Διαταραχές διάθεσης ΔιάθεσηΣυναίσθημα Διπολική διαταραχή Κατάθλιψη Ειδικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Παρουσίαση με θέμα: "Διαταραχές διάθεσης ΔιάθεσηΣυναίσθημα Διπολική διαταραχή Κατάθλιψη Ειδικές θεραπευτικές προσεγγίσεις."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διαταραχές διάθεσης ΔιάθεσηΣυναίσθημα Διπολική διαταραχή Κατάθλιψη Ειδικές θεραπευτικές προσεγγίσεις

2 Διάθεση Μια διαρκής θυμική κατάσταση η οποία επηρεάζει τη ζωή και την προσωπικότητα του ατόμου Οι αλλαγές στη διάθεση είναι μια φυσιολογική και αναμενόμενη συνθήκη της ζωής Κάθε άτομο βιώνει μια ποικιλία συναισθημάτων κατά τη διάρκεια της καθημερινής του ζωής όπως χαρά, ευτυχία, λύπη, κατάθλιψη και φόβο Όταν οι άνθρωποι πηγαίνουν στον κινηματογράφο συνειδητοποιούν εντονότερα τις αλλαγές στη διάθεσή τους, λόγω της επίδρασης που τους ασκεί η ταινία που παρακολουθούν

3 Συναίσθημα Αφορά στον τρόπο που εξωτερικεύεται η διάθεση Οι άνθρωποι εκπέμπουν λεκτικά και εξωλεκτικά μηνύματα αναφορικά με τον τρόπο που αισθάνονται και την ποιότητα της διάθεσής τους κάθε στιγμή Οι άνθρωποι εκδηλώνουν τη διάθεση, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσω της συμπεριφοράς τους Όταν είτε η διάθεση είναι αμετάβλητη είτε οι αλλαγές της είναι τόσο έντονες ή διαταράσσουν την καθημερινότητα, τότε πιθανόν το άτομο να πάσχει από διαταραχή της διάθεσης Οι διαταραχές της διάθεσης χαρακτηρίζονται από έντονες εναλλαγές στη διάθεση (από κατάθλιψη έως έντονη ευφορία)

4

5 Κυκλοθυμική διαταραχή Εποχιακή διαταραχή της διάθεσης Αποτελεί διαταραχή της διάθεσης Το άτομο παρουσιάζει μια ποικιλία εναλλαγών στη διάθεσή του, που κυμαίνεται μεταξύ μέτριου βαθμού κατάθλιψης και υπομανίας Η διαταραχή διαρκεί τουλάχιστον 2 χρόνια Συνήθως, τα άτομα με κυκλοθυμική διαταραχή δεν εμφανίζουν φυσιολογική διακύμανση στη διάθεσή τους Τα άτομα βιώνουν καταθλιπτική διάθεση κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες Κατά τη διάρκεια των εαρινών και θερινών μηνών, τα άτομα βιώνουν φυσιολογική διάθεση ή υπομανία Υπάρχει άμεση συσχέτιση του φωτός και της παραγωγής μελατονίνης στα άτομα που πάσχουν από εποχιακή διαταραχή της διάθεσης

6 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή Αποτελεί διαταραχή, κατά την οποία εκδηλώνεται συνδυασμός συμπτωμάτων σχιζοφρένειας και διαταραχής της διάθεσης Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: Παραληρητικές ιδέες Ψευδαισθήσεις Αποδιοργανωμένοι λόγοι Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά Αρνητικά συμπτώματα (απουσία δραστηριότητας, απώλεια ευχαρίστησης, κοινωνική απόσυρση, απάθεια) Δυσκολία στην επικοινωνία, παθητική συμπεριφορά και κοινωνική απόσυρση, μειωμένη ικανότητα αυτοφροντίδας και πτυχή υγιεινή, αδυναμία διατήρησης Καταθλιπτικά συμπτώματα ή συμπτώματα μανίας ή μεικτά συμπτώματα

7 Γενικά Τα άτομα που πάσχουν από διαταραχές της διάθεσης είναι πιθανόν να εμφανίζουν και άλλες σωματικές (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, άνοια, σακχαρώδη διαβήτη, στεφανιαία νόσο, καρκίνο) και/ή ψυχικές διαταραχές (αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές πρόσληψης τροφής, ιδεο-ψυχαναγκαστική διαταραχή και διαταραχές προσωπικότητας) Αυτοκτονία και διαταραχές της διάθεσης Το 15% των ατόμων που πάσχουν από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή πεθαίνουν λόγω αυτοκτονίας Τα άτομα που πάσχουν από μείζονα κατάθλιψη και είναι άνω των 55 ετών έχουν τετραπλάσια πιθανότητα θανάτου Στις ΗΠΑ, πολλά άτομα με διαταραχές της διάθεσης είτε δεν διαγιγνώσκονται ως πάσχοντες από τις συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές, είτε διαγιγνώσκονται λανθασμένα = αυτό συμβαίνει διότι τα συμπτώματά τους αντιμετωπίζονται λανθασμένα και δεν διερευνώνται περαιτέρω

8 Βιολογικές θεωρίες για την αιτιολογία των καταθλιπτικών διαταραχών 1. Αλλοιώσεις στη νευροχημική λειτουργία Η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη εκτιμάται ότι εμπλέκονται περισσότερο στην καταθλιπτική διαταραχή 2. Γενετική προδιάθεση Αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την εμφάνιση κατάθλιψης στους απογόνους ατόμων που είχαν εκδηλώσει στο παρελθόν τη διαταραχή Έρευνες που διεξήχθησαν με τη συμμετοχή διδύμων, δείχνουν σημαντικά υψηλή εμφάνιση περιστατικών κατάθλιψης σε άτομα που ο ένας ή και οι δύο γονείς τους έχουν διαγνωστεί με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή 3. Ενδοκρινικές ή ορμονικές μεταβολές Ασκούν ισχυρή επίδραση στη διάθεση και στα συναισθήματα του ατόμου Δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα θεωρούνται ιδιαιτέρως σημαντικοί παράγοντες για την εκδήλωση μείζονος κατάθλιψης 4. Κιρκάδιοι ρυθμοί Οι κιρκάδιοι ρυθμοί είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση του καθημερινού κύκλου ύπνου-εγρήγορσης του ατόμου, για τα πρότυπα συμπεριφοράς εγρήγορσης και δραστηριότητας και για τις ορμονικές εκκρίσεις Τα άτομα που εμφανίζουν αλλαγές στους κιρκάδιους ρυθμούς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καταθλιπτικών συμπτωμάτων καθώς και σοβαρών διαταραχών της διάθεσης

9 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (1/2) Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων διαταραχής της διάθεσης στην οξεία φάση πρέπει να διαρκεί 15 έως 20 λεπτά κάθε φορά Τα άτομα που πάσχουν από διαταραχές της διάθεσης είτε εμφανίζουν ανεπαρκή ενέργεια να μιλήσουν πολλή ώρα είτε δεν είναι σε θέση να επικεντρώσουν την προσοχή τους για παρατεταμένο χρονικό διάστημα Τα άτομα που βρίσκονται σε υπό μανιακό επεισόδιο δεν μπορούν να σταθούν σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ούτε μπορούν να εστιάσουν στο παρόν Η τεκμηριωμένη αξιολόγηση απαιτείται να βασίζεται σε βιολογικές και μη βιολογικές μεθόδους. Πριν την έναρξη της πλήρους εξέτασης των ψυχικών λειτουργιών, ο νοσηλευτής πρέπει να έχει ολοκληρώσει: 1. Τη λήψη του ιστορικού έναρξης των συμπτωμάτων 2. Τη λήψη ιστορικού σχετικά με τη χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών, την πρόσφατη ή παρούσα φαρμακοθεραπεία 3. Τη σωματική εξέταση 4. Την αξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονικής συμπεριφοράς 5. Την καταγραφή των διαθέσιμων υποστηρικτικών κοινωνικών συστημάτων 6. Τη διερεύνηση της έντασης των στρεσογόνων γεγονότων που βιώνει το άτομο

10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (2/2) 1. Αξιολόγηση της συμπεριφοράς, η οποία αφορά στη διερεύνηση της ικανότητας του ατόμου να δρα, να αντιδρά και να αλληλεπιδρά α. Τα άτομα με κατάθλιψη εκδηλώνουν κοινωνική απομόνωση και μειωμένο ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες της ζωής β. Τα άτομα με μανία επιδεικνύει έντονο ενδιαφέρον για όλες τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα γύρω του (ομιλητικό και κοινωνικό, εμφανίζει έντονη τάση ανεξαρτησίας) 2. Αξιολόγηση της ψυχολογικής κατάστασης 3. Αξιολόγηση των γνωστικών λειτουργιών (αυτοεκτίμηση, στις προσδοκίες, στην ικανότητα λήψης αποφάσεων) 4. Αξιολόγηση της κοινωνικής συμπεριφοράς (ικανότητα του ατόμου να αλληλεπιδρά και να συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες) 5. Αξιολόγηση των πολιτισμικών πεποιθήσεων (σε κάποιους πολιτισμούς η κατάθλιψη θεωρείται ως αδυναμία του ατόμου ή ως μια κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το σώμα εξαιτίας κατοχής του από κακά πνεύματα) 6. Εξέταση των σωματικών λειτουργιών (αλλαγή στην όρεξη, στον ύπνο, στα επίπεδα ενεργητικότητας, στην εντερική δραστηριότητα) Εργαλεία αξιολόγησης που εφαρμόζονται για τη διάγνωση διαταραχών της διάθεσης: Το εργαλείο Beck Depression Inventory, το οποίο αξιολογεί την ένταση των συμπτωμάτων κατάθλιψης (BDI) Το εργαλείο Geriatric Depression Scale, το οποίο αξιολογεί την ένταση των συμπτωμάτων κατάθλιψης στους ηλικιωμένους (GDS) Το εργαλείο Zung Self-Rating Depression Scale, είναι εργαλείο αυτό- αξιολόγησης

11 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ Κίνδυνος για εκδήλωση βίας προς τον εαυτό του Κίνδυνος για εκδήλωση βίας προς τους άλλους Οι αναγκαίες ενέργειες που πρέπει να κάνει ο νοσηλευτής είναι: 1) Μειώστε τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα όταν το άτομο γίνεται ευερέθιστο 2) Να παρακολουθείτε συνεχώς την ικανότητα του ατόμου να ανέχεται τη ματαίωση 3) Να διατηρείτε ένα ασφαλές περιβάλλον 4) Να αυξάνετε σταδιακά τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα 5) Να προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις (π.χ. "Δεν υπάρχει καφές. Τι θα λέγατε για ένα ποτήρι χυμό;") 6) Να επικοινωνείτε με το άτομο δείχνοντάς του το σεβασμό σας (να μιλάτε καθαρά και με μη επικριτικό τόνο) 7) Πάντα να προσπαθείτε να παρέχετε ρεαλιστική θετική ανατροφοδότηση

12 Τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη ή μανία: Είναι πιθανόν να εκφράζουν τις ανάγκες τους – είτε αποδεχόμενα την ανικανότητά τους να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση (π.χ., "Δεν μπορώ να το κάνω αυτό"), είτε κλαίγοντας, συχνά χωρίς προφανή αιτία. Είναι πιθανό να κατακλύζονται εύκολα από έντονα συναισθήματα Πιθανόν να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις βασικές απαιτήσεις αυτο-φροντίδας και υγιεινής. Πιθανόν να εμφανίζουν μειωμένη κριτική ικανότητα (π.χ. "Ήμουν μια χαρά προτού έρθω εδώ") ή να παρουσιάζουν μια συμπεριφορά απόλυτης απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους. Πιθανόν να εκφράζουν σκέψεις αναξιότητας (π.χ. "Δεν αξίζω τίποτα") ή να εμφανίζουν παραληρητικές ιδέες (π.χ. "Σύντομα θα πεθάνω", "Δεν μου αξίζει να ζω"). Απαραίτητες ενέργειες του νοσηλευτή: α. Η διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος β. Η συνεχής στενή παρακολούθηση γ. Η ενθάρρυνση του ατόμου να επικεντρώνεται στα δυνατά του σημεία, παρά στις αδυναμίες του δ. Η ενθάρρυνση του ατόμου να συναναστρέφεται με άτομα που τον υποστηρίζουν και τον ενθαρρύνουν ε. Η εκπαίδευση του ατόμου σε στρατηγικές που θα το οδηγήσουν σ’ ένα θετικότερο τρόπο σκέψης στ. Ενθάρρυνση να εκφράσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του. ζ.Η ενημέρωση της οικογένειας ότι το άτομο είναι πιθανόν να κατευθύνει το θυμό του προς αυτούς η.Να συμμετέχει σταδιακά σε δραστηριότητες εντός της μονάδας θ.Η ενθάρρυνση του ατόμου να συναναστραφεί με το προσωπικό

13 Συχνά εμφανιζόμενα σημεία και συμπτώματα που συνδέονται με την κατάσταση της μανίας: α. Απώλεια τουλάχιστον 20% του σωματικού βάρους β. Εύκολη διάσπαση της προσοχής κατά τη διάρκεια του φαγητού γ. Αδυναμία τήρησης των προγραμματισμένων γευμάτων δ. Εκδήλωση ανησυχίας ή τρόμου όταν προσφέρεται στο άτομο φαγητό ε. Ξηρότητα δέρματος, μειωμένη ποσότητα υποδορίου λίπους στ. Μειωμένος μυϊκός τόνος η. Μειωμένα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών θ. Συνεχείς εντερικοί ήχοι ι. Ναυτία Νοσηλευτικές παρεμβάσεις σε φάση μανίας: α. Χορήγηση συχνών γευμάτων πλούσιων σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες β. Χορήγηση θρεπτικών σνακ και σάντουιτς γ. Χορήγηση ροφημάτων πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ηλεκτρολύτες δ. Παρακολούθηση των επιπέδων υγρών και ηλεκτρολυτών ε. Συνεχής εξέταση της ποσότητας και της ποιότητας των ούρων στ. Καθημερινή αξιολόγηση του εντέρου ζ. Εξέταση της κοιλιακής χώρας για ευαισθησία/πόνο ή δυσφορία. η. Χορήγηση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες θ. Χορήγηση ανά τακτά διαστήματα υγρών και μικρών γευμάτων, προκειμένου να παραμένει το άτομο ενυδατωμένο

14 Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου, σχετιζόμενο με βιοχημικές αλλοιώσεις (μειωμένη σεροτονίνη) ή με ψυχολογικό στρες Στα άτομα που βρίσκονται σε φάση μανίας, οι διαταραχές στον ύπνο διαπιστώνονται από την άρνησή τους ότι χρειάζονται ύπνο Σε άτομα με κατάθλιψη τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολία στην έλευση του ύπνου Πνευματικό αδιέξοδο, σχετιζόμενο με την αντίληψη απουσίας σκοπού ή χαράς για τη ζωή Το πνευματικό αδιέξοδο αναφέρεται σε μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο αντιλαμβάνεται ότι έχουν καταρρεύσει οι αρχές που διέπουν την ύπαρξη

15 Ειδικές θεραπευτικές προσεγγίσεις Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κατάθλιψης Είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στις περιπτώσεις ατόμων τα οποία πάσχουν από σοβαρή κατάθλιψη, και όταν όλες οι άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, δεν έχουν αποδώσει θεραπευτικά Η διαδικασία περιλαμβάνει την εφαρμογή παλμών ηλεκτρικής ενέργειας στις μετωπιαίες και στις κροταφικές περιοχές του κρανίου, σε επαρκή ποσότητα ώστε να προκληθεί ένας σύντομος σπασμός ή επιληπτική κρίση Συνήθως, η διαδικασία πραγματοποιείται αφού το άτομο έχει υποβληθεί σε αναισθησία Αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (ιμιπραμίνη- Tofranil) Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (ΕΑΕΣ) Θεωρούνται τα φάρμακα εκλογής για πολλές περιπτώσεις κατάθλιψης Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (Α-MAO). Οι Α-MAO χορηγούνται για τη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής Άτυπα αντικαταθλιπτικά (βουπροπιόνη- Zyban, αναστέλλει την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης)

16 Ομαδικές και ατομικές ψυχοθεραπείες Θεωρούνται ιδιαίτερα αποτελεσματικές θεραπευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση των διαταραχών της διάθεσης Μπορούν να εφαρμοστούν με ή χωρίς την παράλληλη υποστήριξη φαρμακοθεραπείας Ο θεραπευτής καθοδηγεί το άτομο να αναγνωρίσει τις δυσλειτουργικές γνωσιακές διεργασίες αναφορικά με τον τρόπο αντίληψης και ερμηνείας των γεγονότων της ζωής του Ο θεραπευόμενος καλείται να αναγνωρίσει περαιτέρω τις αυτόματες σκέψεις, τις πεποιθήσεις και τα αυθαίρετα συμπεράσματα που συντηρούν αυτό το δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης, προκειμένου να ελέγξει σε ορθολογική πλέον βάση τον τρόπο αντίληψης και ερμηνείας που μέχρι τώρα ακολουθούσε Απώτερος στόχος είναι οι δυσλειτουργικές, αρνητικές γνωσιακές διεργασίας να εντοπιστούν, να αμφισβητηθούν και να απορριφθούν, και, στη συνέχεια, να αντικατασταθούν από νέες λειτουργικές διαδικασίες που προάγουν την προσαρμογή του ατόμου

17 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Διπολικές διαταραχές Χαρακτηρίζονται από εναλλαγές στη διάθεση μεταξύ επεισοδίων κατάθλιψης και μανίας ή υπομανίας Προσδιορίζονται από τον τύπο του μανιακού, υπομανιακού και καταθλιπτικού επεισοδίου Οι διπολικές διαταραχές, σύμφωνα με το DSM-IV-TR, διακρίνονται σε: α. Διπολική διαταραχή τύπου Ι, κατά την οποία έχει εκδηλωθεί ένα μόνο επεισόδιο μανίας, χωρίς την εμφάνιση προηγούμενων καταθλιπτικών επεισοδίων β. Διπολική διαταραχή τύπου Ι, με το πιο πρόσφατο επεισόδιο να είναι επεισόδιο υπομανίας, και εκδήλωση τουλάχιστον ενός επεισοδίου μανίας κατά το παρελθόν γ. Διπολική διαταραχή τύπου Ι, με το πιο πρόσφατο επεισόδιο να είναι μανίας, και τουλάχιστον ένα προηγηθέν μείζον καταθλιπτικό, υπομανιακό ή μανιακό επεισόδιο δ. Διπολική διαταραχή τύπου Ι, με το πιο πρόσφατο επεισόδιο να είναι μεικτό, και να έχει προηγηθεί τουλάχιστον ένα μείζον καταθλιπτικό ή υπομανιακό επεισόδιο ε. Διπολική διαταραχή τύπου Ι, με το πιο πρόσφατο επεισόδιο να είναι μείζον καταθλιπτικό, και να έχει προηγηθεί τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο στ. Η διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι το άτομο δεν έχει εμφανίσει ποτέ μανιακό επεισόδιο, αλλά έχει βιώσει τουλάχιστον ένα μείζον καταθλιπτικό και ένα υπομανιακό επεισόδιο κατά το παρελθόν Τα επεισόδια μανίας είναι επεισόδια μη φυσιολογικής και υπερβολικά επίμονης ευφορίας Διαρκεί για τουλάχιστον μία εβδομάδα Υφίστανται τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: διογκωμένη αυτοεκτίμηση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, ομιλητικότητα περισσότερο από το σύνηθες, φυγή ιδεών, διάσπαση της προσοχής και υπερβολική εμπλοκή σε δραστηριότητες που προκαλούν ευχαρίστηση Η υπομανία περιγράφεται ως κατάσταση ευφορικής διάθεσης που συνοδεύεται από αύξηση της ενεργητικότητας, χωρίς, όμως, να χαρακτηρίζεται τόσο σοβαρή όσο η περίπτωση ενός επεισοδίου μανίας

18 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μείζων κατάθλιψη Χαρακτηρίζεται από απώλεια ενδιαφέροντος για τη ζωή και από καταθλιπτική διάθεση Διαρκεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες Συμπτώματα της μείζονος κατάθλιψης περιλαμβάνουν διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, στον ύπνο και στη λειτουργικότητα του ατόμου στο σπίτι, στην εργασία και/ή στο σχολείο Τα ειδικά κριτήρια της διάγνωσης της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, κατά το DSM-IV- TR, περιλαμβάνουν: α. Καταθλιπτική διάθεση (είναι παρούσα στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας) β. Σημαντική μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες, ή σχεδόν όλες, τις δραστηριότητες γ. Πρέπει να εκδηλώνει, ταυτόχρονα, και τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα: Σημαντική αύξηση/απώλεια της όρεξης Αϋπνία ή υπερυπνία Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση σχεδόν κάθε μέρα Κόπωση ή απώλεια ενεργητικότητας σχεδόν κάθε μέρα Μειωμένη ικανότητα να σκεφτεί, ή να λάβει αποφάσεις σχεδόν κάθε μέρα Υποτροπιάζουσες σκέψεις θανάτου, αυτοκτονικό ιδεασμό

19 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Δυσθυμική Διαταραχή Διαφέρει από τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ως προς το ότι πρόκειται για μια χρόνια, χαμηλής έντασης καταθλιπτική διάθεση Τα κριτήρια, σύμφωνα με το DSM-IV-TR, που πρέπει να πληρούνται ώστε να τεθεί η συγκεκριμένη διάγνωση περιλαμβάνουν: 1. Καταθλιπτική διάθεση και, ταυτόχρονα, τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω συμπτώματα για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα, για τουλάχιστον 2 χρόνια: μειωμένη όρεξη/υπερφαγία, αϋπνία/υπερυπνία, μειωμένη ενέργεια/ενεργητικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ελαττωμένη ικανότητα συγκέντρωσης/δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, αισθήματα απελπισίας 2. Απουσία μανιακού ή υπομανιακού επεισοδίου 3. Εάν υπήρξε ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης, απαιτείται για διάστημα 6 μηνών πριν την έναρξη της δυσθυμικής διαταραχής να μην εκδηλώθηκε κανένα σημείο ή σύμπτωμα της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής 4. Δύο χρόνια μετά από τη διάγνωση της δυσθυμικής διαταραχής, το άτομο ενδέχεται να διαγνωσθεί με μείζονα κατάθλιψη δυσθυμικής διαταραχής, εάν τα συμπτώματα γίνουν σοβαρότερα

20 Δ ιαφορές μεταξύ των χαρακτηριστικών της καταθλιπτικής διαταραχής και των διπολικών διαταραχών Στη μείζονα κατάθλιψη παρατηρείται μια προοδευτική μείωση της επιθυμίας του ατόμου να συμμετέχει σε κοινωνικές, επαγγελματικές και σχολικές δραστηριότητες Σε αντιδιαστολή, ένα άτομο με διπολική διαταραχή παρουσιάζει υψηλή ενεργητικότητα και παραγωγικότητα Τα άτομα με κατάθλιψη αναφέρουν ότι αισθάνονται μοναξιά Αντίθετα, τα άτομα με διπολική διαταραχή δεν είναι σε θέση να θέσουν όρια, παρουσιάζουν ακατάπαυστη λογόρροια και έντονη κοινωνική δραστηριότητα

21 Διαφορές μεταξύ των χαρακτηριστικών της καταθλιπτικής διαταραχής και των διπολικών διαταραχών (1/2) Άνθρωποι με κατάθλιψη βιώνουν συναισθήματα λύπης, τα οποία γίνονται ολοένα και εντονότερα. Η λύπη αυτή μπορεί να συνοδεύεται από ενοχή Στον αντίποδα, τα άτομα με διπολική διαταραχή εμφανίζουν διακυμάνσεις στη διάθεσή τους, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ χαράς και υπερβολικής ευφορίας Τα άτομα με ήπια και μέτρια ένταση κατάθλιψης ξεσπούν συχνά σε κλάματα Τα άτομα που πάσχουν από διπολική διαταραχή εκφράζουν συναισθήματα ευφορίας, δηλώνοντας “ότι όλα είναι θαυμάσια”

22 Διαφορές μεταξύ των χαρακτηριστικών της καταθλιπτικής διαταραχής και των διπολικών διαταραχών (2/2) Ενώ τα άτομα με κατάθλιψη φαίνονται διαρκώς θλιμμένα, εκείνα με διπολική διαταραχή παρουσιάζονται ευδιάθετα και ευφορικά Τα άτομα με μείζονα κατάθλιψη εμφανίζουν ανηδονία ή έλλειψη ευχαρίστησης, ενώ εκείνα με διπολική διαταραχή προσπαθούν να συμμετέχουν σε κάθε είδους δραστηριότητα Το άτομο που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας δεν υποφέρει από χαμηλή αυτοεκτίμηση Το άτομο που βρίσκεται σε κατάσταση κατάθλιψης διαμορφώνει μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του

23 Τα κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με την κατάσταση της κατάθλιψης περιλαμβάνουν και απώλεια της επιθυμίας για σεξουαλικές δραστηριότητες. Αντίθετα, το άτομο που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας εμφανίζει υπερβολική εμπλοκή σε σεξουαλικές δραστηριότητες Το άτομο που βρίσκεται στη φάση της μανίας της διπολικής διαταραχής παρουσιάζει: Εύκολη διάσπαση της προσοχής και είναι παρορμητικό Φυγή ιδεών Πεποίθηση ότι είναι ιδιαίτερα ελκυστικό Παραληρητικές ιδέες μεγαλείου Ψευδαισθήσεις Όταν ένα άτομο βρίσκεται σε φάση κατάθλιψης: Εκδηλώνει περιορισμένη ικανότητα να λάβει αποφάσεις Θεωρεί ότι είναι άσχημο και μη ελκυστικό Εμφανίζει παραληρητικές σωματικές ιδέες Εμφανίζει ψευδαισθήσεις

24 Σωματικά χαρακτηριστικά Ένα άτομο με μανία είναι πιθανόν να έχει δυσκολία να φάει, εξαιτίας της ανικανότητάς του να ελέγξει την ψυχοκινητική διέγερση και την αδυναμία του να καθίσει σε μια σταθερή θέση. Το άτομο που βιώνει κατάθλιψη εμφανίζει είτε αυξημένη είτε μειωμένη όρεξη. Ένα άτομο που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας κοιμάται μόνο 1 έως 2 ώρες τη νύχτα, και συνήθως είναι υπερδραστήριο. Στην περίπτωση ήπιας προς μέτριας έντασης κατάθλιψη, το άτομο μπορεί να κοιμάται περισσότερο ή λιγότερο, ενώ στη σοβαρή μορφή κατάθλιψης, συνήθως, η διάρκεια του ύπνου μειώνεται Η συνηθέστερη γαστρεντερική διαταραχή η οποία παρατηρείται τόσο στην περίπτωση της μανίας όσο και της κατάθλιψης, είναι η δυσκοιλιότητα Η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας χαρακτηρίζεται από την παρουσία έντονων και συχνά προκλητικών ρούχων, ενώ αντίθετα, τα άτομα που έχουν καταθλιπτική διάθεση έχουν ατημέλητη εξωτερική εμφάνιση

25