Αντώνης Λιάκος Σε ποια ιστορικά πλαίσια εγγράφεται η κρίση; Ανακοίνωση στο συνέδριο Οι οικονομικές κρίσεις και η αντιμετώπισή τους στο μακρό ιστορικό χρόνο,

Παρουσίαση με θέμα: "Αντώνης Λιάκος Σε ποια ιστορικά πλαίσια εγγράφεται η κρίση; Ανακοίνωση στο συνέδριο Οι οικονομικές κρίσεις και η αντιμετώπισή τους στο μακρό ιστορικό χρόνο,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αντώνης Λιάκος Σε ποια ιστορικά πλαίσια εγγράφεται η κρίση; Ανακοίνωση στο συνέδριο Οι οικονομικές κρίσεις και η αντιμετώπισή τους στο μακρό ιστορικό χρόνο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 4 και 5 Νοεμβρίου 2011

2 Επικαλυπτόμενες κρίσεις 1. Η «Μεγάλη Αλλαγή» στη διαχείριση της οικονομίας και της κοινωνίας 2. Η Δύση πηγαίνει Ανατολικά 3. Περιβάλλον, Πληθυσμός και Οικονομία

3 Να αναστοχαστούμε την εμπειρία του 20ου αιώνα 4 Εικοσαετίες Μεσοπόλεμος – καταστροφή Μεταπόλεμος – ευημερία Η κρίση της δεκαετίας ‘70  Οι πετρελαιακές κρίσεις στασιμοπληθωρισμός 1989-2008 Παγκοσμιοποίηση  Πληροφορική και άυλη παραγωγή  Η νέα “Μεγάλη αλλαγή” (Big Shift)

4 Η «Μεγάλη αλλαγή»  Σε τι συνίσταται η μεγάλη αυτή αλλαγή; Η δύναμη της αγοράς, η αυτόματη ρύθμιση, η κοινωνία του ρίσκου  Απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (Glass-Steagall Act )  H χρηματοδότηση του κράτους Περιορισμός της φορολογίας  New Public Management  Outsourcing. Εξωτερίκευση της παραγωγής  Συμπράξεις δημοσίου-ιδιωτικού. Αξιολογήσεις με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια  Λογοθετική πρακτική. Μια γλωσσικά κατασκευασμένη πραγματικότητα  Πώς, από ποιους και πού επιβλήθηκε. Το παράδειγμα της έννοιας της Διαφθοράς  Governmentality. Πώς τα ίδια τα υποκείμενα γίνονται ‘κυβερνήσιμα’

5 Η δημιουργία ενός νέου χρηματοπιστωτικού συστήματος  Το 1933 στις ΗΠΑ επιβλήθηκε ο διαχωρισμός των επενδυτικών από τις εμπορικές τράπεζες (Glass-Steagall Act of 1933), ο οποίος εξασφάλισε μια σταθερότητα 60 χρόνων, αλλά και τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να χρηματοδοτήσουν την ζήτηση που εξασφάλιζε πλήρη απασχόληση.  Στη δεκαετία του 80, αυτός ο διαχωρισμός καταργήθηκε, με αποτέλεσμα τη θεαματική αύξηση της μόχλευσης των τραπεζών, τις πυραμίδες των παραγώγων – και τελικά την κρίση του τραπεζικού συστήματος στις ΗΠΑ το 2007-2008  Τα κράτη δανείζονται με πολύ ακριβούς όρους, και σε συνδυασμό με την μείωση της φορολογίας, το κόστος λειτουργίας τους αυξήθηκε. Κάπου εδώ εμφανίζεται ο λόγος για το «σπάταλο κράτος» που πρέπει να περιοριστεί κλπ.

6 Το κρίσιμο ερώτημα Η σημερινή κρίση είναι αποτέλεσμα της μη επαρκούς προσαρμογής και συμμόρφωσης στην ‘μεγάλη αλλαγή’, ή είναι αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της ‘μεγάλης αλλαγής’; Αν είναι αποτέλεσμα μη προσαρμογής, τότε οι «μεταρρυθμίσεις» είναι η λύση. Αν όχι, τότε η τρέχουσα πολιτική θα οδηγεί σε όλο και βαθύτερη κρίση.

7 Η Δύση πάει Ανατολικά. Γιατί;  Το τέλος της δυτικής κυριαρχίας  Οι προϋποθέσεις της ανάπτυξης στην πρώιμη νεότερη εποχή. Κάλυψη καθυστέρησης  Αναζήτηση χαμηλότερου κόστους εργασίας. Παγκοσμιοποίηση, Outsourcing  Απουσία κράτους Πρόνοιας, Ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, Αυταρχικό πολιτικό καθεστώς, Ισχυρή οικογενειακή κάλυψη  Ανεξάντλητη προσφορά εργατικής δύναμης  Το εργαστήρι του κόσμου είναι πια στην Ν. Α. Ασία 2050: BRIC+N11>G7 2050: BRIC+N11>G7

8 Η ανατροπή της ισορροπίας Δύσης-Ανατολής Η ανατροπή της ισορροπίας Δύσης-Ανατολής

9 Η κατανομή του ΑΕΠ σε ιστορική προοπτική

10 Οικονομική ανάπτυξη, δημόσιο χρέος, ευημερία και φτώχεια στον κόσμο

11 Κίνα  Houkou: Η ανελεύθερη εργατική δύναμη είναι η πιο ελαστική  Δημογραφικός έλεγχος–μαζική εκπαίδευση  Αυταρχικό καθεστώς  Μαζική δημιουργία μεσαίας τάξης

12 Το κοινωνικό dumping στις δυτικές κοινωνίες  Η Δύσης αναγκάζεται να υποκύψει στον ανταγωνισμό, κατεδαφίζοντας όροφο τον όροφο, το βιοτικό επίπεδο των πληθυσμών της, κλονίζοντας δικαιώματα και δομές ισότητας που είχε δημιουργήσει.  Όλες οι κρίσεις χρέους και οι συνακόλουθες ρυθμίσεις στην Ευρώπη (λ.χ. τα «σύμφωνα ανταγωνιστικότητας»), δείχνουν τα ασφυκτικά στενά περιθώρια της οικονομίας της. Πληθυσμός συγκριτικά γερασμένος, μεγαλύτερο ποσοστό εξαρτημένο από συντάξεις και περίθαλψη, με συγκριτικά πολύ μεγαλύτερες αμοιβές εργασίας.  Οι εργατικές κατακτήσεις και το βιοτικό επίπεδο ζωής των Ευρωπαίων θα αναγκαστούν να χαμηλώσουν προκειμένου να συναντήσουν το βιοτικό επίπεδο εκείνων των χωρών, το οποίο αντίστοιχα θα ανεβεί.  Θα μειωθούν πολύ περισσότερο από όσο φανταζόμαστε. Γιατί σε χώρες όπου δεν υπάρχει ίχνος δημοκρατίας, όπως η Κίνα, ή όπου οι οάσεις της ανάπτυξης βρίσκονται σε πελάγη φτώχειας, όπως η Ινδία, ο ανταγωνισμός δεν επιτρέπει παρά η συνάντηση να γίνει σε ένα επίπεδο πολύ χαμηλότερο από το αναμενόμενο.

13 Περιβάλλον, Πληθυσμός και Οικονομία  Κλιματική αλλαγή  Εξάντληση ενεργειακών αποθεμάτων  Χρηματοπιστωτικές κρίσεις  Η BP στον Κόλπο του Μεξικού και οι Βρετανοί συνταξιούχοι

14 Η εξάντληση των ενεργειακών αποθεμάτων και το τέλος της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης  Επί 150 χρόνια η πετρελαϊκή ενέργεια χάριζε 3% αύξηση το χρόνο  Μεταφορά ενεργοβόρων βιομηχανιών στην περιφέρεια προς αναζήτηση φτηνής εργασίας  Τέλος του φορντισμού, της αλυσίδας παραγωγής, του κλασικού βιομηχανικού εργάτη, του συνδικαλισμού, του κράτους πρόνοιας  Η υποκατάσταση με βιοκαύσιμα απειλεί την παραγωγή τροφίμων στις φτωχές χώρες.  Πριν από την κρίση του 2008, σημειώθηκε εκτόξευση των τιμών ενέργειας και τροφίμων

15 Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού

16 Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα σταθεροποιηθεί στα 10 δις το 2.200

17 Οι κλιματικές αλλαγές πλήττουν τις πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές της γης

18 Η εξέλιξη των βιοκλιματικών συνθηκών διαπλέκεται με την αύξηση του πληθυσμού της γης  Για να μειωθούν κατά 50% οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050, χρειάζεται μια δαπάνη ύψους 45 τρις δολαρίων.  Το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται το καλοκαίρι του 2011 σε 14 τρις, και το συνολικό παγκόσμιο χρέος σε 40 τρις.  Ποιος θα πληρώσει τα συλλογικά έξοδα διαβίωσης, δηλαδή το λογαριασμό επιδιόρθωσης του πλανήτη;  3 δις πληθυσμού θα προστεθούν στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες, στα 7 δις που κατοικούν τώρα τον πλανήτη.  Οι 9 στους 10 θα ζουν σε τενεκεδομαχαλάδες (slums) των μεγα- πόλεων του τρίτου κόσμου, σε συνθήκες πολύ μεγάλης φτώχειας, ανασφάλειας και βίας, διατροφικών κρίσεων, έλλειψης καθαρού πόσιμου νερού, μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων και παράνομης μετανάστευσης εξαιτίας της ερημοποίησης καλλιεργημένων εκτάσεων, με συνακόλουθους πολέμους, ταραχές, και ανθρωπιστικές κρίσεις και αντιδράσεις ακραίου ρατσισμού στις δυτικές και πλούσιες χώρες

19 Τα όρια της ανάπτυξης Richard Heinberg, The End of Growth, 2011

20 Ερωτήματα  Η Ελλάδα και η οξύτητα της κρίσης  Ανάμεσα στη μη προσαρμογή και στις συνέπειες της προσαρμογής  20 χρόνια της ‘μεγάλης αλλαγής’. Κρίση του νέου μοντέλου αλλά και κρίση των καταλοιπικών στοιχείων  Οι διεθνείς διαστάσεις της κρίσης δεν «αθωώνουν» τις εσωτερικές αιτίες, αλλά τις πλαισιώνουν και προσφέρουν ερμηνευτικό πλαίσιο  Έξοδος: Για ένα μετα-Διαφωτισμό αποκλιμάκωσης της προόδου

21 .. ..