ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση παιδιών και εφήβων με ιδιαίτερες δυσκολίες-διαταραχές ΔΙΔΑΣΚΩΝ: κ. Κουρκούτας Η.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση παιδιών και εφήβων με ιδιαίτερες δυσκολίες-διαταραχές ΔΙΔΑΣΚΩΝ: κ. Κουρκούτας Η."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση παιδιών και εφήβων με ιδιαίτερες δυσκολίες-διαταραχές ΔΙΔΑΣΚΩΝ: κ. Κουρκούτας Η. ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΕΣ: Μαζωνάκη Άρτεμις Μαυρουδή Άντρη Πιτσιλλή Μαρία-Χριστίνα

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σύγχρονη τάση της Παιδαγωγικής στηρίζεται πλεόν στις αρχές της ένταξης και της συνεκπαίδευσης των παιδιών με και χωρίς ειδικές ανάγκες, καθώς και στη δημιουργία ενός «σχολείου για όλους», όπου θα εκπαιδεύονται όλα τα παιδιά και δεν θα διακρίνονται μεταξύ τους εξαιτίας της νοητικής, γλωσσικής, σωματικής ή συναισθηματικής τους ιδιαιτερότητας. Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει σήμερα το δικαίωμα κάθε παιδιού να διδάσκεται στο ίδιο σχολείο με τα παιδιά της γειτονιάς του. Ο προσανατολισμός για μια εκπαίδευση για όλους ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των αρχών που διατυπώθηκαν στη Διακήρυξη της Σαλαμάνγκα «Πολιτική και Πρακτικές στις Ειδικές Ανάγκες στην Εκπαίδευση» από τον Ιούνιο του ( Ζώνιου-Σιδέρη, 2000)

3 ΕΝΤΑΞΗ Με τον όρο ένταξη ορίζεται η από κοινού διδασκαλία παιδιών με ή χωρίς ειδικές ανάγκες, ως μέρος της γενικής αρχής ότι τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να απολαμβάνουν των ίδιων ευκαιριών με την υπόλοιπη κοινωνία. (Ημέλλου, 2003, σ.86) Η παιδαγωγική της ένταξης επιδιώκει ένα σχολείο ανοιχτό, δημοκρατικό, που δεν κατηγοριοποιεί, δεν διαχωρίζει τον μαθητικό πληθυσμό με βάση ψυχιατρικά ή ακαδημαϊκά κριτήρια (επιδόσεων) και του προάγει ένα νέο σύνολο αξιών και τρόπων λειτουργίας, βασισμένων, κυρίως, στην ανθρωπιστική παιδαγωγική παράδοση. (Kουρκούτας, 2010,σ.9)

4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 1/3
Οι βασικές αρχές διέπουν τη φιλοσοφία της ένταξης και τη δημιουργία ενός διαφορετικού σχολικού συστήματος και κατά συνέπεια ενός σχολείου που προάγει την ισότιμη εκπαίδευση, ανεξάρτητα από τις εγγενείς δυσλειτουργίες/ δυσκολίες και τις αιτίες αυτών των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το κάθε παιδί. Δικαίωμα όλων των παιδιών για ισότιμη πρόσβαση στην «κανονική» εκπαίδευση. Κατάργηση της διαχωριστικής εκπαίδευσης, της φιλοσοφίας του αποκλεισμού με στόχο την «καλύτερη» διαπαιδαγώγηση των παιδιών με «ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Προαγωγή της συνύπαρξης και του μοντέλου αλληλεγγυής – συνεργασίας, ως μια από τις κύριες «ηθικές» αρχές που πρέπει να διέπουν τη σχολική πραγματικότητα.

5 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 2/3
Εκπαίδευση όλων των παιδιών με ή χωρίς ιδιαιτερότητες στο φυσικό κοινωνικό τους περιβάλλον. Προσαρμογή του Αναλυτικού Προγράμματος που θα ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες όλων των παιδιών (με δυσκολίες ή όχι), ευέλικτα και πλούσια σε κοινωνικές δραστηριότητες προγράμματα. Η Ένταξη δεν αφορά μόνο τις παραδοσιακές «κατηγορίες» παιδιών με Ειδικές Ανάγκες, αλλά όλες τις ομάδες παιδιών με κίνδυνο κοινωνικού και σχολικού αποκλεισμού εξαιτίας διαφόρων ατομικών και κοινωνικών παραγόντων, δημιουργώντας ένα σταθερό και δεκτικό ψυχοκοινωνικό και μαθησιακό περιβάλλον. Εξατομικευμένη και προσωποποιημένη διδασκαλία, χρήση εναλλακτικών ψυχοπαιδαγωγικών προγραμμάτων με σκοπό την ενίσχυση των κινήτρων για μάθηση σε όλα τα παιδιά.

6 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 3/3
Η Μετεκπαίδευση των δασκάλων πρέπει να εστιάζει σε ζητήματα ενταξιακής πολιτικής, πρακτικής και φιλοσοφίας και να αφορά ζητήματα της ενταξιακής πολιτικής. Χρήση δομών υποστήριξης με κοινωνικό χαρακτήρα επικεντρωμένες στο παιδί και στην οικογένεια, σε στενή συνεργασία με το σχολείο. Πεποίθηση ότι όλα τα παιδιά επωφελούνται από τη διαφορετικότητα και ότι η παρουσία, ακόμη και ενός παιδιού με σοβαρές σωματικές και νοητικές δυσλειτουργίες μέσα στην τάξη, μπορεί να αποτελέσει αλλαγή νοοτροπίας /στάσης για όλα τα υπόλοιπα παιδιά. Ένα ανοιχτό σε γονείς και κοινωνία σχολείο, με έμφαση στην ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαίας υποστήριξης με την κοινότητα. (Κουρκούτας, χ.χ.)

7 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1/3 Νόμος 1143/81 Το 1981, ψηφίζεται για πρώτη φορά νόμος για την Ειδική Αγωγή. Θεωρήθηκε δικαίως μια κατάκτηση για το χώρο της Ειδικής Αγωγής αφού «για πρώτη φορά η πολιτεία ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντα της απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ο νόμος αυτός δέχτηκε διάφορες επικρίσεις, καθώς ενίσχυσε το διαχωρισμό ανάμεσα σε φυσιολογικά και μη φυσιολογικά άτομα, κατατάσσοντας τους μαθητές σε κατηγορίες προβληματικών ατόμων οδηγώντας τα στην περιθωριοποίηση . Νόμος 15566/85 Βασική υιοθέτηση της αρχής της ένταξης. Σταδιακή ένταξη των ιδιωτικών σχολείων στο δημόσιο τομέα. Τη μεταβίβαση αποκλείστικά στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. όλων των αρμοδιότητων που αφορούσαν ζητήματα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και θέματα απόκατάστασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Τη διδασκαλία μιας ξένης γλώσσας στα ειδικά σχολεία. Την εκτύπωση με το σύστημα Μπράιγ διδακτικών βιβλίων για τυφλούς. Ωστόσο και αυτός ο νόμος επικρίθηκε καθώς αποτελούσε μια εξελιγμένη μορφή του προηγούμενου νόμου.

8 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 2/3 Νόμος 1824/1988 και 1771/1988
Με τον πρώτο, θεσμοθετείται η ενισχυτική διδασκαλία για τους μαθητές του δημοτικού και γυμνασίου που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες σε συγκεκριμένα μαθήματα. Ενώ με το δεύτερο τροποποιείται το σύστημα εισαγωγής των ατόμων με ειδικές ανάγκες στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Νόμος 2817/2000 Επαναδιατυπώνεται η ορολογία της Ειδικής Αγωγής, δίνοντας έμφαση στις κοινές εκπαιδευτικές ανάγκες των ατόμων με ειδικές ανάγκες και όχι στις αιτίες των προβλημάτων τους. Προωθείται η αρχή της ένταξης και περιορίζεται το ειδικό σχολείο μόνο για περιπτώσεις παιδιών με σοβαρές δυσκολίες. Καθιερώνεται ο θεσμος των ειδικών παιδαγωγών. Θεσμοθετείται η κατάρτιση εξατομικευμένων προγραμματων βοήθειας και υπηρεσιών για κάθε παιδί με ειδικές ανάγκες. Θεσμοθετείται η λειτουργία διεπιστημονικής ομάδας διάγνωσης – υποστήριξης Κ.Δ.Α.Υ

9 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 3/3 (Ζώνιου – Σιδέρη, 2000)
Σύμφωνα με το Ν. 2817/2000 άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται τα άτομα που έχουν σημαντική δυσκολία μάθησης και προσαρμογής, εξαιτίας σωματικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηματικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Στα άτομα αυτά περιλαμβάνονται όσοι: Έχουν νοητική ανεπάρκεια ή ανωριμότητα Έχουν ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες) ή ακοής (κωφοί, βαρήκοοι) Έχουν σοβαρά νευρολογικά ή ορθοπεδικά ελαττώματα ή προβλήματα υγείας Έχουν προβλήματα λόγου και ομιλίας Έχουν ειδικές δυσκολίες στη μάθηση, όπως δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία Έχουν σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες και όσοι παρουσιάζουν αυτισμό και άλλες διαταραχές ανάπτυξης Πρόσωπα νηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας που δεν ανήκουν σε μια από τις προηγούμενες περιπτώσεις αλλά έχουν την ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική προσέγγιση και φροντίδα για ορισμένη χρονική περίοδο ή για ολόκληρη την περίοδο της σχολικής ζωής τους. (Ζώνιου – Σιδέρη, 2000)

10 ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ
Συνεκπαίδευση: Η σύγχρονη τάση της ειδικής αγωγής είναι να κατοχυρώνει το δικαίωμα της εκπαίδευσης όλων των παιδιών και να ιδρύει σχολεία τα οποία συμπεριλαμβάνουν όλα τα παιδιά, κατανοούν τις ιδιαιτερότητες τους, υποβοηθούν τη μάθηση τους και ανταποκρίνονται στις ατομικές τους ανάγκες. Δηλαδή, σχολεία συνεκπαίδευσης, όπου ο «καθένας ανήκει, γίνεται δεκτός, υποστηρίζει και υποστηρίζεται από τους συνομήλικους συνεργάτες του και τα άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας» (Τάφα, 1998, σ.101) Ενσωμάτωση: Με τον όρο ενσωμάτωση, ορίζεται η εφαρμογή του λιγότερο περιοριστικού περιβάλλοντος σε όλους τους μαθητές με δυσκολίες μάθησης, με την παροχή μιας ελεύθερης δημόσιας εκπαίδευσης, σύμφωνα με μια προσέγγιση όσο το δυνατόν κοντύτερα στη γενική εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, προβλέπεται η εξασφάλιση παροχής εγγυήσεων υποστήριξης, με σκοπό την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών περιορισμών που τίθενται από τις υπάρχουσες δυσκολίες. (Ημέλλου, 2003, σ. 86)

11 ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 1/3 Τοποθέτηση σε κανονική τάξη.
Το παιδί εντάσσεται στην τάξη του κανονικού σχολείου και μετέχει σε όλες ή στις περισσότερες δραστηριότητες των άλλων παιδιών. Ανάλογα με την περίπτωση είναι δυνατό να δέχεται βοήθεια με την λήψη και εφαρμογή αντισταθμιστικών μέτρων, για την αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων που παρουσιάζει. Παράλληλη στήριξη. Στους μαθητές Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης παρέχεται βοήθεια μέσα στην κανονική τάξη από ειδικό εκπαιδευτικό ή εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής. Κατ΄ οίκον διδασκαλία. Μαθητές με χρόνια νοσήματα ή νοσήματα που δεν επιτρέπουν τη φοίτηση στο σχολείο διδάσκονται στο σπίτι από ειδικούς εκπαιδευτικούς.

12 ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 2/3 Τοποθέτηση σε τμήμα ένταξης.
Το τμήμα ένταξης είναι προσαρτημένο στο κανονικό σχολείο και έχει σκοπό να εξυπηρετήσει παιδιά, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν στο κανονικό σχολείο, αλλά απαιτούνται ειδικές διευθετήσεις και εκπαιδευτική βοήθεια. Η βοήθεια αυτή, ανάλογα με τις περιπτώσεις, είναι δυνατό να αναφέρεται σε ολόκληρο το πρόγραμμα ή σε ορισμένα μαθήματα. Ο δάσκαλος του τμήματος ένταξης είναι ειδικός και διαθέτει επαρκή γνώση των δυνατοτήτων και των αναγκών παιδιών με μειονεξίες, καθώς και των μεθόδων και των μέσων της εκπαίδευσής τους. Ανάλογα με τις εκπαιδευτικές και τις άλλες ανάγκες των παιδιών, την έκταση και το είδος των διευθετήσεων που γίνονται, το τμήμα ένταξης διακρίνεται σε δύο τύπους. α) Τμήμα ένταξης με πλήρη φοίτηση. Στο τμήμα αυτό εντάσσονται παιδιά, των οποίων το είδος και ο βαθμός της μειονεξίας επιβάλλει σοβαρές ειδικές διευθετήσεις, και δεν είναι δυνατό να ενταχθούν στην κανονική τάξη. Τέτοια παιδιά είναι δυνατό να είναι νοητικά καθυστερημένα με Δ.Ν. από μέχρι περίπου, παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές, παιδιά με σχολική ανωριμότητα κ.λ.π.

13 ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 3/3 β) Τμήμα ένταξης με μερική φοίτηση.
Στην περίπτωση αυτή τα παιδιά ανήκουν οργανικά σε μια κανονική τάξη. Στο τμήμα ένταξης εντάσσονται παιδιά που το είδος και ο βαθμός της μειονεξίας δεν απαιτούν σοβαρές διευθετήσεις. Ανάλογα με την περίπτωση άλλα μαθήματα παρακολουθούν στην κανονική τάξη και άλλα στο τμήμα ένταξης. Τέτοιες περιπτώσεις είναι τα παιδιά με ελαφρά νοητική καθυστέρηση, με προβλήματα στο λόγο, με δυσκολίες μάθησης κ.λ.π. Και στο τμήμα αυτό ο δάσκαλος είναι ειδικός. (Ημέλλου, 2003 & Ζώνιου – Σιδέρη 2000)

14 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 1/2
ΣΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Η φοίτηση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις συνήθεις σχολικές τάξεις προτείνεται από το ΚΕΔΔΥ (Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών) σε περιπτώσεις που: οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα σοβαρές δυσκολίες και μπορούν να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα της συνηθισμένης σχολικής τάξης, εάν βοηθηθούν από εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής σε περιοδική και προγραμματισμένη βάση οι μαθητές κατοικούν σε περιοχή που δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο ειδικής αγωγής (ειδικό σχολείο, τμήμα ένταξης κτλ). Στην περίπτωση αυτή μπορεί να διατίθεται, σε μόνιμη βάση, ένας εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΤΑΞΗΣ Η φοίτηση σε Τμήματα Ένταξης της Πρωτοβάθμιας ή της Δευτεροβάθμιας γενικής ή τεχνικής εκπαίδευσης, προτείνεται από το ΚΕΔΔΥ και μετά από σχετικό αίτημα των γονέων ή κηδεμόνων σε περιπτώσεις που: οι μαθητές αντιμετωπίζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και προκειμένου να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα του κανονικού σχολείου χρειάζονται συστηματική στήριξη από εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής για ορισμένες ώρες την ημέρα ή την εβδομάδα σε συγκεκριμένο χώρο

15 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 2/2
ΣΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Η ένταξη και η φοίτηση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Στις αυτοτελείς σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προτείνεται από το οικείο ΚΕΔΔΥ μετά από τη διάγνωση - αξιολόγηση του ατόμου με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και μετά από σχετικό αίτημα των γονέων ή των εχόντων τη γονεϊκή μέριμνα στις περιπτώσεις που: οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών είναι ιδιαίτερα σοβαρές και χρειάζονται συστηματική και προγραμματισμένη υποστήριξη από εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής και ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό σε σχολική μονάδα ειδικής αγωγής που διαθέτει” και την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες φαίνεται να ωφελούνται ιδιαίτερα από αυτό το εκπαιδευτικό πλαίσιο

16 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ 1/4
Το παιδί Βασικός παράγοντας είναι το είδος και ο βαθμός των ειδικών αναγκών του κάθε παιδιού, της στάσεώς του προς αυτή, καθώς και η παρουσία οποιασδήποτε επιπλέον αδυναμίας, ανεξάρτητα από το εάν αυτή είναι πρωτογενής ή δευτερογενής. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να εξετάζονται και να εκτιμούνται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, ώστε να διασφαλίζεται η βεβαιότητα ότι το παιδί έχει την δυνατότητα, ως ένα βαθμό τουλάχιστο, να παίρνει μέρος σ' όλες ή μερικές δραστηριότητες των άλλων μαθητών της τάξης ή του σχολείου. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η πιθανότητα να αισθάνεται το παιδί ευχαριστημένο και αποδεκτό ως ισότιμο μέλος από τη σχολική ομάδα.

17 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ 2/4
Το σχολείο Οποιεσδήποτε διευθετήσεις και αν γίνουν στο κανονικό σχολείο που φιλοξενεί παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι πολύ πιθανό να παρουσιαστούν διάφορα γενικά ή ειδικά προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά είναι δυνατό να έχουν σχέση με την οργάνωση του σχολείου, με τον τρόπο που έχει συνηθίσει να λειτουργεί, την αρχιτεκτονική του κτιρίου, τη διαμόρφωση του χώρου, το προσωπικό, το πρόγραμμα μαθημάτων κ.λ.π. Μια άλλη δυσκολία, έχει σχέση με την κατανομή του χρόνου που διαθέτει ο δάσκαλος της κανονικής τάξης ανάμεσα στους μαθητές με ειδικές ανάγκες και στα υπόλοιπα παιδιά. Ο αριθμός των μαθητών στις τάξεις όπου υπάρχουν παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν είναι δυνατό να υπερβαίνει τους 25.

18 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ 3/4
Το αναλυτικό και το ωρολόγιο πρόγραμμα, οι μέθοδοι και γενικά η οργάνωση του σχολείου πρέπει να προσαρμοστούν ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες του παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Βοηθητικές υπηρεσίες ιατρικές, ψυχολογικές, κοινωνικές πρέπει απαραίτητα να υποστηρίζουν το παιδί με ειδικές ανάγκες και να συνεργάζονται με προσωπικό του σχολείου. Η παρουσία του ειδικού δασκάλου στο σχολείο είναι, απαραίτητη για να εποπτεύει τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και να βοηθά τους δασκάλους των κανονικών τάξεων.

19 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ 4/4
Οι γονείς Οι στάσεις των γονέων απέναντι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες ποικίλουν, ανάλογα με τις κοινωνικές τους αντιλήψεις το είδος και το βαθμό των δυσκολιών των παιδιών. Από τη μια μεριά οι γονείς αισθάνονται άσχημα να έχουν τα παιδιά τους στο προστατευτικό περιβάλλον του ειδικού σχολείου και από την άλλη πιέζονται κατά την είσοδό τους στο κανονικό σχολείο, όπου ξέρουν ότι θα υστερούν στις διάφορες δραστηριότητες σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά. Και οι δύο ομάδες γονέων έχουν ανάγκη από συμβουλευτικές υπηρεσίες για να κατανοήσουν τα προβλήματα που είναι δυνατό να δημιουργηθούν κατά την ένταξη. Είναι σημαντικό να μην αποκλείονται άπό την εκπαιδευτική διαδικασία ή οποιαδήποτε άλλη θεραπευτική παρέμβαση, γιατί αυτό δημιουργεί αίσθηση ανεπάρκειας στους γονείς.

20 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 1/9
ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ Ένα κινητικά ανάπηρο παιδί στα χέρια ενός «απροετοίμαστου» εκπαιδευτικού μπορεί να γίνει αφορμή και άλλοθι για αποκλεισμό ή περιθωριοποίηση του μαθητή με κινητική δυσλειτουργία. Μπορεί να ξυπνήσει αρνητικές στάσεις, στερεότυπα και αντιλήψεις ή να οδηγήσει σε λανθασμένες συμπεριφορές. Αντίθετα, η βαθιά γνώση του προβλήματος από έναν καλά καταρτισμένο και ευαισθητοποιημένο εκπαιδευτικό, μπορεί να αποτελέσει βοήθημα για την καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών του μαθητή.

21 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 2/9
Πρόγραμμα ένταξης κινητικά ανάπηρων μαθητών Ο μαθητής πρέπει να έχει πρόσβαση στο σχολικό κτίριο. Όλα τα σύγχρονα σχολικά κτίρια πρέπει να διαθέτουν κεκλιμένο επίπεδο, ανελκυστήρα και τουαλέτα ειδικών προδιαγραφών. Αφού εξασφαλιστεί η προσπελασιμότητα του χώρου, το σχολείο θα πρέπει να μεριμνήσει για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της αναπηρίας: στην προσωπικότητα και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του μαθητή, στο οικογενειακό, φιλικό, συγγενικό περιβάλλον ή στο περιβάλλον της γειτονιάς, στο πεδίο των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσονται μέσα στο σχολικό χώρο, τόσο μεταξύ των μαθητών όσο και μεταξύ των μαθητών και των καθηγητών στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται. Πρωταρχικός παράγοντας για την επιτυχία της ένταξης είναι το έμψυχο δυναμικό που αναλαμβάνει να την υποστηρίξει μέσα στο γενικό σχολείο. Η προετοιμασία των εκπαιδευτικών κάθε ειδικότητας για την αντιμετώπιση των αναγκών αυτών, θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος κάθε προγράμματος επιμόρφωσης και κατάρτισης εκπαιδευτικών .

22 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 3/9
Νέες Τεχνολογίες και Κινητικές Αναπηρίες Οι νέες τεχνολογίες έχουν να προσφέρουν πολλά σε όλες τις φάσεις της ζωής των ατόμων με κινητική δυσλειτουργία. Μπορούν να συνεισφέρουν: στη διαδικασία αποκατάστασης, να δώσουν λύσεις βελτιώνοντας την κινητικότητά τους, να συμβάλουν στην καλύτερη δυνατή σχολική ένταξη, να προσφέρουν λύσεις σε προβλήματα επικοινωνίας, να αυξήσουν τις ευκαιρίες συμμετοχής σε δραστηριότητες αναψυχής και αθλητισμού ή ακόμη, να δώσουν νέες επαγγελματικές διεξόδους. Συστήματα που μπορούν να διευκολύνουν τη ζωή ατόμων με κινητικές αναπηρίες είναι οι συνθετητές φωνής, που συνθέτουν κατανοητό ηχητικό μήνυμα με τη χρήση διάφορων συσκευών που εκμεταλλεύονται ακόμα και υπολείμματα κίνησης, ειδικές διατάξεις που επιτρέπουν τη χρήση του υπολογιστή με το κεφάλι ή με τα λίγα δάχτυλα, ειδικά πληκτρολόγια κ.ά. Για τους μαθητές, η δυνατότητα μεταξύ γραπτής ή προφορικής εξέτασης που ισχύει μέχρι σήμερα, θα πρέπει να βελτιωθεί με την προσθήκη της δυνατότητας χρησιμοποίησης κάθε μηχανικού ή ηλεκτρονικού βοηθήματος που υποκαθιστά ή συμπληρώνει μια ανικανότητα. (Δημητρόπουλος, 2000)

23 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 4/9
ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ Μία από τις βασικότερες γνωστικές διεργασίες του ανθρώπου είναι η ικανότητά του να κατανοεί τα στοιχεία που του δίνονται, να τα οργανώνει και να τα αξιοποιεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει δημιουργικά σε διαφορετικά πλαίσια. Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν τα παιδιά με νοητική καθυστέρηση στις γνωστικές λειτουργίες, μπορούν να αναλυθούν συσχετιζόμενες με τις τρεις φάσεις της διανοητικής πράξης: τη φάση απόκτησης των πληροφοριών, τη φάση της επεξεργασίας, και τη φάση της αντίδρασης/ανταπόκρισης. Οι συσχετισμοί μεταξύ των τριών αυτών φάσεων παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατανόηση του βαθμού και της σοβαρότητας της γνωστικής δυσκολίας.

24 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 5/9
Για την δημιουργία και την εφαρμογή ουσιαστικών προγραμμάτων ένταξης/εκπαίδευσης παιδιών με νοητική καθυστέρηση κάθε αναφορά στις γνωστικές δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές αυτοί έχει σημασία μόνο στο βαθμό που θα χρησιμοποιηθούν ως ερέθισμα της εξέλιξης του δασκάλου και της βελτίωσης της διδασκαλίας. Τα γενικά ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόμου που θα καταγράψει συστηματικά ο εκπαιδευτικός, αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών μάθησης. Η καταγραφή αυτή θα χρησιμοποιηθεί από τον εκπαιδευτικό ως εργαλείο για την κατανόηση της γνωστικής συμπεριφοράς του παιδιού, σε συνδυασμό, πάντοτε, με τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά πλαίσια μέσα στα οποία αναπτύσσονται οι συγκεκριμένες συμπεριφορές μάθησης. (Βλάχου – Μπαλαφούτη, 2000)

25 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 6/9
ΕΝΤΑΞΗ ΚΩΦΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Ένα μεγάλο ποσοστό από την κοινότητα των κωφών και των επιστημόνων που ασχολούνται με την κώφωση αντιτίθενται στην ένταξη κωφών παιδιών στο γενικό σχολείο. Θεωρούν πως το σχολείο κωφών δεν είναι ένα ειδικό σχολείο για ανάπηρα παιδιά, αλλά ένα σχολείο στο οποίο διδάσκεται η νοηματική, η μητρική γλώσσα των κωφών, ως μία άλλη γλώσσα. Πρωτεύον και ένα από τα πιο σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην ένταξη ενός κωφού παιδιού είναι το γλωσσικό. Ποιο θα είναι το μέσο επικοινωνίας των κωφών παιδιών με τους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές τους; Μερικοί ερευνητές προτείνουν ως αποτελεσματική τη χρήση, στην εκπαίδευση του παιδιού, της νοηματικής γλώσσας, θεωρώντας την ως μητρική γλώσσα των κωφών. Η εφαρμογή της καθιστά απαραίτητη την παρουσία ενός δεύτερου δασκάλου –γνώστη της νοηματικής- μέσα στην τάξη, που θα μεταφράζει και θα διδάσκει, αλλά όμως δεν θα επιλύει το πρόβλημα της επικοινωνίας του κωφού παιδιού με τους συμμαθητές, τους καθηγητές και το άμεσο περιβάλλον του.

26 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 7/9
Άλλη ερευνητική ομάδα προωθεί τη χρήση της μητρικής φθογγόγλωσσας με μοναδικό ειδικό γλωσσικό και βοηθητικό μέσο το δακτυλικό αλφάβητο. Η επιλογή του ενός ή του άλλου τρόπου εκπαίδευσης των κωφών παιδιών γίνεται αποδεκτή, εφ’ όσον τα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής εφαρμογής τους είναι θετικά και προάγουν την ομαλή γνωστική, γλωσσική και ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη των κωφών παιδιών.

27 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 8/9
ΕΝΤΑΞΗ ΤΥΦΛΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Κατά την ένταξη τυφλών παιδιών ερχόμαστε αντιμέτωποι με: το πρόβλημα προσανατολισμού στο χώρο, με την ανάγκη της γλωσσικής παραστατικότητας κατά τη διδασκαλία των μαθημάτων, με τη συνεχή επανάληψη της αντιστοιχίας έννοιας και αντικειμένου, με τη διαφοροποίηση και την απτικοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού, με την ειδική εκπαίδευση του παιδιού στη γραφή Braille στον κοινό γραπτό λόγο της ελληνικής.

28 ΕΝΤΑΞΙΜΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 9/9
Κυρίως όμως, χρειαζόμαστε την ομαλή συνεργασία μεταξύ των δύο εκπαιδευτικών που βρίσκονται στη συγκεκριμένη τάξη ένταξης. Η ένταξη τυφλών παιδιών σε κοινά σχολεία, έχει αποδειχθεί ως η αποτελεσματικότερη σε σύγκριση με την ένταξη παιδιών με άλλη μορφή αναπηρίας και ως τέτοια ανέδειξε πρώτη τον ευεργετικό χαρακτήρα του θεσμού. (Ντεροπούλου – Ντέρου, 2000)

29 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ 1/2
Για να μπορούμε να μιλάμε για επιτυχημένη σχολική ένταξη όλων των παιδιών, θα πρέπει να θέσουμε ως προϋπόθεση το σχεδιασμό νέων αναλυτικών προγραμμάτων που θα δημιουργηθούν έχοντας ως βασικό κριτήριο τη διαφορετική υπόσταση του κάθε παιδιού. Τα αναλυτικά προγράμματα πρέπει να συντάσσονται έχοντας υπόψη τέσσερις βασικούς παράγοντες: την κοινωνία και τις απαιτήσεις της τα πολιτισμικά αγαθά τα νέα επιστημονικά δεδομένα το άτομο και τις ανάγκες του Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι μάθησης, τα περιεχόμενα μάθησης, η μεθόδευση της διδασκαλίας καθώς και η αξιολόγηση των μαθητών και του εκπαιδευτικού έργου πρέπει να αναπροσαρμοσθούν. (Ζώνιου – Σιδέρη, 2000)

30 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ 2/2
Τα σχολικά εγχειρίδια και το διδακτικό υλικό είναι κοινά για όλους τους μαθητές δεν αποτελούν πηγή θεσμικών διακρίσεων. Παρ΄ όλα αυτά, η έλλειψη αναφοράς στα άτομα με ειδικές ανάγκες, η αποσιωπήση των αλληλεπιδράσεων των ατόμων αυτών μαζί με άλλα, η προβολή της ανωτερότητας του υγιούς σώματος και της γλωσσικής επάρκειας, η προώθηση του προτύπου «τέλειος – άριστος» και η διδασκαλία η οποία απευθύνεται στο μέσο όρο των μαθητών αποτελούν συνήθως ευνοϊκούς όρους για την ανάπτυξη διακρίσεων. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων για το περιεχόμενο και το τρόπο διαχείρισης του Α.Π., ανάλογα με τους μαθητές που διδάσκουν κάθε φορά. Συνεπώς το Α.Π. χρειάζεται να διαφοροποιηθεί, καθώς καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη σχολική επιτυχία και αποτυχία, την ένταξη και τον αποκλεισμό.

31 ΡΟΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥ 1/2 Οι δάσκαλοι αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ένταξη των μαθητών. Εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από τη θέληση, τη διάθεση, τις γνώσεις, την εμπειρία και την κατανόηση του δασκάλου που εκπαιδεύει μαθητές με ειδικές ανάγκες. Να έχουν και επιστημονική κατάρτιση σε θέματα συνεκπαίδευσης παιδιών με και χωρίς ειδικές ανάγκες καθώς και επαγγελματική δεξιότητα και πίστη σε αυτό που κάνουν. Πρέπει να έχουν υπόψη τους ένα αναλυτικό πρόγραμμα κατάλληλο για όλους τους μαθητές που να μπορεί να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή. Να αναπτύξει σχέσεις με τους γονείς του ατόμου με ειδικές αναγκές, βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό και την αναγνώριση του ρόλου και του έργου που επιτελούν και οι δύο πλευρές με στόχο την επίτευξη της σχολικής και κοινωνικής ένταξης του ατόμου. (Ζώνιου – Σιδέρη, 2004)

32 ΡΟΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥ 2/2 Θα πρέπει επίσης να έχουν τη διάθεση να πειραματίζονται με νέες μεθόδους διδασκαλίας καθώς και ένα νέο τρόπο σκέψης με διάφορες εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνθήκες μάθησης ή και τις δυσκολίες του κάθε μαθητή. Επιπλέον, είναι απαραίτητο οι δάσκαλοι να φροντίσουν για την αλλαγή των πεποιθήσεων αλλά και των στάσεων τόσο των συμμαθητών της τάξης προς τους μαθητές με ειδικές ανάγκες αλλά και των γονέων τους για να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ετικετοποίησης και περιθωριοποίησής τους από αυτούς. Οφείλει να πάρει υπόψη του όλες τις παραμέτρους που καθορίζουν το πρόβλημα του παιδιού και να επιδιώξει τη συνεργασία και την επικοινωνία με τα πρόσωπα που εμπλέκονται άμεσα σε αυτό. Θα πρέπει να αξιολογήσει τις ανάγκες των γονιών, να κατανοήσει τις αντιδράσεις τους και να ανταποκριθεί στο αίτημά τους στα πλαίσια των δυνατοτήτων του. Δάσκαλοι χωρίς ειδικές σπουδές αισθάνονται ανασφάλεια και αδυναμία να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός σχολείου για όλα τα παιδιά. (Ζώνιου – Σιδέρη, 2004)

33 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ
Οι διαφάνειες που ακολουθούν αναφέρονται στις εμπειρίες ενός πατέρα σχετικά με την ένταξη του παιδιού του, το οποίο αντιμετώπιζει morbus down και αποτελούνται απο τις εξής πέντε ενότητες: Η ένταξη αρχίζει απο μικρή ηλικία και αντιπροσωπεύει μια πρόκληση για όλη την οικογένεια Η ένταξη δεν είναι ιδιωτική υπόθεση αλλά προσπάθεια ολόκληρης της κοινωνίας Η ένταξη είναι μια διαδικασία ανοιχτή απο την οποία εποφελούνται όλοι Η ένταξη προυποθέτει σκληρή δουλειά και απαιτεί διαρκή επανεξέταση των προσωπικών προσδοκιών Η ένταξη είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους (Ζώνιου – Σιδέρη, 2004)

34 1. Η ένταξη αρχίζει απο μικρή ηλικία και αντιπροσωπεύει μια πρόκληση για όλη την οικογένεια
Όνομα: Jakob Διάγνωση: Trisomy 21 ή Morbus Down Δυσάρεστη έκπληξη για γονείς – αρχική απογοήτευση Απόφαση γονέων Να αφιερωθούν στο παιδί και εξακολουθήσουν να ζούν οπως μια κανονική οικογένεια

35 Μπορούν να αποφευχθούν δευτερογενείς και τριτογενείς μορφές αναπηρίας.
Πορεία ένταξης Συναισθηματική αποδοχή παιδιού, με τις ικανότητες και τις αναπηρίες του. Έρευνα για τις δυνατότητες εξέλιξής του στο πλαίσιο της πρώιμης παρέμβασης (οικογένεια). Βοηθά το παιδί να αποκτήσει κοινωνική συμπεριφορά και ικανοποιητική ανάπτυξη των ικανοτήτων του Μπορούν να αποφευχθούν δευτερογενείς και τριτογενείς μορφές αναπηρίας.

36 2. Η ένταξη δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά προσπάθεια ολόκληρής της κοινωνίας
Η ένταξη δεν περιορίζεται στον ιδιωτικό χώρο της οικογένειας Η ένταξη είναι δημόσια, άρα απαιτεί την κοινή προσπάθεια όλων των φορέων της κοινωνία Περίοδος γεμάτη δυσκολίες για την οικογένεια και το παιδί το οποίο συνυπάρχει και αλληλεπιδρά για μεγάλο χρονικό διάστημα με παιδιά που αποκαλούμε «φυσιολογικά». Προστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον Ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα

37 3. Η ένταξη είναι μια διαδικασία ανοιχτή, από την οποία ωφελούνται όλοι: αυτό που επιτελείται είναι μια σταδιακή πρόοδος, με διαφορετική έκβαση από εκείνη που είχε αρχικά προβληθεί. Συγκλονιστικές εμπειρίες από ομάδα νηπιαγωγείου: γονείς και παιδαγωγοί μπόρεσαν να συνειδητοποιήσουν τα οφέλη που αποκόμιζαν όλα τα παιδιά από μια τέτοια μικτή ομάδα Η ένταξη δεν λειτουργεί προς όφελος μόνο των ανάπηρων παιδιών αλλά είναι μια διαδικασία μέσα από την οποία όλοι οι συμμετέχοντες εξελίσσονται και ωφελούνται. Τα παιδιά με αναπηρίες δεν μένουν κρυμμένα. Γίνονται σεβαστά ισότιμα και ενεργά μέλη της κοινωνίας μας. Μπορούν να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους ξεπερνώντας τις αρχικές προβλέψεις.

38 4. Η ένταξη προϋποθέτει σκληρή δουλειά και απαιτεί διαρκή επανεξέταση των προσωπικών προσδοκιών
Με την ένταξη η κοινωνία και ο ρόλος του ατόμου αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Η κοινωνία δεν μπορεί να είναι πια κατακερματισμένη σε ομάδες. Το ανάπηρο άτομο δεν αποτελεί πλέον ένα αντικείμενο που προκαλεί τον οίκτο αλλά μια ξεχωριστή προσωπικότητα με τα ίδια δικαιώματα για ίσες ευκαιρίες. Η ένταξη έχει ως στόχο την αποδοχή των ατόμων έτσι όπως είναι

39 Επιθυμία να αποκηρύξουν το στίγμα της αναπηρίας
Μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που σχετίζονται με την ένταξη δεν κατανοεί τη θέση αυτή. Από τη στιγμή όμως που οι δυνατότητες της ένταξης γίνονται σαφείς, η επιθυμία αυτή μεταβιβάζεται στην ίδια τη διαδικασία, με αποτέλεσμα οι γονείς να μην επιθυμούν πια το παιδί τους να παρακολουθεί κάποιο σχολείο ειδικής αγωγής . Όταν το παιδί βρεθεί σε μια τάξη γενικού λυκείου σε μια ομάδα φυσιολογικών παιδιών, σταδιακά θα γίνει και το ίδιο φυσιολογικό. Επιθυμία να αποκηρύξουν το στίγμα της αναπηρίας Πιστεύουν ότι η αναπηρία αυτή στιγματίζει ολόκληρη την οικογένεια

40 Η επιλογή της ένταξης είναι μια μεγάλη αλλαγή
Προϋποθέσεις για ομαλή ένταξη και κοινωνική αναγνώριση: Προσδιορισμός προσωπικών απόψεων και προσδοκιών Η επιλογή της ένταξης είναι μια μεγάλη αλλαγή Τα παιδιά με αναπηρίες δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Οι οικογένειες τους δεν είναι ελαττωματικές. Η αλλαγή αυτή πρέπει να πραγματοποιηθεί σταδιακά, μέσα στο ίδιο το κοινωνικό σύνολο.

41 5. Η ένταξη είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους
Προσφέρει μια νέα ποιότητα στην κοινωνία και στις σχέσεις μας. Λαμβάνει υπόψιν της τις ανάγκες και τις επιθυμίες όλων των ανθρώπων. Αποτελεί μια αρχή που πρέπει να εφαρμοστεί και σε άλλους τομείς, εκτός απο το σχολείο. Είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ.

42 Λόγια πατέρα... « Ως προς την προσωπική μας εμπειρία, οφείλω να παραδεχτώ οτι τώρα πια νιώθω χαρούμενος, ευτυχισμένος και περήφανος που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία. Δεν ήταν πάντοτε εύκολο, και άλωστε υπάρχουν ακόμη δυσκολίες. Σήμερα, όμως, η οικογένειά μας μπορεί να βιώνει καθημερινά τις θετικές συνέπειες της ένταξης». Ο Jacob: Είναι ένας ευτυχισμένος και γεμάτος αυτοπεποίθηση νεαρός. Γνωρίζει ακριβώς τι επιθυμεί. Έχει συνηθίσει να εκφράζει με ειλικρίνεια τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά του. Διαβάζει, γράφει και μπορεί να κάνει ορισμένες πράξεις αριθμητικής Είναι σε θέση να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή και το διαδίκτυο. Πηγαίνει μόνος του να αγοράσει ότι χρειάζεται για τις αγαπημένες του ασχολείες, τη ζωγραφική και τη μουσική. Ασχολείται με κάποια σπορ ( κολύμβηση, σκι, σκέιτιγκ). Πηγαίνει μόνος του διακοπές στην Ελλάδα. « Δεν ήταν εύκολο για μας να του επιτρέψουμε τέτοια ελευθερία και αυτοδιάθεση- ο ίδιος όμως απαίτησε και τα δύο με πολύ πειστικό τρόπο»

43 Σήμερα ο Jacob, έπειτα απο 12 χρόνια ένταξης
Παρακολουθεί μαθήματα στο πλαίσιο ενός σχολικού μοντέλου που ονομάζεται «Επαγγελματική κατάρτηση και προσανατολισμός». Προετοιμάζεται αυτός και η οικογένεια του για το επόμενο βήμα της ζωής τους, την ένταξη στον εργασιακό χώρο. «Περιμένουμε με ενθουσιασμό τα αποτελέσματα της καινούριας αυτής φάσης της ζωής του».

44 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ένταξη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εξωπραγματική επιθυμία γονέων που αρνούνται να αποδεχτούν τη μοίρα τους. Η ένταξη αποτελεί τη σημαντικότερη ευκαιρία για μια καλύτερη, πιο ανθρώπινη κοινωνία. Η ένταξη επιφέρει αλλαγές στις αξίες και στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, είναι συνεπώς πράξη πολιτική. Η ένταξη μέσα από την εξέλιξη, προωθεί τις ευκαιρίες για το μέλλον. Για τη διαδικασία αυτή απαιτούνται νέες στρατηγικές και μέθοδοι. Η ένταξη παρέχει τη δυνατότητα στους ανάπηρους να κατανοήσουν διαφορετικά τον εαυτό τους και να παλέψουν για τις επιλογές τους, δίνοντάς τους ένα νέο τρόπο στην κοινωνία.

45 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βλάχου – Μπαλαφούτη Α., Ζώνιου - Σιδέρη . (επιμ. Έκδοσης), Άτομα με ειδικές ανάγκες και η ένταξη τους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000 Δημητρόπουλος Α., Ζώνιου - Σιδέρη Α. (επιμ. Έκδοσης), Άτομα με ειδικές ανάγκες και η ένταξη τους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000 Ζώνιου – Σιδέρη Α., ΄Ενταξη: Ουτοπία ή Πραγματικότητα;, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000 Ζώνιου – Σιδέρη Α., Σύγχρονες Ενταξιακές προσεγγίσεις, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2004 Κουρκούτας Η., Πανεπιστήμιο Κρήτης – Σχολή Επιστημών Αγωγής – Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε., Περιοδικό Επιστημες Αγωγής, Ενταξιακές πολιτικές και σύγχρονη ειδική αγωγή : Θεωρητικά ζητήματα κια εμπειρικές μελέτες, εκδ. Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Μελετών (Ε. ΔΙΑ.Μ.ΜΕ), Ρέθυμνο, 2010 Κουρκούτας Η., Εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής σε Ελλάδα, Γαλλία και Ιταλία: Κριτικά σχόλια και παρατηρήσεις για την ενταξιακή κουλτούρα, χ.χ. Ντεροπούλου - Ντέρου Ε., Ζώνιου - Σιδέρη Α. (επιμ. Έκδοσης), Άτομα με ειδικές ανάγκες και η ένταξη τους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000 Ημέλλου Ο., Ήπιες Δυσκολίες Μάθησης: Προσεγγίσεις στο γενικό σχολείο, εκδ. Ατραπός, Αθήνα, 2003 Τάφα Ε., Συνεκπαίδευση παιδιών με και χωρίς προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2001

46 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!