Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων Σαριαννίδης Νικόλαος Αναπληρωτής Καθηγητής MSc in Investment Analysis PhD in Finance.

Παρουσίαση με θέμα: "Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων Σαριαννίδης Νικόλαος Αναπληρωτής Καθηγητής MSc in Investment Analysis PhD in Finance."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων Σαριαννίδης Νικόλαος Αναπληρωτής Καθηγητής MSc in Investment Analysis PhD in Finance

3 Ανάλυση Εξωτερικού Περιβάλλοντος Δομή των Αγορών Κεφαλαιαγορά Ανάλυση του Κλάδου Ανάλυση της Οικονομίας

4 Δομή των Χρηματοπιστωτικών Αγορών 4 Ανάλογα με την διάρκεια (οικονομική ζωή) των χρηματοπιστωτικών προϊόντων που διαπραγματεύονται στις αγορές έχουμε την διάκριση μεταξύ –της χρηματαγοράς και –της κεφαλαιαγοράς.

5 Χρηματαγορά 4 Στην αγορά αυτή γίνεται η διαπραγμάτευση χρηματοπιστωτικών προϊόντων η χρονική διάρκεια των οποίων δεν ξεπερνά το ένα έτος. 4 Τα προϊόντα της χρηματαγοράς διακρίνονται για τα μεγάλα τους ποσά, το μικρό κίνδυνο και υψηλή ρευστότητα. 4 Παραδείγματα τέτοιων προϊόντων είναι τα πιστωτικά καταθέσεων, τα repos, τα έντοκα γραμμάτια του δημοσίου, τα ευρωδολάρια.

6 Χρηματοπιστωτικά Μέσα  Τα χρηματοπιστωτικά μέσα έχουν τα ακόλουθα γενικά χαρακτηριστικά: –Χρονική διάρκεια (ληκτότητα) μικρότερη του έτους –Η ρευστοποίηση εύκολη. –Μικρός έως ανύπαρκτος κίνδυνος αθέτησης, Τα εκδίδουν δημόσιοι φορείς και επιχειρήσεις υψηλής φερεγγυότητας.

7 Κεφαλαιαγορά 4 Στην αγορά αυτή διαπραγματεύονται χρηματοδοτικά προϊόντα η χρονική διάρκεια των οποίων είναι μεγαλύτερη του ενός χρόνου –γενικά ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος και η ρευστότητα μικρότερη των προϊόντων της χρηματαγοράς 4 Οι αγορές κεφαλαίου συνήθως διακρίνονται –στις αγορές μετοχικών τίτλων (equity market), –στις αγορές δανειακών κεφαλαίων (bond market) και στις αγορές κτηματικών δανείων (mortgage market).

8 ΑΓΟΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ - ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑ  Ε ίναι η αγορά των χρηματοπιστωτικών τίτλων που έχουν μεγάλη διάρκεια λήξης και φέρουν σχετικά υψηλό κίνδυνο  Στην αγορά αυτή διαπραγματεύονται τίτλους που χρησιμοποιούνται για επενδυτικούς σκοπούς. 4 Οι αγορές κεφαλαίου εξυπηρετούν ουσιαστικά τις ανάγκες σε μακροπρόθεσμα κεφάλαια

9  Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των χρηματοπιστωτικών τίτλων (αξιόγραφων) στις αγορές κεφαλαίου: –Έχουν διάρκεια είτε αρκετά μεγάλου χρονικού διαστήματος (δύο ή τρία ή και πολύ περισσότερα χρόνια) είτε δεν έχουν χρονική λήξη. –Η ρευστοποίηση τους είναι λιγότερο εύκολη από τους αντίστοιχους τίτλους (αξιόγραφα) των χρηματαγορών. –Παρουσιάζουν αρκετά μεγάλο κίνδυνο, Ιδιαίτερα όταν τα αξιόγραφα αυτά αποτελούν απαιτήσεις συμμετοχής στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων (μετοχές).

10 Πρωτογενείς και Δευτερογενείς Αγορές 4 Η πρωτογενής αγορά κεφαλαίου αναφέρεται στην έκδοση νέων μετοχών και ομολογιών ή νέων κρατικών ομολόγων. –Τα έσοδα των νέων αυτών εκδόσεων πηγαίνουν στις εταιρείες ή στο δημόσιο που εκδίδουν τα προϊόντα. 4 Στη δευτερογενή αγορά κεφαλαίου γίνεται η αγοραπωλησία των υπαρχόντων αξιόγραφων. –Η σπουδαιότητα της δευτερογενούς αγοράς έγκειται στο ότι προσφέρει ρευστότητα η οποία με την σειρά της κάνει την πρωτογενή αγορά περισσότερο ελκυστική αφού οι επενδυτές ανά πάσα στιγμή μπορούν να πωλήσουν τα χρεόγραφα στη δευτερογενή αγορά. –Οι δευτερογενείς αγορές μπορεί να είτε οργανωμένες ή μη οργανωμένες.

11 Οργανωμένη Αγορά (organized exchange) 4 Το χαρακτηριστικό της αγοράς αυτής είναι ότι οι αγοραπωλησίες των χρεογράφων γίνονται σε μια κεντρική τοποθεσία όπως το χρηματιστήριο Αθηνών στη Σοφοκλέους και το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) επί της Wall street.

12 Μη Οργανωμένη Αγορά (Over the counter market) 4 Στην αγορά αυτή δεν υπάρχει συγκεκριμένη τοποθεσία, αλλά μπορεί να πάρει μέρος οπουδήποτε δεδομένου ότι υπάρχουν ηλεκτρονικοί υπολογιστές που επιτρέπουν την παρακολούθηση της αγοράς και την διεκπεραίωση των συναλλαγών.

13 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ 4 Τα σημερινά χρηματιστήρια έχουν τις ρίζες τους στις οργανωμένες αγορές εμπορευμάτων της αρχαιότητας. 4 Στην Ελλάδα οι τόποι αυτοί ονομαζόταν Αγοραί, τέτοιες αγορές υπήρχαν –στη Δήλο, –στους Δελφούς, –στον Πειραία,

14 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ 4 Αργότερα στη Ρώμη διαδέχτηκαν τα "Forum" και και στο Μεσαίωνα οι εμποροπανηγύρεις (Foires). 4 Με το πέρασμα των χρόνων, καθώς αυξανόταν ο αριθμός των εμπορευμάτων δημιουργήθηκαν μόνιμες εμπορικές εκθέσεις χωρίς τα αντικείμενα συναλλαγής να είναι παρόντα.

15 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

16 4 Τα χρηματιστήρια –Διευκολύνουν τις συναλλαγές γιατί επιτρέπουν στους εκπροσώπους της προσφοράς και της ζήτησης ορισμένων αγαθών να συναντώνται σε ορισμένο χώρο και χρόνο. –Επιτρέπουν την ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών των αγαθών, με βάση το θεμελιώδη νόμο της αγοράς, δηλαδή το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και έτσι αποφεύγεται ή περιορίζεται ο κίνδυνος της δημιουργίας τεχνιτών τιμών.

17 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ 4 Τα χρηματιστήρια –Δίνουν την ευκαιρία, στις μεν επιχειρήσεις να εξεύρουν κεφάλαια από την αποταμίευση, –στους δε αποταμιευτές να επενδύσουν το προϊόν της αποταμίευσής τους σε τίτλους, με την προσδοκία του κέρδους, 4 συμβάλλουν έτσι στην τόνωση της παραγωγής και γενικότερα στην οικονομική ζωηρότητα, πρόοδο και ανάπτυξη της χώρας

18 Λόγοι δημιουργίας του Χρηματιστηρίου 4 H επιδίωξη εξεύρεσης μακροπρόθεσμων κεφαλαίων 4 H ανάγκη για σύναψη αγοροπωλησιών μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων που βρίσκονταν πολύ μακριά από τον τόπο διαπραγμάτευσής τους, ενώ απαιτούνταν για αυτά σοβαρά κεφάλαια 4 H τάση για κερδοσκοπία.

19 4 Την οργανωμένη μορφή του Χρηματιστηρίου επέβαλαν: –η ταχύτητα διενέργειας των συναλλαγών –η δημοσιότητά τους –η καθαρότητα των συναλλαγών.

20 Κατηγορίες Μετοχών

21 ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ - ΑΝΩΝΥΜΕΣ  Η βασική διαφορά μεταξύ ανωνύμων και ονομαστικών μετοχών είναι ότι –για τις ανώνυμες κάτοχος τους θεωρείται ο κομιστής, –ενώ στις ονομαστικές είναι καταγεγραμμένο το όνομα του κατόχου των τίτλων επάνω στα μετοχολόγια των εταιριών που τις έχουν εκδώσει.

22 ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ - ΑΝΩΝΥΜΕΣ 4 Διαφοροποιήσεις σε ό,τι αφορά τη χρηματιστηριακή συμπεριφορά των ανωνύμων και των ονομαστικών μετοχών δεν υπάρχουν –Οι περισσότερες από τις «βαριές μετοχές» του Ελληνικού Χρηματιστηρίου είναι ονομαστικές μετοχές, –αυτό δεν αποτελεί πλεονέκτημα σε ό,τι αφορά τη χρηματιστηριακή συμπεριφορά  τα στοιχεία που επηρεάζουν τις τιμές πρέπει να αναζητηθούν σε άλλα πεδία.

23 ΚΟΙΝΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ –Οι κοινές ανώνυμες μετοχές είναι ομοιογενείς, ενιαίες, ισόποσες και ισότιμες, δηλαδή όλες έχουν την ίδια τρέχουσα χρηματιστηριακή αξία τιμή στην αγορά. –Είναι αδιαίρετες, δηλαδή δικαιούχος μιας μετοχής είναι μόνο ένας. –Είναι ελεύθερα μεταβιβάσιμες, βάσει των εντολών αγορών και πωλήσεων που δίνονται από τους επενδυτές.

24 ΚΟΙΝΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ –Έχουν μεταβαλλόμενη (κυμαινόμενη) και όχι σταθερή αξία. 4 Ο κάτοχος των μετοχών έχει –Δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στις Γενικές Συνελεύσεις της εταιρίας, –Δικαίωμα προτίμησης σε περίπτωση έκδοσης νέων μετοχών, –Δικαίωμα συμμετοχής στη διανομή συνκεφαλαίου κατά τη λύση της Α.Ε.

25 ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ 4 Τι παρέχουν οι προνομιούχες;  Ότι παρέχεται και στους κατόχους των κοινών μετοχών εκτός του δικαιώματος ψήφου,  Προηγούνται στη διανομή μερίσματος, το πρώτο μέρισμα 6 % της ονομαστικής αξίας  Προηγούνται στη διανομή κεφαλαίου κατά τη λύση της εταιρίας,  Δικαιούνται μέρισμα για τις χρήσεις που η Α.Ε. δεν είχε κέρδος.

26 ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ – Η ελληνική αγορά έχει δείξει ότι δε συμπαθεί τις προνομιούχες μετοχές, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες αγορές – Προνομιούχες: Μετοχές των Μικροεπενδυτών

27 Τιμές Μετοχών 4 Οι τιμές των μετοχών διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: –α) Ονομαστική τιμή: Είναι η τιμή η οποία αναγράφεται πάνω στο σώμα της μετοχής. Ονομάζεται και «ονομαστική αξία». –β) Τιμή έκδοσης στο άρτιο: Η τιμή διάθεσης των μετοχών είναι ίση με την ονομαστική αξία της μετοχής.

28 Τιμές Μετοχών –γ) Τιμή έκδοσης υπέρ το άρτιο: η τιμή διάθεσης των μετοχών είναι υψηλότερη από την ονομαστική αξία τους. –δ) Τιμή έκδοσης υπό το άρτιο: Η τιμή διάθεσης των μετοχών είναι χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία. Στη χώρα μας απαγορεύεται η έκδοση μετοχών υπό το άρτιο.

29 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΙΜΗ –στ)Είναι εκείνη που προκύπτει, αν διαιρέσουμε την «πραγματική αξία των ιδίων κεφαλαίων» με τον «αριθμό των μετοχών». –Για τον προσδιορισμό της είναι απαραίτητη η σύνταξη του ισολογισμού σε τρέχουσες τιμές για όλα τα περιουσιακά στοιχεία, οπότε στα «ίδια κεφάλαια» αναγράφεται και η «υπεραξία λόγω αναπροσαρμογής των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης».

30 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ 4 Είναι η τιμή που επηρεάζεται και διαμορφώνεται από τα εξής: –Από το μέρισμα ανά μετοχή, δηλαδή από τη μερισματική πολιτική της εταιρίας –Από την ποιότητα της εταιρίας –Από τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στη χρηματιστηριακή αγορά και –Από την προσφορά και ζήτηση μιας συγκεκριμένης μετοχής μέσα στο Χρηματιστήριο.

31 Στάδια Ανάπτυξης ενός Προϊόντος

32 4 Σημαντικής σημασίας για την ανάλυση των κλάδων και των προοπτικών τους είναι η διάκριση των προϊόντων σε στάδια με βάση τη φάση εξέλιξης. Τα στάδια αυτά είναι : – Πρωτοποριακό στάδιο. Στο στάδιο αυτό η ζήτηση αυξάνει ταχύτατα. Οι ευκαιρίες για μεγάλα κέρδη είναι πολλές. –Επιχειρηματικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου εισέρχονται στο χώρο. –Συνήθως ο ανταγωνισμός, λόγω υψηλής κερδοφορίας, είναι μεγάλος με αποτέλεσμα την σταδιακή μείωση των ποσοστών κέρδους και την επιβίωση μόνο των πολλά υποσχόμενων εταιριών.

33 – Στάδιο Επέκτασης ή Επενδύσεων. –Οι επιχειρήσεις οι οποίες ξεχώρισαν στην πρώτη φάση ανάπτυξης του κλάδου συνεχίζουν τώρα σε βελτιωμένες συνθήκες. Η ζήτηση για το προϊόν αυξάνεται Oι λίγες εταιρίες που κυριαρχούν βελτιώνουν την ποιότητα και ρίχνουν τις τιμές σε ένα περιβάλλον με οικονομίες κλίμακας.

34 – Στάδιο Στασιμότητας. –Η μεταβίβαση στο επόμενο στάδιο της στασιμότητας γίνεται βαθμιαία. –Την περίοδο αυτή ο ρυθμός αύξησης χαλαρώνεται, η αγορά δεν επεκτείνεται άλλο, και παρόμοια προϊόντα έχουν κατακλύσει την αγορά με αποτέλεσμα οξύ ανταγωνισμό. –Η αύξηση στις πωλήσεις στο στάδιο αυτό ίσως να φτάσει σε ρυθμό χαμηλότερο αυτού της οικονομίας ιδίως σε περιόδους ύφεσης.

35 Ανάλυση Κλάδου 4 Η κλαδική ανάλυση προσπαθεί να εντοπίσει τους παράγοντες και τις συνθήκες που θα επηρεάσουν –τη ζήτηση των προϊόντων και των υπηρεσιών, –την πορεία του κόστους, των τιμών και –την προμήθεια των πρώτων υλών. 4 Οι οικονομικές μονάδες μεταποίησης, εμπορίου και γεωργίας ομαδοποιούνται με βάση τη διαδικασία ή το προϊόν που παράγουν.

36 Ανάλυση Κλάδου 4 Ο κλάδος του οποίου η παραγωγή ή οι πωλήσεις και τα κέρδη κυμαίνονται ανάλογα με τις κυκλικές μεταβολές της επιχειρηματικές δραστηριότητας χαρακτηρίζεται σαν κυκλικός. 4 Ο κλάδος για παράδειγμα τροφίμων μπορεί να χαρακτηριστεί αμυντικός ενώ ο κλάδος των κατασκευών κυκλικός.

37 Ανάλυση Κλάδου Κλάδοι με μεγάλη επένδυση σε πάγια ή υπερβολικό δανεισμό υφίστανται οξύτερες διακυμάνσεις στα κέρδη, κατά τη διάρκεια του κύκλου γιατί χαρακτηρίζονται από υψηλές σταθερές δαπάνες

38 Ανάλυση Κλάδου 4 Στη χώρα μας πηγές για την συλλογή στοιχείων της εξέλιξης των κλάδων είναι η ΕΣΕΥ, ΣΕΒ, ICAP. 4 Η ανάλυση αποβλέπει στο να εντοπίσει κλάδους με το υψηλότερο μελλοντικό growth.

39 4 Σε περίπτωση που θέλουμε μια πιθανή εικόνα της εξέλιξης ενός προϊόντος θα πρέπει να γνωρίζουμε. 4 Δεν είναι κατάλληλες όλες οι μέθοδοι που αναπτύσσονται στα επενδυτικά και στατιστικά εγχειρίδια για κάθε περίπτωση. –Το πρώτο που θα πρέπει να προσέξουμε είναι οι εταιρίες του κλάδου που μελετάμε να έχουν ομοειδή προϊόντα. –Επίσης το στάδιο ανάπτυξης του κλάδου είναι το δεύτερο που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας –Δεν είναι εύκολη η πρόβλεψη στους κλάδους αυτούς όπου η διακυμάνσεις στις πωλήσεις δεν ακολουθούν κάποια λογική.

40 4 Για να έχουμε μια εικόνα της προοπτικής ενός κλάδου, θα πρέπει να ερευνηθεί η πιθανότητα μεταβολής της ζήτησης του προϊόντος. 4 Αυτή επηρεάζεται από: – Πολιτικές εξελίξεις. Για παράδειγμα η ενωμένη Ευρώπη δημιουργεί μια μεγαλύτερη αγορά με μια διαφορετική νομοθεσία για την παραγωγή γεωργικών και άλλων προϊόντων. –Επίσης νέοι κανονισμοί για υγιή και ασφαλή προϊόντα μπορεί να επηρεάσει την αύξηση ή μείωση των πωλήσεων σε κάποια προϊόντα

41 4 Οικονομικές Εξελίξεις: –Ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης και η μεταβολή του πραγματικού εισοδήματος σε μια χώρα μπορεί να επηρεάσει την κατανάλωση προϊόντων. –Σε περιόδους ύφεσης η κατανάλωση φθηνότερων προϊόντων μπορεί να αυξηθεί και ανάπαλιν

42 4 Κοινωνικούς παράγοντες. –Για παράδειγμα η αύξηση ή γήρανση του πληθυσμού μπορεί να επηρεάσει τις πωλήσεις διαφόρων προϊόντων. –Η μόδα, καταναλωτικές συνήθειες όπως και το μέγεθος της οικογένειας σε μια κοινωνία μπορεί να επηρεάσει επίσης σημαντικά. 4 Τεχνολογικές εξελίξεις.

43 Ανάλυση Κλάδου 4 Για να βελτιώσουμε την εικόνα της προοπτικής του κλάδου θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τους παρακάτω παράγοντες –Την ένταση του ανταγωνισμού από άλλα αγαθά –Την δύναμη των προμηθευτών του κλάδου

44 Ανάλυση Κλάδου –Ποιο είναι οι πελάτες και τα κανάλια διανομής –Την πιθανότητα εισόδου νέων εταιριών στον κλάδο –Ποια είναι τα υποκατάστατα αγαθά 4 Το μοντέλο αυτό των 5 παραγόντων είναι πολύ χρήσιμο για την διαπίστωση της έντασης του ανταγωνισμού και της δυναμικής του κλάδου γενικότερα.

45 Ανάλυση Οικονομικών Συνθηκών 4 Σημαντική είναι η χρονική στιγμή της επένδυσης – Όταν η προσδοκία είναι ότι η οικονομία έχει πληθωριστικές τάσεις ή κατευθύνεται σε υπερθέρμανση η πρόβλεψη είναι αύξηση των επιτοκίων – Όταν η προσδοκία είναι ότι η οικονομία κατευθύνεται σε ύφεση η πρόβλεψη είναι ότι θα καταβληθεί προσπάθεια μετάβασης στην ανάκαμψη, με λήψη διάφορων μέτρων όπως με την μείωση των επιτοκίων – Ο εντοπισμός των επερχόμενων μεταβολών άλλα και η πολιτική σε ενδιάμεσες γκρίζες καταστάσεις είναι δύσκολη

46 4 όχι μόνο, αλλά και κ.λ.π. Ο επενδυτής προσπαθεί να αντιληφθεί εάν η παρούσα φάση προδικάζει μια ανάκαμψη ή ύφεση. Αξιολογεί την τρέχουσα οικονομική και πολιτική κατάσταση με την ανάλυση των οικονομικών δεικτών με τους αντίκτυπους των οικονομικών και πολιτικών μέτρων στα κέρδη των επιχειρήσεων, στα επιτόκια, στις αποδόσεις

47 Στο πλαίσιο αυτό ερευνάται ποίοι κλάδοι θα ευνοηθούν περισσότερο από τη νέα οικονομική συγκυρία και από τους κλάδους με την καλύτερη συμπεριφορά ποιες από τις εταιρίες θα έχουν τη μεγαλύτερη αύξηση κερδών. Προβλέψεις σχετικές με την οικονομική πορεία της χώρας αλλά και τη διεθνή διεξάγουν διάφοροι διεθνείς οργανισμοί (ΟΟΣΑ), οι τράπεζες κ.λ.π.

48 Ανάλυση Οικονομικών Συνθηκών 4 Ο σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων προβαίνει σε τριμηνιαίες προβλέψεις για –την παραγωγή και –τις εξαγωγές καθώς και –προβλέψεις για το οικονομικό και ιδιαίτερα επιχειρηματικό κλίμα.

49 Προϋπόθεση για να αποτελέσουν οι δείκτες εργαλείο πρόβλεψης της οικονομίας είναι η έγκαιρη δημοσίευσή τους, πράγμα που δεν γίνεται στη χώρα μας ακόμη. Όταν αναμένεται βελτίωση των οικονομικών συνθηκών αναμένεται και βελτίωση των επιχειρηματικών κερδών

50 Βασικοί Οικονομικοί Δείκτες 4 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είναι η αξία σε Ευρώ των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται, συνήθως στη διάρκεια του έτους, από την οικονομία. 4 Ο συνήθης τρόπος χρήσης από τον επενδυτή είναι να λαμβάνει χωριστά και να αξιολογεί κάθε συστατικό μέρος, το σύνολο των οποίων αποτελεί το ΑΕΠ.

51 Βασικοί Οικονομικοί Δείκτες 4 Προβλέψεις για το ΑΕΠ γίνονται από το ΥΠΕΘΟ και ΟΟΣΑ. 4 Κατευθύνσεις της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής χαράσσονται με τον πρωθυπουργικό λόγο στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης και τη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή.

52 Βασικοί Οικονομικοί Δείκτες 4 Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής βασίζεται στις φυσικές μονάδες παραγωγής και δείχνει την τρέχουσα βιομηχανική παραγωγή σε σχέση με το έτος βάσης. 4 Σ’ αυτόν αντανακλώνται πολύ ικανοποιητικά οι δυνάμεις προσφοράς και ζήτησης

53 Βασικοί Οικονομικοί Δείκτες 4 Προβλέψεις για τη βιομηχανική παραγωγή ανακοινώνει ΣΕΒ. 4 Ο ΔΒΠ διαιρείται σε υποδείκτες και αυτοί σε ακόμα υποδεέστερες κατηγορίες. 4 Με σύγκριση μπορούν να εντοπιστούν οι κλάδοι στους οποίους σημειώνεται αύξηση μεγαλύτερη από αυτή του συνόλου της βιομηχανίας ή από άλλους.

54 4 Οι αυξήσεις στους επί μέρους δείκτες πιθανόν να δεικνύουν προϊόντα προς τα οποία κατευθύνονται επενδύσεις και – οι μειώσεις πιθανόν να υποδεικνύουν κλάδους προς αποφυγή. 4 Ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής είναι πιο ευαίσθητος στις κυκλικές διακυμάνσεις από τον δείκτη του ΑΕΠ, – μόνο που και οι δύο δημοσιεύονται με σημαντική καθυστέρηση

55 Αύξηση της απασχόλησης 4 Στην αρχή της βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών και μέχρι να σταθεροποιηθεί αυτή, –οι εταιρίες δεν προσλαμβάνουν προσωπικό –αλλά το υπάρχον χρησιμοποιείται υπερωριακά. 4 Αν επισημανθεί δειλή αύξηση της απασχόλησης πιθανότατα τότε να αρχίσει περίοδος βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών. 4 Η σταθεροποίηση της ανάκαμψης ενθαρρύνει στη συνέχεια τους εργοδότες στην πρόσληψη νέου προσωπικού που μειώνει την ανεργία.

56 Αύξηση της μέσης απασχόλησης Αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης από τους νέο - προσλαμβανόμενους Αύξηση της ζήτησης Νέες παραγωγικές επενδύσεις

57 Nonfarm Payrolls (NFP) 4 Ο αριθμός των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται στην οικονομία, εκτός του αγροτικού τομέα. –Στις ΗΠΑ, αυτό φανερώνει την πραγματική κατάσταση του βαθμού απασχόλησης του εργατικού δυναμικού. –Η αύξηση του NFP συνεπάγεται ανατίμηση του συναλλάγματος. –Ανακοινώνεται την πρώτη Παρασκευή κάθε μηνός — ημέρα όπου καταγράφονται οι πιο έντονες κινήσεις συναλλαγμάτων λόγω του ότι κλείνει ο εβδομαδιαίος κύκλος των συναλλαγματικών διακυμάνσεων.

58 4 Η οικοδομική δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα αναθέρμανσης της οικονομίας – αφού παρασύρει κι άλλους κλάδους σε αυξημένη δραστηριότητα 4 Σε περίπτωση λήψης μέτρων που πλήττουν την οικοδομή, – όπως έγινε στο τέλος του 1990 και την τελευταία πενταετία. – το αποτέλεσμα είναι ακόμη γρηγορότερη αποθέρμανση της οικονομίας και η πιο βαθιά ύφεση

59 Επιχειρηματικά Κέρδη - Πωλήσεις 4 Στα επιχειρηματικά κέρδη, η ενδεχόμενη αύξηση δημιουργεί αισιοδοξία εμφάνισης νέου επιχειρηματικού κύκλου

60 Επιχειρηματικά Κέρδη - Πωλήσεις 4 Η αύξηση του όγκου των πωλήσεων δημιουργεί αισιοδοξία στον επιχειρηματικό κόσμο, – ορισμένους κλάδους που εξαρτώνται από τις πωλήσεις προς το καταναλωτικό κοινό αξίζει ακόμη μεγαλύτερη προσοχή

61 4 Ο επενδυτής θα μπορούσε να αντιπαραβάλλει τους δείκτες που δείχνουν έναρξη νέου επιχειρηματικού κύκλου προς αυτούς που δεν δείχνουν τέτοια έναρξη, – αφαιρώντας τους μεν και τους δε και να υιοθετήσει τις ενδείξεις της πλειοψηφίας. –Αυτός ο τρόπος χρήσης των δεικτών έχει δείξει θετικά αποτελέσματα στην προσπάθεια πρόβλεψης των επερχόμενων οικονομικών συνθηκών – χρησιμοποιείται ευρέως στις προηγμένες οικονομίες

62 Δύο δείκτες σημαντικού ενδιαφέροντος για τους επενδυτές είναι οι λιανικές πωλήσεις και ο πληθωρισμός. Οι λιανικές πωλήσεις αντανακλούν τη δυνατότητα και επιθυμία του καταναλωτή να προβαίνει σε δαπάνες και να αιμοδοτεί έτσι την οικονομία. Η σταθερή ανάπτυξη των πωλήσεων συνεπάγεται εσωτερική ζήτηση και είναι ένας ισχυρός παράγοντας στο σχηματισμό της τιμής συναλλάγματος. Όταν ο καταναλωτής αισθάνεται εμπιστοσύνη για το μέλλον δαπανά περισσότερο.

63 Δείκτης Πληθωρισμού Consumer Price Index 4 Πληθωρισμός: η άνοδος του γενικού επιπέδου των τιμών, π.χ. του δείκτη τιμών καταναλωτή. 4 Consumer Price Index – Ο καταναλωτικός (λιανικός) δείκτης, δείκτης του επιπέδου του ήδη υπάρχοντα πληθωρισμού — η αύξηση του πληθωρισμού με φόντο την αύξηση των δείκτων οικονομικής αύξησης συνεπάγεται αύξηση του συναλλάγματος, διότι μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση επιτοκίου αναφοράς.

64 Ένας άλλος σημαντικός δείτης είναι αυτός της καταναλωτικής εμπιστοσύνης Consumer Confidence ο δείκτης των τωρινών συνθηκών και των μελλοντικών προσδοκιών ένα δείγμα αποτελούμενο από 10.000 νοικοκυριά ερωτάται σχετικά με την τωρινή κατανάλωση και τις μελλοντικές καταναλωτικές προσδοκίες. Η αύξηση του δείκτη συνεπάγεται αύξηση της τιμής συναλλάγματος.

65 Η Κεντρική Τράπεζα 4 Κεντρική τράπεζα είναι η τράπεζα των τραπεζών. 4 Επιτελεί τρεις κύριους ρόλους: –Ελέγχει τη λειτουργία των τραπεζών να ακολουθούν τους νόμους για την σωστή και ασφαλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. –Λειτουργεί σαν τραπεζίτης των τραπεζών, δανείζοντας σε περιπτώσεις ανάγκης. –Ασκεί νομισματική πολιτική ελέγχοντας την προσφορά χρήματος.

66 Η Κεντρική Τράπεζα 4 Τα τρία βασικά εργαλεία νομισματικού ελέγχου είναι (προσφορά χρήματος): 1.Παρεμβάσεις στην ανοικτή αγορά - Open market operation 2.Μεταβολή του απαιτούμενου ποσοστού ρευστών διαθεσίμων 3.Μεταβολή του προεξοφλητικού επιτοκίου. Προεξοφλητικό επιτόκιο είναι το επιτόκιο που η Κεντρική Τράπεζα χρεώνει τις τράπεζες για δάνεια. Μια αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου μειώνει την προσφορά χρήματος. Μια μείωση του προεξοφλητικού επιτοκίου αυξάνει την προσφορά χρήματος.

67 Μεταβολή του απαιτούμενου ποσοστού ρευστών διαθεσίμων Reserve requirements 4 Ρευστά διαθέσιμα είναι καταθέσεις που έχουν δεχτεί οι τράπεζες αλλά δεν τις έχουν δανείσει. –Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες από την Κεντρική τράπεζα να κρατούν ένα ελάχιστο ποσοστό από τις καταθέσεις σε ρευστά διαθέσιμα και να δανείζουν το υπόλοιπο των καταθέσεων. 4 Μια αύξηση του απαιτούμενου ποσοστού μειώνει την προσφορά χρήματος. 4 Μια μείωση του απαιτούμενου ποσοστού αυξάνει την προσφορά χρήματος.

68 Παρεμβάσεις στην ανοικτή αγορά 4 Όταν η κεντρική τράπεζα θέλει να αυξήσει την προσφορά χρήματος, –αγοράζει κρατικά ομόλογα από το κοινό μέσω του χρηματιστηρίου. 4 Όταν θέλει να μειώσει την προσφορά χρήματος, –πουλά κρατικά ομόλογα στο κοινό. 4 Οι πράξεις ανοικτής αγοράς αποτελούν μέσο άσκησης νομισματικής πολιτικής, –μέσο επίτευξης στόχων για τον πληθωρισμό, τα επιτόκια ή τη νομισματική ισοτιμία.

69 Παρεμβάσεις στην ανοικτή αγορά 4 Η Κεντρική Τράπεζα μιας χώρας ή μιας νομισματικής ένωσης δημιουργεί χρήμα 4 Το νέο χρήμα χρησιμοποιείται για την αγορά βραχυπρόθεσμων χρεογράφων από την αγορά ομολόγων. 4 Έτσι οι κάτοχοι των ομολόγων, ενώ προηγουμένως είχαν στα χέρια τους τίτλους, τώρα διαθέτουν μετρητά. 4 Τα μετρητά βρίσκονται με τη μορφή ηλεκτρονικής πίστωσης. 4 Οι λογαριασμοί αυτοί ονομάζονται λογαριασμοί αποθεματικών –χρησιμοποιούνται για να ικανοποιηθεί η υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεματικών που οι τράπεζες πρέπει να πληρούν

70 4 Όταν π.χ η Fed αγοράζει ομόλογα, δημιουργεί πλεονάζοντα αποθεματικά, –τα αποθεματικά είναι ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, αλλά προσφέρουν ένα χαμηλό επιτόκιο έως και μηδενικό επιτόκιο οι τράπεζες συχνά επιδιώκουν να τα δανείσουν και να κερδίσουν τόκο. η πιο άμεση αγορά για το δανεισμό αυτών των κεφαλαίων είναι η αγορά των ομοσπονδιακών κεφαλαίων (federal funds market) –η εν λόγω αγορά είναι διατραπεζική και ο δανεισμός κεφαλαίων αφορά πολύ μικρά χρονικά διαστήματα, »συνήθως η περίοδος είναι μια νύχτα (overnight)

71 4 Το 2008 η αγορά ομοσπονδιακών κεφαλαίων των ΗΠΑ δεν λειτούργησε αποτελεσματικά, –οι τράπεζες βρισκόταν κάτω από την πίεση της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων. –πολλές τράπεζες μετέφεραν (είχαν) τοξικά στοιχεία ενεργητικού. εκείνες που είχαν πλεονάζοντα αποθεματικά επέλεξαν να τα κρατήσουν παρά να τα δανείσουν. –το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων, το οποίο ήταν ήδη αρκετά χαμηλό, έπεσε μέχρι το Δεκέμβριο του 2008 στο μηδέν. –επιτόκιο κάτω από το μηδέν σημαίνει ότι όταν δανείζεις χρήματα, αντί να εισπράττεις τόκο, πληρώνεις.

72 4 Προκειμένου να αυξηθεί η προσφορά χρήματος δεν είναι απαραίτητο η κεντρική τράπεζα να αγοράζει μόνο βραχυπρόθεσμα ομόλογα. –Η προσφορά χρήματος θα μπορούσε να επιτευχθεί με κάθε είδους αγορά π.χ από παγωτά έως και ρούχα. 4 Στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης (Quantitative Easing) η Fed, το 2008, άρχισε να αγοράζει ενυπόθηκους τίτλους εμβολιάζοντας με νέο χρήμα την οικονομία. –Όχι τυχαία, αγόραζε περιουσιακά στοιχεία που οι τράπεζες όπως και άλλοι επενδυτές ήταν πρόθυμοι να ξεφορτωθούν. –Η ποσοτική χαλάρωση επικεντρώθηκε σε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα κρατικά ομόλογα ώθησε σε πτώση τις τιμές των μακροπρόθεσμων επιτοκίων στο σύνολο της οικονομίας. 4 Ποσοτική χαλάρωση: αγορά χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, όχι μόνο βραχυπρόθεσμων ομολόγων.

73 Ποσοτική Χαλάρωση - Προσφορά Χρήματος: η διαδικασία 4

74 Ποσοτική χαλάρωση 4 Τα κεφάλαια των τραπεζών αυξάνονται από την πώληση των χρεογράφων στην Κεντρική Τράπεζα 4 Λόγω χαμηλών επιτοκίων (άρα χαμηλής απόδοσης εναλλακτικών επενδύσεων) και υψηλών αποθεματικών οι τράπεζες αυξάνουν την χορήγηση δανείων 4 Οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τα χαμηλά επιτόκια κι αυξάνουν το δανεισμό τους 4 Η αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών αυξάνει την κίνηση της αγοράς και προκαλεί ανάπτυξη της οικονομίας

75 Επιπτώσεις 4 Η εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης βοηθάει στη διατήρηση του πληθωρισμού σε ανεκτά επίπεδα, –προσοχή η υπερβολική προσφορά χρήματος μπορεί να προκαλέσει υπερπληθωρισμό μακροπρόθεσμα. –Για να αποφευχθεί η υπερβολική άνοδος, θα πρέπει η οικονομική ανάπτυξη να υπερκεράσει την αύξηση της προσφοράς χρήματος.

76 4 Η αύξηση της προσφοράς χρήματος προκαλεί υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος σε σχέση με των άλλων χωρών, –μειώνεται η συναλλαγματική ισοτιμία. –Τα χαμηλότερα επιτόκια που επικρατούν στην αγορά οδηγούν σε εκροή κεφαλαίων από τη χώρα, μειώνεται η εξωτερική ζήτηση για τα χρήματα της χώρας, με συνέπεια ένα πιο αδύναμο νόμισμα. 4 Το αδύναμο νόμισμα ωφελεί –τους εξαγωγείς –και τους οφειλέτες, η πτώση των επιτοκίων, μειώνει ταυτόχρονα και τα χρέη. –Βλάπτονται οι εισαγωγείς της χώρας, –τα εμπορεύματα από το εξωτερικό γίνονται ακριβότερα οι πιστωτές που αναμένουν λιγότερα έσοδα από τόκους.

77 Παρεμβάσεις στην ανοικτή αγορά 4 Αν η Κεντρική Τράπεζα επιθυμεί τη μείωση του χρήματος που κυκλοφορεί, –προβαίνει σε πώληση κρατικών τίτλων. 4 Η ποσότητα χρήματος που αντιστοιχεί στην αξία αυτών των τίτλων, βρίσκεται πλέον στη διάθεση της εκδοτικής τράπεζας, –ενώ οι αγοραστές, αντί για μετρητά έχουν τίτλους. 4 Η ποσότητα χρήματος που κυκλοφορεί μειώθηκε κατά την αξία πώλησης των ομολογιών.

78 4 Ειδικότερα, οι πράξεις της ανοικτής αγοράς εκτελούνται με πρωτοβουλία της Κεντρικής Τράπεζας στις αγορές χρήματος. 4 Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ χρησιμοποιεί ημερήσιας διάρκειας repos (overnight repurchase agreements) για να «δημιουργεί» ή να «καταστρέφει» χρήμα, –ελέγχοντας έτσι τα επίπεδα ρευστότητας των εμπορικών τραπεζών. –Επίσης πραγματοποιεί αγορές και πωλήσεις τίτλων μέσω της ανοικτής πλατφόρμας συναλλαγών (System Open Market Account ή SOMA) της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης. 4 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κυρίως χρησιμοποιεί εβδομαδιαίας και μηνιαίας διάρκειας repos, τα οποία τίθενται προς πλειστηριασμό στον οποίο συμμετέχουν και υποβάλουν προσφορές οι τράπεζες.

79 Δημιουργία Χρήματος 4 Υποθετικά επιθυμεί κάποιος να ιδρύσει μία τράπεζα, έχοντας ένα κεφάλαιο ύψους 100.000 € –το απαιτούμενο από τη νομοθεσία είναι φυσικά υψηλότερο 4 Με βάση τώρα το κεφάλαιο που καταθέτει, έχει δικαίωμα, υπό προϋποθέσεις, να δανείσει το 100πλάσιο –αφού, για κάθε δάνειο που εγκρίνει, είναι υποχρεωμένος να καταθέτει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το 1%, σύμφωνα με τους κανονισμούς ελάχιστα αποθεματικά κεφάλαια. 4 Το αντίστοιχο ποσοστό στις Η.Π.Α. είναι 10%, στην Κίνα 20%, ενώ υπάρχουν χώρες με μηδενικές απαιτήσεις αποθεματικών.

80 4 Εάν τηρηθούν οι παραπάνω κανόνες περί ελάχιστων αποθεματικών κεφαλαίων, η τράπεζα του παραδείγματος μας μπορεί να δανείσει 10.000.000 € με επιτόκιο, για παράδειγμα, ύψους 5% δεν περιλαμβάνονται οι τράπεζες και τα προθεσμιακά –χωρίς να χρειαστεί να δανειστεί η ίδια από κανέναν 4 Εισπράττει 500.000 € ετησίως, έχοντας δικά της χρήματα μόλις 100.000 € –το επιτόκιο επί των δικών της χρημάτων είναι 500%. 4 Εάν δάνειζε με 10%, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, οι τόκοι που θα εισέπραττε θα ήταν 1.000.000 €, –έχοντας η ίδια κεφάλαιο 100.000 € – οπότε το επιτόκιο επί των δικών της 100.000 € θα ήταν 1000%.

81 4 Το πρόβλημα της υπό εξέτασης τράπεζας δεν είναι τα απαιτούμενα κεφάλαια ή οι δυνατότητες κερδοφορίας της, –αλλά το που θα δανείσει τα 10.000.000, –τα οποία της επιτρέπει η νομοθεσία. 4 Εκτός αυτού, θα μπορούσε να δανείσει ακόμη περισσότερα, δανειζόμενη με επιτόκιο μόλις 0,75% από την ΕΚΤ –δανείζοντας τα με 5-10% – γεγονός που σημαίνει ταυτόχρονα ότι, δεν έχει καθόλου ανάγκη τα χρήματα των καταθετών για τη χρηματοδότηση της, –τα οποία σημειωτέων κοστίζουν πολύ περισσότερο, καθώς το επιτόκιο καταθέσεων είναι υψηλότερο από το κόστος της ΕΚΤ 0,75 %.

82 4 2 η Υπόθεση: Εάν η υπό εξέταση τράπεζα δανείσει τα 10.000.000 € σε 100 πελάτες, ο κάθε ένας από αυτούς θα της οφείλει 100.000 €. 4 Εάν όλοι πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους, η τράπεζα δεν έχει κανέναν πρόβλημα. 4 Εάν όμως 6 από αυτούς (6%) σταματήσουν να πληρώνουν μέσα στο χρόνο, τότε –η τράπεζα θα έχει χάσει το κεφάλαιο της (100,000 €), –τα κέρδη της (500.000 €, υποθέτοντας ότι δεν έχει καθόλου έξοδα), –καθώς επίσης τους τόκους από τα 600.000 € των οφειλετών της.

83 4 Επομένως, θα πρέπει να χρεοκοπήσει, –εκτός εάν έχει εγγυήσεις στη διάθεση της, από τους οφειλέτες που δεν πληρώνουν, τις οποίες μπορεί να ρευστοποιήσει άμεσα –για παράδειγμα χρυσό, μετοχές κοκ. 4 Συνεπώς, τα πραγματικά προβλήματα μίας τράπεζας δεν είναι τα κεφάλαια, –αλλά το που (σε ποιούς), –καθώς επίσης το πως (με ποιές εγγυήσεις, μη προθεσμιακά κλπ.) θα τα δανείσει τα ενυπόθηκα δάνεια ακινήτων είναι τα λιγότερο επιθυμητά, αφού μπορούν δύσκολα να ρευστοποιηθούν, –ειδικά σε εποχές κρίσης και ύφεσης »γεγονός που τεκμηριώθηκε από την αμερικανική κρίση των «Sub primes»

84 4 Εάν βέβαια η τράπεζα μας δεν ασχολείται μόνο με το δανεισμό, –αλλά και με επενδύσεις (όπως συνήθως συμβαίνει), τότε οι κίνδυνοί της, αλλά και τα δανειακά κεφάλαια που απαιτούνται είναι διαφορετικά. –Εάν όμως το αποφύγει, τότε τα προβλήματα της είναι αυτά που αναλύσαμε η εύρεση δηλαδή πελατών που δεν θα αφήνουν ανεξόφλητες τις δόσεις τους, με τις σωστές εγγυήσεις –άμεσα ρευστοποιήσιμες.

85 4 Πρακτικά καμία τράπεζα δεν μπορεί να δανείσει το 100πλάσιο των ιδίων κεφαλαίων της αφού είναι αναγκασμένη –να προσφέρει προθεσμιακά δάνεια, –να διαγράφει επισφάλειες από τους ισολογισμούς της –να έχει μετρητά στα ταμεία της κοκ. 4 Στο πλαίσιο αυτό, ο πολλαπλασιαστής των επενδύσεων της κυμαίνεται μεταξύ 15 και 45 ο οποίος εξαρτάται από –το μέγεθος της τράπεζας, –το είδος των τοποθετήσεων της και διάφορα άλλα. 4 Υποθέτοντας ένα μέσο όρο της τάξης του 25, τότε η υπό εξέταση τράπεζα με τα 100.000 θα δάνειζε 2.500.000 €, –εισπράττοντας, με επιτόκιο 5%, συνολικά 125.000 € ήτοι 125% ετήσια επί των δικών της κεφαλαίων

86 Ευρωπαϊκή Ένωση 4 Ιδρύθηκε με την Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1991 4 Αποτελεί την Οικονομικοπολιτική Ένωση 28 ευρωπαϊκών κρατών, 4 Eχει απώτερο σκοπό την ειρήνη και την ευημερία των λαών της. 4 Eχει τις ρίζες της στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), η οποία δημιουργήθηκε με τη συνθήκη της Ρώμης το 1957, με σκοπό το σχηματισμό μιας “ενιαίας αγοράς”. 4 Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μετεξέλιξε τον όρο “ενιαία αγορά” σε “εσωτερική αγορά”, –που σύμφωνα με το άρθρο 26 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ «περιλαμβάνει ένα χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων σύμφωνα με τις διατάξεις αυτής της Συνθήκης». 4 Θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ είναι η δημοκρατία, η ισότητα και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (π.χ. η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, η ισότητα απέναντι στο νόμο, το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία).

87 Α/ΑΚράτη - μέλη της ΕΕΑ/ΑΚράτη - μέλη της ΕΕ 1Αυστρία 15Κύπρος 2Βέλγιο 16Λεττονία 3Βουλγαρία 17Λιθουανία 4Γαλλία 18Λουξεμβούργο 5Γερμανία 19Μάλτα 6Δανία 20Ουγγαρία 7Ελλάδα 21Πολωνία 8Εσθονία 22Πορτογαλία 9Ηνωμένο Βασίλειο 23Ρουμανία 10Ιρλανδία 24Σλοβακία 11Ισπανία 25Σλοβενία 12Ιταλία 26Σουηδία 13Κάτω Χώρες 27Τσεχική Δημοκρατία 14Κροατία 28Φινλανδία

88 Τα βασικά θεσμικά όργανα διοίκησης της ΕΕ: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 4 Eκλέγεται δημοκρατικά κάθε πέντε χρόνια από τους πολίτες της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασκεί καταρχάς νομοθετική εξουσία, καθώς –εγκρίνει, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή νομοθεσία που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. –αποφασίζει τις διεθνείς συμφωνίες όπως και την προσχώρηση νέων μελών στην ΕΕ. 4 Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασκεί εποπτικό ρόλο. –ελέγχει όλα τα όργανα της ΕΕ, –συγκροτεί εξεταστικές επιτροπές, –συνδιαλέγεται με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την νομισματική πολιτική και –εκλέγει τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 4 Τέλος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασκεί και δημοσιονομικό ρόλο, καθώς εκπονεί, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της ΕΕ, τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

89 Τα βασικά θεσμικά όργανα διοίκησης της ΕΕ: Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή αλλιώς «Συμβούλιο των Υπουργών» 4 Συμμετέχει ένας υπουργός από κάθε κράτος – μέλος της ΕΕ. 4 Η προεδρία του Συμβουλίου αλλάζει κάθε εξάμηνο από χώρα σε χώρα. 4 Το Συμβούλιο αποτελεί, μαζί με το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, το κύριο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ, καθώς –θεσπίζει την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, –συνάπτει διεθνείς συμφωνίες με άλλες χώρες ή οργανισμούς, –συντονίζει την οικονομική πολιτική των κρατών – μελών –και εγκρίνει, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

90 4 Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνει εννέα διαφορετικές συνθέσεις με κριτήριο τα ζητήματα που εξετάζονται: –Γενικών Υποθέσεων (ΣΓΥ) –Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) –Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων (ECOFIN) –Γεωργίας και Αλιείας (Agrifish) –Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (ΔΕΥ) –Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών (ΑΚΠΥΚ) –Ανταγωνιστικότητας –Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας (ΜΤΕ) –Περιβάλλοντος (ENVI) –Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού (EYC)

91 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 4 Απαρτίζεται από τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων της ΕΕ και από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 4 Συνεδριάζει κατ ελάχιστον 4 φορές το χρόνο στις γνωστές “συνόδους κορυφής” και αποτελεί, μαζί με το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, το ανώτατα πολιτικό όργανο της ΕΕ. 4 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το όργανο το οποίο προσδιορίζει τις γενικές πολιτικές και προτεραιότητες της ΕΕ. 4 Δεν νομοθετεί, αλλά έχει τη δικαιοδοσία να ρυθμίζει θέματα και να επιλύει προβλήματα για τα οποία δεν μπορεί να καταλήξει σε συμφωνία το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4 Εξετάζει, επίσης, θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας στο πλαίσιο της γενικής στρατηγικής της ΕΕ. 4 Τέλος, αποφασίζει για την στελέχωση υψηλών αξιωμάτων της ΕΕ, όπως είναι η επιλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

92 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή αλλιώς και Επιτροπή 4 αποτελείται από 28 επιτρόπους, έναν από κάθε κράτος - μέλος της ΕΕ. 4 Ο πρόεδρος της Επιτροπής ορίζεται – εκλέγεται, με πρόταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 4 Συνήθως, ο πρόεδρος της Επιτροπής αντανακλά την πολιτική απόχρωση της ισχυρότερης πολιτικής ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο. 4 Ο πρόεδρος της Επιτροπής επιλέγει τους επιτρόπους, μέσα από μια λίστα υποψηφίων, που προτείνει το κάθε κράτος – μέλος –στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνει την επιτροπή, της οποίας η διάρκεια είναι πέντε έτη.

93 Συμβούλιο Ecofin ή αλλιώς Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων 4 Αποτελεί υποεπιτροπή του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβουλίου των Υπουργών), 4 Ασκεί την οικονομική και φορολογική πολιτική της ΕΕ. –καταρτίζει τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ, –παρακολουθεί και συντονίζει τη σύγκλιση των οικονομικών επιδόσεων των κρατών – μελών της ΕΕ, –είναι αρμόδιο για τις χρηματοπιστωτικές αγορές και τις κινήσεις κεφαλαίων.

94 Συμβούλιο Ecofin 4 Εκπροσωπεί την ΕΕ σε διεθνή συνέδρια, –όχι μόνο αμιγώς οικονομικά, όπως είναι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, –αλλά και σε συνέδρια για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. 4 Συνήθως τα ζητήματα που εξετάζονται στο Συμβούλιο Ecofin συζητούνται και προετοιμάζονται στο Eurogroup, –στο οποίο συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών-μελών που έχουν υιοθέτηση το ευρώ. –Το Eurogroup, παρά το γεγονός ότι αποτελεί άτυπο πολιτικό όργανο, έχει δικαίωμα ψήφου στο Ecofin (το μοναδικό) και συνεδριάζει συνήθως μία ημέρα πριν τη συνεδρίαση του Ecofin.

95 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα 4 Στις 2 Οκτωβρίου του 1997 υπογράφηκε η συνθήκη του Άμστερνταμ –βάσει της οποίας ιδρύθηκε, το επόμενο έτος και συγκεκριμένα στις 1η Ιουνίου του 1998, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - ΕΚΤ (European Central Bank, ECB), με σκοπό την εισαγωγή του Ευρώ, ως ενιαίου νομίσματος, σε 17 χώρες (σήμερα 19) εκ των 27 κρατών μελών της ΕΕ (σήμερα 28).

96 4 Αυστρία Σλοβακία 4 Βέλγιο Σλοβενία 4 Γαλλία Φινλανδία 4 Γερμανία Πορτογαλία 4 Ελλάδα Μάλτα 4 Εσθονία Κάτω Χώρες 4 Ιρλανδία 4 Ισπανία 4 Ιταλία 4 Κύπρος 4 Λεττονία 4 Λιθουανία 4 Λουξεμβούργο

97 4 Η ΕΚΤ ασκεί την οικονομική και νομισματική πολιτική της ΕΕ –με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης. 4 Στο πλαίσιο αυτό η ΕΚΤ, με όπλα –τον καθορισμό των βασικών επιτοκίων, –την προσφορά χρήματος και –τη διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων στην ευρωζώνη ελέγχει τον πληθωρισμό και εξασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών στο μέτρο του δυνατού. 4 Επιπλέον, στα καθήκοντα της ΕΚΤ περιλαμβάνεται και η υποβοήθηση των κρατών μελών της ΕΕ στην εποπτεία των κεφαλαιαγορών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

98 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 4 εκφράζει τη διαφορά μεταξύ –της αξίας των αγαθών και των υπηρεσιών που εισάγει μια χώρα –σε σχέση με την αξία αυτών που εξάγει. 4 απεικονίζει τη διαφορά –των εσόδων που προέρχονται από το εξωτερικό για παραγόμενα αγαθά και υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων εισοδημάτων από τόκους και μερίσματα ενοικίων από περιουσιακά στοιχεία και υπηρεσιών των παραγωγικών συντελεστών, –μείον τις αντίστοιχες πληρωμές που γίνονται σε ξένους από την εγχώρια οικονομία.

99 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 4 Εάν είναι θετικό τότε η χώρα παρουσιάζει πλεόνασμα και αντανακλά την καθαρή επένδυση της χώρας στο εξωτερικό, 4 Εάν είναι αρνητικό, έλλειμμα και δείχνει τις καθαρές επενδύσεις στη χώρα από το εξωτερικό. 4 Ελλειμματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σημαίνει –ότι η χώρα ζει χρησιμοποιώντας εξωτερικό χρέος για τη χρηματοδότηση του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών της και της ανάπτυξης της οικονομίας της. Κατ’ αντιστοιχία ένας καταναλωτής δανείζεται για να αγοράσει αγαθά αντί να χρησιμοποιήσει μετρητά.

100 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών 4 Αν οι επενδύσεις έχουν μεγαλύτερη απόδοση από το επιτόκιο που πρέπει να αποπληρωθεί (κόστος ευκαιρίας), –το χρέος παραμένει βιώσιμο και η χώρα δανείζεται για αναπτυξιακούς λόγους. 4 Σε διαφορετική περίπτωση, όπου το χρέος συσσωρεύεται χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, –με τη χρήση βραχυπρόθεσμων χρεογράφων, η χώρα κινδυνεύει –με μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας από τους οίκους αξιολόγησης και –ενδεχομένως με πτώχευση, »ιδιαίτερα αν αυτό αποτελεί υψηλό ποσοστό επί του ΑΕΠ της.

101 Τρόποι ισοσκελισμού του Ισοζυγίου 4 Εάν το ισοζύγιο είναι ελλειμματικό, τότε η χώρα για να το ισοσκελίσει –είτε αυξάνει τις εξαγωγές της (1 ος Τρόπος) επιτυγχάνεται με την εφαρμογή πολιτικών που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγική δυναμικότητα των εγχώριων εταιρειών στο εξωτερικό, –όπως οι επιδοτήσεις και οι φοροελαφρύνσεις. –ή μειώνει τις εισαγωγές της (2 ος Τρόπος) επιτυγχάνεται με την εισαγωγή δασμών και ποσοστώσεων.

102 Τρόποι ισοσκελισμού του Ισοζυγίου 4 (3ος Τρόπος) εφαρμογή νομισματικής πολιτικής αν η κεντρική τράπεζα έχει τον έλεγχο του νομίσματος, –με την υποτίμηση της αξίας του εγχώριου νομίσματος με αποτέλεσμα να γίνουν τα εξαγώγιμα προϊόντα και υπηρεσίες πιο φθηνά στο εξωτερικό.

103 4 Δείκτης τιμών καταναλωτή: καταρτίζεται μία φορά το μήνα με τη χρήση του λεγόμενου «καλαθιού» καταναλωτικών αγαθών. –Για τη ζώνη του ευρώ χρησιμοποιείται ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) 4 Σταθερότητα των τιμών: η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών είναι ο πρωταρχικός στόχος του Ευρωσυστήματος. 4 Το ∆ιοικητικό Συμβούλιο, το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ –έχει ορίσει τη σταθερότητα των τιμών ως ετήσια αύξηση του Εν∆ΤΚ στη ζώνη του ευρώ με ρυθμό χαμηλότερο του 2 %. –αποσκοπεί στη διατήρηση του ετήσιου ρυθμού πληθωρισμού σε επίπεδο κατώτερο, αλλά πλησίον του 2 % μεσοπρόθεσμα.

104 Σταθερό επιτόκιο 4 Είναι το επιτόκιο που παραμένει σταθερό σε όλη τη διάρκεια ζωής του δανείου, –γεγονός που εξασφαλίζει ένα σταθερό τοκοχρεολύσιο, συνήθως κάθε μήνα, για την αποπληρωμή του. 4 Συνιστάται σε περιπτώσεις που η μεταβλητότητα της αγοράς είναι έντονη και οι προσδοκίες αύξησης των επιτοκίων υψηλές. 4 Η μεταβλητότητα της αγοράς δύναται –όχι μόνο να αυξομειώσει τις δόσεις (τοκοχρεολύσια) με συνέπειες στο προγραμματισμό του νοικοκυριού ή της επιχείρησης, –αλλά και ως παράγοντας κινδύνου επηρεάζει ανοδικά τα επιτόκια. 4 Να σημειωθεί ότι η αύξηση των επιτοκίων συνεπάγεται και αύξηση του κόστους (των τόκων).

105 Κυμαινόμενο επιτόκιο 4 Το κυμαινόμενο επιτόκιο μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια ζωής του δανείου, –συνδέεται είτε με τα διατραπεζικά επιτόκια Euribor ή Libor, –είτε με το επιτόκιο που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT). –Το επιτόκιο που δίδει τελικώς η τράπεζα στον επιχειρηματία ή καταναλωτή είναι Euribor ή Libor προσαυξημένο και με το περιθώριο κέρδους της τράπεζας. –Στη ζώνη του Ευρώ χρησιμοποιείται κυρίως το Euribor.

106 Libor (London InterBank Offered Rate) 4 Είναι σειρά επιτοκίων για διαφορετικές χρονικές περιόδους (έως 12 μήνες) που αντανακλούν το οριακό κόστος άντλησης κεφαλαίων των μεγαλύτερων τραπεζών στη διεθνή διατραπεζική αγορά του Λονδίνου. 4 Αποτελεί το επιτόκιο με το οποίο μια τράπεζα δανείζεται ή δανείζει σε άλλη τράπεζα ένα βραχυπρόθεσμο κεφάλαιο. 4 Το επιτόκιο Libor χρησιμοποιείται και ως επιτόκιο αναφοράς (benchmark) προκειμένου να προσδιοριστούν –όχι μόνο τα επιτόκια καταθέσεων και δανεισμού σε διάφορες χώρες, –αλλά και οι αποδόσεις σύνθετων παράγωγων, –άλλα και χρηματοπιστωτικών μέσων, όπως είναι τα ομόλογα.

107 Libor (London InterBank Offered Rate) 4 Ο υπολογισμός του Libor στηρίζεται σε πέντε νομίσματα: –U.S. dollar (USD), –Euro (EUR), –pound sterling (GBP), –Japanese yen (JPY) –Swiss franc (CHF) 4 Το Libor δημοσιεύεται καθημερινά –από την ένωση Βρετανικών τραπεζών (British Bankers Association) –στην Thomson Reuters (πρωτοπόρα εταιρία στο τομέα της μαζικής ενημέρωσης και παροχής ιδιαίτερα οικονομικών ειδήσεων, πληροφοριών, συμβουλών κλπ, εισηγμένη στα χρηματιστήρια του Toronto και της York Stock).

108 Επιτόκιο Euribor (Euro Interbank Offered rate) 4 Το Euribor δημιουργήθηκε το 1999 (δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 30 Δεκ του 1998) μαζί με το ευρώ 4 Αποτελεί, όπως και το Libor, μια σειρά επιτοκίων που αφορούν στην ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά. 4 Πριν από το 1999 υπήρχε –το Athinbor για την Ελλάδα, –το PIBOR για την Γαλλία, –το Fibor για τη Γερμανία κ.ο.κ. 4 To euribor είναι το βασικό επιτόκιο στη διατραπεζική αγορά χρήματος της ζώνης του ευρώ. –είναι το βασικό επιτόκιο με το οποίο δανείζουν και δανείζονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ.

109 Επιτόκιο Euribor (Euro Interbank Offered rate) 4 Στη διατραπεζική αγορά για τον καθορισμό του Euribor συμμετέχουν οι μεγαλύτερες (αναφορικά με τον όγκο συναλλαγών) και πιο αξιόπιστες (first class credit and high ethical value) Ευρωπαϊκές τράπεζες. –Το 15 % των υψηλότερων και χαμηλότερων προσφερόμενων επιτοκίων στη εν λόγω διατραπεζική αγορά εξαιρείται –Από τα υπόλοιπα επιτόκιο υπολογίζεται ο μέσος όρος, για την κάθε σειρά επιτοκίων

110 ΧώρεςΤράπεζες Belgium Belfius Finland Pohjola France BNP-Paribas - HSBC France - Natixis - Crédit Agricole s.a. - Société Générale Germany Deutsche Bank - DZ Bank Greece National Bank of Greece Italy Intesa Sanpaolo - Monte dei Paschi di Siena - UniCredit Luxembourg Banque et Caisse d'Épargne de l'État Netherlands ING Bank Portugal Caixa Geral De Depósitos (CGD) Spain Banco Bilbao Vizcaya Argentaria - Banco Santander - CECABANK - CaixaBank S.A. Other EU Banks Barclays International Banks London Branch of JP Morgan Chase Bank N.A. - Bank of Tokyo Mitsubishi

111 Πολιτικές Συνθήκες 4 Η αβεβαιότητα γενικά έχει αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία. 4 Η πολιτικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και η μία επηρεάζει την άλλη. –Ο προϋπολογισμός, –η εισοδηματική πολιτική, –οι δαπάνες, –η φορολογία, –οι κρατικές προμήθειες και –το γενικότερο κλίμα επηρεάζουν την οικονομία.

112 Πολιτικές Συνθήκες 4 Σημειώνεται ότι το κράτος είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής και εργοδότης στην Ελληνική οικονομία. 4 Η σωστή διάθεση των πόρων έχει μεγάλες επιπτώσεις στην οικονομική ζωή των πολιτών.

113 Πολιτικές Συνθήκες 4 Οι αποκρατικοποιήσεις και η αποφάσεις της κεντρικής τράπεζας έχουν επίδραση στον ρυθμό ανάπτυξη της οικονομίας. 4 Επίσης η αστάθεια ως αναφορά τα προβλήματα με τις γείτονες χώρες καθώς και γενικότερη ανάμειξη της χώρας ή η πιθανότητας ανάμειξης σε κρίσεις επιδρούν στο γενικότερο κλίμα