ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ Για να αξιολογήσουμε τη σεξουαλική λειτουργικότητα του εξεταζόμενου ατόμου θα πρέπει.

Παρουσίαση με θέμα: "ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ Για να αξιολογήσουμε τη σεξουαλική λειτουργικότητα του εξεταζόμενου ατόμου θα πρέπει."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ

3 ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

4 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ Για να αξιολογήσουμε τη σεξουαλική λειτουργικότητα του εξεταζόμενου ατόμου θα πρέπει να γνωρίζουμε τον φυσιολογικό κύκλο των σεξουαλικών αντιδράσεων του ανθρώπου. Πολλά εγχειρίδια (π.χ. Masters & Johnson 1966, Kaplan 1974) έχουν λεπτομερείς περιγραφές αυτού του κύκλου. Για να αξιολογήσουμε τη σεξουαλική λειτουργικότητα του εξεταζόμενου ατόμου θα πρέπει να γνωρίζουμε τον φυσιολογικό κύκλο των σεξουαλικών αντιδράσεων του ανθρώπου. Πολλά εγχειρίδια (π.χ. Masters & Johnson 1966, Kaplan 1974) έχουν λεπτομερείς περιγραφές αυτού του κύκλου. Τα σεξουαλικά ερεθίσματα προκαλούν χαρακτηριστικές αντιδράσεις σε άντρες και γυναίκες και ολόκληρος ο κύκλος θα μπορούσε να χωριστεί σε τέσσερις φάσεις. Οι φάσεις αυτές έχουν περιγραφεί από τους Masters & Johnson στην έρευνά τους πάνω στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα και έχουν αποδειχθεί χρήσιμες για τους κλινικούς για την κατανόηση της φυσιολογικής και της διαταραγμένης σεξουαλικής λειτουργικότητας. Τα σεξουαλικά ερεθίσματα προκαλούν χαρακτηριστικές αντιδράσεις σε άντρες και γυναίκες και ολόκληρος ο κύκλος θα μπορούσε να χωριστεί σε τέσσερις φάσεις. Οι φάσεις αυτές έχουν περιγραφεί από τους Masters & Johnson στην έρευνά τους πάνω στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα και έχουν αποδειχθεί χρήσιμες για τους κλινικούς για την κατανόηση της φυσιολογικής και της διαταραγμένης σεξουαλικής λειτουργικότητας.

5 ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

6 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ Οι τέσσερις φάσεις του κύκλου της σεξουαλικής απάντησης Φάση 1- Διέγερση Φάση 1- Διέγερση Φάση 2- Πλατώ Φάση 2- Πλατώ Φάση 3- Οργασμός Φάση 3- Οργασμός Φάση 4- Λύση Φάση 4- Λύση

7 Φάσεις σεξουαλικής απάντησης Διέγερση – ψυχολογικά (φαντασιώσεις) και σωματικά ερεθίσματα (π.χ. χάδια, φιλιά). Διέγερση – ψυχολογικά (φαντασιώσεις) και σωματικά ερεθίσματα (π.χ. χάδια, φιλιά). Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική ευχαρίστηση και σωματικές αλλαγές Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική ευχαρίστηση και σωματικές αλλαγές (π.χ. διόγκωση του πέους, διάταση του κόλπου και εφύγρανση – και στα δύο φύλα υπάρχει προοδευτική αύξηση της μυικής έντασης κυρίως στα γεννητικά όργανα, αυξάνονται οι αναπνοές, οι παλμοί της καρδιάς, και η πίεση του αίματος) Διάρκεια (εμφάνιση από 10-30 δευτερόλεπτα μετά την επαφή με το ερέθισμα και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και ώρες) Διάρκεια (εμφάνιση από 10-30 δευτερόλεπτα μετά την επαφή με το ερέθισμα και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και ώρες)

8 Φάσεις σεξουαλικής άπάντησης Φάση οροπεδίου – Η σεξουαλική διέγερση διατηρείται σε αρκετά υψηλό και ισόρροπο επίπεδο (πλατώ). Είναι το κατώφλι του οργασμού και υπάρχουν περαιτέρω αύξηση της σεξουαλικής έντασης και ευχαρίστησης και σωματικές μεταβολές Φάση οροπεδίου – Η σεξουαλική διέγερση διατηρείται σε αρκετά υψηλό και ισόρροπο επίπεδο (πλατώ). Είναι το κατώφλι του οργασμού και υπάρχουν περαιτέρω αύξηση της σεξουαλικής έντασης και ευχαρίστησης και σωματικές μεταβολές (π.χ. Μεγαλύτερη αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης και εκούσιες συσπάσεις των μεγάλων σκελετικών μυών) Διάρκεια βραχεία (από μισό ως τρία λεπτά) Διάρκεια βραχεία (από μισό ως τρία λεπτά)

9 Φάσεις σεξουαλικής απάντησης Οργασμός – βαθμιαία αύξηση της σεξουαλικής διέγερσης που φτάνει στην έντονη φάση του οργασμού Οργασμός – βαθμιαία αύξηση της σεξουαλικής διέγερσης που φτάνει στην έντονη φάση του οργασμού Ο οργασμός και η φυσιολογικά συσσωρευμένη μυϊκή ένταση βιώνεται ως μεγάλη ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Ο οργασμός και η φυσιολογικά συσσωρευμένη μυϊκή ένταση βιώνεται ως μεγάλη ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Δεν είναι ούτε η εκσπερμάτιση ούτε οι μυικές συσπάσεις της μήτρας Δεν είναι ούτε η εκσπερμάτιση ούτε οι μυικές συσπάσεις της μήτρας Ο οργασμός στις ψυχολογικές συνιστώσες είναι ίσως πιο σημαντικός από ότι ο οργασμός στις σωματικές συνιστώσες Ο οργασμός στις ψυχολογικές συνιστώσες είναι ίσως πιο σημαντικός από ότι ο οργασμός στις σωματικές συνιστώσες Ικανοποίηση τόσο στον άντρα όσο και τη γυναίκα μπορεί να επιτευχθεί χωρίς οργασμό. Ικανοποίηση τόσο στον άντρα όσο και τη γυναίκα μπορεί να επιτευχθεί χωρίς οργασμό. Διάρκεια – λίγα δευτερόλεπτα Διάρκεια – λίγα δευτερόλεπτα

10 Φάσεις σεξουαλικής απάντησης Αποκατάσταση- λύση – επαναφορά των γεννητικών οργάνων στην αρχική κατάσταση πριν το σεξουαλικό ερεθισμό. Αποκατάσταση- λύση – επαναφορά των γεννητικών οργάνων στην αρχική κατάσταση πριν το σεξουαλικό ερεθισμό. Διάρκεια - Αν ο οργασμός συντελεστεί η λύση είναι γρήγορη (10-15 λεπτά). Αν όμως, δεν συμβεί οργασμός τότε η λύση μπορεί να διαρκέσει (από δύο μέχρι 6 ώρες) Διάρκεια - Αν ο οργασμός συντελεστεί η λύση είναι γρήγορη (10-15 λεπτά). Αν όμως, δεν συμβεί οργασμός τότε η λύση μπορεί να διαρκέσει (από δύο μέχρι 6 ώρες) Αίσθηση γενικής χαλάρωσης και ευεξίας και μυϊκή χαλάρωση Αίσθηση γενικής χαλάρωσης και ευεξίας και μυϊκή χαλάρωση Ανερέθιστη περίοδος στους άντρες (από λεπτά μέχρι και πολλές ώρες) – όχι για τις γυναίκες που θεωρητικά μπορούν να έχουν πολλαπλούς, διαδοχικούς οργασμούς. Ανερέθιστη περίοδος στους άντρες (από λεπτά μέχρι και πολλές ώρες) – όχι για τις γυναίκες που θεωρητικά μπορούν να έχουν πολλαπλούς, διαδοχικούς οργασμούς.

11 Υποκατηγορίες σεξουαλικών διαταραχών Πρώιμη έναρξη (σε όλη τη ζωή) Πρώιμη έναρξη (σε όλη τη ζωή) Καθυστερημένη έναρξη (Επίκτητη) Καθυστερημένη έναρξη (Επίκτητη)

12 Διακρίσεις 1) Γενικευμένη – Καταστάσεων 2) Με συνακόλουθα προβλήματα στο σεξουαλικό ενδιαφέρον/ σεξουαλική διέγερση 3) Παράγοντες που αφορούν το σύντροφο (υγείας ή σεξουαλικοί) 4) Παράγοντες στη σχέση (π.χ. φτωχή επικοινωνία, ασυμφωνία στη σχέση) 5) Εξατομικευμένοι παράγοντες ευαισθησίας ή συννοσηρότητα (π.χ. κατάθλιψη, διαταραχές άγχους, κακοποίηση) 5) Εξατομικευμένοι παράγοντες ευαισθησίας ή συννοσηρότητα (π.χ. κατάθλιψη, διαταραχές άγχους, κακοποίηση) 6) Πολιτισμικοί / θρησκευτικοί παράγοντες (π.χ. αναστολές συνδεόμενες με απαγορεύσεις ενάντια στη σεξουαλική δραστηριότητα) 7) Ιατρικοί παράγοντες που συνδέονται με την πορεία της διαταραχής

13 Τύποι Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών Α.Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας Επίμονα ή επανειλημμένα ανεπαρκείς ή απούσες σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα. Επίμονα ή επανειλημμένα ανεπαρκείς ή απούσες σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα. Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής Επίμονη ή επανειλημμένη ακραία αποστροφή και αποφυγή κάθε ή σχεδόν κάθε γεννητικής σεξουαλικής επαφής με ένα σεξουαλικό σύντροφο. Επίμονη ή επανειλημμένη ακραία αποστροφή και αποφυγή κάθε ή σχεδόν κάθε γεννητικής σεξουαλικής επαφής με ένα σεξουαλικό σύντροφο.

14 Διαγνωστικά Κριτήρια των Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας - Το άτομο έχει επίμονα ή επανειλημμένα ανεπαρκείς σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητες. (Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ηλικία του ατόμου και το πλαίσιο ζωής του ατόμου). - Το άτομο έχει επίμονα ή επανειλημμένα ανεπαρκείς σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητες. (Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ηλικία του ατόμου και το πλαίσιο ζωής του ατόμου). - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση, ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση, ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων.

15 Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής - Άτομα με αυτήν τη Διαταραχή έχουν επίμονη ή επανειλημμένη ακραία αποστροφή και αποφυγή γεννητικής σεξουαλικής επαφής με ένα σεξουαλικό σύντροφο. - Άτομα με αυτήν τη Διαταραχή έχουν επίμονη ή επανειλημμένη ακραία αποστροφή και αποφυγή γεννητικής σεξουαλικής επαφής με ένα σεξουαλικό σύντροφο. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα από κάποια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι. - Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα από κάποια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων.

16 Β. Διαταραχές της Σεξουαλικής Διέγερσης Διαταραχή της Σεξουαλικής Διέγερσης στη Γυναίκα Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία της γυναίκας να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή απάντηση λίπανσης-εξοίδησης κατά τη σεξουαλική διέγερση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας. Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία της γυναίκας να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή απάντηση λίπανσης-εξοίδησης κατά τη σεξουαλική διέγερση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας. Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία του άντρα να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή στύση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας. Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία του άντρα να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή στύση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας.

17 Στυτική δυσλειτουργία Για τουλάχιστον 6 μήνες : (τουλάχιστον ένα από τα τρία που ακολουθούν) : Αδυναμία να αποκτηθεί στύση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής διαδικασίας Αδυναμία να αποκτηθεί στύση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής διαδικασίας Αδυναμία να διατηρηθεί η στύση μέχρι το τέλος της σεξουαλικής διαδικασίας Αδυναμία να διατηρηθεί η στύση μέχρι το τέλος της σεξουαλικής διαδικασίας Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης

18 Γ. Διαταραχές του Οργασμού Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε μία γυναίκα μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε μία γυναίκα μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε έναν άντρα μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε έναν άντρα μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. Πρόωρη Εκσπερμάτιση Επίμονα ή επανειλημμένα η εκσπερμάτιση συμβαίνει με ελάχιστο σεξουαλικό ερεθισμό πριν, κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τη διείσδυση του πέους και πριν τη θελήσει το άτομο. Επίμονα ή επανειλημμένα η εκσπερμάτιση συμβαίνει με ελάχιστο σεξουαλικό ερεθισμό πριν, κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τη διείσδυση του πέους και πριν τη θελήσει το άτομο.

19 Πρόωρη εκσπερμάτιση Για τουλάχιστον 6 μήνες : Συστηματικά εμφανιζόμενη εκσπερμάτιση μέσα σε ένα λεπτό από την έναρξη της σεξουαλικής διαδικασίας και πριν το άτομο να το επιθυμήσει (σε σεξουαλική επαφή με σύντροφο) Συστηματικά εμφανιζόμενη εκσπερμάτιση μέσα σε ένα λεπτό από την έναρξη της σεξουαλικής διαδικασίας και πριν το άτομο να το επιθυμήσει (σε σεξουαλική επαφή με σύντροφο) Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης

20 Ανεσταλμένη εκσπερμάτιση Για τουλάχιστον 6 μήνες : (τουλάχιστον ένα από τα δύο που ακολουθούν) : Σημαντική καθυστέρηση της εκσπερμάτισης Σημαντική καθυστέρηση της εκσπερμάτισης Σημαντική αραίωση της συχνότητας εμφάνισης ή παντελής απουσία εκσπερμάτισης Σημαντική αραίωση της συχνότητας εμφάνισης ή παντελής απουσία εκσπερμάτισης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης

21 Διαταραχές του Οργασμού Διαταραχές του Οργασμού Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα - Οι γυναίκες με τη διαταραχή αυτή έχουν επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. (Λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη ποικιλία στον τύπο και την ένταση του ερεθισμού που προκαλεί τον γυναικείο οργασμό, η διάγνωση πρέπει να γίνεται στις περιπτώσεις στις οποίες η ικανότητα της γυναίκας να φτάσει σε οργασμό είναι μικρότερη από ότι θα ήταν λογικό για την ηλικία της, την σεξουαλική εμπειρία της και την επάρκεια του σεξουαλικού ερεθισμού που δέχεται). - Οι γυναίκες με τη διαταραχή αυτή έχουν επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού μετά από μία φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης. (Λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη ποικιλία στον τύπο και την ένταση του ερεθισμού που προκαλεί τον γυναικείο οργασμό, η διάγνωση πρέπει να γίνεται στις περιπτώσεις στις οποίες η ικανότητα της γυναίκας να φτάσει σε οργασμό είναι μικρότερη από ότι θα ήταν λογικό για την ηλικία της, την σεξουαλική εμπειρία της και την επάρκεια του σεξουαλικού ερεθισμού που δέχεται). - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων.

22 Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα - Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία του ατόμου, αυτή η διάγνωση δίνεται σε άνδρες που έχουν επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού που ακολουθεί μια φάση κανονικής διέγερσης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας η οποία θεωρείται επαρκής όσον αφορά την εστίαση, την ένταση και τη διάρκεια. - Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία του ατόμου, αυτή η διάγνωση δίνεται σε άνδρες που έχουν επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού που ακολουθεί μια φάση κανονικής διέγερσης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας η οποία θεωρείται επαρκής όσον αφορά την εστίαση, την ένταση και τη διάρκεια. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων.

23 Δ. Διαταραχές Σεξουαλικού Πόνου Δυσπαρεύνια Δυσπαρεύνια - Επανειλημμένος ή επίμονος πόνος στα γεννητικά όργανα στον άντρα ή στην γυναίκα που σχετίζεται με τη συνουσία. - Επανειλημμένος ή επίμονος πόνος στα γεννητικά όργανα στον άντρα ή στην γυναίκα που σχετίζεται με τη συνουσία. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η διαταραχή δεν προκαλείται αποκλειστικά από Κολεόσπασμο ή από έλλειψη λίπανσης, δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η διαταραχή δεν προκαλείται αποκλειστικά από Κολεόσπασμο ή από έλλειψη λίπανσης, δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων.

24 Διαταραχή πόνου κατά τη διείσδυση Για τουλάχιστον 6 μήνες : (τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα) : Αδυναμία για κολπική συνουσία ή διείσδυση Αδυναμία για κολπική συνουσία ή διείσδυση Σημαντικός πόνος κατά τη διάρκεια της κολπικής συνουσίας ή κατά τη διάρκεια των προσπαθειών διείσδυσης Σημαντικός πόνος κατά τη διάρκεια της κολπικής συνουσίας ή κατά τη διάρκεια των προσπαθειών διείσδυσης Σημαντικός πόνος ή φόβος κατά τη διάρκεια της συνουσίας ή διείσδυσης Σημαντικός πόνος ή φόβος κατά τη διάρκεια της συνουσίας ή διείσδυσης Σημαντική ένταση των μυών κατά τη διάρκεια της διείσδυσης Σημαντική ένταση των μυών κατά τη διάρκεια της διείσδυσης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης Το πρόβλημα προκαλεί έντονη υποκειμενική δυσφορία και δεν είναι αποτέλεσμα ουσίας ή γενικής ιατρικής κατάστασης

25 Κολεόσπασμος Κολεόσπασμος - Οι γυναίκες με τη διαταραχή αυτή βιώνουν επανειλημμένο ή επίμονο ακούσιο σπασμό των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου που παρεμποδίζει τη συνουσία. - Οι γυναίκες με τη διαταραχή αυτή βιώνουν επανειλημμένο ή επίμονο ακούσιο σπασμό των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου που παρεμποδίζει τη συνουσία. - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη Διαταραχή του Άξονα Ι και δεν οφείλεται σε γενική ιατρική κατάσταση ή την χρήση ουσιών. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. - Η δυσλειτουργία μπορεί να είναι ισόβια ή είναι επίκτητη, είναι γενικευμένη ή περιστασιακή, να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό παραγόντων. Σεξουαλική Δυσλειτουργία Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση Σεξουαλική Δυσλειτουργία Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση - Κλινικά σημαντική σεξουαλική δυσλειτουργία, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Κλινικά σημαντική σεξουαλική δυσλειτουργία, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό, τη φυσική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία εξηγείται πλήρως από τα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας γενικής ιατρικής κατάστασης. - Υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό, τη φυσική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία εξηγείται πλήρως από τα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας γενικής ιατρικής κατάστασης. - Τα συμπτώματα δεν εξηγούνται καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή. - Τα συμπτώματα δεν εξηγούνται καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή.

26 Ε. Σεξουαλική Δυσλειτουργία Προκαλούμενη από Ουσίες Ε. Σεξουαλική Δυσλειτουργία Προκαλούμενη από Ουσίες - Κλινικά σημαντική σεξουαλική δυσλειτουργία, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Κλινικά σημαντική σεξουαλική δυσλειτουργία, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. - Υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό, τη φυσική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία εξηγείται πλήρως από την χρήση ουσιών (τα συμπτώματα του αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια ή μέσα σε ένα μήνα από την Τοξίκωση από Ουσίες ή η χρήση φαρμάκου συνδέεται αιτιολογικά με τα συμπτώματα). - Υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό, τη φυσική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία εξηγείται πλήρως από την χρήση ουσιών (τα συμπτώματα του αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια ή μέσα σε ένα μήνα από την Τοξίκωση από Ουσίες ή η χρήση φαρμάκου συνδέεται αιτιολογικά με τα συμπτώματα). - Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια Σεξουαλική Δυσλειτουργία, η οποία δεν προκαλείται από την χρήση ουσιών (δηλαδή, τα συμπτώματα δεν προηγούνται της έναρξης χρήσης κάποιας ουσίας ή της εξάρτησης, τα συμπτώματα δεν επιμένουν μετά την λήξη της τοξίκωσης, κ.ά.) - Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια Σεξουαλική Δυσλειτουργία, η οποία δεν προκαλείται από την χρήση ουσιών (δηλαδή, τα συμπτώματα δεν προηγούνται της έναρξης χρήσης κάποιας ουσίας ή της εξάρτησης, τα συμπτώματα δεν επιμένουν μετά την λήξη της τοξίκωσης, κ.ά.)

27 ΣΤ. Σεξουαλική Δυσλειτουργία Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς Παραδείγματα: Παραδείγματα: - Καθόλου ή σημαντικά μειωμένα υποκειμενικά ερωτικά συναισθήματα παρά την ύπαρξη φυσιολογικής διέγερσης & οργασμού - Καθόλου ή σημαντικά μειωμένα υποκειμενικά ερωτικά συναισθήματα παρά την ύπαρξη φυσιολογικής διέγερσης & οργασμού - Καταστάσεις στις οποίες ο κλινικός έχει συμπεράνει ότι κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία είναι παρούσα, αλλά δεν μπορεί να προσδιορίσει εάν είναι πρωτοπαθής, οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση ή προκαλούμενη από την χρήση ουσιών. - Καταστάσεις στις οποίες ο κλινικός έχει συμπεράνει ότι κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία είναι παρούσα, αλλά δεν μπορεί να προσδιορίσει εάν είναι πρωτοπαθής, οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση ή προκαλούμενη από την χρήση ουσιών.

28 Ζ. Τύποι Σεξουαλικών Παρεκκλίσεων ή Παραφιλιών Για μία περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν: Για μία περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, επανειλημμένες, έντονες σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν: (α) μη ανθρώπινα αντικείμενα, (β) να υποφέρει ή να ταπεινώνεται ο ίδιος ή ο σύντροφος και (γ) παιδιά ή άλλα μη συναινούντα άτομα. (α) μη ανθρώπινα αντικείμενα, (β) να υποφέρει ή να ταπεινώνεται ο ίδιος ή ο σύντροφος και (γ) παιδιά ή άλλα μη συναινούντα άτομα.

29 Διαγνωστικά Κριτήρια των Σεξουαλικών Παρεκκλίσεων ή Παραφιλιών Επιδειξιομανία Επιδειξιομανία Η διάγνωση τίθεται σε άτομα, τα οποία, για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, παρουσιάζουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην έκθεση των γεννητικών οργάνων σε μία ανυποψίαστη ξένη. Η διάγνωση τίθεται σε άτομα, τα οποία, για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, παρουσιάζουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην έκθεση των γεννητικών οργάνων σε μία ανυποψίαστη ξένη. Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.).

30 Φετιχισμός Φετιχισμός - Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με τη διαταραχή αυτή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην χρήση αντικειμένων (π.χ. γυναικεία εσώρουχα). - Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με τη διαταραχή αυτή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην χρήση αντικειμένων (π.χ. γυναικεία εσώρουχα). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). - Τα φετιχιστικά αντικείμενα δεν περιορίζονται σε είδη γυναικείου ρουχισμού που χρησιμοποιούνται για την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου (π.χ. Παρενδυσιακός Φετιχισμός), ούτε σε αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για τον σεξουαλικό ερεθισμό. - Τα φετιχιστικά αντικείμενα δεν περιορίζονται σε είδη γυναικείου ρουχισμού που χρησιμοποιούνται για την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου (π.χ. Παρενδυσιακός Φετιχισμός), ούτε σε αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για τον σεξουαλικό ερεθισμό.

31 Εφαψιομανία Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με τη διαταραχή αυτή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στο άγγιγμα και τρίψιμο πάνω σε άλλους ανθρώπους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με τη διαταραχή αυτή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στο άγγιγμα και τρίψιμο πάνω σε άλλους ανθρώπους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.).

32 Παιδοφιλία Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτή την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδί/ά ή άτομα προεφηβικής ηλικίας (συνήθως από 13 ετών και κάτω). Για μια περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτή την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδί/ά ή άτομα προεφηβικής ηλικίας (συνήθως από 13 ετών και κάτω). Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές που προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές που προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Το άτομο με την διαταραχή αυτή είναι τουλάχιστον 16 ετών και είναι τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερο από το θύμα. Το άτομο με την διαταραχή αυτή είναι τουλάχιστον 16 ετών και είναι τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερο από το θύμα. Προσδιορίστε εάν η παιδοφιλική συμπεριφορά: Προσδιορίστε εάν η παιδοφιλική συμπεριφορά: Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική έλξη από άντρες, γυναίκες, ή και από τα δυο φύλα. Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική έλξη από άντρες, γυναίκες, ή και από τα δυο φύλα. Περιορίζεται ή όχι σε αιμομιξία. Περιορίζεται ή όχι σε αιμομιξία. Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική έλξη αποκλειστικά ή όχι σε παιδιά. Χαρακτηρίζεται από σεξουαλική έλξη αποκλειστικά ή όχι σε παιδιά.

33 Σεξουαλικός Μαζοχισμός Σεξουαλικός Μαζοχισμός - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτή την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σε πραγματικές πράξεις κατά τις οποίες ταπεινώνονται, δέρνονται, δένονται, ή υποφέρουν με κάποιον τρόπο. - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτή την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σε πραγματικές πράξεις κατά τις οποίες ταπεινώνονται, δέρνονται, δένονται, ή υποφέρουν με κάποιον τρόπο. - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Σεξουαλικός Σαδισμός Σεξουαλικός Σαδισμός - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σε πραγματικές πράξεις κατά τις οποίες είναι σεξουαλικά διεγερτικό για τα άτομα το να υποφέρει το θύμα ψυχολογικά ή σωματικά (συμπεριλαμβανομένης και της ταπείνωσης). - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σε πραγματικές πράξεις κατά τις οποίες είναι σεξουαλικά διεγερτικό για τα άτομα το να υποφέρει το θύμα ψυχολογικά ή σωματικά (συμπεριλαμβανομένης και της ταπείνωσης). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.).

34 Τρανσβεστικός Φετιχισμός - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, ετερόφυλοι άντρες με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου. - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, ετερόφυλοι άντρες με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου. - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά).Ηδονοβλεψία - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην πράξη της παρατήρησης ενός ανυποψίαστου ατόμου που είναι γυμνό, ξεντύνεται ή κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής του δραστηριότητας. - Για μια περίοδο διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών, τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν επανειλημμένες, έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν στην πράξη της παρατήρησης ενός ανυποψίαστου ατόμου που είναι γυμνό, ξεντύνεται ή κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής του δραστηριότητας. - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). - Οι φαντασιώσεις, οι σεξουαλικές παρορμήσεις, ή οι συμπεριφορές προκαλούν σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας (κοινωνική, επαγγελματική, κ.ά.). Παραφιλία Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς: νεκροφιλία, ζωοφιλία ή κτηνοβασία, κοπροφιλία, ουροφιλία κ.ά.

35 Η. Τύποι Διαταραχών της Ταυτότητας του Φύλου Έντονη και επίμονη ταυτοποίηση με το άλλο φύλο και επίμονη δυσφορία με το φύλο στο οποίο ανήκει ή αίσθηση ότι δεν ταιριάζει με τον φυλετικό ρόλο αυτού του φύλου. Έντονη και επίμονη ταυτοποίηση με το άλλο φύλο και επίμονη δυσφορία με το φύλο στο οποίο ανήκει ή αίσθηση ότι δεν ταιριάζει με τον φυλετικό ρόλο αυτού του φύλου.Ταυτοποίηση Στα παιδιά: Επανειλημμένα δηλωμένη επιθυμία να είναι ή επιμονή ότι ανήκει στο αντίθετο φύλο, προτίμηση για ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου, έντονη και επίμονη προτίμηση στο παιχνίδι να αναλαμβάνει ρόλους του άλλου φύλου, έντονη επιθυμία να συμμετέχει στα στερεότυπα παιχνίδια του άλλου φύλου, έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου. Στα παιδιά: Επανειλημμένα δηλωμένη επιθυμία να είναι ή επιμονή ότι ανήκει στο αντίθετο φύλο, προτίμηση για ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου, έντονη και επίμονη προτίμηση στο παιχνίδι να αναλαμβάνει ρόλους του άλλου φύλου, έντονη επιθυμία να συμμετέχει στα στερεότυπα παιχνίδια του άλλου φύλου, έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου. Στους εφήβους και ενήλικες: Δηλωμένη επιθυμία να ανήκει στο αντίθετο φύλο, επιθυμία να αντιμετωπίζεται ως άτομο του αντίθετου φύλου, πεποίθηση ότι έχει τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του άλλου φύλου. Στους εφήβους και ενήλικες: Δηλωμένη επιθυμία να ανήκει στο αντίθετο φύλο, επιθυμία να αντιμετωπίζεται ως άτομο του αντίθετου φύλου, πεποίθηση ότι έχει τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του άλλου φύλου.

36 Δυσφορία με το φύλο στο οποίο ανήκει Στα παιδιά: Ισχυρισμός ότι τα γεννητικά όργανα που έχει είναι αηδιαστικά, αποστροφή για τα στερεότυπα του ρόλου του παιχνίδια. Στα παιδιά: Ισχυρισμός ότι τα γεννητικά όργανα που έχει είναι αηδιαστικά, αποστροφή για τα στερεότυπα του ρόλου του παιχνίδια. Στους εφήβους και ενήλικες: Έντονη ενασχόληση με την απαλλαγή των πρωτευόντων και δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου ή πεποίθηση ότι γεννήθηκαν με λάθος φύλο. Στους εφήβους και ενήλικες: Έντονη ενασχόληση με την απαλλαγή των πρωτευόντων και δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου ή πεποίθηση ότι γεννήθηκαν με λάθος φύλο.

37 Διαγνωστικά Κριτήρια των Διαταραχών της Ταυτότητας του Φύλου Διαταραχή της Ταυτότητας του Φύλου Διαταραχή της Ταυτότητας του Φύλου 1. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν έντονη και επίμονη ταυτοποίηση με το άλλο φύλο, που είναι πολύ μεγαλύτερη από την επιθυμία για τα οποιαδήποτε πολιτισμικά πλεονεκτήματα θεωρεί ότι έχει το άλλο φύλο. Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω: Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω: - Επανειλημμένα δηλώνουν την επιθυμία να είναι ή ότι ανήκουν στο άλλο φύλο. - Τα αγόρια προτιμούν να ντύνονται με ρούχα του άλλου φύλου, ενώ τα κορίτσια επιμένουν να φορούν μόνο τυπικά αντρικά ρούχα. - Έντονη και επίμονη προτίμηση να έχουν στο φαντασιακό παιχνίδι ρόλους του άλλου φύλου, ή επίμονες φαντασιώσεις ότι ανήκουν στο άλλο φύλο. - Έντονη επιθυμία να συμμετέχουν στα στερεότυπα παιχνίδια και τις διασκεδάσεις του άλλου φύλου και - Έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου

38 2. Το άτομο αισθάνεται δυσφορία με το φύλο του/της ή αισθάνεται ότι δεν ταιριάζει με τον φυλετικό ρόλο αυτού του φύλου. Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με οποιοδήποτε από τα παρακάτω: Στα παιδιά, η διαταραχή εκδηλώνεται με οποιοδήποτε από τα παρακάτω: - Τα αγόρια ισχυρίζονται ότι το πέος ή οι όρχεις είναι αηδιαστικά ή θα εξαφανιστούν ή ότι θα ήταν καλύτερα να μην έχουν πέος, ή αποστροφή για το άγριο παιχνίδι και απόρριψη των στερεότυπων αγορίστικων παιχνιδιών, αγώνων και δραστηριοτήτων. Τα κορίτσια απορρίπτουν την ούρηση σε καθιστή θέση, ισχυρίζονται ότι έχουν ή θα αναπτύξουν πέος ή ότι δεν θέλουν να αναπτύξουν στήθος ή να έχει περίοδο ή αποστρέφονται έντονα το σύνηθες θηλυκό ντύσιμο. - Τα αγόρια ισχυρίζονται ότι το πέος ή οι όρχεις είναι αηδιαστικά ή θα εξαφανιστούν ή ότι θα ήταν καλύτερα να μην έχουν πέος, ή αποστροφή για το άγριο παιχνίδι και απόρριψη των στερεότυπων αγορίστικων παιχνιδιών, αγώνων και δραστηριοτήτων. Τα κορίτσια απορρίπτουν την ούρηση σε καθιστή θέση, ισχυρίζονται ότι έχουν ή θα αναπτύξουν πέος ή ότι δεν θέλουν να αναπτύξουν στήθος ή να έχει περίοδο ή αποστρέφονται έντονα το σύνηθες θηλυκό ντύσιμο. Στους έφηβους και στους ενήλικες, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η έντονη ενασχόληση του ατόμου με το να απαλλαγεί από τα πρωτεύοντα & δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου ή πεποίθηση ότι γεννήθηκε με λάθος φύλο. Στους έφηβους και στους ενήλικες, η διαταραχή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η έντονη ενασχόληση του ατόμου με το να απαλλαγεί από τα πρωτεύοντα & δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου ή πεποίθηση ότι γεννήθηκε με λάθος φύλο.

39 3. Η διαταραχή δεν συμπίπτει με μια σωματική κατάσταση ενδιάμεσου φύλου. 4. Η διαταραχή προκαλεί σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση της λειτουργικότητας. Διαταραχή της Ταυτότητας του Φύλου Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς Παραδείγματα: Καταστάσεις ενδιάμεσου φύλου και συνοδός φυλετική δυσφορία, παροδική, σχετιζόμενη με στρες συμπεριφορά ένδυσης με ρούχα του αντίθετου φύλου, επίμονη ενασχόληση με ευνουχισμό ή εκτομή του πέους χωρίς επιθυμία απόκτησης των σεξουαλικών χαρακτηριστικών του αντίθετου φύλου.

40 Διαλογή Διαλογή με συνέντευξη αξιολόγησης για να οριστεί το πρόβλημα και να διευκρινιστεί αν υπάρχουν άλλα ψυχιατρικά προβλήματα – διαταραχές Διαλογή με συνέντευξη αξιολόγησης για να οριστεί το πρόβλημα και να διευκρινιστεί αν υπάρχουν άλλα ψυχιατρικά προβλήματα – διαταραχές Συμπλήρωση ερωτηματολογίων Συμπλήρωση ερωτηματολογίων Παραπομπή για ψυχολογική θεραπεία εφόσον αποκλειστεί η οργανική αιτιολογία Παραπομπή για ψυχολογική θεραπεία εφόσον αποκλειστεί η οργανική αιτιολογία

41 Αξιολόγηση Αξιολόγηση των δύο συντρόφων ξεχωριστά Αξιολόγηση των δύο συντρόφων ξεχωριστά Σεξουαλικό ιστορικό και για τους δύο Σεξουαλικό ιστορικό και για τους δύο

42 Σεξουαλικό ιστορικό Φαντασιώσεις Φαντασιώσεις Τεχνική Τεχνική Ερωτικά όνειρα Ερωτικά όνειρα Ονειρώξεις Ονειρώξεις Σεξουαλική ενημέρωση (Σε ποια ηλικία έμαθε πώς γεννιούνται τα παιδιά, από ποιον, τί εντύπωση έκανε...) Σεξουαλική ενημέρωση (Σε ποια ηλικία έμαθε πώς γεννιούνται τα παιδιά, από ποιον, τί εντύπωση έκανε...) Σεξουαλικός ρόλος (Από ποια ηλικία άρχισε να αισθάνεται το φύλο του (αγόρι – κορίτσι) Σεξουαλικός ρόλος (Από ποια ηλικία άρχισε να αισθάνεται το φύλο του (αγόρι – κορίτσι)

43 Σεξουαλικό ιστορικό Πώς νομίζει πως πρέπει να είναι ο άντρας και η γυναίκα (Πώς εκφράζεται αυτό στη συμπεριφορά) Πώς νομίζει πως πρέπει να είναι ο άντρας και η γυναίκα (Πώς εκφράζεται αυτό στη συμπεριφορά) Πώς βλέπει την εμφάνιση (ανασφάλειες) Πώς βλέπει την εμφάνιση (ανασφάλειες) Φλερτ (Ηλικία και ποιότητα χαδιών, αριθμός, λόγοι αλλαγής) Φλερτ (Ηλικία και ποιότητα χαδιών, αριθμός, λόγοι αλλαγής) Πρώτη συνουσία (ηλικία, με ποιον, συνθήκες, αντίδραση) Πρώτη συνουσία (ηλικία, με ποιον, συνθήκες, αντίδραση)

44 Σεξουαλικό ιστορικό Συζυγικές ή συντροφικές σχέσεις (Πώς γνωρίστηκαν, πώς εξελίχθηκαν, πώς είναι τώρα, αιτία τριβών, αντισύλληψη) Συζυγικές ή συντροφικές σχέσεις (Πώς γνωρίστηκαν, πώς εξελίχθηκαν, πώς είναι τώρα, αιτία τριβών, αντισύλληψη) Πεποιθήσεις για το πρόβλημα και Προσδοκίες από τη θεραπεία Πεποιθήσεις για το πρόβλημα και Προσδοκίες από τη θεραπεία

45 Ιδιαιτερότητες σεξουαλικής συνέντευξης Οι πρώτες συνεδρίες αξιολόγησης κατά τη λήψη του ψυχοσεξουαλικού ιστορικού είναι σημαντικές για την ανάπτυξη μιας καλής σχέσης μεταξύ θεραπευομένων και νοσηλευτού.Οι πρώτες συνεδρίες αξιολόγησης κατά τη λήψη του ψυχοσεξουαλικού ιστορικού είναι σημαντικές για την ανάπτυξη μιας καλής σχέσης μεταξύ θεραπευομένων και νοσηλευτού. Ύψιστης σημασίας για την λήψη του σεξουαλικού ιστορικού είναι η εγκατάσταση μιας άνετης και εμπιστευτικής ατμόσφαιρας.Ύψιστης σημασίας για την λήψη του σεξουαλικού ιστορικού είναι η εγκατάσταση μιας άνετης και εμπιστευτικής ατμόσφαιρας. Τέτοιες συνεντεύξεις θα πρέπει να γίνονται ατομικά και με σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του ασθενούς.Τέτοιες συνεντεύξεις θα πρέπει να γίνονται ατομικά και με σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του ασθενούς.

46 Ιδιαιτερότητες σεξουαλικής συνέντευξης Ο νοσηλευτής οφείλει να έχει την ευαισθησία να αντιλαμβάνεται πότε ο ασθενής έχει άγχος και να τον διευκολύνει να χαλαρώσει και να μην ασκεί ποτέ κριτική σε αυτά που ακούει. Ο νοσηλευτής οφείλει να έχει την ευαισθησία να αντιλαμβάνεται πότε ο ασθενής έχει άγχος και να τον διευκολύνει να χαλαρώσει και να μην ασκεί ποτέ κριτική σε αυτά που ακούει. Συνιστάται να ξεκινάει κανείς με τις λιγότερο «ενοχλητικές» ερωτήσεις και όταν εγκατασταθεί κλίμα εμπιστοσύνης να προχωρήσει στις πιο προσωπικές. Συνιστάται να ξεκινάει κανείς με τις λιγότερο «ενοχλητικές» ερωτήσεις και όταν εγκατασταθεί κλίμα εμπιστοσύνης να προχωρήσει στις πιο προσωπικές.

47 Μη λεκτική επικοινωνία Η θέση του σώματος στην πολυθρόναΗ θέση του σώματος στην πολυθρόνα Κατάρρευση στη πολυθρόνα, (καταθλιπτική διάθεση) Άκαμπτο σφικτό κάθισμα, ή χαλαρό ξάπλωμα.Κατάρρευση στη πολυθρόνα, (καταθλιπτική διάθεση) Άκαμπτο σφικτό κάθισμα, ή χαλαρό ξάπλωμα. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί τα χέρια του: αμήχανα στριψίματα της βέρας του, αμυντικό σταύρωμα των βραχιόνων, προστατευτικό κράτημα τσάντας ή αγκάλιασμα ενός χαρτοφύλακα.Ο τρόπος που χρησιμοποιεί τα χέρια του: αμήχανα στριψίματα της βέρας του, αμυντικό σταύρωμα των βραχιόνων, προστατευτικό κράτημα τσάντας ή αγκάλιασμα ενός χαρτοφύλακα. Κοκκίνισμα του λαιμού, το οποίο δείχνει ανησυχία, παρά την φαινομενική ηρεμία.Κοκκίνισμα του λαιμού, το οποίο δείχνει ανησυχία, παρά την φαινομενική ηρεμία. Θέση ομότιμη, π. χ. όταν ο νοσηλευτής και ο πάσχoντας κάθονται στο ίδιο επίπεδο, όταν αναπτύσσεται ενσυναίσθηση μεταξύ των ομιλητών.Θέση ομότιμη, π. χ. όταν ο νοσηλευτής και ο πάσχoντας κάθονται στο ίδιο επίπεδο, όταν αναπτύσσεται ενσυναίσθηση μεταξύ των ομιλητών.

48 Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι ερωτήσεις πρέπει να είναι απλός, χωρίς επιστημονικούς όρους που δεν γνωρίζει το άτομο, χωρίς περιέργεια ή ανακριτικό ύφος, χωρίς επικριτικά σχόλια ή εκφραστικές γκριμάτσες και χωρίς επίσης τη χρήση χυδαίων εκφράσεων στη προσπάθεια να διευκολύνουμε ίσως τον εξεταζόμενο. Εξάλλου ο θεραπευόμενος δεν περιμένει να ακούσει «χυδαίες» εκφράσεις από τον επαγγελματία υγείας, οι οποίες θα του προκαλέσουν δυσάρεστη έκπληξη, αμηχανία και αύξηση του άγχους. Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι ερωτήσεις πρέπει να είναι απλός, χωρίς επιστημονικούς όρους που δεν γνωρίζει το άτομο, χωρίς περιέργεια ή ανακριτικό ύφος, χωρίς επικριτικά σχόλια ή εκφραστικές γκριμάτσες και χωρίς επίσης τη χρήση χυδαίων εκφράσεων στη προσπάθεια να διευκολύνουμε ίσως τον εξεταζόμενο. Εξάλλου ο θεραπευόμενος δεν περιμένει να ακούσει «χυδαίες» εκφράσεις από τον επαγγελματία υγείας, οι οποίες θα του προκαλέσουν δυσάρεστη έκπληξη, αμηχανία και αύξηση του άγχους.

49 Είναι προτιμότερο να αναφέρουμε ένα επιστημονικό όρο και να τον επεξηγήσουμε ώστε να καταλάβει ο εξεταζόμενος τη σημασία του αλλά και να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση να πει κάποια λέξη που θεωρεί χυδαία και ντρέπεται.Είναι προτιμότερο να αναφέρουμε ένα επιστημονικό όρο και να τον επεξηγήσουμε ώστε να καταλάβει ο εξεταζόμενος τη σημασία του αλλά και να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση να πει κάποια λέξη που θεωρεί χυδαία και ντρέπεται. Μπορούμε επίσης να τον διευκολύνουμε περισσότερο εξηγώντας του ότι πράγματι είναι ενοχλητικό σε πολλούς ανθρώπους να μιλάνε για τόσο προσωπικά θέματα.Μπορούμε επίσης να τον διευκολύνουμε περισσότερο εξηγώντας του ότι πράγματι είναι ενοχλητικό σε πολλούς ανθρώπους να μιλάνε για τόσο προσωπικά θέματα. Αλλά και ο θεραπευτής μπορεί στις αρχικές ιδίως συνεντεύξεις, να αισθάνεται άβολα από εκμυστηρεύσεις σεξουαλικών εμπειριών που δεν έχει εξοικειωθεί να ακούει.Αλλά και ο θεραπευτής μπορεί στις αρχικές ιδίως συνεντεύξεις, να αισθάνεται άβολα από εκμυστηρεύσεις σεξουαλικών εμπειριών που δεν έχει εξοικειωθεί να ακούει.

50 Είδη ερωτήσεων Συνήθως στις συνεντεύξεις, αρχικά, χρησιμοποιούμε «ανοικτές» ερωτήσεις, δηλαδή ερωτήσεις που δεν απαντιούνται μ’ ένα απλό «ναι» ή «όχι», ώστε να δώσουμε την ευκαιρία για μια εκτενέστερη περιγραφή που θα μας προσφέρει ποικιλία πληροφοριών για τη σεξουαλική ζωή του εξεταζομένου. Στην συνέχεια «κλειστές ερωτήσεις». Συνήθως στις συνεντεύξεις, αρχικά, χρησιμοποιούμε «ανοικτές» ερωτήσεις, δηλαδή ερωτήσεις που δεν απαντιούνται μ’ ένα απλό «ναι» ή «όχι», ώστε να δώσουμε την ευκαιρία για μια εκτενέστερη περιγραφή που θα μας προσφέρει ποικιλία πληροφοριών για τη σεξουαλική ζωή του εξεταζομένου. Στην συνέχεια «κλειστές ερωτήσεις». Οι σιωπές είναι ένα σπουδαίο εργαλείο στη λήψη ενός καλού ιστορικού. Οι σιωπές είναι ένα σπουδαίο εργαλείο στη λήψη ενός καλού ιστορικού. Ωστόσο, μερικοί νοσηλευτές το βρίσκουν πολύ δύσκολο να μην σταματήσουν μια σιωπή μιλώντας πρόωρα γιατί αισθάνονται αμήχανοι από την ησυχία ή γιατί πιστεύουν ότι είναι αγένεια να μην μιλήσουν, ενώ ο πάσχοντας μπορεί να τη χρησιμοποιεί για να τακτοποιήσει τις σκέψεις του. Ωστόσο, μερικοί νοσηλευτές το βρίσκουν πολύ δύσκολο να μην σταματήσουν μια σιωπή μιλώντας πρόωρα γιατί αισθάνονται αμήχανοι από την ησυχία ή γιατί πιστεύουν ότι είναι αγένεια να μην μιλήσουν, ενώ ο πάσχοντας μπορεί να τη χρησιμοποιεί για να τακτοποιήσει τις σκέψεις του. Σημαντικές λεπτομέρειες μπορεί να χαθούν αν αυτές οι σκέψεις διακοπούν από μια άκαιρη φράση του νοσηλευτή.Σημαντικές λεπτομέρειες μπορεί να χαθούν αν αυτές οι σκέψεις διακοπούν από μια άκαιρη φράση του νοσηλευτή.

51 Μετά την αξιολόγηση... Εισαγωγή στη θεραπεία Εισαγωγή στη θεραπεία Ψυχοεκπαίδευση Ψυχοεκπαίδευση

52 Μύθοι Ταυτόχρονος οργασμός Ταυτόχρονος οργασμός Μέγεθος του πέους Μέγεθος του πέους Αυνανισμός Αυνανισμός «Χημεία» «Χημεία» Συχνότητα σεξουαλικών επαφών Συχνότητα σεξουαλικών επαφών Τί είναι φυσιολογικό στο σεξ Τί είναι φυσιολογικό στο σεξ

53 Μετά την αξιολόγηση... Εισαγωγή στη θεραπεία Εισαγωγή στη θεραπεία Ψυχοεκπαίδευση (τί είναι σχέση, άγχος επίδοσης, ρόλος του θεατή, φάσεις σεξουαλικής απάντησης κ.λ.π.) Ψυχοεκπαίδευση (τί είναι σχέση, άγχος επίδοσης, ρόλος του θεατή, φάσεις σεξουαλικής απάντησης κ.λ.π.) Διάλυση των μύθων που μπορεί να υπάρχουν γύρω από τη σεξουαλική διαδικασία Διάλυση των μύθων που μπορεί να υπάρχουν γύρω από τη σεξουαλική διαδικασία Χτίσιμο κινήτρου Χτίσιμο κινήτρου

54 Θεραπεία Ψυχολογικών παρεμβάσεων

55 Ενδεικτική βιβλιογραφία Βαϊδάκης Νίκος. Η σεξουαλική συμπεριφορά του ανθρώπου, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2005. Βαϊδάκης Νίκος. Η σεξουαλική συμπεριφορά του ανθρώπου, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2005. Kaplan H.S.Πώς να ξεπεράσετε την πρόωρη εκσπερμάτιση, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2009. Kaplan H.S.Πώς να ξεπεράσετε την πρόωρη εκσπερμάτιση, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2009. Masters W.H. & Johnson V.E. Human Sexual Inadequacy, Bantam Books, Toronto, 1970. Masters W.H. & Johnson V.E. Human Sexual Inadequacy, Bantam Books, Toronto, 1970. Masters W.H., Johnson V.E. & Kolodny R.C. Heterosexuality, (1994), Harper Collins, New York. Masters W.H., Johnson V.E. & Kolodny R.C. Heterosexuality, (1994), Harper Collins, New York. Kaplan H.S. The new sex therapy: Active Treatment of Sexual Dysfunctions (1974), Brunnel / Mazel Inc, New York. Kaplan H.S. The new sex therapy: Active Treatment of Sexual Dysfunctions (1974), Brunnel / Mazel Inc, New York.