Η έννοια της αγωγής στον Flitner

Παρουσίαση με θέμα: "Η έννοια της αγωγής στον Flitner"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η έννοια της αγωγής στον Flitner

2 Βασικά στοιχεία της αγωγής:
Προστασία του παιδιού Αντενέργεια στις εξωτερικές επιδράσεις ή εσωτερικές τάσεις Στήριξη της εξέλιξης του παιδιού

3

4

5

6 1. Προστασία του παιδιού Προστασία από τι;
Μεταξύ «ειδυλλιακού κόσμου» και «σκληρής κοινωνικής πραγματικότητας» «Σε έναν αντιφατικό και ταραγμένο κόσμο να προφυλάξουμε τα παιδιά δημιουργώντας νησίδες και περιχαρακωμένους χώρους, στους οποίους η παιδική ηλικία θα παραμείνει αλώβητη» («συντηρητική αντίληψη»: αποσιώπηση των αντιφάσεων του κόσμου) _

7 1. Προστασία του παιδιού «Προοδευτική αντίληψη»: έκθεση των παιδιών στην πραγματικότητα των κοινωνικών αντιφάσεων Το παράδειγμα των παιδιών του «τρίτου κόσμου» «Τα παιδιά δεν έδειξαν συμπόνια που έπασχαν από τον πόλεμο και την πείνα. Αντιθέτως κράτησαν μακριά τους την αθλιότητα ή την εξέλαβαν ως απειλή για τον εαυτό τους»

8 Οι δύο απόψεις: «Συντηρητική» άποψη: απόλυτη προστασία «Προοδευτική» άποψη: γιατί προστασία από την πραγματικότητα;

9 Προστασία (Flitner) Διαλεκτική Προοδευτική θέση Συντηρητική θέση

10 1. Προστασία του παιδιού Προστασία σημαίνει:
Α. Μέσω της επικοινωνίας με τα παιδιά «να πληροφορούμαστε, να κατανοούμε και να συναισθανόμαστε σε ποιο βαθμό μπορούν και επεξεργάζονται την πραγματικότητα που τους προσφέρουμε ή αυτή στην οποία τα τοποθετούμε»

11 Η προστασία του παιδιού
Προστασία σημαίνει: Β. Προφύλαξη από βιωματικές καταστάσεις που δεν μπορούν να τις επεξεργαστούν και που τους δημιουργούν συναισθήματα ανασφάλειας, άγχους και φόβου. Προϋπόθεση: καλές γνώσεις αναπτυξιακής ψυχολογίας.

12 Η προστασία του παιδιού
Αντίλογος Γιατί πρέπει να μεγαλώσουν τα παιδιά σε καθεστώς προστασίας; Τα παιδιά μεγάλωναν σε προηγούμενες εποχές σχεδόν χωρίς προστασία. Δεν κατακλύζουν την καθημερινότητα των παιδιών τα προβλήματα του κόσμου;

13 1. Προστασία του παιδιού Ο αντίλογος εστιάζει σε μια «φαινομενικά παράδοξη κατάσταση της αγωγής: τα παιδιά πρέπει να καθοδηγούνται για να μπορέσουν στη συνέχεια να αυτό-καθοδηγούνται, χρειάζονται ασφάλεια για να μπορούν να μην την χρειάζονται.

14 1. Προστασία του παιδιού Η απάντηση στον αντίλογο: «Παράδοξη είναι αυτή η κατάσταση μόνο τότε όταν κάποιος παραβλέπει τις αλλαγές που συντελούνται κατά τα στάδια εξέλιξης του παιδιού και του χρόνου που απαιτείται για την εξέλιξη αυτή»

15 Η προστασία του παιδιού
«Παιδιά που δεν γνώρισαν τη στοιχειώδη ασφάλεια στις σχέσεις τους κατά τα πρώτα έτη της ηλικίας δυσκολεύονται συνήθως σε όλη τους τη ζωή να κερδίσουν την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία τους.»

16 Η προστασία του παιδιού
Η προστασία έχει να κάνει με τη συναισθηματική ασφάλεια του παιδιού. Η συναισθηματική ασφάλεια βοηθά το παιδί να αντιμετωπίζει τον κόσμο με σιγουριά. Παιδιά χωρίς συναισθηματική προστασία αντιμετωπίζουν τον κόσμο με φόβο, κλείνονται στις φοβίες τους και αναζητούν συνεχώς προστάτες.

17 Η προστασία του παιδιού
Σημερινά προβλήματα: Ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες (…υλικές συνθήκες, διαφήμιση, καταναλωτικά πρότυπα, ανταγωνισμός…) Μέσα μαζικής ενημέρωσης

18 1. Προστασία του παιδιού Τα ΜΜΕ εξουσιάζουν τον άνθρωπο: «Πρόκειται για την αποστέρηση της ακουστικής ελευθερίας και την κατάληψη όλο και περισσότερο κενών μέχρι τώρα χώρων από θορύβους και ήχους. Ενώ στα οπτικά σήματα και στου οπτικούς δελεασμούς μπορούμε να αντισταθούμε, κοιτάζοντας αλλού ή κλείνοντας τα μάτια, με τους θορύβους και τους ήχους δεν συμβαίνει το ίδιο..»

19 1. Προστασία του παιδιού «…Η αποστέρηση της ακουστικής ελευθερίας έγκειται στο ότι σε αντίθεση με τον ορατό κόσμο, ο ακουστικός εισβάλλει μέσα μας αδιάκριτα και φορτικά χωρίς να μας ρωτήσει και χωρίς να χρειάζεται τη σαφή πρόθεσή μας για προσοχή. Έτσι εξαναγκαζόμαστε, είτε το θέλουμε είτε όχι, να συμμετέχουμε»

20 Η προστασία του παιδιού
Συνολικά: Προστασία ως ψυχική ασφάλεια: σιγουριά ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα άτομο, το οποίο εγγυάται για το παιδί και το οποίο το αποδέχεται χωρίς όρους. Όταν αυτή η συνθήκη απουσιάζει «τότε το παιδί δεν μπορεί να αποκτήσει τη φυσιολογική αυτοπεποίθηση που είναι απαραίτητη για την περαιτέρω εξέλιξή του».

21 Προστασία σημαίνει διάθεση χώρου για την εξερεύνηση και γνωριμία με τον κόσμο.
Προστασία σημαίνει πνευματική προστασία.

22 Ανασκόπηση: ο τρόπος σκέψης του Flitner
Διαλεκτική: «θέση» – «αντίθεση» – «σύνθεση» Περιγραφή βασικών αρχών αγωγής η οποία στοχεύει στην ηθική αυτονομία και στην ανάπτυξη κοινωνικών ικανοτήτων

23 2. Αντενέργεια (Παιδαγωγική Εντενέργεια) και Σύμπραξη
Σύμφωνα με τον Flitner η «προστασία» του παιδιού δεν είναι μακριά από την έννοια της «αντενέργειας»: «…Αντιδράσεις των παιδαγωγών στις επιδράσεις που θεωρούν άσχημες και επιζήμιες για το παιδί (…) Αντιδράσεις στην τάση του παιδιού να αποφεύγει να ανταποκριθεί σε αναγκαίες απαιτήσεις.»

24 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Η αντενέργεια ως το δυσκολότερο σημείο της αγωγής Γιατί; Ιστορικές φορτίσεις της αντενέργειας: Παραδοσιακές μορφές καταπίεσης των παιδιών (άσκηση φυσικής βίας) Συγκαλυμμένες μορφές καταπίεσης (σύγκριση, αδιαφορία, επιφυλακτικότητα, αδιαφορία, ειρωνεία, ελαφρές τιμωρίες…) Πώς μπορούμε από μια έννοια όπως αυτή της προστασίας, από την αναγνώριση δηλαδή του πραγματικότητας ότι ένα παιδί ένας μαθητής μια μαθήτρια έχουν ανάγκη προστασίας με τη σημασία της μη έκθεσης τους σε καταστάσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν και να διαχειρισθούν, να εισάγουμε ως βασικό στοιχείο της αγωγής την έννοια της αντενέργειας. Γιατί: Ιστορικά ή έννοια της αντενέργειας είναι συνδεδεμένη με μορφές καταπίεσης των παιδιών, με αυστηρές ποινές οι οποίες προκαλούσαν σοβαρό ψυχικό πόνο και οδύνη. Η αυστηρή σχολική πειθαρχία ανήκει εξάλλου στα πιο μελανά κεφάλαια της ευρωπαϊκής παράδοσης. Παιδιά που έχουν βιώσει βία, κάποια μέρα ασκούν και τα ίδια βία.

25

26 Αντενέργεια: «υπερβάσεις και λάθη ή το αληθινό και αφτιασίδωτο πρόσωπο της αγωγής»

27 Αντενέργεια: «λιγότερο βίαια μέτρα…»
Και τα λιγότερο βίαια μέτρα καθοδήγησης και συμμόρφωσης, οι ελαφρές τιμωρίες, η αδιαφορία, η επιφυλακτικότητα, η ειρωνεία αποτελουν εκλεπτυσμένες μεθόδους που έχουντον ίδιο σκοό: να προξενήσουν στα παιδια δυσάρεστες καταστάσεις, όταν δεν άνουν αυτό που προβλέπεται να κάνουν. Οι επικριτές αυτών των μεθόδων επισημαίνουν ότι οι πλάγιες και συγκαλυμμένες μορφές βίας, ψυχολογικής βίας και τιμωρίας των παιδιών δεν είναι διαφορετικής ποιότητας από αυτές της σωματικής τιμωρίας. Επισημαίνουν δε ότι αποτλεούν μορφές εχθρότητας ενάντια στα παιδιά, όπως και οι αγαθές προθέσεις που κρύβονταιπίσω από αυτές.

28 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη - Κριτική
«Συμβιβάζεται η έννοια της αντενέργειας με την έννοια της αγωγής η οποία αποσκοπεί στη στήριξη του παιδιού (αυτοπραγμάτωση, ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων);» «Μπορεί κανείς να συμφωνήσει ότι η αντενέργεια συμβιβάζεται με τις προσπάθειες του παιδιού να είναι κυρίαρχος του τρυφερού ακόμη εγώ του;» ‘Έχει θέση η αντενέργεια, ως μέθοδος και περιεχόμενο αγωγής, σε έναν θετικό ορισμό της αγωγής;» Κριτική από τη σκοπιά ενός κανονιστικού μοντέλου παιδαγωγικής: αυτοπραγμάτωση, ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

29 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Επιχειρήματα υπέρ της αντενέργειας: εν ονόματι της μάθησης και του πολιτισμού Παραδοσιακή παιδαγωγική θέση: Η αντενέργεια εν ονόματι της μάθησης και του πολιτισμού: «Τα παιδιά μεγαλώνουν, αυτό θέλουν άλλωστε και αυτά: να μην είναι συνέχεια κοντά στη μητέρα, να μην κλαίνε, να μην κάθονται στην αγκαλιά των γονιών….». Η αντενέργεια ως αυτονόητο «εργαλείο» της αγωγής: οι γονείς αντιδρούν στον παιδικό αυθορμητισμό Η αντενέργεια οφείλει να είναι «εργαλείο» οριοθέτησης του παιδικού αυθορμητισμού των θεσμών αγωγής (νηπιαγωγείο, δημοτικό…)

30 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Επιχειρήματα υπέρ της αντενέργειας
…αυτονόητο εργαλείο στη διαδρομή προς την ενηλικίωση: «Το παιδί θέλει να είναι εναλλάξ και μικρό και μεγάλο (…) Οι γονείς όμως ασκούν επίδραση προς την κατεύθυνση να γίνουν τα παιδιά μεγάλα». Προς συζήτηση: η ακραία περίπτωση της αυταρχικής αγωγής.

31 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Επιχειρήματα υπέρ της αντενέργειας
Σύγχρονες κοινωνίες και θεσμικού τύπου αντενέργεια : Η αναγκαιότητα της πολιτιστικής αναπαραγωγής: «Μια σύγχρονη κοινωνία δεν είναι νοητή χωρίς πολίτες, οι οποίοι οφείλουν να κατέχουν μια κοινή βάση από γνώσεις, σαφή πληροφόρηση και ικανότητες και δεξιότητες για τη γλωσσική επικοινωνία»

32 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Επιχειρήματα υπέρ της αντενέργειας
Σχολείο: θεσμός με εξουσία να αντενεργεί Το σχολείο διαθέτει μια σχετική εξουσία λήψης αποφάσεων: ορίζει τι πρέπει να γνωρίζει ο πολίτης μιας κοινότητας καθώς και τι πρακτικές αντενέργειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν, προκειμένου να αποτραπούν ή να τιμωρηθούν αποκλίνουσες συμπεριφορές.

33 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Κριτική στα προηγούμενα επιχειρήματα.
Κριτική από τη σκοπιά της Θεωρίας του Πολιτισμού Κριτική στη στατική αντίληψη του πολιτισμού: Στο μοντέλο της αντενέργειας ο πολιτισμός ορίζεται ως στατικός (μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά) και συνεπώς το σχολείο «οφείλει» να διαφυλάξει αυτή τη διαδικασία με κάθε «μέσο». ;

34 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Κριτική στα προηγούμενα επιχειρήματα.
Κριτική από τη σκοπιά της Θεωρίας του Πολιτισμού Το σχολείο μόνο ως θεσμός πολιτισμικής αναπαραγωγής; Τι δεν λαμβάνεται υπόψη;

35 Κριτική από τη σκοπιά της Θεωρίας του Πολιτισμού
Η διαλεκτική σχέση μεταξύ ατομίκευσης και εν-πολιτισμού: Η ανάπτυξη του ατόμου μέσα στον πολιτισμό οφείλει να έχει μια μορφή η οποία να επιτρέπει την ανάπτυξη γνώσεων και ικανοτήτων τέτοιων που να στηρίζουν την πρόσληψη και ταυτόχρονα τη συμμετοχή/συνδιαμόρφωση του πολιτισμού.

36 Κριτική από τη σκοπιά της Θεωρίας του Πολιτισμού
Από τη σκοπιά της Ερμηνευτικής Παιδαγωγικής: Στηρίζω υπεύθυνα την ανάγκη του παιδιού για ανάπτυξη: εναντιώνομαι σε πρακτικές οι οποίες δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή του παιδιού στην προσωπική και κοινωνική του ανάπτυξη.

37 Κριτική από τη σκοπιά της Θεωρίας του Πολιτισμού
Από τη σκοπιά Ερμηνευτικής και Κριτικής Παιδαγωγικής: Η παιδική ηλικία δεν μπορεί να σημασιοδοτείται ως απλή λειτουργία της κοινωνικής αναπαραγωγής. Κριτική στο σχολείο: το σχολείο δεν μπορεί να ορίζεται ως θεσμός στον οποίο οι μαθητές υποχρεούνται να μαθαίνουν παθητικά, να αναπαράγουν τη γνώση και να υποτάσσονται στην εξορισμού εξουσία του συστήματος.

38 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Κριτική στα προηγούμενα επιχειρήματα
Πυρήνας της κριτικής: 1. Η παιδαγωγική αντενέργεια υπηρετεί τη σταθεροποίηση ενός ξεπερασμένου σχολικού συστήματος και περιορίζει τους μαθητές να μάθουν αυτό που θέλουν να μάθουν.

39 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη - Κριτική
2. Η αντενέργεια δεν χρειάζεται σε ένα σχολείο το οποίο λαμβάνει υπόψη του τη φυσική περιέργεια των παιδιών, συνδέει διδακτικά τη διαδικασία μάθησης με τις εμπειρίες τους αφήνει τους μαθητές να καταπιαστούν με αυτά που θέλουν οι ίδιοι να μάθουν.

40 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Αντιπαράθεση με την κριτική – Βασικά επιχειρήματα του Flitner: Η κριτική ορίζει ως μοναδικό σκοπό του σχολείου την αυτοδύναμη ανάπτυξη του παιδιού. Αφήνει εκτός το άλλο διαλεκτικό σκέλος: εν-πολιτισμός Προκύπτουν τα εξής ερωτήματα: Μπορούμε να απορρίψουμε τις κοινωνικές απαιτήσεις ως προς τη σχολική μάθηση; Είναι αυτές οι απαιτήσεις πάντοτε ενάντια στην αυτόνομη ανάπτυξη του παιδιού;

41 1ο επιχείρημα: οι κοινωνικές απαιτήσεις
«…υπάρχουν απαιτήσεις που θέτουν στην αγωγή η μάθηση, ο πολιτισμός και η κοινωνία, απαιτήσεις που δεν εντάσσονται αυτομάτων στο δρόμο της αυτοδύναμης ανάπτυξης και της αυτονομίας του παιδιού ούτε ανταποκρίνονται αυτόματα στις επιθυμίες του και γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο χρειάζεται η σύμπραξη και η αυτενέργεια των ενηλίκων»

42 2ο επιχείρημα: κριτική στην αντίληψη ότι το παιδί γνωρίζει ανά πάσα στιγμή το συμφέρον του. Θέση: Η αντενέργεια έχει «δικαίωμα να έχει λόγο στην αγωγή μόνο στο πλαίσιο ενός διευρυμένου διαλόγου, στα πλαίσια της αποδοχής και της σύμπραξης, καθώς και της από κοινού αναζήτησης που θα είναι σωστό για το παιδί».

43 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Η αντενέργεια στον παιδαγωγικό λόγο «συζητείται ως μια πλευρά του ρόλου που παίζουν στην αγωγή τα εννοιολογικά ζεύγη»: «έπαινος και αποδοκιμασία», «αμοιβή και ποινή». Συζήτηση στην Παιδαγωγική: Η ποινή, για παράδειγμα, σε αντίθεση με το τι ισχύει στη δημόσια ζωή δεν γίνεται πάντα αποδεκτή ως παιδαγωγικό μέσο. Για κάποιους παιδαγωγούς και η αμοιβή είναι προβληματική.

44 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Επιπτώσεις αμοιβής και ποινής: Η αμοιβή και η ποινή δημιουργούν στο παιδί την επιθυμία της ανταμοιβής, καθώς και τον φόβο της τιμωρίας. «Αμοιβή και ποινή δημιουργούν κίνητρα τα οποία δεν προσφέρονται για την ενίσχυση της αυτοδυναμίας και του πραγματικού συμφέροντος του παιδιού» (το παιδί δεν συμπεριφέρεται χάριν της ουσίας).

45 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Η ανταμοιβή δεν πρέπει να συγχέεται με τον έπαινο. Η παρεξήγηση οφείλεται στις ασάφειες του μπιχεβιορισμού που ονομάζει αδιάκριτα όλες τις θετικές ενέργειες «ενισχύσεις» Ο έπαινος είναι μια πράξη επικοινωνίας: κατανοώ, αποδέχομαι και αντιμετωπίζω θετικά τις εξωτερικεύσεις του παιδιού. Το παιδί νιώθει την υποστήριξη του ενήλικα. (συνέχεια…)

46 Αντενέργεια και σύμπραξη – θέσεις για τη διαλεκτική τους σύζευξη στον Flitner
Ας ξαναθυμηθούμε: Θέση: Μόνο αντενέργεια, χάριν της κοινωνικής αναπαραγωγής του πολιτισμού (εργαλειακή προσέγγιση της παιδικής ηλικίας) τονίζεται η διάσταση του κοινωνικού όχι όμως και του ατομικού (εαυτού)

47 Αντενέργεια και σύμπραξη – Θέσεις για τη διαλεκτική τους σύζευξη στον Flitner
Αντίθεση: Η αντενέργεια είναι ανώφελη, δεν έχει θέση στο σχολείο, καθώς το παιδί γνωρίζει τι θέλει και τι πρέπει να κάνει.

48 Κριτική στην πρώτη θέση:
Αντενέργεια και σύμπραξη – Θέσεις για τη διαλεκτική τους σύζευξη στον Flitner Κριτική στην πρώτη θέση: - Το παιδί ως φορέας και ως δημιουργός πολιτισμού (Η παιδική ηλικία δεν μπορεί να σημασιοδοτείται απλά ως «μέσο» της κοινωνικής αναπαραγωγής). - Το σχολείο δεν μπορεί να λειτουργεί ως θεσμός στον οποίο οι μαθητές υποχρεούνται να αναπαράγουν τη γνώση και να υποτάσσονται παθητικά στην εξουσία του συστήματος.

49 Αντενέργεια και σύμπραξη – Θέσεις για τη διαλεκτική τους σύζευξη στον Flitner
Η αντενέργεια στον παιδαγωγικό λόγο «συζητείται ως μια πλευρά του ρόλου που παίζουν στην αγωγή τα εννοιολογικά ζεύγη»: «έπαινος και αποδοκιμασία» «αμοιβή και ποινή»

50 Έπαινος: μια ευαίσθητη μορφή επικοινωνίας
Ο έπαινος ελέγχεται για την ειλικρίνειά του και ισχύει τότε όταν δίνει κάποια αξία στον επαινούμενο. «Ο έπαινος μπορεί να κάνει κάποιον ευτυχή αλλά μπορεί και να τον απομονώσει από τους άλλους» (σχολική τάξη) Ανταμοιβή: έχει το χαρακτήρα της πληρωμής.

51 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη – Η έννοια της αποδοκιμασίας
Η αποδοκιμασία είναι παιδαγωγική χρήσιμη όταν δεν απαξιώνει το παιδί, αλλά το παροτρύνει να βελτιωθεί, δείχνοντάς του τον τρόπο βελτίωσης. Παράδειγμα: η διόρθωση μιας σχολικής εργασίας. Δεν εστιάζουμε μόνο στα πιθανά ελλείμματα αλλά υπογραμμίζουμε και τα θετικά σημεία Η αποδοκιμασία λειτουργεί ως σύμπραξη: δείχνουμε τρόπους βελτίωσης

52 2. Αντενέργεια και Σύμπραξη
Ποινή εκτός παιδαγωγικών πρακτικών και «αποδοκιμασία» ως λίγο αποτελεσματική. Τι μένει ως περιεχόμενο της αντενέργειας: η οριοθέτηση Ο ορισμός ορίων ως μορφή αντενέργειας: Πότε οφείλουμε να θέτουμε περιορισμούς στα παιδιά (η έννοια της προστασίας); Απαγορεύσεις - Πότε έχουν νόημα οι απαγορεύσεις; Όρια και συμπεριφορές που πληγώνουν, βασανίζουν και προσβάλλουν ανθρώπους.

53 Αντενέργεια και σύμπραξη: υπενθυμίζουμε συνεχώς ή απαγορεύουμε;
Πότε έχουν νόημα οι απαγορεύσεις; «Το να υπενθυμίζει κανείς συνεχώς στα παιδιά κινδύνους, προκαλώντας τους αντίστοιχους φόβους μόνο και μόνο επειδή θέλει να τα απαλλάξει από την απαγόρευση, δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος αγωγής» Εναλλακτική: αντικειμενική και θεμελιωμένη απαγόρευση (θέτουμε με σαφήνεια τα όρια στα οποία οφείλουν να κινηθούν τα παιδιά).

54 Αντενέργεια και σύμπραξη: θέτουμε όρια
« Η οριοθέτηση είναι απαραίτητη εκεί όπου χωρίς αυτής οι άνθρωποι θα πληγώνονταν, θα βασανίζονταν και θα προσβάλλονταν». «Τα παιδιά δεν είναι πάντοτε σε θέση να διευθετήσουν μόνα τους διενέξεις» (τα παιδιά ασκούν λεκτική και σωματική βία)

55 Αντενέργεια και Σύμπραξη: Η σημασία των κανόνων
Όρια σε «επικίνδυνες» πρακτικές μαθητών: «Η τάξη, την οποία δημιουργεί ο παιδαγωγός με τη θέση εκ των προτέρων κοινωνικών κανόνων, καθώς επίσης και με τη φροντίδα του να τηρούνται οι ρυθμίσεις που έχουν αποφασίσει τα ίδια τα παιδιά, είναι απαραίτητη»

56 Αντενέργεια και Σύμπραξη: τι κάνουμε όταν παραβιάζονται τα όρια;
«Θα χρησιμοποιήσουμε ποινές ή πιο εκλεπτυσμένα μέσα όπως η αποστέρηση της αγάπης;» Δυνατότητες: Ένδειξη ότι αντιληφθήκαμε την παραβίαση των ορίων και υπενθύμιση των ορίων Νουθεσία σε συνδυασμό με την προσπάθεια να εξακριβώσουμε από κοινού με το παιδί την ανάγκη ή την επιθυμία που οδηγεί στην παραβίαση των ορίων

57 Αντενέργεια και Σύμπραξη: τι κάνουμε όταν παραβιάζονται τα όρια;
Τέλος, οι ποινές πρέπει να είναι το τελευταίο μέσο. Δεν μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αποφευχθεί καθώς και άλλα παιδιά θα δοκίμαζαν την παραβίαση των ορίων.

58 Αντενέργεια και Σύμπραξη: τι κάνουμε όταν παραβιάζονται τα όρια;
Βάναυσα και πολιτισμένα μέσα: «Όταν υπενθυμίζω στο παιδί το νόημα και την αναγκαιότητα των ορίων στη συμπεριφορά του, δεν χρησιμοποιώ μόνο την αντενέργεια, αλλά συγχρόνως συμπράττω κα στηρίζω τη δυνατότητα του να κάνει στο σωστό».

59 Αντενέργεια και Σύμπραξη: τι κάνουμε όταν παραβιάζονται τα όρια;
2. «Οι ποινές, αν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην αγωγή και να δικαιολογηθούν από παιδαγωγική άποψη, πρέπει να περιέχουν ένα εποικοδομητικό στοιχείο, με το οποίο να ξεπερνιούνται τα προβλήματα που δημιουργεί η παραβίαση των ορίων (…) Πρέπει να οδηγούν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ παιδαγωγού και παιδιού»

60 Πρακτικές στο ελληνικό σχολείο:
Απομάκρυνση απ’ το θρανίο 7,14%, φωνές 41,07%, προειδοποίηση 5,35%, παρατήρηση 57,14%, ειρωνεία 1,78%, επίπληξη 23,21%, εξέταση σ’ όλα τα μαθήματα 1,78%,

61 αδιαφορία 8,29%, χιούμορ 3,75%, γραπτή εξέταση 53,57%, στέρηση διαλείμματος 28,57%, ανάθεση εργασιών 30,35%, ενημέρωση γονέων 35,71%, αποπομπή στο διευθυντή 19,64%, ενημέρωση συμμαθητών 3,56%,

62 απομόνωση 48,21%, στέρηση συμμετοχής στο μάθημα 1,78%, διάλογος 3,57%, συμβουλές 51,78%, προσπάθεια προσέγγισης 23,21%, θετικές ενισχύσεις 8,92% (A. Κυρίδης 1999).

63 Πρακτικές: Η παρατήρηση χρησιμοποιείται συχνά, έως πολύ συχνά από τους μισούς εκπαιδευτικούς.  Η ανύψωση της φωνής έχει ποσοστό επίσης 50%.  Το βλέμμα χρησιμοποιείται συχνά έως πολύ συχνά από το 80% . .

64 Πρακτικές (Ζάρρα/Κωνσταντίνου):
Μέσα περισσότερο σκληρά, παραδοσιακού τύπου, έχουν τα πιο κάτω ποσοστά: Την επίπληξη την έχουν χρησιμοποιήσει σχεδόν όλοι, ενώ 1 στους 10 συχνά έως πολύ συχνά .  Την απομόνωση την έχουν χρησιμοποιήσει 6 στους 10 εκπαιδευτικοί.  Της επιπλέον εργασίας κάνουν χρήση 4 στους 10 .

65 Πρακτικές: Παραδοσιακές πρακτικές που απαιτούν την διαμεσολάβηση τρίτων έχουν:  Οι 8 στους 10 εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν την παραπομπή στο διευθυντή.  Το κάλεσμα γονέων για συχνή χρήση παίρνει ποσοστό 1 στους 10.

66 Πρακτικές: Μέσα επίσης παραδοσιακά που σχετίζονται με την αξιολόγηση των παιδιών έχουν τα εξής ποσοστά: Τη συνεχή εξέταση τη χρησιμοποιούν 6 στους 10, ενώ 3 στους 10 αρκετές φορές έως πολύ συχνά. Τις βαθμολογικές συνέπειες σα μέσο άσκησης πειθαρχίας το χρησιμοποιούν 4 στους 10.

67 Πρακτικές: Ωστόσο για παιδαγωγικά μέσα παρατηρείται:
Τη θεσμοθέτηση κανόνων μετά από συζήτηση 3 στους 10 τη χρησιμοποιούν ποτέ ή σπάνια.

68 Ιεράρχηση αιτιών παραβατικής συμπεριφοράς μαθητών στη Β/θμια (Ζάρρα/Κωνσταντίνου)
Διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον με ποσοστό 23%. Η προσωπικότητα του εκπαιδευτικού έχει ποσοστό 16%. Οι παθολογικοί παράγοντες και το αναλυτικό πρόγραμμα έχουν ένα ποσοστό της τάξης του 10%. Οι απαιτητικοί γονείς 9,5%. Η οργάνωση του μαθήματος 11%.

69 Ιεράρχηση των αιτιών παραβατικής συμπεριφοράς στην Πρωτοβάθμια
Διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον 25% Οι παθολογικοί παράγοντες του παιδιού 16%. Η προσωπικότητα του εκπαιδευτικού και οι απαιτητικοί γονείς έχουν ποσοστό από 10%. Η ανταγωνιστικότητα μέσα στο μαθησιακό περιβάλλον 7,6%. Η καταγωγή και το φύλο του παιδιού 11%, Η οργάνωση του μαθήματος 7%.

70 Επανάληψη: Σε ποιο επιστημολογικό ρεύμα μπορούμε να πούμε ότι ανήκει η προσέγγιση του Flitner και γιατί;

71 Ας ξαναθυμηθούμε: Αγωγή στην Εμπειρική Παιδαγωγική:

72 Κριτική Παιδαγωγική: Σκοπός της αγωγής είναι η χειραφέτηση του ατόμου. Χειραφέτηση σημαίνει ικανότητα αυτοπραγμάτωσης και συμμετοχής στην διαμόρφωση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής

73 Ερμηνευτική Παιδαγωγική - Η έννοια της αγωγής
Η αγωγή ορίζεται ως ένα ανθρωπολογικό γεγονός: για να επιβιώσουμε οφείλουμε να γίνουμε αποδέκτες αγωγής. Η αγωγή ορίζεται ως μια σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ προσώπων, ως μια παιδαγωγική σχέση.

74 Επίσης: Η έννοια της αγωγής σε μια παιδαγωγική προοπτική
Η ανάγκη του ανθρώπου για αγωγή Η αγωγή ως μορφή εξουσίας Εντάσεις μεταξύ πειθάρχησης και παροχής στήριξης Κοινωνικοποίηση: ένταξη στην κοινότητα

75 Βασικές αντιφάσεις: Ελευθερία και εξαναγκασμός Άτομο και κοινωνία
Προσαρμογή και ιδιαιτερότητα

76 Ερώτηση: Πώς επεξεργάζεται ο Flitner τις βασικές αντιφάσεις στο παράδειγμα των εννοιών «Αντενέργεια και Σύμπραξη»;

77 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
«Η στήριξη του παιδιού αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος της αγωγής. Στηρίζω σημαίνει ενισχύω κάτι, το οποίο ούτως ή άλλως θα συμβεί» «Η αγωγή προβάλλει ως απαίτηση για να διευθετηθεί αυτό που ούτως ή άλλως συμβαίνει, επειδή από μόνο του δεν αρκεί. Χρειάζεται δηλαδή να συμβεί κάτι περισσότερο ή και καλύτερο από αυτό που θα επιτελούσε η ανάπτυξη του παιδιού από μόνη της»

78 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Σε σχέση με την προηγούμενη θέση: Τι θα μπορούσε να ήταν το «περισσότερο»; Τα δυο «διαλεκτικά άκρα» (θέση και αντίθεση): Η αγωγή αφήνεται στην τύχη της (απόλυτη μη-αγωγή) Η αγωγή σχεδιάζεται με απόλυτο τρόπο (ολοκληρωτική αγωγή)

79 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Ποια τα μειονεκτήματα της ολοκληρωτικής αγωγής; Το παιδί χάνει τον αυθορμητισμό του, αποκόπτεται από τη ζωτικότητά του Ούτε η ικανότητα να είναι κανείς «αφεντικό» της ζωής του κατακτάται Χειρότερα ακόμη: ό πολιτισμός θα παρέμεινε στάσιμος

80 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Υπάρχει κάτι ενδιάμεσο; Αφετηρία για την απάντηση: «Υπάρχουν δυο τομείς στη ζωή του παιδιού, καθένας από τους οποίους απαιτεί μια ιδιαίτερη μορφή στήριξης» Η μόρφωση της προσωπικότητας Η απόκτηση ικανοτήτων/δεξιοτήτων

81 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Ο πρώτος τομέας ελάχιστα μπορεί να διαμορφωθεί με τη χρήση συστηματικά οργανωμένων μεθόδων Αντίθετα οι ικανότητες/δεξιότητες, με τη μορφή γνώσεων και πρακτικών ικανοτήτων, μπορούν να αποκτηθούν στη βάση μιας οργανωμένης διδασκαλίας .

82 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Αυτό που ονομάζουμε «μόρφωση» ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια του σχολείου, αφορά το σύνολο των σχέσεών μας με τον κόσμο. Όμως: Η διάκριση των δυο τομέων δεν είναι απόλυτη. Γνώσεις και δεξιότητες είναι κομμάτια της προσωπικότητας Πότε όμως αυτά τα κομμάτια, δηλ. γνώσεις και δεξιότητες διαμορφώνουν την προσωπικότητα (ηθική αυτονομία);

83 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Ο Flitner ισχυρίζεται τα εξής: Η μάθηση που οδηγεί στη διαμόρφωση των δυο τομέων μπορεί να σχεδιασθεί μέχρι ενός σημείου. Το σημείο αυτό ορίζεται από την ικανότητα του σχολείου «να ξυπνήσει στο μαθητή το ενδιαφέρον του για ένα θέμα».

84 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού.
Δηλαδή: το «σύνολο της ύλης που διαπραγματεύεται να είναι κάτι ζωντανό, αφομοιώσιμο και οικείο στο παιδί και να αποκτά σημασία για τη ζωή του νέου ανθρώπου» Ερώτηση: ο μαθητής νοείται ως ενεργητικό ή ως παθητικό υποκείμενο; Ερώτηση: ποιες μπορούμε να πούμε ότι είναι οι βασικές συντεταγμένες της επιχειρηματολογίας του Flitner; (αντίληψη για το παιδί, αντίληψη για τη μάθηση και το σχολείο)

85 Α. 1 Στήριξη σημαίνει κατανόηση
«Κατανόηση ως ικανότητα να αποδεχόμαστε και να καταλαβαίνουμε τις εκδηλώσεις και την πρόοδό του» Αποδοχή όχι με την έννοια της καθοδήγησης, με τη βοήθεια ψυχολογικών γνώσεων, αλλά ως συντροφικότητα Αποδοχή του πρωταρχικού εαυτού που φέρνουν τα παιδιά στον κόσμο (η ιδιαιτερότητα του κάθε παιδιού) (Εικόνα του παιδιού)

86 Η στήριξη ως κατανόηση του παιδιού και αμοιβαία συνεννόηση
«Χρειάζεται να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον, να σκεφθεί κανείς και να βρει ένα καθημερινό πρόγραμμα, στο οποίο να χωράει όσο δυνατόν περισσότερο ελευθερία κινήσεων…» Τι πρέπει να ρυθμιστεί από την άλλη πλευρά;

87 Η στήριξη του παιδιού απέναντι στις απαιτήσεις της ζωής (του σχολείου)
Απαιτήσεις για επιδόσεις Πώς ορίζεται η επίδοση; «Η επίδοση είναι μια λέξη κλειδί, φορτισμένη ιδεολογικά» «Η έννοια της επίδοσης μπορεί να μας παραπλανήσει επειδή από ποιοτική και φαινομενολογική άποψη συνδυάζει τελείως διαφορετικά πράγματα» (π.χ. εγωιστικό ενδιαφέρον / κοινωνική σημασία και όφελος)

88 Η στήριξη του παιδιού απέναντι στις απαιτήσεις της ζωής (του σχολείου)
3.

89 Α.3 Η στήριξη του παιδιού απέναντι στις απαιτήσεις και υποχρεώσεις της ζωής
Στήριξη δεν σημαίνει άρνηση απαιτήσεων Στήριξη σημαίνει και στήριξη για την κατανόηση του νοήματος των απαιτήσεων

90 Α.4 Η στήριξη της ικανότητας του παιδιού για επιδόσεις
Οι απαιτήσεις του σχολείου για επιδόσεις και οι συνέπειες για την αυτοπεποίθηση του παιδιού Κριτική στο σχολείο Επιδόσεις και ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού

91 3. Η στήριξη, η κατανόηση και η ενθάρρυνση του παιδιού
Επισήμανση: η πολυπλοκότητα των κοινωνικών δεδομένων. «…πρέπει να ελαχιστοποιηθεί το πιθανό ενδεχόμενο της επιβολής ενός μονοδιάστατου πολιτισμικού μοντέλου και αφετέρου η ενίσχυση φαινομένων ξενοφοβίας και ρατσισμού» «Οι συνεχείς ανακαλύψεις και καινοτομίες στα διάφορα πεδία της επιστήμης και της τεχνολογίας επιφέρουν συνεχή αναθεώρηση της γνώσης, γεγονός που εξαναγκάζει τόσο τα άτομα όσο και τις κοινωνίες να υιοθετούν πρακτικές δια βίου μάθησης» (ΔΕΠΠΣ_ΑΠΣ)

92 ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ «Το εκπαιδευτικό σύστημα αναμφισβήτητα αποτελεί βασικό θεσμό που συμβάλλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας» Προώθηση ενός περιβάλλοντος με σκοπό: την ανάπτυξη προσωπικότητας με ισχυρή αυτοαντίληψη, συναισθηματική σταθερότητα, κριτική και διαλεκτική ικανότητα Τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής μέσα από την παροχή ίσων ευκαιριών και την καλλιέργεια κοινών στάσεων και αξιών

93 ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Την καλλιέργεια της συνείδησης του ευρωπαίου πολίτη
Την ανάπτυξη πνεύματος συνεργασίας και συλλογικότητας Την καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και την ανάδειξη των ενδιαφερόντων του

94