική, δημιουργική σκέψη) Ατομική όχι συνεργατική μάθηση η γνώση είναι σαφής και αναμφισβήτητη, και υπάρχουν πάντα σωστές απαντήσεις αν ακολουθηθούν οι σωστές διαδικασίες Το αποτέλεσμα μετράει, το λάθος δεν αξιοποιείται Έλενα Ελληνιάδου

36 Κριτική του συμπεριφορισμού
Αγνοεί βιολογικές προδιαθέσεις για μάθηση Αντιμετωπίζει τα συμπτώματα όχι τα αίτια Η μάθηση ως αλληλεπίδραση εξωτερικών παραγόντων και κινήτρων – αγνοεί τα εσωτερικά κίνητρα (επιθυμία για μάθηση). Έλενα Ελληνιάδου

37 “Δεν μου φαίνεσαι και πολύ σαν μια πειραματική ψυχολόγος!”
Φαίνεται πως ακόμη και τα ποντίκια είναι ικανά να σχηματίσουν νοητικές αναπαραστάσεις. Έλενα Ελληνιάδου

38 ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
Γνωστική προσέγγιση Η μάθηση είναι μια γνωστική διαδικασία επεξεργασίας πληροφοριών και όχι απλή σύνδεση ερεθίσματος αντίδρασης. ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ (μνήμη, αντίληψη, νόηση, γλώσσα, κριτική σκέψη κλπ) ΕΡΕΘΙΣΜΑ S (stimulus) ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ R (response) Έλενα Ελληνιάδου

39 Γνωστικές θεωρίες Μορφολογική Ψυχολογία
Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget) Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Αθροιστικό μοντέλο μάθησης (Gagne) Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π) Έλενα Ελληνιάδου

40 Μορφολογική Ψυχολογία /θεωρία Gestalt
το όλο είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών Νόμος της ειδοτροπίας: Έλενα Ελληνιάδου

41 Εγγύτητα Ομοιότητα Καλή συνέχεια Κλείσιμο Seeing 3 pair of lines in A
Seeing columns of orange and red dots in B Καλή συνέχεια Seeing lines that connect 1 to 2 and 3 to 4 in C Κλείσιμο Seeing a horse in D Έλενα Ελληνιάδου

42 Γιαπαράδειγμαείναιδύσκολοναδιαβάσουμεαυτήτηνπρόταση
ΓιΑπΑρΑδΕιΓμΑεΙνΑιΔύΣκΟλΟνΑδΙαΒάΣοΥμΕαΥτΗτΗνΠρΟτΑσΗ Γιαπαράδειγμαείναιδύσκολοναδιαβάσουμεαυτήτηνπρόταση Έλενα Ελληνιάδου

43 Νόμος της μορφής και του βάθους
Ποιοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν το αν μια επιφάνεια θα γίνει αντιληπτή ως μορφή ή φόντο. Figure/ground ambiguity. Βάζο του Rubin Έλενα Ελληνιάδου

44 Το πορτραίτο της κυρίας Leeper
Αμφίσημες μορφές Το πορτραίτο της κυρίας Leeper Έλενα Ελληνιάδου

45 “It may take a magician to pull a rabbit out of a hat, but we all possess sufficient magic to pull a duck out of a rabbit” R. N. Shephard, 1990 Έλενα Ελληνιάδου

46 Οι γνωστικές προσεγγίσεις
Αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο σχολείο διαθέτουν γνώσεις και αυτό που χρειάζεται είναι να βοηθηθούν ώστε να οικοδομήσουν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη κατέχουν. Τα παιδιά, κάτω από αυτό το πρίσμα, συμμετέχουν ενεργά στην οικοδόμηση των γνώσεών τους. Το πλαίσιο αυτό οδηγεί στην άποψη ότι η εκπαίδευση πρέπει να έχει ως κύριο σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις άτυπες και τις τυπικές γνώσεις τους. Έλενα Ελληνιάδου 46

47 Piaget O Piaget δεν ενδιαφέρθηκε άμεσα για την εκπαίδευση αλλά ενδιαφέρθηκε να απαντήσει σε βασικά φιλοσοφικά ερωτήματα We think of Piaget primarily as a developmental psychologist. BUT Piaget only USED children to accomplish a more profound philosophical goal. Έλενα Ελληνιάδου

48 Το φιλοσοφικό πλαίσιο Ποια είναι η πηγή της γνώσης;
Οι συμπεριφοριστές είναι εμπειριστές, όλη η γνώση παράγεται μέσω της εμπειρίας Οι αιτιοκράτες αρνούνται τον εμπειρισμό και πιστεύουν ότι η γνώση προϋπάρχει και δεν απαιτείται πάντα η εμπειρία Ο Kant πρότεινε την ύπαρξη a priori βασικών κατηγοριών γνώσης Για τον Piaget οι βασικές κατηγορίες γνώσης δεν είναι δεδομένες, αλλά μαθαίνονται Behaviorism: Learning is associationist, continuous, linear Kant: "Concepts without percepts are empty; percepts without concepts are blind." The contrast with associationism is that once a child has successfully constructed a fundamental schema—such as number, equivalence, or conservation—the child’s thought is fundamentally transformed; the presence of that new schema then influences the manner in which the child apprehends the world from that point forward. Development is not linear; it proceeds in stepwise, staged fashion. Piaget’s experiments demonstrated that perception was influenced by the cognitive schemas of the child. Thus perception was not unmediated by thought, as empiricist associationism claimed; rather, perception was foundationally guided by the categories of thought. It was in this limited sense that Piaget was a neo-Kantian. Έλενα Ελληνιάδου

49 Το νοητικό «σχήμα» Το «σχήμα»: μια θεμελιώδης ψυχολογική κατασκευή
Κάθε στάδιο έχει τα δικά του σχήματα Η μάθηση των παιδιών γίνεται μέσω νοητικών σχημάτων Νέα σχήματα δημιουργούνται μέσω της επίδρασης των παλαιών σχημάτων και του περιβάλλοντος There are sensorimotor schemas (sucking, reaching) that are NOT symbolic and NOT conceptual. A “concept” is an abstract schema (Play, dreams, p. 67). Sensorimotor schemas evolve into concepts (Play, dreams, pp. 68, 99). Imitation evolves into symbols (Play, dreams, p. 68) Symbols are schemas Categorization is a schema (as are all Kantian categories of thought) Note that this is the leap from behaviorism: in behaviorism, learning is not “mediated” by any mental structures. Έλενα Ελληνιάδου

50 Λογικομαθηματική μάθηση Δομικός εποικοδομισμός του Piaget (βασικές έννοιες)
. ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ . αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μονάδα μάθησης, ένα είδος αρχέτυπο που αναπαριστά τα βασικά - και συνήθως στερεότυπα – χαρακτηριστικά μιας έννοιας . ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ (assimilation) η ενέργεια του οργανισμού για να εντάξει νέα ερεθίσματα σε γνωστικά σχήματα που ήδη διαθέτει . Έλενα Ελληνιάδου

51 ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ (accommodation)
διαδικασία κατά την οποία ο οργανισμός αλλάζει τις προηγούμενες γνωστικές δομές του, για να ανταποκριθεί καλύτερα σε νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και εμπειρίες, που συνήθως αντιφάσκουν με τα προηγούμενα γνωστικά του σχήματα ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ (adaptation) αποτελεί τη συνισταμένη της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης, βασικό στοιχείο του ορισμού της ανθρώπινης νοημοσύνης, αφού, κατά τον Piaget , «νοημοσύνη είναι εξ` ορισμού η προσαρμογή σε νέες καταστάσεις» Έλενα Ελληνιάδου

52 Αφομοίωση (Assimilation)
Έλενα Ελληνιάδου

53 Συμμόρφωση (accommodation)
Έλενα Ελληνιάδου

54 Δομικός εποικοδομισμός του Piaget
τι είναι γνώση; δεν είναι μια απλή καταγραφή της πραγματικότητας αλλά μια εποικοδόμηση αυτής πως οικοδομείται η γνώση; με βάση τις αναπαραστάσεις και την εμπειρία του ατόμου Έλενα Ελληνιάδου 54

55 Σχήμα: «Διατήρηση αντικειμένου»
Object permanence. Develops in Substage 4 of the sensorimotor stage (Siegler, p. 34) roughly 8-12 months Έλενα Ελληνιάδου

56 Σχήμα: «Διατήρηση του όγκου»
Skill acquired during the concrete operational period, roughly 6/7 to 11/12 years. What allows the child to get this right is that he/she understands reversible operations. (object properties are conserved over certain types of transformations, Siegler, p. 45). Έλενα Ελληνιάδου

57 Το παιχνίδι ως αφομοίωση και συμμόρφωση
Το παιδί έχει ένα σχήμα του κόσμου (αφομοίωση) Μιμείται κάτι που έχει δει (συμμόρφωση) Το παιχνίδι οδηγεί στην ανάπτυξη μέσω αφομοίωσης και συμμόρφωσης Έλενα Ελληνιάδου

58 Νοητικά σχήματα Τα νοητικά σχήματα πάντα εμπεριέχουν αφομοίωση και συμμόρφωση …αλλά σε διαφορετικές ποσότητες Η νοημοσύνη είναι αποτέλεσμα εξισορρόπησης μεταξύ αφομοίωσης και συμμόρφωσης Imitative schemas: accommodation is dominant Ludic schemas (play): assimilation is dominant Adaptive schemas: the most advanced, equilibrium Chapter 5 of Play, dreams documents the development from sensorimotor schemas to symbolic schemas, through a child’s active interaction, applying prior schemas to the environment (through either assimilation or accommodation). Έλενα Ελληνιάδου

59 Στάδια της γνωστικής ανάπτυξης
Έλενα Ελληνιάδου

60 Στάδια της γνωστικής ανάπτυξης
Α΄ Φάση των αισθησιοκινητικών λειτουργιών (0-2 έτη περίπου), Β΄ Φάση των συμβολικών λειτουργιών (2-7 έτη περίπου) Γ΄ Φάση των συγκεκριμένων γνωστικών λειτουργιών (7-11 έτη περίπου) Δ΄ Φάση των αφηρημένων γνωστικών λειτουργιών (11-15 έτη περίπου) Έλενα Ελληνιάδου

61 Η θεωρία του Piaget στη σχολική τάξη
Έμφαση στη διαδικασία σκέψης του παιδιού και όχι στα προϊόντα της. Αναγνώριση του κεντρικού ρόλου της άμεσης και ενεργητικής εμπλοκής του παιδιού στις δραστηριότητες μάθησης. Αποδοχή των ατομικών διαφορών στην πορεία της ανάπτυξης ίδιες φάσεις ανάπτυξης για όλα τα παιδιά αλλά όχι και ίδιοι ρυθμοί ερεθίσματα και δραστηριότητες για μικρές ομάδες παιδιών και όχι για όλη την τάξη Έλενα Ελληνιάδου

62 Κριτική στον Piaget Η θεωρία των σταδίων του Piaget υποεκτιμά τις ικανότητες των παιδιών Η μετάβαση μεταξύ των σταδίων μπορεί να μην είναι μόνο ποιοτική αλλά και ποσοτική A photo of Renee Baillargeon, Dept. of Psych at Univ. of Illinois. Έλενα Ελληνιάδου

63 Κριτική στον Piaget Τα παιδιά συνήθως δεν είναι μόνα αλλά δέχονται κοινωνικές επιρροές Η θεωρία του Piaget παραμένει ισχυρή. Οι κριτικοί του την επεκτείνουν δεν την γκρεμίζουν This is the sociocultural critique, first made by Russian psychologist Lev Vygotsky in the 1920s. Neo-Piagetians work within the basic stage framework of Piaget but have branched out from his theory. Robbie Case of Harvard has provided a new explanation of the four stages in terms of the expansion of working memory capacity, thus providing an information-processing explanation for Piaget’s observations. Έλενα Ελληνιάδου

64 Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner, 1996)
Τον βοηθούν να αναπτύξει στρατηγικές που του επιτρέπουν να μαθαίνει πώς να μαθαίνει. Έλενα Ελληνιάδου

65 Learning by doing Κάθε αντικείμενο μπορεί να διδαχθεί σε κάθε παιδί σε οποιαδήποτε ηλικία αρκεί να παρουσιαστεί σ' αυτό με μια μορφή κατάλληλη και αποτελεσματική (Bruner 1973)

66 Oι γνώσεις δεν είναι απλές αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου, αλλά αλληλοσυσχετίζονται, οργανωμένες σε μια δομή, αποτελούν ένα νοητικό πρότυπο, χάρη στο οποίο μπορούμε να προβλέπουμε και να κάνουμε υποθέσεις.

67 Η ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗ περιλαμβάνει: γνώσεις ικανότητες
τεχνικές επίλυσης προβλημάτων θετική στάση απέναντι στην επίλυση προβλημάτων

68

69 Το πρώτο σύστημα που αναπτύσσεται είναι το σύστημα της πραξιακής αναπαράστασης, (0-3) αντίστοιχο με το στάδιο της αισθησιοκινητικής νοημοσύνης του Piaget, συνιστά μια παραδειγματική διδασκαλία με τη χρήση προτύπων επίδειξης, παιχνίδια ρόλων και παραδειγμάτων

70 2. Το δεύτερο είναι το σύστημα της εικονιστικής αναπαράστασης (3-8) όταν πια οι πράξεις διατηρούνται στο νου μέσω εικόνων που συνδέονται με αυτές. Συνιστά μάθηση μέσα από εικόνες, σχεδιαγράμματα, σκίτσα και ζωγραφιές π.χ. Γεωγραφία, Ιστορία.

71 3. Το τρίτο πια στάδιο είναι όταν τα αντικείμενα , οι πράξεις, οι έννοιες αναπαρίστανται πια από σύμβολα συνδεδεμένα με αυτές. Είναι το σύστημα της συμβολικής αναπαράστασης, (8- ) όπου πια παίζει κυρίαρχο ρόλο η γλώσσα και τα άλλα συμβολικά συστήματα. Κάθε σύστημα είναι κυρίαρχο στα διάφορα στάδια, αλλά συνυπάρχουν και τα άλλα δύο σε όλες τις ηλικίες.

72 Σπειροειδής διάταξη της ύλης στα αναλυτικά προγράμματα
Έλενα Ελληνιάδου

73 έμφαση στη μάθηση στο σχολείο
Ο μαθητής παράγει μάθηση, δεν είναι απλός δέκτης αλλά παραγωγός και μετασχηματιστής πληροφοριών έμφαση στη μάθηση στο σχολείο Πλεονεκτήματα: η ελεύθερη, ενεργητική και αυτόνομη συμμετοχή του μαθητή στην μαθησιακή διαδικασία, (αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση) η ανάπτυξη της δημιουργικής και διαισθητικής σκέψης, η ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων, η μεταβίβαση της μάθησης και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Η θεωρία αυτή στοχεύει στο να μαθαίνει το παιδί πώς να μαθαίνει. Έλενα Ελληνιάδου

74 Νοηματική-Προσληπτική μάθηση Ausubel (1918- 2008 )
First find out what students know; then teach them accordingly (1968) οι νέες γνώσεις συνδέονται, με τις ήδη υπάρχουσες οργανωμένες γνώσεις. Έλενα Ελληνιάδου

75 Ο μαθητής δεν βρίσκεται σε κατάσταση παθητικότητας, όταν οι μαθητές ενδιαφέρονται για το διδασκόμενο αντικείμενο. Επομένως, η παραληπτική μάθηση είναι ουσιαστική και σταθερή, αρκεί η νέα ύλη να συσχετιστεί με τη συγκεκριμένη γνωστική δομή του κάθε μαθητή χωριστά. Οι «προκαταβολικοί οργανωτές» (advanced organizers) συνιστούν ένα προετοιμασμένο σύνολο ιδεών, οι οποίες παρουσιάζονται στους μαθητές πριν από το κύριο μάθημα και δημιουργούν το αναγκαίο υπόβαθρο για τη νέα γνώση. Έλενα Ελληνιάδου

76 την αρχή της προοδευτικής διαφοροποίησης της γνώσης: πρώτα προσφέρονται γενικές, καθολικές και περιεκτικές έννοιες και στη συνέχεια οι λεπτομερείς και συγκεκριμένες πληροφορίες την αρχή της ενσωματωμένης συσχέτισης: Ο μαθητής πρέπει να μάθει να βρίσκει σχέσεις και διασυνδέσεις ανάμεσα στα διάφορα μαθήματα την αρχή της χρήσης προκαταβολικών οργανωτών: είναι οργανωτικές διδακτικές βοήθειες, τα «σημεία στήριξης», και στοχεύουν να εξηγήσουν, να ολοκληρώσουν και να συσχετίσουν τη νέα μαθησιακή ύλη με την προηγούμενη. Υπάρχουν δυο είδη προκαταβολικών οργανωτών την αρχή της σταθεροποίησης: η διαδικασία της νοηματικής μάθησης θεωρείται ότι έχει αποπερατωθεί όταν οι νέες πληροφορίες αποκτήσουν καθαρότητα, σταθερότητα και είναι καλά οργανωμένες, άρα αποτελούν τις νέες μετασχηματισμένες έννοιες. Έλενα Ελληνιάδου

77 Το αθροιστικό μοντέλο του Gagne
Η φύση τους είναι αθροιστική και η εκμάθηση της μιας προϋποθέτει την εκμάθηση όλων των προηγούμενων: Έλενα Ελληνιάδου

78 Πληροφορίες και γνώσεις (αναφέρω και απομνημονεύω) Νοητικές δεξιότητες
Ταξινόμηση στόχων Πληροφορίες και γνώσεις (αναφέρω και απομνημονεύω) Νοητικές δεξιότητες Γνωστικές στρατηγικές (επινοώ ή δημιουργώ) οι στάσεις (επιλέγω) Κινητικές δεξιότητες (εκτελώ) Έλενα Ελληνιάδου

79 Μοντέλο επεξεργασίας της πληροφορίας
επεξεργασίες το ανθρώπινο πνεύμα μοντελοποιείται ως ένα σύστημα επεξεργασίας της πληροφορίας κάθε γνωστική διεργασία συνίσταται σε επεξεργασίες αναπαραστάσεις Είσοδοι δεδομένων (input) [αισθήσεις] αισθητηριακή μνήμη από 0,1 μέχρι 1 sec για την όραση και από 2 – 4 sec για την ακοή αναπαραστάσεις (δημιουργήθηκαν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και για συγκεκριμένους στόχους και βρίσκονται αποθηκευμένες στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη» Η βραχυπρόθεσμη μνήμη μπορεί να κρατήσει μέχρι 7 στοιχεία από 10 μέχρι 20 δευτερόλεπτα. Έξοδοι επεξεργασμένων αποτελεσμάτων (output) (συμπεριφορά) Έλενα Ελληνιάδου 79

80 Το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ. Ε
Το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π), (information processing learning) μελετά τον τρόπο με τον οποίον η γνώση εισέρχεται, αποθηκεύεται και ανακαλείται από τη μνήμη. Αυτή ήταν η πιο εξέχουσα γνωστική θεωρία του 20ου αιώνα και έχει σημαντικές εφαρμογές στην διδασκαλία. Έλενα Ελληνιάδου

81 οι γνώσεις είναι δομές σταθεροποιημένες στη «μακροπρόθεσμη μνήμη»
περιστασιακές οι αναπαραστάσεις, για συγκεκριμένο σκοπό στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη (RAM)» η μάθηση συντελείται όταν οι πληροφορίες μεταφέρονται από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη «μόρφωση είναι αυτό που μένει και επιδρά στη συμπεριφορά μας αφού ξεχάσουμε όλες τις συγκεκριμένες γνώσεις που πήραμε στο σχολείο» Έλενα Ελληνιάδου 81

82 Στηρίζεται στην αντίληψη ότι το ανθρώπινο μυαλό συνεχώς προσλαμβάνει πληροφορίες περιβάλλον, τις επεξεργάζεται και τις αποθηκεύει αναλόγως σε μνήμες διαφορετικής χωρητικότητας. Ο εγκέφαλος, δηλαδή, λειτουργεί όπως ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, στον οποίο εισάγονται στοιχεία πληροφοριών, γίνεται η επεξεργασία τους και προκύπτουν τα αποτελέσματα που δείχνουν ότι η μάθηση πραγματοποιήθηκε. Έλενα Ελληνιάδου

83 Η θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών δίνει μεγάλη έμφαση στη μνήμη
Η θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών δίνει μεγάλη έμφαση στη μνήμη. Η μνήμη, όπως είναι γνωστό, διακρίνεται σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη. Η βραχυπρόθεσμη αποτελεί το χώρο επεξεργασίας των πληροφοριών. Τα δεδομένα κωδικοποιούνται, εναποθηκεύονται προσωρινά εκεί και διατηρούνται για μερικά μόνο δευτερόλεπτα. Μέσω όμως της επανάληψης, οι πληροφορίες διατηρούνται περισσότερο χρόνο, συστηματοποιούνται, δομούνται με κατάλληλο τρόπο και εναποθηκεύονται μόνιμα στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Στην περίπτωση ανάκλησης των πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη γίνεται πρώτα το πέρασμά τους στη βραχυπρόθεσμη και ύστερα η εξωτερίκευσή τους στο περιβάλλον. Έλενα Ελληνιάδου

84 Η ανθρώπινη μνήμη μοιάζει με μια βιβλιοθήκη, στην οποία η κωδικοποίηση γίνεται σύμφωνα με ορισμένες αρχές και κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή η ανάκληση των πληροφοριών, όταν τις χρειαζόμαστε. Η αποτελεσματική κωδικοποίηση μπορεί να βελτιωθεί με πολλούς τρόπους, π.χ. α. με την άσκηση, β. με την οργάνωση του υλικού, γ. με την εποπτικότητα του υλικού, δ. με την ενεργοποίηση του υποκειμένου, ε. με τα κίνητρα του υποκειμένου κ.ά. Έλενα Ελληνιάδου

85 1. Η άσκηση Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την καλή απομνημόνευση είναι η άσκηση και η επανάληψη. Οι σχετικές έρευνες αλλά και η καθημερινή πείρα δείχνουν ότι η επανάληψη εξασφαλίζει την συγκράτηση και η άσκηση βελτιώνει την απομνημόνευση. Για αυτό και λέγεται συχνά ότι η επανάληψη είναι η μήτηρ της μαθήσεως. Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι η διάρκεια της επανάληψης και της άσκησης. Συνήθως το άτομο διακόπτει την προσπάθεια, μόλις επιτυγχάνει την αλάνθαστη αναπαραγωγή. Η συνέχιση της άσκησης και πέρα από το σημείο αυτό λέγεται «υπερμάθηση» (overlearning). Σύμφωνα με νεότερα ερευνητικά δεδομένα η υπερμάθηση οδηγεί σε βελτίωση των μνημονικών επιδόσεων. Έλενα Ελληνιάδου

86 Αποδείχθηκε εξάλλου ότι η άσκηση ύστερα από διαφορετικές λανθάνουσες περιόδους παίζει αποφασιστικό ρόλο στην απομνημόνευση. Αν γίνει η εξέταση αμέσως μετά από την άσκηση, τότε είναι αποτελεσματικότερη η συγκράτηση. Η εξέταση παίζει στην περίπτωση αυτή και τον ρόλο μιας παραπέρα άσκησης. Τον ίδιο ρόλο παίζουν επίσης και οι σχολικές εξετάσεις και για τον λόγο αυτό συνηθίζουμε να επιλέγουμε ως θέματα εξετάσεων τα πιο σπουδαία κατά την γνώμη μας σημεία του μαθήματος. Έλενα Ελληνιάδου

87 Η κατάλληλη κατανομή των διαλειμμάτων κατά την άσκηση αποτελεί σοβαρό παράγοντα ο οποίος επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της απομνημόνευσης, επειδή τα διαλείμματα αποτρέπουν την κόπωση. Δεν υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας ο οποίος να ρυθμίζει λεπτομέρειες της κατανομής αυτής, επειδή η ιδεώδης κατανομή εξαρτάται από τα κίνητρα του υποκειμένου που απομνημονεύει, από τον βαθμό της ενεργητικής του συμμετοχής κατά την απομνημόνευση κλπ. Έλενα Ελληνιάδου

88 Όταν το υλικό που απομνημονεύει ο μαθητής είναι ανιαρό (π. χ
Όταν το υλικό που απομνημονεύει ο μαθητής είναι ανιαρό (π.χ. συλλαβές χωρίς νόημα, αριθμοί κλπ.), ενδείκνυται η μαζική μάλλον αντιμετώπισή του, επειδή η κατανομή του σε περισσότερες ενότητες συμβάλλει στην εξασθένηση των κινήτρων για άσκηση. Αντίθετα σε δύσκολα προβλήματα, οπότε τα κίνητρα είναι δεδομένα, συνιστάται η κατά διαλείμματα αντιμετώπιση του θέματος. Με άλλα λόγια δηλ. όσο απομνημονεύουμε μηχανικά, τόσο η μαζική άσκηση είναι καλύτερη, όσο κριτικά, τόσο η κατανομή της άσκησης σε επιμέρους ενότητες είναι αποτελεσματικότερη. Έλενα Ελληνιάδου

89 2. Η οργάνωση του υλικού Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία απομνημονεύουμε ευκολότερα ιδέες και νοήματα, δυσκολότερα γεγονότα και ελάχιστα υλικό χωρίς νόημα. Για αυτόν τον λόγο όταν έχουμε να απομνημονεύσουμε υλικό χωρίς νόημα, προσπαθούμε να του δώσουμε νόημα, για να το απομνημονεύσουμε καλύτερα. Όταν π.χ. θέλω να θυμάμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου , προσπαθώ να τον συγκρατήσω ευκολότερα, συνδυάζοντας τα τρία πρώτα ψηφία με την πτώση της Πόλης και τα άλλα τρία με την γαλλική επανάσταση. Ή όταν έχω να απομνημονεύσω τις συλλαβές χωρίς νόημα ΤΑΓ, ΜΗΡ, ΡΑΚ, τα καταφέρνω καλύτερα, αν δώσω στις συλλαβές νόημα και θυμάμαι ΤΑΓάρι, ΜΗΡός, ΡΑΚος και ακόμη πιο εύκολα φυσικά, αν συνδυάσω τις τρεις λέξεις σε μια πρόταση, π.χ. είχε το ΤΑΓάρι πάνω στον ΜΗΡό του και το τύλιξε με τα ΡΑΚη του. Έλενα Ελληνιάδου

90 Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του υλικού το οποίο μαθαίνει το παιδί στο σχολείο έχει πολύ λίγο νόημα ή αποτελεί για το παιδί υλικό χωρίς νόημα και για αυτό ξεχνιέται πολύ γρήγορα μετά από τις εξετάσεις. Σχετικές έρευνες που έγιναν με σκοπό να διαπιστώσουν το υλικό της σχολικής μάθησης, το οποίο θυμόμαστε καλύτερα και εκείνο το οποίο ξεχνούμε περισσότερο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ξεχνάμε γενικά πολύ γρήγορα τις πληροφορίες που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και τεχνικά δεδομένα, ενώ πιο γενικές γνώσεις, εφαρμογές των δεδομένων και αρχές τις θυμόμαστε καλύτερα. Έλενα Ελληνιάδου

91 Μια άλλη μορφή οργάνωσης του υλικού, η οποία διευκολύνει την συγκράτησή του, είναι η διαίρεσή του σε ομάδες. Έτσι όταν θέλω π.χ. να θυμούμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου, δεν τον εντυπώνω όπως τον βλέπω στον κατάλογο ή όπως γράφεται ως κανονικός αριθμός , αλλά διαβάζω και εντυπώνω Έλενα Ελληνιάδου

92 γάτα, άλογο, Λουδίας, βόδι, Αξιός Νέστος, Πηνειός, σκύλος, πρόβατο
Η οργάνωση του υλικού κατά κατηγορίες τέλος διευκολύνει επίσης σοβαρά την απομνημόνευση. Αν διαβάσουμε τις παρακάτω δέκα λέξεις γάτα, άλογο, Λουδίας, βόδι, Αξιός Νέστος, Πηνειός, σκύλος, πρόβατο και προσπαθήσουμε να τις απομνημονεύσουμε και θελήσουμε να κάνουμε το ίδιο με τις εξής δέκα λέξεις βιβλίο, Αντώνης, μηλιά, κιλό, γαρδένια λάμπα, αετός, παπούτσι, Δανία, θάλασσα, τότε ασφαλώς η επίδοσή μας θα είναι καλύτερη στην απομνημόνευση της πρώτης ομάδας, επειδή στην περίπτωση αυτή οι λέξεις κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες, ζώα και ποταμούς, ενώ αυτό είναι δύσκολο να γίνει στην δεύτερη ομάδα. Έλενα Ελληνιάδου

93 3) Η εποπτικότητα του υλικού
Η εποπτικότητα του υλικού είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας ο οποίος συντελεί στην καλή απομνημόνευση. Ο Γερμανός καθηγητής Tausch έκανε σχετικά το εξής πείραμα: Δίδαξε σε τέσσερις ομάδες το ίδιο μάθημα Ζωολογίας. Στην πρώτη ομάδα διάβασε το κείμενο για ένα ζώο. Στην δεύτερη ομάδα παράλληλα προς την ανάγνωση του κειμένου επέδειξε στους μαθητές μια φωτογραφία του ζώου σε φυσικό μέγεθος. Η τρίτη ομάδα αντί της φωτογραφίας είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει ένα πρόπλασμα του ζώου και η τέταρτη ένα πραγματικό ζώο βαλσαμωμένο. Όλα τα παιδιά κλήθηκαν στην συνέχεια να απαντήσουν σε είκοσι ερωτήσεις οι οποίες αναφέρονταν σε λεπτομέρειες του κειμένου και μάλιστα όχι μόνον σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και στον τρόπο ζωής, τον πολλαπλασιασμό, την διατροφή του ζώου κλπ. Ο μέσος όρος των ορθών απαντήσεων κάθε ομάδας ήταν: α) 11, β) 13, γ) 14 και δ) 17. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η διαφορετική εποπτικότητα του υλικού επηρεάζει σημαντικά την απομνημόνευση. Έλενα Ελληνιάδου

94 Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξη
Οι θεωρητικοί της γνωστικής σχολής και της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών βλέπουν τη μάθηση, όπως αναλύσαμε διεξοδικά παραπάνω, σαν αποτέλεσμα της προσπάθειας των μαθητών να αντιληφθούν τον κόσμο. Ο μαθητής θεωρείται ως μια ενεργός πηγή από σχέδια, στόχους, μνήμες και αισθήματα που μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να κωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει τα εισρέοντα ερεθίσματα, και έτσι να μετουσιώσει τις εμπειρίες του σε έννοιες και νέες γνώσεις. Έλενα Ελληνιάδου

95 Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξη
Μάθηση λοιπόν, σύμφωνα με αυτές τις απόψεις, είναι η συσσώρευση, η οργάνωση και η χρησιμοποίηση της γνώσης. Δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις διαδικασίες της αντίληψης (perception), της προσοχής (attention) και της μνήμης (memory). Έλενα Ελληνιάδου

96 Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξη
Σε αντίθεση με παλιότερες απόψεις σήμερα πιστεύουμε ότι η μνήμη δεν είναι απλώς η αποθήκευση πληροφοριών και γνώσεων αλλά η κωδικοποίησή τους και η κατ’ αυτόν τον τρόπο διατήρησή τους. Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλά ερευνητικά δεδομένα. Στην ίδια περίπου κατεύθυνση ερμηνεύει την μνήμη και η Μορφολογική Ψυχολογία. Έλενα Ελληνιάδου

97 Επιδράσεις της θεωρίας Επεξεργασίας των Πληροφοριών
Οι συνέπειες των συνειρμικών-συμπεριφοριστικών θεωριών, των γνωστικών θεωριών αλλά και της θεωρίας της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών για τη μάθηση στο σχολείο υπήρξαν σημαντικές. Οι θεωρίες αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τον τρόπο συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών μέσα στην τάξη. Έλενα Ελληνιάδου

98 Κοινωνικογνωστικές θεωρίες
Κοινωνική μάθηση (Bandura) Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky) Λεκτική αυτοκαθοδήγηση (Meichenbaum) Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) – μετασχηματιστική μάθηση Έλενα Ελληνιάδου

99 Κοινωνική μάθηση-Bandura ή μάθηση μέσω παρατήρησης και μίμησης προτύπου
Σύνθετη θεωρία που εμπεριέχει κίνητρα και μηχανισμούς αυτορρύθμισης Δίνει έμφαση στις κοινωνικές αφετηρίες της σκέψης και της συμπεριφοράς Δίνει έμφαση στη γνωστική πλευρά της συμπεριφοράς και όχι τόσο στην επιρροή του περιβάλλοντος Έλενα Ελληνιάδου

100 Η θεωρία του Bandura Οι άνθρωποι έχουν ιδιαίτερες ικανότητες για μάθηση, οι οποίες τους διαφοροποιούν από τα άλλα είδη Σύμφωνα με την κοινωνικογνωστική θεωρία οι άνθρωποι διαθέτουν τρία χαρακτηριστικά: Μίμηση Αναστοχασμό Αυτορρύθμιση συμπεριφοράς Έλενα Ελληνιάδου

101 Η θεωρία του Bandura Ο Bandura πίστευε ότι τα κίνητρα και οι πράξεις ενός ατόμου βασίζονται στα πιστεύω τους και τα βιώματά τους. Τα κίνητρα εμπεριέχουν: Προηγούμενες ενισχύσεις ενός πιο παραδοσιακού συμπεριφορισμού Την προσδοκία περαιτέρω ενίσχυσης Ενίσχυση μέσω μίμησης προτύπων Σύμφωνα με τον Bandura, προκειμένου να μάθουμε: Παρατηρούμε προσεκτικά Θυμόμαστε Είμαστε σε θέση να αναπαραγάγουμε τη συμπεριφορά Έλενα Ελληνιάδου

102 The Bobo Doll Study Στο διάσημο πείραμα του 1961, παιδιά παρατήρησαν σε μια ταινία κάποιους ενήλικες να χτυπούν μια κούκλα, την Bobo. Όταν τα παιδιά αφέθηκαν μόνα με την κούκλα, μιμήθηκαν τους ενήλικες. Ο Bandura έδειξε πώς οι παρατηρητές μιμούνται τη βία που βλέπουν. Σύμφωνα με την έρευνα, το 88% των παιδιών μιμήθηκε την επιθετική συμπεριφορά των ενηλίκων στην ταινία. Οκτώ μήνες αργότερα, το 40% των ίδιων παιδιών αναπαρήγαγε τη βίαιη συμπεριφορά που είχε δει στο πείραμα με την κούκλα. Έλενα Ελληνιάδου

103 The Bobo Doll Study (cont.)
Τα παιδιά είδαν τρεις εκδοχές του φιλμ. Στην πρώτη οι ενήλικες συγχαίρονταν για την επιθετική συμπεριφορά τους. Στη δεύτερη οι ενήλικες κάθονταν στη γωνία μετά από την πράξη τους. Στην Τρίτη εκδοχή οι ενήλικες αποχωρούσαν από το δωμάτιο. Αν και το συμπέρασμα θεωρήθηκε από πολλούς πρώιμο, ο Bandura ισχυρίστηκε ότι απέδειξε την μάθηση της επιθετικότητας μέσω της μίμησης προτύπων. Έλενα Ελληνιάδου

104 Κίνητρα Ο Albert Bandura δήλωσε ότι η σύλληψη της θεωρίας του βασίστηκε στο βιβλίο Social Learning and Imitation των Dollard and Miller. Σύμφωνα με τους αναφερόμενους συγγραφείς, η ανάπτυξη απαιτεί έναν ισχυρότερο μηχανισμό πέρα από τη δοκιμή και την πλάνη. Έλενα Ελληνιάδου

105 Στάσεις Ο Bandura πίστευε ότι η ψυχολογική έρευνα πρέπει να διεξάγεται στο εργαστήριο έτσι ώστε να ελεγχτούν παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά Έλενα Ελληνιάδου

106 Στάσεις Ο Bandura πίστευε ότι η επιθετική συμπεριφορά ενισχύεται από τα μέλη της οικογένειας, τα οποία είναι τα κύρια πρότυπα μίμησης. Τα παιδιά αναπαράγουν συμπεριφορές τις οποίες χρησιμοποιούν οι γονείς τους όταν αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Η επιθετικότητα πρέπει να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί σε νεαρή ηλικία. Έλενα Ελληνιάδου

107 Στάσεις Στη μίμηση προτύπων πρέπει να ενυπάρχουν οι ακόλουθες ικανότητες προσοχή, διατήρηση, κινητική αναπαραγωγή και κίνητρα. Υποστήριξε ότι οι άνθρωποι εγκαθιστούν συμπεριφορές μέσω της παρατήρησης των άλλων και τη μίμηση όσων παρατήρησαν. Έρευνες σε διαφημίσεις και βίντεο που περιέχουν βίαιες σκηνές υποστηρίζουν τις απόψεις του Bandura Ο Albert Bandura πίστευε ότι η τηλεόραση αποτελεί πεδίο μίμησης προτύπων. Έλενα Ελληνιάδου

108 Κοινωνικός Εποικοδομισμός Lev Semenovich Vygotsky
Θεμελίωσε τον κοινωνικό εποικοδομισμό υποστηρίζοντας ότι το παιδί αναπτύσσεται μέσα από το κοινωνικό του περιβάλλον και από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. κοινωνικο-αναπτυξιακή ή κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία

109 Βασική θεωρία Η νοητική ανάπτυξη είναι μια διαδικασία
αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με: - την ιστορικοκοινωνική διάσταση και - το πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο συντελείται Έλενα Ελληνιάδου

110 Βασικές θέσεις της θεωρίας του είναι ότι Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώση
Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη Η ανάπτυξη δεν μπορεί να διαχωριστεί από το κοινωνικό της πλαίσιο Η γλώσσα παίζει καθοριστικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη Η γνώση ως περιεχόμενο και η μάθηση ως διαδικασία προσδιορίζονται από τις κοινωνικό- πολιτιστικές περιστάσεις. Ο Vygotsky τοποθετεί τις αρχές της ατομικής, εσωτερικής σκέψης στη συλλογική εξωτερική επικοινωνία και δράση. Έλενα Ελληνιάδου

111 Νέα στοιχεία Η κοινωνική διαμεσολάβηση Ο ρόλος της γλώσσας
Το πλαίσιο στήριξης Έλενα Ελληνιάδου

112 Η κοινωνική διαμεσολάβηση
θεωρία εποικοδομισμού Οι γνώσεις θεωρείται ότι "χτίζονται" προοδευτικά αντί μιας, μοναδικής έγκυρης γνώσης υπάρχουν οι αναπαραστάσεις των αντικειμένων στην ανθρώπινη νόηση. Γνωστική ανάπτυξη είναι η "μετατροπή των κοινωνικών σχέσεων σε νοητικές λειτουργίες μέσω της επικοινωνίας με τη διαμεσολάβηση των "σημάτων" (πολιτισμικά εργαλεία) Έλενα Ελληνιάδου

113 Η σημασία της γλώσσας οικοδομείται η σκέψη κατανοείται ο κόσμος
διαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμου μέσω αυτής μεταβιβάζονται αναπαραστάσεις κοινωνικών δομών και σχέσεων και νοήματα κοινωνικά καθορισμένα Έλενα Ελληνιάδου

114 Διαδικασία επίτευξης της γνωστικής ανάπτυξης
Έλενα Ελληνιάδου

115 Στάδια Ανάπτυξης Πρωτόγονη, χωρίς έλεγχο αντίδραση στα ερεθίσματα
(βρέφος) Χρήση εξωτερικών διαμεσολαβητικών σημάτων (συνείδηση των σχέσεων που έχουν τα αντικείμενα) Μεγαλύτερη ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει από μόνο του τη συμπεριφορά του (πρώτο επίπεδο αυτοέλεγχου, αλλά εξάρτηση από συγκεκριμένα ερεθίσματα) Της εξωτερίκευσης της σχέσης σημάτων και νοητικών ενεργειών (γνωστική αυτοδιαχείριση και αυτοελεχόμενη συμπεριφορά) Έλενα Ελληνιάδου

116 Η Ζώνη της Επικείμενης Ανάπτυξης (Zone of Proximal Development - ZPD)
Η διαμεσολαβητική λειτουργία του περιβάλλοντος και η βοήθεια των άλλων ατόμων είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιού ΖΕΑ είναι η απόσταση μεταξύ: του γνωστικού επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται το παιδί ή αυτών που μπορεί να επιτύχει από μόνο του και του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί από κάποιους πιο έμπειρους ενήλικους ή συνομήλικους Έλενα Ελληνιάδου

117 Αποτελεί την ανεξερεύνητη περιοχή του εσωτερικού δυναμικού του μαθητευόμενου που βρίσκεται σε μια εν δυνάμει λανθάνουσα κατάσταση εξέλιξης. Συντελεσθείσα ανάπτυξη Δυνητική ανάπτυξη Έλενα Ελληνιάδου

118 Πριν εμφανιστεί ο δάσκαλος, το παιδί έχει ήδη δομήσει μια μορφή γνώσης με την οποία μπορεί να λύνει προβλήματα ή να επιτελεί εργασίες ενός συγκεκριμένου βαθμού δυσκολίας (πρώτη ζώνη). Ο δάσκαλος θέτει ένα νέο πρόβλημα στο παιδί, το οποίο καλείται να λύσει (τρίτη ζώνη). Με την αναφορά του νέου προβλήματος δημιουργείται μια ενδιάμεση δεύτερη ζώνη, που αντιπροσωπεύει την πιθανή γνωστική εξέλιξη του παιδιού. Με την ανάθεση του νέου καθήκοντος λοιπόν αναπτύσσεται η ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης (δεύτερη ζώνη) η οποία περιλαμβάνει τις ικανότητες του παιδιού. Έλενα Ελληνιάδου

119 Ο εκπαιδευτής με τη διαμεσολάβησή του καθοδηγεί το μαθητή με υποστηρικτικές ερωτήσεις, ώστε να αποκτήσει μια νέα γνώση. Αυτό που είναι σήμερα Ζ.Ε.Α. αύριο μπορεί να γίνει πραγματικό εξελικτικό επίπεδο. Συνεπώς θεωρείται πολύτιμη και αναντικατάστατη η αλληλεπίδραση με το δάσκαλο ή το συμμαθητή. Εάν ο εκπαιδευτής θέσει ένα πρόβλημα που ήταν έξω από τη Ζ.Ε.Α. του μαθητή, η διδασκαλία αποτυγχάνει. Άρα, πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το πραγματικό γνωστικό επίπεδο και τη Ζ.Ε.Α. κάθε παιδιού. Έλενα Ελληνιάδου

120 Εκτός δυνατοτήτων προς το παρόν
Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης Το τρέχον επίπεδο ικανότητας του παιδιού Έλενα Ελληνιάδου

121 Το 1ο σχήμα αντιστοιχεί στις παραδοσιακές αντιλήψεις
Το 1ο σχήμα αντιστοιχεί στις παραδοσιακές αντιλήψεις. Το δεύτερο αντιστοιχεί στις απόψεις του Vygotsky σχετικά με τη Ζ.Ε.Α. Το τρίτο αντιστοιχεί στην κατάσταση μετά την παροχή στους μαθητές αρχικής βοήθειας ή πλαισιου στήριξης (scaffolding) άλλη μια σπουδαία έννοια που χρησιμοποίησε ο Vygotsky. Έλενα Ελληνιάδου

122 Πλαίσιο στηρίγματος (scaffolding)
σε μια κοινότητα οι πυρήνες γνώσεων των ατόμων αλληλοκαλύπτονται οι ζώνες εγγύτερης ανάπτυξης συνυπάρχουν μερικώς άρα, οι γνώσεις της κοινότητας είναι πιο εκτεταμένες από του μεμονωμένου ατόμου κάθε άτομο μπορεί να συμβάλει στη γνωστική ανάπτυξη της κοινότητας προσφέροντας ένας πλαίσιο στηρίγματος εκεί που δεν επαρκούν οι γνώσεις των άλλων άτομα ομάδες πυρήνας γνώσεων ζώνη εγγύτερης ανάπτυξης Έλενα Ελληνιάδου

123 Το πλαίσιο στήριξης (scaffolding)
Ο δάσκαλος παρέχει στο μαθητή: πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον βοηθώντας τον να αυτοαναπτυχθεί (Piaget), αλλά επίσης είναι και ενεργός διαμεσολαβητής των κοινωνικών και πολιτισμικών νοημάτων που διαπραγματεύεται με το μαθητή του και τον βοηθά να εσωτερικεύσει όλα αυτά που τον βοηθούν να αναπτυχθεί Έλενα Ελληνιάδου

124 Κριτική Στη Ρωσία: ιδεολογικές εκτροπές", δείγμα μη
αφοσίωσης για το Κομμουνιστικό Κόμμα ‘Ιδρυση της σχολή ψυχολογίας του Χάρκοβο από μια μεγάλη ομάδα φοιτητών του Vygotsky που αναγκάστηκε να φύγει από τη Μόσχα προς την Ουκρανία Ανάπτυξη επιστημονικών πεδίων όπως: ψυχολογία μνήμης, αντίληψη, αίσθηση, κίνηση, προσωπικότητα, θέληση, ψυχολογία παιχνιδιού, ψυχολογία μάθησης Έλενα Ελληνιάδου

125 Κριτική Στη Δύση: η θεωρία του συμπορεύτηκε με αυτή του Jean Piaget
η ανάπτυξη προηγείται και είναι προϋπόθεση της γνώσης και πραγματοποιείται αυτόνομα, με τρόπο βιολογικό Vygotsky (Κοινωνικός Εποικοδομισμός): η γνώση  προηγείται της ανάπτυξης οδηγώντας σε αυτή, οπότε και ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ενεργός και απαραίτητος ανέδειξε το ρόλο που παίζουν οι σχέσεις με τους εκπαιδευτικούς και του συνομήλικους (επηρέασε παιδαγωγούς όπως οι Jerome Bruner, Michael Cole, Ann L. Brown) Έλενα Ελληνιάδου

126 Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το ατομικό στο κοινωνικό
Ελβετός J. Piaget (1924) ΓΝΩΣΤΙΚΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Ρώσος L. Vygotsky (1934) ΨΥΧΟ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΘΕΩΡΙΑ Αναπτυξιακή δύναμη θεωρεί την εσωτερική ωρίμαση και τις ατομικές εμπειρίες μέσα από τις λογικομαθηματικές δραστηριότητες κατά την επεξεργασία του φυσικού κόσμου. Βιώνει γνωστικές συγκρούσεις, τις οποίες η επαφή με τους συνομηλίκους απλώς επιτείνει. Η κοινωνική αλληλεπίδραση διευκολύνει την ανάπτυξη αλλά δεν τη δημιουργεί. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι πηγή δύναμης και εξέλιξης. Ο «συλλογικός νους» της ομάδας συλλαμβάνει και δημιουργεί έννοιες, διαδικασίες, δεξιότητες και το άτομο μέσα από τη μάθηση τις εσωτερικοποιεί και τις προσλαμβάνει. Η μάθηση είναι κοινωνικά προσδιορισμένη. ο εκπαιδευτικός γίνεται διευκολυντής της ανάπτυξης μέσω της διαρρύθμισης του περιβάλλοντος Ο εκπαιδευτικός γίνεται διαμεσολαβητής με την άμεση παρέμβαση και διδασκαλία Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το ατομικό στο κοινωνικό Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το κοινωνικό στο ατομικό Η ανάπτυξη προηγείται της μάθησης Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη Έλενα Ελληνιάδου

127 Οι «Σημαντικοί Άλλοι» (More Knowlegdable Other”, MKO)
Στο χώρο του σχολείου Σημαντικοί Άλλοι, που είναι και αποτελούν καινούρια και αξιόλογη πηγή πληροφόρησης για τον εαυτό του, είναι οι εκπαιδευτικοί. Ο εκπαιδευτικός είναι το πρότυπό του, που επηρεάζει το ψυχολογικό κλίμα της τάξης και τη θέση που έχει το παιδί, ανάμεσα στους συμμαθητές του. Παίζουν τον ουσιαστικό ρόλο για την κατάκτηση της γνώσης μέσω της Ζ.Ε.Α. Αν οι Σημαντικοί Άλλοι αντιμετωπίζουν το παιδί ως ικανό και επαρκές, αποκτά αίσθηση ικανότητας. Διαφορετικά, αν συμβαίνει το αντίθετο αναπτύσσει αίσθηση ανικανότητας. Έλενα Ελληνιάδου

128 Επιπτώσεις στη διδασκαλία
πρέπει να δημιουργούμε στην τάξη περιστάσεις συνεργατικής μάθησης ανάμεσα σε ομάδες με διαφορετικά επίπεδα ικανότητας. εφαρμογή της αρχής της σταδιακής μείωσης της βοήθειας των μεγάλων και η σταδιακή ανάληψη όλο και μεγαλύτερης υπευθυνότητας από τα παιδιά. (υποβοηθούμενη ανακάλυψη) Εξατομίκευση της διδασκαλίας Έλενα Ελληνιάδου

129 Εποικοδομισμός Βασικοί εκπρόσωποι Piaget Bruner Papert
Στόχος της Μάθησης: η τροποποίηση του προϋπαρχουσών γνώσεων Στόχος της διδασκαλίας: η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητής Βασικοί εκπρόσωποι Piaget Bruner Papert Έλενα Ελληνιάδου 129

130 Βασικές αρχές του εποικοδομισμού
Η γνώση κατασκευάζεται, δεν μεταδίδεται (μόνον η πληροφορία μεταδίδεται). Η μάθηση είναι ατομική διαδικασία οικοδόμησης γνώσεων Το νόημα αποκτάται μέσω εμπειριών Η μάθηση δεν είναι αποστήθιση εννοιών ή γεγονότων Έλενα Ελληνιάδου 130

131 Η μάθηση στον εποικοδομισμό
Ενδιαφέρον στο εσωτερικό του γνωστικού συστήματος, και ειδικότερα στη δομή και στη λειτουργία του: η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων και εξαρτάται άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις. η μάθηση συνιστά μια ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών. η μάθηση δεν είναι απομνημόνευση εννοιών, γεγονότων και καθολικών αληθειών. Έλενα Ελληνιάδου 131

132 Κοινωνικογνωστική σύγκρουση λάθος
Ιδέες των μαθητών (παρανοήσεις, διαισθητικές ιδέες, επιστήμη των παιδιών, αναπαραστάσεις, νοητικά μοντέλα) Μάθηση Εννοιολογική αλλαγή Κοινωνικογνωστική σύγκρουση λάθος Έλενα Ελληνιάδου

133 Εποικοδομισμός: αλληλεπίδραση με το περιβάλλον
Εποικοδομισμός: αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα από δραστηριότητες διερεύνησης ανακάλυψης έρευνας & πειραματισμού και επίλυσης προβλήματος Έλενα Ελληνιάδου 133

134 Διερεύνηση (διερευνητική μάθηση)
H διερευνητική μάθηση (exploratory learning) αποτελεί μια διδακτική στρατηγική ενθαρρύνει το μαθητή να εξερευνά και να πειραματίζεται με στόχο να ανακαλύπτει σχέσεις ανάμεσα σε έννοιες και γεγονότα. Αποτελεί, προσέγγιση μάθησης που σχετίζεται περισσότερο με γενικού τύπου μηχανισμούς σκέψης και υψηλού επιπέδου γνωστικές δεξιότητες, που αφορούν στην επίλυση προβλήματος και στη λήψη αποφάσεων. Έλενα Ελληνιάδου 134/43 134

135 Έρευνα - Πειραματισμός
Η έρευνα και ο πειραματισμός αποτελούν βασικά συστατικά της επιστημονικής μεθόδου Επιστημονική μέθοδος Παρατήρηση Υπόθεση Πειραματισμός Έλενα Ελληνιάδου 135

136 Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση) (1/2)
Η ανακαλυπτική μάθηση (discovery learning) Αποτελεί: - ψυχολογική προσέγγιση και - διδακτική στρατηγική Δίνει έμφαση: στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου, καθώς και στην υιοθέτηση της ανακαλυπτικής μεθόδου ή της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το μαθητή. Έλενα Ελληνιάδου 136

137 Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση) (2/2)
Αντιτίθεται στη μάθηση μέσω μετάδοσης των γνώσεων. Στην ανακαλυπτική μάθηση ο μαθητής εργάζεται με στόχο να ανακαλύψει το αντικείμενο προς μάθηση. Σε αντίθεση με τις τυπικές σχολικές γνώσεις που κατά κανόνα αποκτούνται μέσω μετάδοσης, μεγάλο μέρος των γνώσεων που αποκτούμε στην καθημερινή μας ζωή είναι απόρροια της ανακαλυπτικής μάθησης. Η ανακαλυπτική μάθηση συνδέεται άμεσα με τις εμπειρίες μας, προκύπτει και επηρεάζεται από το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα, απορρέει από τον πειραματισμό και την πρακτική. Έλενα Ελληνιάδου 137/43 137

138 Επίλυση προβλήματος (1/2)
Ανώτερου επιπέδου γνωστική διεργασία Που εμπερικλείει το συντονισμό ενός συνόλου από απαιτητικές και αλληλοσυνδεόμενες δεξιότητες Πότε απαιτείται να λύσω ένα πρόβλημα; Όταν δεν γνωρίζω εκ των προτέρων το πώς από μια αρχική κατάσταση θα οδηγηθώ σε μια τελική κατάσταση Έλενα Ελληνιάδου 138/43 138

139 Επίλυση προβλήματος (2/2)
Βήματα για την επίλυση προβλήματος: Κατανόηση και αναπαράσταση του προβλήματος (συμπεριλαμβανομένου και του προσδιορισμού των ειδών της πληροφορίας που απαιτείται για τη λύση του) Συλλογή και οργάνωση της κατάλληλης και ουσιώδους πληροφορίας Κατασκευή και διαχείριση ενός σχεδίου δράσης ή μιας στρατηγικής Χρήση διαφόρων εργαλείων επίλυσης προβλήματος Συλλογισμός, έλεγχος υποθέσεων και λήψη απόφασης. Έλενα Ελληνιάδου 139/43 139

140 Μάθηση μέσω επίλυσης προβλήματος
Επίλυση προβλήματος:  διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικού τύπου Η μάθηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ουσιαστικών και ανοικτού τύπου προβλημάτων Το πρόβλημα οδηγεί τη μάθηση: οι νέες γνώσεις αποκτούνται μέσα από την επίλυση του προβλήματος Οι μαθητές δουλεύουν σε μικρές ομάδες Οι δάσκαλοι έχουν το ρόλο του «διευκολυντή» της μάθησης Έλενα Ελληνιάδου 140

141 Σας ευχαριστώ Έλενα Ελληνιάδου